Hronologija varoši Kovin

8 komentara

1. 13. decembar 2015. u 19:10

   Rade Brakočević

   Vojislav je neumoran, prati sve: od Banije do Skadra, od Jadrana do Srpskog Kovina na ostrvu Čepel kod Budimpešte… U ovom prilogu o Kovinu u jugozapadnom dijelu Banata, autor Zoltan Čemere se uglavnom držao podataka iz ugarskih izvora i rezultata arheoloških iskopina. Jelena Srpkinja, žena ugarskog kralja Bele III podigla je pravoslavni manastir, na lijevoj obali Dunava, preko od ušća Morave u Dunav, na mjestu koje narod, po tradiciji, zove:”Namastir”, Manastirište. Danas kažu manastirska rampa ( na nasipu- damu)na priobalju Dunava.

   Odgovori

2. 29. april 2017. u 19:08

   vojislav ananić

   Kovin

   Istorijski podaci: U narativnim izvorima nalazimo nagoveštaj, istina arheološki nepotvrđen, da je Kovinski grad slično gradu Morišeni (kasnijem Čanadu) imao svoju podužu predistoriju pre nego što je uopšte postalo sedište zasebne županije. U tekstu anonimnog notara Bele III „Gesta Hungarorum“ ovdašnje utvrđenje se spominje kao poslednje uporište vojvode ili kneza Glada, koji je po navodima ovog teksta, vladao prostorom između Moriša i Dunava do kraja 9. veka, odnosno do dolaska ugarskih plemena u Panonsku niziju. Međutim, arheološka istraživanja do sada nisu otkrila čak ni naznake o postojanju kulturnog horizonta iz 9. veka, pa ni tragove fortifikacija iz ovog vremena unutar kovinskog utvrđenja. Dobar deo istoričara koji se bavio problematikom Anonimovog dela smatra, da je anonimni notar Bele III u svom delu „Gesta Hungarorum” u stvari događaje, objekte i vlastelinske porodice (rodove) s početka 13. veka (delo je moglo nastati oko 1210. godine) verno preslikao u 9-10. vek. Jednom rečju anonimusova hronika o događajima s kraja 9. i početka 10. veka, više je potvrda o velikom značaju kovinskog utvrđenja sa početka 13. veka (kada je delo moglo nastati), nego li potvrda da je ovo naselje uopšte postojalo na prelazu iz 9. u 10. vek.
   U Turocijevoj hronici grad Kovin se spominje u vezi ugarsko-vizantijskih sukoba iz druge polovine 11. veka. Naime, prema navodima ove hronike, nakon osvajanja Beograda i prodora do Niša, ugarski kralj Šalamon i njegov brat, princ Geza prešli su sa svojim vojskama Dunav kod Kovina, odakle su dalje krenuli odvojeno (1071-72.). Ovaj važan prelaz na Dunavu i značajan trgovački centar na jugu Ugarske, igrao je svakako i važnu ulogu u trgovini između Ugarske i Vizantijskog Carstva, koje je u regionu bilo posebno u usponu tokom tokom 12. veka. Znamo naime, da su ugarski trgovci imali svoje kolonije u Plovdivu, Nišu i Braničevu, a Kovin je u to vreme predstavljao najkraću kopču između balkanskih prostora i južnougarskih naselja. Njegov izuzetan značaj, posebno u 12. veku, ističe i arapski geograf sa Sicilije, Idrisi, koji je 1154. godine između 78 „gradova“ sa teritorije Ugarske zabeležio i ime Kovina, navodeći da je to naselje koje ima veoma posećene vašare i brojne zanatlijske radionice. Samo kovinsko utvrđenje sa ostalim županijskim centrima ove regije povezivali su putevi (vojni putevi) koje takođe navodi Idrisi, naglasivši da je put od Kovina dalje vodio na sever (preko zemljišta Banata), prema dolini Moriša i novom centru biskupije, gradu Čanadu.
   Iz narativnih i diplomatičkih izvora ovog doba donekle možemo skicirati obrise unutrašnje i spoljašnje arhitekture ovog utvrđenog mesta. Unutar branjenog prostora veoma rano, verovatno još u 12. veku osnovana je crkva koja je u narednim vekovima bila sedište Kovinskog arhiđakonata (u izvorima se spominje od 1288. g.). Pošto su ugarski vladari veoma često boravili među zidinama ove utvrde, sasvim je prirodno pretpostaviti da je unutar njenih fortifikacija postojala i županska rezidencija ili čak kraljevska rezidencija, poput one koja se u izvorima spominje nadomak današnjeg N. Sada ili u Sremu. U ovom objektu je mogao boraviti i papski legat Leo poslat od strane rimskog pape u Bugarsku 1203. godine sa zadatkom da prenese kraljevsku krunu bugarskom vladaru, a kada je za duže vreme zadržan u ovom mestu, opkoljen županijskom vojskom od 300 ratnika po naredbi ugarskog kralja Emeriha.
   O podgrađu kovinskog grada početne informacije dobijamo iz opisa samog geografa Idrisija iz sredine 12. veka, kada beleži da je Kovin napredno i bogato naselje sa pijacama i radionicama, što su elementi koji se svakako mogu smestiti jedino u podgrađe ovog mesta. Na drugom mestu Idrisi beleži da se Kovin i Bač smatraju za najurbanizovanije i najnaseljenije gradove ovog prostora, sa velikim uvoznim i izvoznim prometom, kao i sa velikim brojem majura (misleći verovatno na okolne predijume koji su pripadali gradu). O vašarima ovog mesta pisane tragove nalazimo i u kasnijim periodima. Tako je 1405. godine kralj Žigmund građanima i hospesima Kovina dozvolio da svake godine, 2. jula kod gradske crkve posvećene Svetoj Bogorodici održavaju godišnji vašar. Iz priloženog se primećuje, da je i podgrađe imalo svoju zasebnu crkvu, ispred koje se nalazio prostor za održavanje vašara. Izvesno je, da se oko ovog objekta nalazilo i jedno od grobalja dotičnog naselja.
   Arheološki podaci: Na platou okruženom ostacima nekadašnjeg rukavca Dunava zvane Ponjavica, koji krije ostatke srednjovekovnog županijskog utvrđenja i podgrađa u Kovinu, najraniji kulturni horizont potiče iz praistorijskog perioda sa neolitskim, eneolitskim, bronzanodobskim i halštatskim materijalom. Okolina ovog lokaliteta bila je naseljena i u vreme Velike seobe naroda o čemu svedoče ostaci gepidske nekropole na prostoru današnjeg gradskog parka, a nedaleko od lokaliteta Grad. Međutim, svi navedeni kulturni horizonti su minorni u poređenju sa moćnim kulturnim horizontom iz perioda 12-13. veka, koji je konstatovan unutar branjenog prostora, u jugoistočnom delu platoa (nadomak gradskog hotela), koji dostiže debljinu od 4,5 metara. Prilikom zaštitinih arheoloških iskopavanja unutar kovinskog grada, nadomak gradskog hotela 1986. godine, unutar srednjovekovnog kulturnog horizonta izdvojena su četiri zasebna segmenta. Prvi je vremenski opredeljen u prvu polovinu 12. veka, mada se ostatak ovde otkrivenog rova može datovati i u kraj 11. veka. Relativno tanak kulturni sloj iz ovog perioda, sa oskudnim keramičkim materijalom i ostacima zemljanih peći, odnosno otvorenih ognjišta, govori o povremenom boravljenju na ovom delu platoa u navedenom periodu. Drugi, ujedno najmoćniji segment stanovanja unutar kovinskog grada čini sloj iz druge polovine 12. i početka 13. veka, sa više naseobinskih objekata i velikom količinom keramike. Navedeni kulturni sloj je od prethodnog odvojen moćnim slojem nasipa od zemlje, što govori o brižljivom i planski dobro organizovanom naseljavanju ovog prostora u drugoj polovini 12. veka, upravo kada Kovin, izgleda, postaje centar novoformirane županije. Ovaj segment stanovanja završava se nivoom stradanja naselja u velikom požaru, koji istraživači dovode u vezu sa najezdom Mongola 1241-42. godine. Treći segment stanovanja pripada drugoj polovini 13. i toku 14. veka, dok četvrti segment čini nivo stanovanja datovan u 14-15. vek.
   Starijoj fazi nivoa stanovanja iz 12-13. veka odgovarali bi poluukopani stambeni objekti sa podom od naboja i zidnom konstrukcijom od drvenog kolja, pletera i lepa. Pored ovih, primećeno je i postojanje zidova od kamena i opeke, koji su ojačavali samo donju zonu zidova za čiju je konstrukciju korišćeno drvo.
   Pored ostataka stambenih objekata, na južnoj strani platoa sondažnim iskopavanjima konstatovani su i ostaci nekropole (prilozi: više srebnih i jedna zlatna „S” karičica). Na ovom mestu su zabeleženi i ostaci građevinskih objekata, što upućuje na pretpostavku o postojanju sakralnog objekta, koji je bio okružen nekropolom ovdašnjeg stanovništva.
   Nalazi na terenu ukazuju da je još u starijoj fazi stanovanja (12-13. vek) počelo širenje naselja i van bedema ovdašenjeg županijskog centra, čime se pored grada formiralo i podgrađe. Analizom keramičkog materijala sa lokaliteta „Grad“ došlo se do zaključka da je unutar ovdašnjeg podgrađa postojala lokalna zanatska proizvodnja grnčarije, tj. da su postojale grnčarske radionice sa pećima za pečenje keramike, jer na to ukazuje ujednačenost u kvalitetu izrade i zastupljenost samo odrećenih tipova grnčarije (lonci i kotlići). Ovi nalazi potkrepljuju ranije iznete podatke iz istorijskih spisa, koji govore o zanatskim radionicama i razvijenoj gradskoj privredi ovog mesta.
   Istraživanja iz 1986. godine donekle su se dotakla i fortifikacija koja okružuju Kovinski grad. U južnom i jugoistočnom delu lokaliteta na ostacima nekadašnjeg bedema, otkriveni su ugljenisani ostaci drvene konstrukcije, sa ravnomerno poređanim gredama u horizontalnom položaju sa mestimično vertikalno postavljenim drvenim stubovima na stopama od opeka. Jednom rečju, ova brižljivo i planski izgrađena drvena konstrukcija bila je zatim popunjena zemljom, čime su se dobijale drveno-zemljane fortifikacije. Utvrđenje je moglo imati dimenzije 150 x 130 metara, a njegov plato bio je za nekih 8-11 metara višlji od okolnih dunavskih ritova. Prilaz samom utvrđenom naselju bio je moguć samo sa severne strane, dok su zapadna, južna i istočna strana platoa bili opkoljeni podvodnim, ritskim zemljištem, tj. plavnim područjem Dunava.

   IZVOR: UTVRĐENJA I FORTIFIKACIJE NA TLU BANATA OD 10. DO 16. VEKA, DOKTORSKA DISERTACIJA, mr Zoltan Čemere, Novi Sad, 2016.

   Odabrao i priredio: Vojislav Ananić

   Odgovori

3. 1. maj 2017. u 12:33

   vojislav ananić

   Banatski fruštuk (doručak) u Kovinu

   https://www.youtube.com/watch?v=j3OVOz6LPnU

   Odgovori

4. 15. septembar 2017. u 18:36

   vojislav ananić

   Kovin

   Bio je utvrđenje i glavno mesto Kovinske županije. Zabeležen je već 1153. 1458 godine bio je u posedu despota Lazara. Zabeležen je u pećkom i kruševskom pomeniku. 1660 označen je Kovin kao varoš. Tom prilikom zabeleženi su: pop Slavuj, knez Peja, Đura, Milosav, Stanko Todorović, Pavlović, Petak, Octoja Popović, Stojan Petković, Petar, Milija, Ostoja Zlatanović, Živko, Jocko, Gavril, Radič. 1717 imao je 50, a 1727 35 domova. U jednom crkvenom popisu iz 1733 označen je kao selo. Stanovnici Kovina su tada bili: Živan Kanački (ili Kančanin) Mihail Radić, Velisav Kovač, Dobrivoje Radić, Boško Dokić (ili Kokić), Ilija Despinić, Živko Popović, Živko Bačvanin, Stojko Stepanov, Todor, Pantelija Ravin, Jovan Todor(ović), Đurađ Vranić, Stojko Šalin, Ma- rinko Vreljan, Milisav Pejkić, Marinko Kuzman(ović), Marko Panić, Milisav, Jovan Grujički, Milosav, Hera, Stojan Crnosel, Đurađ oberknez, Doca Brdar, Stojko Sekulić, Mihailo Kovač, Stojić Rajin, Radosav Vuk(ov), Živko Kanač(anin). Sveštenici su bili pop Nikola i pop Pantelije. 1739 bio je Đurađ Predragojević, „kovinski obrknez“. Oko 1750 otselili su se neki u Bavanište, a neki u Vojnu granicu. Kasnije su Kovin naselili neki Srbi iz Hrvatske, i Rumuni „iz provincijala“. 1753 označen je kao srps!ko naselje. 1764 imao je 242 porodice od kojih su 94 bile graničarske, a 146 seljačke. Te godine bio je Kovin sedište prote i imao je još jednog sveštenika. 1770 godine podignuto je 80 novih domova, a naredne godine podigao se broj na 216.
   Potesi: Blizanice, Grad, Žjarkovac, Livade, Ponjavice, Ravnice, Rimski šanac, Rit, Surduk, Utrina, Crvenka, Crne njive, Crno selo, Crna bara, Džombe.
   Delovi i ulice: Donja ulica, Pod barom, Hrvatski kraj, Šorić.

   Lit.: Đorđević T. R., Dva inventara crkve svetog Aranđela u Kovinu. Glasnik Ist. dr. 1934, 368—70. — Kupusarević I., Kovin na Dunavu do kraja 18 veka. Kovin 193£. s. 22.

   Izvor: dr DUŠAN J. POPOVIĆ, SRBI U BANATU DO KRAJA OSAMNAESTOG VEKA, BE0GRAD, 1955.

   Odgovori

5. 31. maj 2018. u 04:40

   Vojislav Ananić

   KOVIN. 1. Sresko nijesto u Banatu, na Dunavu. 1910. imao je 7.345 stanovnika, od kojih je bilo Srba 2.200, Madžara 2.659, Rumunja 1.726, Jevreja 57; pravoslavnih 3.941, katolika 3.063; 1921. imao je K. 6.723 stanovnika. Nekada je K. bio glavno mjesto Kovinske županije. Grad je podignut možda već u 12. vijeku. K. je jedno od najstarijih srpskih naselja. sjeveruo od Dunava. U znatnoj mjeri naseljen je Srbima već početkom 10. vijeka, a možda i ranije, kada su oni dobili znatne povlastice. Kasnije je ovo srpsko stanovništvo pobjeglo isirred Turaka dalje na sjever, gdje je na Čepelskom ostrvu osnovalo Srpski Kovin (Raczkovin). K. je pao pod Turke, izgleda, 1551. Za turske vlasti sjedio je u kovinskom gradu beg, koji je bio podređen temišvarskom paši. 1717. imao je K. 50 popisanih srpskih domova. Poslije beogradskog mira grad je razrušen. Osnivanjem vojne granice postao je K. sjedište čete. 1872. pripojen je K. tamiškoj županiji. Stanovništvo se bavi ratarstvom, a znatan je i obrt kao i mlinska i ciglarska industrija. K. ima građansku školu. P). P.
   2. Manastir (Uspenje Bogorodice) na čepeljskom ostrvu na Dunavu kod Pešte. Veli se, da ga je osnovala u 12. vijeku žena kralja Bele II Slijepog Jelena, kći raškog župana Uroša. Prvi put je crkva popisana. 1320, drugi put 1514, treći put 1765. 1439. Turci su spalili grad Kovin (prema Smederevu) na Dunavu, i tada su Madžari preselili građane ovog grada na čepeljsku adu, gdje se nalazio pravoslavni manastir (crkva je bila prvo posvećena praocu Abrahamu). 1777. Marija Terezija ukinula je ovaj manastir, i tada su njegovi monasi premješteni u manastir Grabovac, a crkva je postala mirska. Postoji i sad.
   V. P-ć.

   IZVOR: prof. St. Stanojević, NARODNA ENCIKLOPEDIJA SRPSKO-HRVATSKO-SLOVENAČKA, II KNJIGA , I—M, IZDAVAČ: BIBLIOGRAFSKI ZAVOD D. D. ZAGREB, GUNDULIĆEVA 29 ZASTUPA DR- ERIK MOSCHE, MIHANOVIĆEVA ULICA 1, 1928.

   Odgovori

6. 7. april 2019. u 07:16

   Vojislav Ananić

   KOVIN

   Predanja o naselju. — U kraju Belobrežani – to je prvi, takozvani Donji sokak, gde je srpska crkva, tu je nastao prvi Kovin, po kazivanju Kneževića, sveštenika, starog 84 godine, kako je zapamtio da su pričali stariji ljudi kada je on kao tridesetogodišnjak došao u selo. Ovde su se pored vode Ponjavice naselili najpre zbog marve i ribe. Posle su se širili prema krajevima nazvanim Građani (od parka do opštine) i Hrvati (od katoličke crkve pa dalje); tu su se naselili pravoslavni Srbi iz Like i drugih krajeva Hrvatske. Najpre su bili naseljeni samo Srbi, kasnije su počeli dolaziti i Rumuni, kao pastiri. Ima ih koji su se posrbili, pa ostali uz Srbe. Uopšte, svi Rumuni u Kovinu slave krsnu slavu kao i Srbi. Svi govore srpski. Brojno su skoro dostigli Srbe, jer su plodniji. Česta je pojava da devojka ode momku i živi sa njim i rađa decu bez venčanja, pa se posle ili venčaju, ili se rasture, te porod ostane nezbrinut.
   Kovin se protezao od Manastirišta (prema Kuliću gradu) pa do Crne bare. Zatim Kovin se protezao od Manastirišta (prema Kuliću gradu) pa do Crne bare. Od Crne bare je nastajao Rimski šanac gde su nalazili i ćupove sa zlatnim novcima. Zatim se priča da se Zemljani grad, blizu Kovina, nekad zvao Ždral (kasnije raskopan kad se gradila dolma pored Dunava od Pančeva do Kovina). Kovin se nije mogao naseliti bliže Dunavu, jer bi Ga plavila voda. Dolazila je čak do crkvenih vrata, pa su morali stavljati džakove sa peskom da voda ne uđe u crkvu.
   Crkva je zidana 1777 —1780. godine, a pre toga je na tom Mestu bila mala crkva. U blizini je bila škola (sada parohov stan). Na mestu današnjeg parka je bilo staro srpsko groblje, drugo je groblje bilo blizu današnje rumunske crkve, a treće je sadašnje. Najstariji nadgrobni spomenici biće oni kod crkve u porti, jer je tamo jedan, najstariji, bio iz 1776. godine.
   Nekad je Kovin imao samo dva sokaka: Donji i Pločički, prvi uz Ponjavicu a drugi uz Baru, a dalje je bila utrina. Prve su kuće bile Poznanova i Prkuljina. U Donjem sokaku od početka pa do kuća Dolovačkih stanovali su „majstori”, koji su u to vreme bili siroti, te su u Ponjavici lovili ribu za ishranu, a uz to imali i mnogo košnica (200—300) koje su leti iznosili na Smederevačku adu — ostrvo u Dunavu. Tih majstorskih kuća sada nema, stanovnici njihovi većinom su izumrli ili se raselili, a neki su se preselili u središte Kovina.
   Najstariji stanovnici, dakle Srbi u Donjem sokaku: Despinići, Lazarevi (doselili iz Smedereva), Kupusarevići, Anđelovi – Kočini, Jovanovi, Stoja – Gojini, Gavrilovići, Markovići, Janići, Nikolići, Stankovići. Stare su još familije: Vranići, Kojići, Šalinački, Jereminovi, Bogićevi, Petrovići – Erini, Panini, Kupusarovi – Vrebalovi, Momirovići, Erski, Jovanovi –– Anđelovi, Bošnjakovići (iz Bosne) i drugi. Knežević je zatekao u Kovinu zadrugu od 52 duše.
   Građanski kraj (Rvatski kraj) bio je takođe uz Ponjavicu, koja je tada izlazila iz Dunavca (rukavac Dunava) kod Kovina i okružavala oko Kovina i dalje, te se opet kod Dubovca sastavljala sa Dunavom. U Dunavcu su na šlepove tovarili robu, svinje i drugu ugojenu marvu. Ponjavicom su tada plovili brodovi i vukli šlepove. Mršavu marvu su terali suvim za Peštu i Beč i na odmorištima je napasali, tako da bi se do tržišta već dosta ugojila. Izgradnja železnice za Bazjaš bila je uzrok opadanju Kovina, koji je dotle —– povezan sa Morovskom dolinom – bio znatan trgovački centar. Kada je Dunavac dolmom zagrađen i tako mu presečena veza sa Dunavom, Kovin je izgubio vodenu komunikaciju. Ta se žrtva morala učiniti, jer je tim nasipom oteto od Dunava oko 60 hiljada jutara zemlje, koja od tada nije više bila plavljena, i čime je Kovinu omogućeno bezopasno širenje ka Dunavu, koje će, bez sumnje, doći njegovim ekonomskim jačanjem.
   Za ondašnje Srbe u Hrvatskom kraju ističu da su uopšte hladniji, staloženiji od ostalih Srba Kovinaca (Belobrežana i Građana), koji su, suprotno njima „prgavi” i „žestoki“ i „nisu razložni kao oni u Hrvatskom kraju”. Tvrdi se da Srbi iz Hrvatskog kraja upšte slabijeg zdravlja od starih Srba Kovinaca, čemu je, kako misle, možda uzrok klima i pijančenje po kafanama.
   U Kovinu ima svega preko 400 porodica, od kojih oko 40–50 dolazi na one u Hrvatskom kraju. Prilikom naseljavanja u Kovinu su pojedini dobijali na četiri mesta po 6 lanaca zemlje, a na petom mestu 10 lanaca livade.
   Kada su Turci upadali i napadali, Kovinci su bežali u Crno selo kod Crne bare u zbeg. Tu, u Crnom selu i Na kamenu kovinskom bila je ogromna trska u kojoj su se danju sklanjali, a noću izlazili radi nabavke hrane.
   U starije vreme život po ritovima bio je, po opisivanju pojedinaca, kao u Omoljici i Starčevu. U ritu su sa svom marvom provodili i zimu.
   Kovinci su isterivali stoku na Smederevsku gredu za koju su plaćali arendu, kao što čine i danas. Na isti način su uzimali u arendu i ribolov i šume na njoj.
   Starine. — Prilikom nekog kopanja, u sredini Kovina nađen je ćup zlatnih novaca Konstantina Velikog. Kad su kopali temelje i podrume, iskopavali su rimske lončiće, mamuze i kosti ljudske na mnogo mesta.
   Manastirište je državna zemlja, ne plavi ga voda, služi za spasavanje kovinske i bavaniške stoke u vreme poplava. Prema Kuliču je dosta otkopano, a dosta i voda odronila Kad opadne voda, u „bregu“ su nalazili razne stvari.
   Prema Kuliču Namastirište je mesto gde je početak Rimskog šanca (koji se pruža ka Alibunaru i dalje). Ima tragova od manastira na mestu gde se tle odronilo od obale i tu su nalazili cigle. Misli se da je tu bio manastir srpskih vladalaca (nalaženi su novci srpskih srednjovekovnih vladalaca). Ždral-grad su zvali vrlo debele bedeme na mestu pri dnu brda, odmah više Dunavca i više Ponjavice, prema Dunavu. U bedemima ima krupnog kamenja i ponegde cigli, vrlo lepih, crvenih, kao rimske. Sad se kaže prosto Grad, i po njemu je deo Kovina što se pruža od Grada povijarcem na sever (naporedo sa Ponjavicom) dobio ime Građani. Tu je, nesumnjivo, bilo neko staro utvrđenje, jer je na vrlo pogodnom mestu – na 15–20 metara visokom čotu — nad sastavom Dunavca i Ponjavice, dakle i uzdignuto nad celom okolinom i zaštićeno tim dvema vodama. Osim toga, vrlo se strmo spušta i prema ritu na zapadnoj strani, a prema severu se nastavlja u povijarac, na kome je sadašnji Kovin i koji se postupno ka severu snižava. Vrlo je verovatno da je još u staro vreme čot na kome je bio grad veštački odsečen od ostalog povijarca dubokim prokopom, kroz koji i sad prolazi put. Ostatak od bedema jasno pokazuje da je taj grad imao u svom donjem delu gradska platna. A kako na gornjoj površini čota nema nigde ni ostataka zidova ni uopšte kamena, a stoje po ivicama veliki bedemi od zemlje, bez sumnje je grad bio gore utvrđen palisadama.
   Jedan deo čota odvojen je prokopom, kroz koji se ranije, verovatno, propuštala voda. U tom delu Grada ima jama, za koju se misli da vodi u podzemni lagum, koji vodi nekud iz Grada. Kako je ovaj zemljani Grad pored vode, to ga je i voda odronjavala.
   Najstarije groblje je bilo na mestu sadašnjeg parka Staro groblje srpsko u Kovinu, za koje znaju, bilo je ono koje su bili prodali Srbi Rumunima da zidaju crkvu, pa je posle preneto na današnje mesto. Rumuni su posle to zemljište rasprodali za bašte, a crkvu su podigli na drugom mestu, usred Kovina.
   Po starijem delu groblja ima samo kamenih krstova sa krstom gore i trupom približno pravougaonog oblika (koji je različno izmenjen, najčešće su mu oba gornja ugla pretvorena u lukove). Ima dosta i prostih kamenih krstača, od kojih je najkarakterističniji navedeni oblik sa najstarijim natpisima.
   Po starijem delu groblja ima samo kamenih krstova sa krstom gore i trupom približno pravougaonog oblika (koji je različno izmenjen, najčešće su mu oba gornja ugla pretvorena u lukove). Ima dosta i prostih kamenih krstača, od kojih je najkarakterističniji navedeni oblik sa najstarijim natpisima. Sasvim je retko i neznatne veličine nadgrobno kamenje oblika pobodene ploče sa urezanim krstom. Sve je starije kamenje od belog krečnjaka Novije kamenje je istih oblika kao u Pančevu, u Beogradu (ima pokoji i srcasta oblika od crvenkastog kamena). Krstače su kao u Pančevu, sa limenim lukom. Ovde nema nadgrobnih spomenika koji su imitacija kapele, ali ih ima na nemačkom groblju, tako da se može verovati da su ih Srbi, gde imaju takve spomenike (Omoljica, Bavanište), primili od Nemaca
   Toponimi. – U selu: Hrvatski sokak naporedo sa Donjim sokakom, više njega je Kapetanov sokak.
   Zemlje: Greda (njive); Bostanište („bregovi“); Sibicena (tu je bila straža za vreme Granice); Ciganka (voda, ranije nikad nije usahnjavala) kod nje Rupa (ista takva voda); Markovića Dunavac (imao je dva kraka: Gornji bogaz ka Smederevu, Donji bogaz ka Ostrovu, a između njih adica — Šumica); Pogani i Ćućin krak (ranije Virić iz koga se „vuklo„ u njega); Ramnice (zemlja, nekad utrina); Crna bara (ulivala se u Crvenku; na Crnoj bari su tri vodenice u kovinačkom ataru). Ceo rit između Ponjavice i Dunava zovu Osmi zaliv, a od Pančeva do Kovina je Sedmi zaliv. Ovi nazivi su uvedeni sa dolaskom Mađara (ranije se prvi zvao Donji rit, a drugi Gornji rit). Prema Sekelj Keveu su Blizanice (njive) i Gornji rit. U Blizanicima su vinogradi Kamene džombe (crkvene i privatne zemlje), tu su 14 puste Despinića i Janjina. Prema Pločici su Gornji rit i Blizanice (a Blizanice su i prema Bavaništu). Zatim dalje dolaze do Dama (od nem. Damm — nasip, bedem, brana), Gornjv livade (i sad livade), a uz nasip dođu dalje Sekeljske, a poslednje u kovinskom ataru su Prekopanice (bila šuma, pa iskrčena, kovinska opština ih daje pod zakup — tu su livade i utrine za ovce). Sekeljski atar ide između Kovina i Pločice sve do Dunava. Tu su zatim Forland (opštinska šuma, ranije utrina kovinska) iza Čikaje (mesto na kome je bila straža u vreme Granice); Ibrifor (mesto gde je pristanište i sad železnička stanica na Dunavu); Smederevska ada (u kovinskom ataru, inače državna svojina: preko 800 lanaca, od toga je oko 400 lanaca ribolova i bare). Sa kovinske strane su u Dunavu dva spruda: Gornji i Donji sprud, a od ovog drugog je Strainova, nasip (nazvan po nekom Strainu, koji je tu bio zapao i vikao za pomoć).
   Kovinci i sad isteruju marvu pod arendu na Smederevsku adu, a tako se pod arendu daju ribolov i šuma na njoj.
   Rodovi poznatog porekla: Anđelkovi – Kočini (Sv. arhanđel Mihail), iz nekog sela u Godominu. Njihovi stari su ratovali u Kočinom ratu. Kočini su nazivani po Koči (Kosti) Anđelkoviću iz Srbije, a Anđelkovi od starine. Kad su Koču Turci nabili na kolac, oni su prebegli pričaju ovamo. Pričaju da su došli iz Panjevca, i to devetorica brata odjedanput.
   Za vreme Mađarske bune, prilikom bežanja u Srbiju, nalazili su tamo rodbinu. Izgleda, dakle, da su baš potomci Koče Anđelkovića. – Bogićevi (dve kuće), bila je stara velika familija; iz jednog su sela „nuz Moravu” i sa tamošnjom svojom rodbinom su se „rođali”. – Boškovići (1), stara familija, „dedovina” im je bila iz Bosne. – Veselinovi(ći) — Jovanovići, „ispreka”, gde imaju još rodbinu. – Veselinovi stara familija – Vukovići (Sv. Nikola), došli „Ispreka”. — Despinići poreklo im je iz Hercegovine, čukunbaba se zvala Despa i otud prezime; sin njen Petar je bio sveštenik u Kovinu oko 1756. godine; Petrov sin je kao mladić poučavao decu u školi (kao prvi učitelj; škola je bila na mestu gde je sada Građanska škola). – Jereminov(ić), znaju pouzdano da su odnekud iz blizine Smedereva. — Jereminovi stara familija. — Jereminovi– Vrebalovi (14) iz Smedereva; predak, koji je vrlo davno prešao ovamo, zvao se Jeremija; po njemu i prezime (doskora su bili njihovi rođaci u Smederevu Kulundžići); deda je bio arendator nad ribolovom, pa je „vrebao” one koji kradu ribolov, otud Vrebalo. – Jovanovit) – Anđelkovi, čukundeda je bio iz Čačka, bilo mu je ime Anđelko i po tome su Anđelkovi. – Jovanovi — Anđelkovi (2, Mitrovdan). – Kojišarovi čukundeda Ćira Lepojev „Ispreka” ušao u kuću Kojišarovih i primili od njih slavu Sv. arhanđela Mihaila, a njihov stari svetac je bio Sv. Nikola. – Kulusarovići (8, Sv. arhanđel Mihail); znaju da u Vel. Bečkereku ima istog roda, a došli su „ispreka”. – Panini (8, Đurđic), stari su došli iz Joševa u Srbiji; kumovi su im od pre 100 godina bili Šalinački. Pupićevi (2), u jednu kuću je došao jedan sa Ostrova. – Purković (Sv. Nikola); 1801. godine čukundeda iz Omoljice dobio je mesto kao „iberajter” (nadzornik finansija); starinom je iz Stare Srbije. — Radakovi iz Bosne, prebegli od turskog zuluma, najpre su prešli u Hrvatsku (tada je doseljeno preko 60 „numeri”) iz okoline Banjaluke, Visokog i drugih mesta, te ih kasnije poslali ovamo, gde su oni zatekli ranije Srbe, a tek posle njih su došli Nemci; od njih su sad: Berićevi (3). – Bulimlićevi (4). – Velagićevi (3). — Dobrići izumrli. – Domazetovi utrli se.
   Dražići, Inićevi — Grgini — Jokićevi – Kačavenda – Majstorovići (10). – Mirkovići – Nemlajići (4—5). – Nikolići – Krešivatrini (2). — Pokrajac — Rajlićevi (2), kad su se doselili, bila je „stina Šalinačkih“ tu gde je nemačka crkva. — Radijćevu, utrli se. – Stanišići – Trkuljini i Bosićevi — Smederevci — Ajvazovi (Sv. Nikola), znaju da su u Smederevu imali roda, te će biti da su i došli iz Smedereva; u Kolarini ima još njihove familije i zovu se Stefanovići. — Stankovi (1, Sv. Nikola), deda sa dva brata došao iz Smedereva, gde ih i sad ima: od dva brata su Stankovi, a od trećeg su Nedeljkovi (1). – Stefanovi(ć) — Belocrkvani (Đurđic), pradeda je iz Travnika došao u Belu Crkvu, a posle u Kovin. – Stoja (Sv. arhanđel Mihail), stara familija, naseljeni u Kovinu iz Brošenja u Erdelju, pre oko 150 godina. — Stoja — Goja (ini) (4—5, Sv. arhanđel Mihail), bili su Rumuni, pa se posrbili. – Od starih familija su Todorovići ima ih sad u dve linije: Todorovići – Jorgaći i Todorovići — Dima (imaju srodstvenih veza sa Hadijama). — Crnoseljanski (30, Sv. Jovan), iz Ostrova, gde su još pre 240 godina došli, a starinom iz Crne Gore; biće da su iz negdašnjeg Crnog Sela, a ne iz Crne Gore, ili su u Crno Selo došli iz Crne Gore.
   Uopšte, sve su te stare familije u Kovinu — u Donjem sokaku i Građanima, „Moravci“ iz Šalinca, Radinca, Kolara i drugih sela oko Smedereva.
   Rodovi čije poreklo nije utvrđeno: Ančuljevi – Bukurevi — Brdarski (1). – Vijatovi – Jamendije – Višnjički — Vranići — Vukovići (3). — Gavrilović (1). — Marković — Novakov, poreklom iz Srbije. — Golubčiću (4), jedan od njih u Omoljici učitelj. – Davidovići (Đurćic); imaju rođake u Požarevcu. — Davidovići – Sirakovi (2); njihov otac je bio abadžija, a zemlju slabo radio, pa im se zapatilo na zemlji mnogo siraka – otud nadimak. — Erbaljovi (1, Sv. Nikola). — Erski starosedeoci. – Ilićevi – Janaćevi (3). — Janićevi – Adnađevi — Janjići – Janja; stari Janja je bio prvi pivar u Kovinu, imao pivaru blizu crkve. – Jelićeva ( 1). — Jovanići (Đurđic, posle primili Sv. Paraskevu); nalazili su rođake u Srbiji. – Lazarovi – Živanovićevi iz Smederevskog okruga. – Lukići (Mitrovdan). — Lazarovi — Baba–Stoja (Alimpije). — Mijukov (1). – Momirovići (2). — Nikolići — Ekspeditorovi, po dedi, koji je bio prvi poštar u Kovinu, dobili su nadimak Ekspeditorovi. — Ostojići (1). – Pavlovići – Vranići (1). – Petrovići – Erini (2, Petkovača). — Predratvići (2). – Poznanovi (2, Sv. Jovan); ima ih odavde odseljenih u Omoljici i Starčevu. – Radivojevi – Smiljini –– Savkovići — Bačini (1). – Sarmeš Petar; prvi od Rumuna rodio se u Kovinu (oni su kod Srba–gazda bili pastiri). — Sirbuljevi –– Stanisavljevi – Stojkovi — Bežunari (3). — Birićevi — Dolovački – Bosićevi relativno mlađi stanovnici.
   Izumrli rodovi: Vreljanski – Jakovi — Jovanovi — Mirković – Popovi — Orlovatski (Sv. Nikola). – Ranković na kraju Donjeg sokaka je lep veliki kameni krst na kojem stoji da ga je 1853. godine on sam podigao o svom trošku; bila je to stara familija i negdašnja njena velika kuća i sad stoji na uglu prema tom krstu; u njoj je bio prvi srpski birt u Kovinu, sa jednim odeljenjem za otmenije goste — graničare, oficire i dr., u kojoj je bio bilijar. — Stankovići – Tašićevi. – Katarina, posrbljen Rumun. – Ćirkovići — Nikolići.
   Iseljeni rodovi: Baraćevi –– Galinovi
   Cigani: Jovanovi (20—tak kuća, Sv. Nikola). — Pavlovi — Antini verovatno su bili „ispreka”. Iako su stalno nastanjeni, još se Srbi sa njima ne uzimaju, a naziv Ciganin smatraju za uvredu.

   Izvor: SRBI U BANATU II izdanje, Jovan Erdeljanović, Novi Sad, 1992.

   Odgovori

   • 1. jul 2020. u 05:44

     Vojislav Ananić

     KOVIN
     Piše: dr Milan Micić

     Naseljeno stanovništvo kolonije Kovin nadjeljeno je zemljištem opštine Kovin, Državnog dobra Kovin i opštine Mramorak. Opština Kovin posjedovala je 3.639 k. j. opštinske zemlje od čega je u procesu agrarne reforme izdjeljeno 29,3 % zemljišta, a opštini Kovin ostalo je 2.570 k.j. Mjesnim agrarnim intresentima u Kovinu od opštinske zemlje izdjeljeno je 148 k.j. dobrovoljcima domaćim i kolonistima 640 k.j. kolonistima, optantima, autokolonistima i izbjeglicama 279 k.j. Opština Mramorak raspolagala je sa 3.541 k. j. opštinskog zemljišta od kojih je izdjeljeno u agrarnoj reformi 1.219. k. j. ili 34,4% zemljišta, a opštini je ostalo 2.321 k. j. Mjesni agrarni intresenti nadjeljeni su sa 614 k.j. dobrovoljci lokalni i kolonisti sa 293 k.j, a kolonisti, optanti, autokolonisti i izbjeglice sa 311 k. j. Zemljište nadjeljeno kolonistima u Kovinu bilo je slabog kvaliteta, uglavnom je u pitanju bila ritska zemlja sklona plavljenju i kao takva nije mogla biti izvor egzistencije naseljenih. U dobijanju povišice zemljištem 1935–1936. godine svega 20 dobrovoljaca iz kolonije Kovin nadjeljeno je sa 45 k.j. i 1.458 kv. hv. ili 2,2 k.j. po porodici. Koloniju Kovin naselili su kolonisti u tri kolonizaciona statusa. To su bili ratni veterani dobrovoljci srpske ili crnogorske vojske, srpski optanti iz Mađarske i kolonisti iz Srbije. Formiranje kolonije Kovin počelo je 1924. godine. Doseljenici su svoju agrarnu zajednicu u koloniji osnovali 14. avgusta 1924. godine. „N. Markulov je 1. marta 1925. godine uradio nacrt kućišta kolonije Kovin u opštini Kovin, uz dopunu od strane A. Osipova.” Za 115 placeva bila je predviđena eksproprijacija 36 k. j. i 1.462 kv. hv. „Nas ima 35 već naseljenih koji željno očekuju dan kada će podići svoje kuće”, izvijestio je Savez agrarnih zajednica za Banat 22. jula 1925. godine predsjednik agrarne zajednice M. Ivanović, iz Maina, kod Budve. Prvi kolonisti koji su stigli do ljeta 1924. godine bili su srpski ratni veterani–dobrovoljci iz okoline Budve.

     OAZA BUDVANSKIH PORODICA

     Do 3. februara 1934. godine u koloniji je nadjeljeno zemljištem 231 lice i to sa statusom optanata 99 kolonista, sa statusom dobrovoljaca 92 lica (62 dobrovoljca – koloniste i 30 mjesnih dobrovoljaca) i 30 naseljenika sa statusom kolonista. Po zavičajnom porijeklu optanti su bili iz Mađarske, a njihov najveći dio (87 porodica) iz sela Deske u Pomorišju; jezgro doseljenih dobrovoljaca činili su oni iz okoline Budve (41 porodica od kojih 27 porodica iz sela Maine); od 40 naseljenih kolonista 31 su predstavljali kolonisti iz Srbije iz okoline Grocke, Smedereva i Mladenovca. Osnovni problem kolonista u Kovinu bio je, kao i na drugim mjestima u procesu kolonizacije 1920–1941. godine, pitanje gradnje kuće, jer kolonisti nisu bili nadjeljeni kućama, pitanje obrade zemljišta koje se dobijalo u privremeni zakup, a kolonisti nisu imali potrebna poljoprivredna radila, sjeme i vučnu stoku i težak socijalni položaj, hronično siromaštvo i prezaduženost kolonističke populacije. Kolonisti koji su došli u Kovin 1924. godine suočili su se sa velikim strahom od beskućništva i bili su primorani, uslijed neažurnosti agrarnih vlasti, da ulaze u kiriju odnosno da stanuju u Kovinu obično u pomoćnim zgradama domaćinstava u izuzetno teškim i nehigijenskim uslovima. „Izloženi smo velikim troškovima i plaćamo stanove. Mnogi stanuju u nezdravim uslovima”, žalili su se članovi agrarne zajednice iz Kovina Savezu agrarnih zajednica za Banat. 11. septembra 1925. godine kolonisti su dobijali građu potrebnu za gradnju kuća prije placeva na kojima su trebali zidati kuće. Kolonistima je 24. maja 1925. godine dodjeljena građa za gradnju kuća na osnovu uzetih kredita kod Saveza agrarnih zajednica za Banat, a 10. novembra 1925. godine za zidanje kuća dopremljeno je 12.000 komada cigle koje su „izručene na željezničkoj stanici.” Kolonistima u koloniji tek 1. marta 1926. godine dodjeljene su ekspropirisane okućnice za gradnju kuća što znači da je gradnja kuća u koloniji počela u proljeće 1926. godine skoro dvije godine poslije početka naseljavanja. Kuće koje su građene u koloniji građene su obično na brzinu, bile su tjeskobne i nehigijenske, obično sa temeljom od cigle, a zidovima od čerpića ili naboja. Predsjednik agrarne zajednice Vujadin Vukotić, 24. novembra 1928. godine opisao je uslove života doseljenika u novosagrađenim kućama u koloniji i hronično siromaštvo naseljenika koji su bili primorani da se zadužuju kod trgovaca u varoši: „Svi naši članovi došli su u Kovin bez kapitala. Ove godine su bile nerodne, a djeca traže leba… Zađite po kućama naseljenika pa vidite u kakvim vlažnim kućama žive, čak i nelijepljenim i nesređenim stanovima. Vidjećete mnoge kuće sa prorešetanim krovom… Mnogi su bez pomoći Saveza počeli dizati kuće plašeći se da im država ne oduzme potkućnice. Tu su podlijegli ovdašnjim zelenašima… Ova gorka iskustva su vrlo žalosna”, istakao je V. Vukotić.

     STAMBENI KREDITI

     Gradnja kuća u koloniji Kovin bila je od 1926. godine stalna pojava jer je kolonija građena do 1941. godine. Naseljenici su gradili kuće prema svojim finansijskim mogućnostima. 19. septembra 1933. godine agrarna zajednica iz Kovina zatražila je pozajmicu od 17.000 dinara za dovršenje kuće za 13 naseljenika iz okoline Budve. Prema dopisu Savezu agrarnih zajednica za Banat od 8. avgusta 1933. godine kolonista Miloš Vuković, koji je nadjeljen građom 1929. godine. želio je podići kuću i tražio je kredit od 3.000 dinara za tu namjenu. Pozajmicu za dovršenje kuće tražilo je sedam kolonista (Bisenija ud. Gligora Ćelovića, Ljubo Nikolić, Jovan Đukić, Filip Rašović, Marko Franeta, Ivo Davidović i Milo Ivanović), a za popravku kuća pet kolonista (Đuro, Ivo i Savo Franeta, Joko i Ivo Stanišić.) Tražene sume za dovršenje kuće bile su od 800 do 2.600 dinara, za popravku 700– 800 dinara. Tako je 9. jula 1933. godine izgradnja pet kuća pogođena sa majstorima, ali oni nisu željeli da rade „na veresiju” i tražili su od agrarne zajednice novac. Predsjednik Dobrovoljačke agrarne zajednice M. Ivanović marta 1939. godine u pismu Saveza agrarnih zajednica za Banat istakao je da „ima našijeh članova koji do danas još nisu dobili od države građu za kuću.” Jedan dio naseljenika „ostavljao je podignute kuće u Kovinu i razilazio se da traži zaradu na drugom mjestu za prehranu svoje gole porodice i za parčetom leba”, naveli su iz agrarne zajednice Kovin 2. oktobra 1933. godine opisujući socijalno stanje naseljenika. U istom pismu B. Marković predsjednik Dobrovoljačke agrarne zajednice u Kovinu naveo je da „uslijed nerodice, poplave i niskih cijena i drugih neprilika ostali smo u zaostatku više godina i porez državni, opštinski i banovinski, vodoplavnim doprinos kao i ovogodišnje merničke troškove koji se bezuslovno traže od nas pa nam dolaze eksekjutori sa prijetnjom plenidbe najpotrebnijih stvari ako ne platimo.”

     DUGOVI OTPLAĆIVANI KUKURUZOM

     Na redovnoj skupštini Dobrovoljačke agrarne zajednice od 20. jula 1935. godine pitanje zaostalih dugova prema agrarnoj zajednici rješavalo se na taj način da „prilikom berbe kukuruza svaki član bude dužan donijeti u najmanju ruku dvije duple cente kukuruza na račun duga”. Dobrovoljačka agrarna zajednica takođe je 28. oktobra 1935. godine sa po 50 dinara pomogla, u dogovoru sa upravnikom kovinske osnovne škole, kupovinu haljine Persidi ćerki dobrovoljca Filipa Rašovića i zimskog kaputića Jeleni, ćerki dobrovoljca Iva Davidovića. Sa 2. novembrom 1931. godine od 213 nadjeljenih kolonista u koloniji Kovin 135 je bilo naseljeno i svi su imali kuće (105 su izgradili kuće u koloniji, a 20 kolonista su kupili kuću van kolonije). Godine 1935. (18. februar 1935.), u koloniji je bilo 105 kuća, a 1938. godine u novom naselju uz varošicu Kovin nalazilo se u koloniji izgrađenih 119 kuća i 70 ekonomskih zgrada. Broj kolonista nadjeljenih zemljom bio je znatno veći od broja stalno naseljenih, pa je agrarna zajednica tražila 4. marta 1936. godine od Komisije za likvidaciju agrarne reforme da se od slobodnih potkućnica agrarnoj zajednici dodijeli polovina zemljišta. Međutim, odgovor Komisije za likvidaciju agrarne reforme bio je da su „potkućnice uzurpirane”. Mali broj ekonomskih zgrada (šupe, staje, plevare, svinjci, kotarke itd.) u odnosu na broj izgrađenih kuća do kraja kolonizacionog procesa ukazivao je na pojavu da zemljoradnička kolonistička domaćinstva nisu bila do kraja zaokružena već da su bila u procesu stalne gradnje. Pitanje broja naseljenog stanovništva u koloniji Kovin može ostati nedefinisano uslijed činjenice njihove značajne pokretljivosti ka drugim kolonijama ili gradovima i činjenice da kolonisti nadjeljeni zemljom u Kovinu nisu morali biti i naseljeni u koloniji Kovin već su mogli kupovati kuće u starom naselju. Godine 1934. u Kovinu je bilo nadjeljeno zemljištem 231 lice sa statusom dobrovoljca, koloniste, optanta ili autokoloniste. Prema podacima od 6. februara 1934. godine od 231 koloniste nadjeljenog zemljištem bilo je naseljeno u Kovinu 187 porodica dobrovoljaca, kolonista i optanata u kojima je živjelo 698 lica. Prema „Individualnom iskazu agrarne deobe” od 26. jula 1938. godine u Kovinu je nadjeljeno zemljištem 199 mjesnih agrarnih intersenata, 94 dobrovoljca, 62 optanata, 34 kolonista i 15 autokolonista, ukupno 404 porodice, od kojih je kolonističkih bilo 205 porodica, a izgrađenih kuća u koloniji 1938. godine bilo je 119. Broj porodica nadjeljenih zemljištem u koloniji je smanjen u odnosu na 1934. godinu, naročito optanata (za 37 lica) koji su bili vrlo pokretljivi i koji su egzistenciju tražili u većim gradovima.

     SUKOBI PO ZAVIČAJNOJ OSNOVI

     Tri različite zavičajne zajednice formirale su koloniju Kovin što je dovelo do problema u formiranju novog lokalnog identiteta. Nastala u blizini varoši kolonija je sve svoje potrebe zadovoljavala u Kovinu (opština, crkva, ljekar, žandarmerijska stanica, trgovine, zanati itd.) što je otežavalo formiranje prepoznatljive identitetske cjeline u koloniji. U koloniji Kovin bili su naseljeni kolonisti – dobrovoljci iz okoline Budve, srpski optanti iz sjevernog Banata u Mađarskoj (uglavnom naselje Deska) i kolonisti iz Srbije i dolazilo je do čestih sukoba na zavičajnoj osnovi. Prostor sudara bila je agrarna zajednica koja je bila jedinstvena do 1933. godine, predstavljala je polje borbe za dominaciju u koloniji. „Poznat vam je nesavjestan rad ove zajednice”, napisala je grupa članova agrarne zajednice u Kovinu 8. februara 1933. godine Savezu agrarnih zajednica za Banat „koje se mi kao članovi stidimo, i u kojoj se nijedna skupština ne može održati bez bajoneta”. Predsjednik agrarne zajednice u Kovinu, kolonista iz Srbije Stanimir Blagojević 14. februara 1932. godine žalio se Savezu agrarnih zajednica za Banat da na „prošloj skupštini u upravni odbor su izabrana tri Bokelja dobrovoljca koji su uvijek tako složni da je uvijek njih bilo većina tako da se nisu mogle izvršiti nikakve naplate pod izgovorom da će sve to Savez oprostiti”. Sreski načelnik sreza Kovin štaviše je 17. aprila 1934. godine zabranio skupštinu agrarne zajednice u Kovinu „jer bi moglo doći do nereda, pa čak i ubistva.” Tako je do 1931. godine u 17 agrarnih zajednica iz 14 kolonija Južnog Banata isključeno ukupno 39 članova, a najviše iz Kovina – 22. Sve naseljeničke zajednice bile su zatvorene, a njeni članovi upućeni jedni na druge, odnosno među njima se uslijed tegobnih uslova kolonizacije razvijala unutrašnja solidarnost. Zbog međusobne pomoći pripadnice jedne doseljeničke zajednice dobijali su zemljište jedni pored drugih. Tako su prema nacrtu u zakupu nadjeljenog zemljišta Državnog dobra Kovin od 20. aprila 1930. godine na potezu Gornji Rit jedno do drugih imali: parcela 9411 – Joka ud. Iva Markovića – 1 k.j, 9413 – Joka ud. Iva Markovića – 2 k.j, 9423 – Čedomir Nedeljković – 4 k.j, 9423 – Ivo Racanović – 4 k.j, 9413 – Mara Pere Markovića – 4 k.j, 9413 – Savo Gigović, 9413 – Stana ud. Iva Stanišića – 4 k.j, 9423 – Joko Boreta – 4 k.j, 9423 – Marko Stanišić – 4 k.j. Svi nadjeljenici zemljom u tom dijelu atara u Gornjem ritu sem Čedomira Nedeljkovića bili su iz plemenske opštine Maine, kod Budve.

     Izvor: SRPSKO KOLO, mart – april, 2020.

     Odabrao: Vojislav Ananić

     Odgovori

     • 14. oktobar 2020. u 12:49

       Vojislav Ananić

       Kovin

       Nalazi se u AP Vojvodina i spada u Južnobanatski okrug. Na zapadu se graniči s opštinom Pančevo, na severu s opštinama Alibunar i Vršac, na istoku s opštinom Bela Crkva i na jugu Dunavom sa Smederevom. Kovinska opština ima oblik nepravilne piramide. Prostire se najvećim delom na lesnoj terasi i aluvijalnoj ravni Dunava. Južnim delom opštine protiče reka Dunav. Zemljište je plodno, a najzastupljenije su ritske crnice, livadske crnice i černozem.
       Zbog svog izuzetno povoljnog položaja, obilja vode i povoljne klime područje opštine bilo je privlačno za život od najstarijih vremena. Njegovi stanovnici vekovima su živeli na račun Dunava. Ovaj kraj, Dunav je povezivao sa okolnim mestima i većim centrima i otvarao prema svetu. Ovde su još u davna praistorijska vremena ljudi osnovali jedno naselje. Bilo je to u vreme cvetanja stare neolitske, starčevačke kulture u VII milenijumu stare ere. To prvo “Starčevačko” naselje osnovano je na mestu današnjeg “Grada”.
       Nekoliko stotina godina nakon zamiranja prve naseobine, u doba “Vinčanske” kulture, ponovo je osnovano na istom mestu, našem “Gradu” malo naselje. Živelo je u V, IV i delu III milenijuma stare ere. Blizu dva milenijuma, u vreme Bronzanog i Gvozdenog doba, i “Grad” pod uticajem novih istorijskih uslova i dešavanja menja svoju fizionomiju. Prvobitno mirnodopska, miroljubiva naseobina postaje utvrđenje, odbrambena tvrđava koja je svojim žiteljima davala sigurnost zavisno od potreba i ratnih dešavanja. To se desilo oko 1800. godine stare ere i od tada pa sve do 1604. godine naše ere (dakle oko 3.500 godina) “Grad” je bio markantna dunavska tvrđava menjajući brojne i različite gospodare.
       Rimljani su krajem trećeg veka naše ere osnovali tvrđavu na levoj, banatskoj obali Dunava, na mestu gde će se desetak vekova kasnije pojaviti ime jednog utvrđenja čiji se koreni i danas nalaze u imenu savremenog grada. Burna nemirna vremena Velike Seobe naroda (III – V vek) ostavili su brojne tragove i više u okolnom prostoru “Grada” nego na samom utvrđenju. Ovde su se zadržavala i prohujala i Hunska plemena i Atilini konjanici i Sarmati i Gepidi i Goti i Heruli… sve do Slovena, Srba, Turaka, Mađara, Nemaca, Rumuna, Jevreja…
       Srednjevekovna istorija Kovina prilično je oskudna i samo su ponegde u različitim dokumentima očuvani dragoceni fragmenti. 1153. godine javlja se prvi put ime naseobine – Quewen, a nešto poznije sreću se imena Kewy, Keve, a od druge polovine XVII veka Kubin. 1894. godine grad se zove Temeskubin, 1911. Kevevara da bi 1919. postao Kovin. U upravnu oblast Kewy do kraja XIV veka često su upadali Turci da bi nakon pada Smedereva 1456. godine bila uništena.
       Poslednji put ova oblast se spominje 1471. godine, a u njoj su postojale tri tvrđave, tri varoši i sedamdesetdva naselja. Ostalo je zapisano da je crkva i tvrđavi bila posvećena Bogorodici, a u njoj je polovinom XIV veka postojao franciskanski manastir.
       Nakon pada Smedereva i upada Turaka u Banat veći deo stanovnika Kovina pobegao je na dunavsko ostrvo Čepel (okolina Budimpešte), gde su Srbi osnovali Kis Kewy, koji je kasnije dobio ime Srpski Kovin. Tursko ime Kovina bilo je Kufin. Zabeležila je istorija da je tvrđava 1478. godine bila u lošem stanju. Dolaskom Turaka naselje i tvrđava sve više gube svoju važnost i značenje. U junu 1604. godine ovim prostorom prohujale su jedinice mađarske carske vojske i zauzele kovinsku tvrđavu koju je, branilo 800 Turaka. Nešto kasnije, podatak iz 1626. godine pokazuje da je posadu kovinske tvrđave sačinjavalo 1000 konjanika i isto toliko pešaka.
       Posle toga kovinska tvrđava se ne spominje, a 1685. godine Kovin već pripada pančevačkom sandžaku, nakon što je posle osvajanja Pančeva, grof Mersi pošao u Palanku i oslobodio Kovin od Turaka. Ubrzo nakon toga, kada je organizovana austrijska provincija Temišvarski Banat, Kovin je dodeljen pančevačkom distriktu.
       Tako, 1717. godine Kovin je imao 50 kuća, a već naredne godine je preko Dunava postavljen most od brodova.

       Naseljena mesta:
       Bavanište

       Deliblato – Novo!

       Deliblatski pesak

       Dubovac

       Gaj

       Malo Bavanište

       Mramorak

       Pločica – Novo!

       Skorenovac

       Šumarak

       Izvor: Srbijanac – informacije o Srbiji i njenim stanovnicima
       srbijanac.rs

       Odgovori