Poreklo stanovništva sela Ristovac* (po knjizi Gornji Ristovac), Grad Vranje – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Malo selo leži 3 km jugoistočno od poznatijeg naselja Donjeg Ristovca. Oko sela je ravno zemljište pokriveno plodnim nanosima Buštranjske i Kleniče Reke, desnih pritoka Južne Morave.
Gornji Ristovac je 1951. godine imao ukupno 51 domaćinstvo.
Vode.
Meštani koriste vodu za piće iz bunara, čija dubina iznosi do 10 metara.
Postanak sela.
Gornji Ristovac je postao na isti način i u isto vreme kao susedno glavno selo Donji Ristovac.Ova naselja su od 1878. do 1912. godine ležele na najjužnijem delu tadašnje srpske državne teritorije. U njihovoj neposredno blizini vodila je srpsko-turska granica.
Petog maja 1917. godine Bugari su zapalili Gornji i Donji Ristovac i tada u njemu streljali 36 muškaraca i žena.
Gornji i Donji Ristovac imaju zajedničko groblje; nalazi se na sredini puta između ova dva naselja. Kod groblja je seoski krst. Oko krsta se priređuje sabor svake godine na Duhove.
Poreklo stanovništva.
Srpsko stanovništvo Gornjeg Ristovca deli se na ove rodove:
-Liškovci, Nikoljdan, su doseljeni iz susednog Žbevca. Tamo imaju istoimenih rođaka. Dalje poreklo im je „od Bitolj“.
-Nešini, Nikoljdan, su se doselili iz Krševice. Tamo imaju istoimenih rođaka, koji ne znaju za svoje dalje poreklo.
-Dobrosinci, Aranđelovdan, su poreklom iz Dobrosina, sada arbanaškog naselja kod Gnjilana. Iz Dobrosina su prešli u Žbevac – gde imaju rođake – pa se odatle preselili u Gornji Ristovac.
-Ćašini, Đurđic, su doseljeni iz Krševice. Tamo imaju rođeke.
-Madžurci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Žbevca. Tamo su pripadali rodu Miloševci. Dalje poreklo ime je iz Vrtogoša kod Vranja.
-Gerzini, Nikoljdan, su doseljeni iz Krševice gde imaju rođake.
-Ljubići, Nikoljdan, su doseljeni iz Krševice.
-Naka, Nikoljdan, je ovde prizećen iz susedne Krševice. Tamoje pripadao rodu Rubejci.
Iseljenici.
-Liškovci, jedna porodica se iselila u Krševicu.
-Madžurci, dve porodice žive u Skoplju.
-Ćašini, jedna porodica se iselila u Donje Žapsko.
-Ljubići, jedna porodica prešla u Donju Otulju.
-Ristovci žive u Sodercu kod Vranja. Rod je osnovao predak Stoilko, doseljen iz Gornjeg Ristovca, gde je pripadao rodu Liškovci.
-Kalažunja je rod u Mustapiću – Zvižd. Za taj rod A. Lazić navodi da su doseljeni iz Ristovca kod Vranja.
Poreklo stanovništva sela Ristovac* (po knjizi Donji Ristovac, Grad Vranje – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Selo leži desno od Južne Morave, u neposrednoj blizini železničke stanice Ristovac. Po položaju Donji Ristovac spada u izrazito poljska naselja.
Vode.
Meštani koriste vodu za piće iz bunara čija dubina iznosi do 5 metara.
Zemlje i šume.
Sela Donji i Gornji Ristovac imaju zajednički atar. Na ovom ataru nalaze se potesi: Anište, Topola, Orlov Brest, Trnica, Koštanica, Rosulje, Smolnice, Stajkovac i Zidine.
Tip sela.
Donji Ristovac je selo zbijenog tipa. Deli se na tri kraja koja su se razvila oko tri puta-druma.
Donji Ristovac je 1951. godine umao ukupno 43 domaćinstva.
Postanak sela i starine.
Na zemljištu gde se nalazi Donji Ristovac mestimično se izoravaju široke tanke cigle i ostaci od kuća. Po tim stranama jedno mesto je dobilo ime Zidine. Neki meštani prilikom kopanja bunara pronalazili su velike zemljane ćupove. Oni misle da su pomenute starine rimske. Iz Ristovca potiče jedan rimski žižak. On se može datirati u II veku naše ere.
Današnji Donji Ristovac osnovan je 1878. godine od doseljenika koji su prelazili iz okolnih južnih srpskih sela, tada ostalih na teritoriji Turske. Pre toga zemljište Donjeg Ristovca pripadalo je begovima; Sulejman-begu sa sedištem u Rataju, Aliji-begu itd. Begovsku zemlju obrađivali su Srbi čifčije iz okolnih sela: Ljiljanca, Žbevca i Krševice.
Poreklo stanovništva.
Srpsko stanovništvo Donjeg Ristovca pripada rodovima:
-Kainci, Sv. Jovan Krstitelj, su doseljeni iz Ljiljanaca.
-Svilarci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Žbevca gde imaju istoimenih rođaka. Dalje poreklo je „od kud Bitolj“.
-Parlapanci, Mitrovdan, su doseljeni iz Krševice. Tamo imaju rođake koji ne znaju za svoje dalje poreklo.
-Lukinci, Đurđic, su iz nekog sela u Gornjoj Pčinji.
-Debonjci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Žbevca. Tamo imaju rođake.
-Gočobici i Gadžeja su ranije činili jedan rod. Doseljeni su iz Donjeg Vrtogoša. Ne kaže se koji slavu slave.
-Cucini, Aranđelovdan, su doseljeni iz nekog sela u blizini Žbevca.
-Borozanci, Đurđic, su doseljeni iz Žbevca gde imaju rođake.
-Dudinci, Nikoljdan, su doseljeni iz Krševice gde imaju istoimene rođake.
-Lesnički, Nikoljdan, su doseljeni iz Donje Lesnice u Gornjoj Pčinji.
-Jovčići, Aranđelovdan, su doseljeni kao pekari iz Šapranca u Gornjoj Pčinji.
-Tatarci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Žbevca. Tamo imaju rođake.
-Jovanovići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Žbevca. Tamo su pripadali rodu Miloševci. Dalje poreklo im je iz Vrtogoša kod Vranja.
-Raškovi, Đurđic. Došao deda Raško iz nekog okolnog sela.
-Medžanci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Žbevca gde imaju rođake.
-Jovini, Aranđelovdan, su doseljeni iz Žbevca.
IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
*
Poreklo stanovništva sela Gornje Raistovce (danas Gornji Ristovac – mahala naselja Ristovac), Grad Vranje – Pčinjski okrug. Prema knjizi Riste T. Nikolića „Vranjska Pčinja“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela-mahale.
Naselje je na levoj strani Koštaničke Reke.
Kuće su delom u ravnici i omanjoj zaravni.
Vode.
U naselju vode nema. Meštani koriste vodu za piće iz dva stara bunara; jedan je u Gornjoj a drugi u Donjoj Mali.
Zemlje i šume.
Sve njive su u ravnici oko sela između Koštaničke Reke i granice.
Paše i šume nemaju a ni zajedničku zemlju (utrinu). Svaki domaćin za svojih 10-15 ovaca, koje čuva, ostavlja jednu njivu neobrađenu radi njihovog napasanja.
Tip naselja.
Naselje je razbijenog tipa, podeljeno je na dve male; Gornju i Donju Malu, koje su međusobno udaljene oko 250-300 koraka a kroz obe postoji seoski put.
Kuće u malama su raspoređene u grupicama, po 2-3 zajedno. Obično su u grupi kuće jednog roda. Neke su grupice međusobno udaljene kao i male dok su neke blizu jedna drugoj, samo ih put razdvaja ili su na odstojanju 40-50 koraka.
U Gornjoj Mali (u kojoj ima 6 kuća) žive: Ćašini, Nešini, Stanojkini i Ljubini ili Petriševci.
U Donjoj Mali (8 kuća) su: Pešanci, Prćanci, Cincarci, Dobrosinjci, Paunovci i Liškovci.
Zadruga u ovom naseljau dana nema a ranije su Liškovci živeli u zadruzi od 70 čeljadi.
Ime naselju.
Današnje selo (naselje-mahala) Gornje Raistovce do oslobođenja, 1878. godine, je bilo deo sela Krševice. Od oslobođenja, pošto je Krševica ostala pod Turcima, bi njen deo u Srbiji dodat selu Ristovcu, koje je na desnoj strani (Južne) Morave i za razliku od od istog bio nazvan Gornje Raistovce a ono pored Morave Donje Raistovce („Ristovac“). Ristovcem je selo nazvano, po pričanju, po nekome Risti, čija je bila sva zemlja današnjeg sela Donjeg Raistovca. On je imao brata Karafilja, koji je takođe imao imanja, ali je danas u Turskoj oko jednog velikog duba („trepetlika“); te se njive i danas zovu Karafiljke ili Karafiljove Njive.
Starine u naselju.
Samo Donje Raistovce ima svoje Staro Selište, koje je danas preko granice (u vreme nastanka ovog teksta); tu su po pričanju iskopavali „zidine“.
U selu Krševici, na levoj strani Krševačke Reke postoji Gradište (kale), koje je na jednom omanjem uzvišenju. Tu je, po pričanju, bio grad Trolovo, ispod kojeg je bilo mnogo dućana, po kojima se i danas jedno mesto zove „Dućanište“; kad je taj grad radio kažu da Vranje nije ni postojalo.
Postanak sela i poreklo stanovništva.
Na mestu današnjeg Gornjeg Raistovca najpre su bila trla meštana sela Krševice, od kojih su neki bili prešli na trla da tamo žive i zvali su ih Trlarcima. Njih je beg Zada pre 80 godina rasterao i načinio čiflik, pribravši oko sebe momke i čivčije, pretke današnjih stanovnika u ovom naselju. Do oslobođenja je u selu bilo dva čifluka.
Rodovi po redosledu doseljavanja:
-Ćašini, Sv.Đorđe, su, po pričanju, najastarija porodica u selu, čiji se predak Stanko pre 90-100 godina doselio u Krševicu iz sela Odanovca (selo u Gornjoj Moravi, severno od Crne Gore – Kara Daga). Tamo su živeli u zadruzi od 40 duša i kumovali jednoj arnautskoj porodici iz nekog obližnjeg sela. Kad je jedan od njih išao ka njima da krsti, pri povratku ga ubiju mlađi iz te arnautske porodice radi puške, koju je sobom nosio i koju su mu tražili Arnaučići da im je da, što on nije hteo učiniti: kad su ovi čuli za to, pođu svi muškarci iz zadruge noću naoružani i pobiju sve Arnaute, svoje kumove, pa došavši kući razbegnu se kud koji. Svako je pri bekstvu poneo što je mogao; deda Stanko, kaznije nazvani Ćaša, dobegao je u selo Krševicu sa jednim kotlom (bakračem). Tada su u Krševici bile tri porodice u tri kuće; Murdžinci, Bulumačovci i Uzun-Stanimirci, za koje kažu da su starinci u selu. Stanko Ćaša, došavši u selo, prizeti se kod Uzun-Stanimira, pošto je prehodno bio ovčar. Iz sela docnije zbog turskog zuluma pređe na imanje beg-Zade, koji je onda osnovao čifluk na mestu, gde je danas Gornje Raistovce i gde su do tada bila trla stanovnika Krševice. Potomci Ćaše se danas zovu Ćašini.
-Petriševci ili Ljubini, Nikoljdan. Njihov predak je došao iz sela Koćure (Vranjska Pčinja u slivu Vardara) kada i prethodni i prizetio se i Krševici. Svi su oni, kao i prethodni, Petriševci ili Ljubini, pre oslobođenja bili momci i čivčije turske.
-Nikolinci. Njihovi preci su se doselili iz Gornje Morave. Svi oni danas žive u selu Krševici. Ne kaže se koju slavu slave.
-Pašanci ili Stanojkini, Nikoljdan. Njihov predak je dobegao iz okoline Niša, uzevši za ženu svoju kumu.
-Prćanci (Cincarci), Aranđelovdan. Njihovi preci su se doselili pre 70 godina iz Šumadije, gde su ubili Turčina; bili su čivčije i momci turski. Od njih vode poreklo Prćanci i Cincarci.
-Nešinci, Nikoljdan, su se doselili iz Novog Sela (Vranjska Pčinja u slivu Vardara), odakle su dovedeni da budu momci turski.
-Liškovci, Nikoljdan, su se doselili posle oslobođenja, 1878. godine, iz sela Žbevca a po poreklu su sa Kara Daga – Crne Gore prema Moravici. Došli su na imanje, gde i danas stanuju.
-Dobrosinjci, Aranđelovdan, su doseljeni iz sela Žbevca a daljim poreklom su iz Crne Gore (Kara Daga).
-Paunovci, Aranđelovdan, su se doselili iz Žbevca, koji su kao i Dobrosinjci došli da žive u slobodi.
Seoska slava je Sv. Trojica, Duhovi.
IZVOR: Prema knjizi Riste T. Nikolića „Vranjska Pčinja“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)