Poreklo stanovništva sela Grajevce, Grad Leskovac – Jablanički okrug. Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Leskovačko Polje i Babička Gora“ nastaloj na osnovu prikupljenih podataka 1977. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Grajevce se nalazi na desnoj obali Južne Morave na samoj ivici najniže diluvijalne terase a nekoliko kuća se spustilo u aluvijalnu ravnicu pored reke.
Tip sela.
Dvorišta i kuće su bile jedna uz druge, gotovo na gomilu. U centru sela, gde je seoska prodavnica, stoji kultno drvo, zapis sa očuvanim krstom.
Ime sela.
Postoje dve legende o postanku imena ovog sela. Po jednoj, ovde je nekada, pre oko 200 godina, bilo gradsko naselje, na mestu Selište, gde se i danas nailazi na ostatke starih građevina i keramike. Pored tog gradskog naselja bilo je i groblje, pa su ljudi nalazili ljudskekosti. Od nekadašnjeg grada postalo je selo Grajevce.
Po drugoj legendi, na mestu Posedak, jako dobro uspeva pasulj, grah ili gra. Po toj kulturi se i selo nazvalo Grajevce.
Vode.
Grajevce je na obali Južne Morave. Ovo je najvažnija kotlinska reka je jedina tekućica koja protiče pored sela.
Selo se za ljude i stoku služi vodom iz bunara koje ima svaka kuća. Bunari su duboki do 12 metara a voda je laka i zdrava.
U polju, na levoj obali Južne Morave, teren je nizak, negde napušteno korito ove reke prekriveno tankim slojem fine, rastresite i lako obradive zemlje gde vlada zakon kapilarnih sudova, po kojem u plodnom sloju zemlje ima dovoljno vlage za povrtarsko bilje, naročito papriku, gde je negovana gajena čuvena grajevačka paprika, specijalnog oblika, pogodna za punjenje i turšiju.
Zbog zagađenja Južne Morave na ovom prostoru se paprika više ne uzgaja.
Zemlje i šume.
Atar sela Grajevca se proteže između atara janjuškog, jelašničkog, zlokućanskog, novselskog, bobištanskog i kumarevskog i zahvata prostor od 555 hektara, od koje površine oranice i bašte zahvataju prostor od 356, voćnjaci 5, vinogradi 34, livade 4, pašnjaci 40, šuma 29 i neplodno je 87 hektara.
Zemlja nosi nazive: Trševine, Ciganska Šuma, Jezero, Simonovice, Lojzište, Ljutica, Selište, Buši, Posedak, Bara, Topolke, Paraspur (spada u potes Ljutica), Čavčja Arnica, Široka Arnica, Sevdin Grob i Kusi Rid.
Postanak sela i prošlost.
U ataru sela Grajevca, na desnoj obali Južne Morave, nedaleko Gradca, kod sela Zlokućana, pored puta koje od Grsadca vodi ka selu Manojlovcu nalazi se lokalitet Selište. To je jedno od praistorijskih nalazišta na desnoj obali Južne Moreve, uzvodno od Gradca. Neolitsko naselje na lokalitetu Selište živelo se blizu 4000 godina od naših dana, pa nije imalo niti moglo imati ma kakve veze sa slovenskim naseljem, koje je moglo nastati najranije pre 1300 godina.
U turskom tefteru iz 1516. godine pominje se u nahiji Dubočica pominje se timar Grajinovi. Moguće je da je to selo Grajevce.
Staro Grajevce je bilo na levoj obali Južne Morave, na lokalitetu koji danas nosi naziv Posedak. Južna Morava je neprekidno rušila svoju obalu, koja je niska, ravna i od rastresitog materijala, pa se približila selu i ugrozila ga. Bilo je to početkom osme decenije XIX veka. Uplašeni Grajevčani zaključili su da je najpametnije da svoje selo prenesu na desnu obalu Južne Morave, na viši teren koji ona ne može da ugrozi. Tu su im bila trla pa je to omogućilo da se brzo skuće i počni izgrađivati svoje selo Grajevce na sadašnjem mestu. Kao godina preseljenja pominje se 1872. godine od kada potiču i prvi Grajevčani rođeni u sadašnjem selu.
Poreklo stanovništva.
Posle oslobođenja od Turaka Grajevce je imalo 30 kuća i pripadalo je opštini Bogojevac. Prema popisu iz 1953. godine u njemu je živelo 106 domaćinstava i 719 stanovnika. Međutim, kod popisa 1971. godine u njemu su bila 124 domaćinstva ali samo 614 stanovnika, što ukazuje na znatan odliv stanovništva iz ovog sela. Po kazivanjima meštana, iz Grajevca se iselilo u Leskovac oko 100 domaćinstava, a ima iseljenika u Boru, Beogradu i Dobanovcima.
Sadašnje stanovništvo čine ovi rodovi:
Starosedeoci su:
-Jovinski (Marjanovići), Tančini, Karalejci i Žitarci.
-Došljaci su iz Prekopčelice.
-Tilkovci su poreklom iz Prekopčelice.
-Rupčani su verovatno iz Ruplja, žive na levoj obali Južne Morave.
-Vranjkini su verovatno iz okoline Vranja.
-Vranjkini drugi, su iz okoline Vranja.
-Tačini su iz Crvene Jabuke.
-Cakinci su iz Crvene Jabuke.
-Mušeci-Cvetini su iz Navalina.
-Packovi-Đurini su iz Jašunje.
-Došljaci drugi su iz Prekopčelice, u srdstvu su sa prvim rodom istok imena, slave istu slavu.
-Jovinski drugi, prizećeni ili usvojeni u prvom rodu istog imena.
-Krstini su iz Gornjeg Krajinca.
-Menjini su starosedeoci, srodni Jovincima.
-Vukini su iz Gornje Kupinovice.
Zanimanje stanovništva.
Meštani Grajevca se bave zemljoradnjom. Gaje pšenicu i kukuruz sa tržnim viškovima. Poznati su kao odgajivači dobrog bostana. Gaje detelina za ishranu stoke. Od povrća uzgajaju papriku, kupus ali i industrijku biljku – duvan.
Nekada su bili veliki stočari i svaka kuća je imala svoje trlo. Sada imaju po 2-3 krave, po neku ovcu, a osim desetak domaćinstava svaka kuća ima jednog ili dva konja.
Od mleka prave dobar sir, koji je cenjen ne leskovačkoj pijaci.
U selu ima dve potkivačke radnje a i divljih zanatlija, koji radnje ne vode kao stalno zanimanje – kovači, stolari…
Imali su tri vodenice-plovke na Južnoj Moravi, više ih nemaju.
IZVOR: Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Leskovačko Polje i Babička Gora“ nastaloj na osnovu prikupljenih podataka 1977. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)