Poreklo stanovništva sela Miraševac i Mali Miraševac, opština Rača – Šumadijski okrug. Prema knjigama Todora Radivojevića „Lepenica“ i „Naselja u Lepenici“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Miraševac je na obema stranama Miraševačkog Potoka, na dvema kosama, od kojih jedna deli vodu Miraševačkom i Vučićkom Potoku a druga čini razvođe između Miraševačkog i Smrdanskog Potoka na kome je selo Popović.
Vode.
Miraševac ima sedam bunara-izvora, dva su u samom selu i pet u seoskom ataru. U selu je Kladenac u Gornjem i Bunar i Žarini u Donjem Kraju Velikog Miraševca. Van sela su: Stublina ispod Viska, Bukova Jaruga, Starčin, Bunar u Čičkovoj Jaruzi i Repata Bara u Sastavcima. Na ovaj poslednji dolaze bolesnici da se leče od raznih bolesti. O lekovitosti Repate Bare postoje mnogobrojne priče. Voda izbija iz zelene stene, opora je i neprijatna za piće. U njoj se truju žabe. Na ovoj vodi se okuplja svakog praznika narodno kolo. Osim ovih bunara u selu postoji i 11 kopanih đermova.
Miraševački Potok, iako sasvim neznatan, nanosi dosta štete imanjima kada nabuja prilikom dugih kiša i provale oblaka. Rača, koja teče kroz seoski atar retko plavi polja u ravni svoje doline.
Zemlje i šume.
Njive i livade su nešto u selu, između njegovih krajeva a najveći deo je van sela na odstojanju do 45 minuta hoda od krajnjih seoskih kuća. Livade su po Miraševačkom Polju i Mirašeačkom Potoku. Šumarice su u Debeljaku i Čičkovoj Jaruzi.
Atar sela Miraševac zahvata prostor veličine 1114 hektara od čega je pod ziratnom zemljom 1026 hektara i pod šumom 88 hektara.
U miraševačkom ataru nema vlasnika imanja iz okolnih sela dok miraševčani imaju svojih polja u selu Popoviću, zaseoku Adrovcu i varošici Rača.
Tip sela.
Selo ima dva kraja, Veliki i Mali Miraševac. Veliki Miraševac je na obema a Mali samo na levoj strani seoskog potoka. Veliki je više od Malog skoro za četvrt časa hoda. Među njima su polja miraševačka. Veliki Miraševac ima dva dela, koji se zovu Gornji i Donji Kraj. Oba su sa obe strane potoka međusobno rastavljeni samo jarugom.
U oba kraja Veliki Miraševac kuće većih rodova su skupljene u grupe ili mahale. U Gornjem Kraju su: Prvulovići, Živkovići, Topalovići, Čumići, Pešajići, Daničići, Đorići i Petkovići; u Donjem Kraju su: Karculovići, Božanovići i Ognjanovići.
Ime selu.
Meštani kažu da su ime njihovom selu dali Turci Račani, koji su ovde imali svoje vinograde. Tako se najpre zvalo ovo mesto do koga je dopirao prijatan miris lipove šume sa Golubice, naročito kada je vetar ćarlijao. Od reči miris nastao je naziv Miraševac. Tu su Turci često dolazili na teferič skupljajući se oko seoskog bunara. Zbog toga se, vele, o ovom selu i po Carigradu pričalo.
Ispitivanje porekla stanoništva ovog sela otkrio se prvi osnivački rod – Petrovići – koji je došao sa Kosova iz Nerodimlja, ali se ne zna iz kog mesta. Ovaj rod je odavno izumro, pa je sa tim i sećanje na mesto porekla. Kako u Nerodimlju na Kosovu postoji selo Miraš, osnovano se pretpostavlja da su Petrovići doneli sa sobom i ime svoga sela, koje je vremenom ovde izmenjeno u Miraševac.
Starine u selu.
U ataru Miraševca nema starina, ali ima polje koje se zove Trmčište, koje opominje na tursku vladavinu u ovom kraju.
Postanak sela i poreklo stanovništva.
Selo, upravo kraj Veliki Miraševac, je osnovano u doba Kočine Krajine – pre oko 110 godina.. Osnovala su ga dva roda, pomenuti Petrovići i Topalovići – Bošnjaci. Od ovog drugog roda selo danas ima 10 kuća. Mali Miraševac je osnovan posle 1815. godine od trla.
Miraševac je najpre zabeležen u Ruskoj karti, koja je izašla 1831. godine u kojoj je označena kao Miraševacđ. Prvi put se pominje u literaturi u popisu stanovništva od 31. decembra 1874. godine a do tada nije zapisivan kao zasebno naselje.
Selo je naraslo više rađanjem i razgranjavanjem rodova nego novim doseljavanjima, koje je bilo najbrojnije u vreme Prvog ustanka, kada je ovamo dobeglo 16 rodova od koji je danas u Miraševcu 112 domova. Posle 1815. godine doselilo se samo 6 rodova.
Može se reći da je gotovo celo selo poreklom iz Timoka, iz koga je ovamo došlo 18 rodova. Dva roda su doseljena iz Lepenice a po jedan rod iz Bosne, Makedonije i desnog sliva Velike Morave, ukupno iz pet oblasti.
U zbegove je došlo 17 rodova, dva roda su došla kao sluge, jedan rod potiče od kirajdžije, uljeza, kovača i doseljenika.
Prvi zbegovi miraševački bili su u današnjem Selištu u Malom Miraševcu, blizu reke Rače. Odatle su se pomerali uz Miraševački Potok zbog povodnja. Za vlade kneza Miloša selo se po drugi put premestilo – na današnje mesto – radi sašoravanja po naredbi vlasti. Šor je bio prema reci Rači, ali se nije dugo održao.
Poreklo porodica.
Redni broj, prezime (ogranci), odakle su doseljeni, Krsna slava:
Doseljeni u periodu od 1788. do 1803. godine.
-530, Topalovići (Đurđevići-Mijailovići; Adžići-Radovanovići; Miloševići i Petrovići), Bosna, Đurđevdan.
Doseljeni u periodu od 1804. do 1814. godine:
-581, Božanovići (Nikići, Rašići i Jankovići-Radovići), Jelašnica (Timok), Đurđic.
-646, Golubovići, Jelašnica (Timok), Nikoljdan.
-653, Daničići (Pavlovići i Toljići-Todorovići), Jelašnica (Timok), Nikoljdan.
-681, Đorići, Jelašnica (Timok), Nikoljdan.
-702, Živkovići (Kostići, Milkići i Milojevići), Jelašnica (Timok), Nikoljdan.
-708, Zdravkovići (Paunkovići), Jelašnica (Timok), Nikoljdan.
-729, Jankulovići (Markovići), Jelašnica (Timok), Jovanjdan.
-758, Kalinići, Jelašnica (Timok), Đurđic.
-762, Karculovići (Petrovići i Nikolići), Jelašnica (Timok), Jovanjdan.
-894, Nedeljkovići (Petrovići i Božići), Jelašnica (Timok), Đurđic.
-915, Ognjanovići (Miletići), Jelašnica (Timok), Alimpijevdan.
-930, Paunkovići, Jelašnica (Timok), Sv. Petka.
-938, Petkovići (Brankovići i Nedeljkovići-Nešići), Jelašnica (Timok), Đurđic.
-949, Pešajići (Milojkovići i Miletići), Jelašnica (Timok), Đurđic.
-960, Prvulovići (Veljići, Kovačevići, Paunovići i Pavlovići), Jelašnica (Timok), Aranđelovdan.
-1099, Čumići (Markovići, Miloševići i Nikolići), Jelašnica (Timok), Nikoljdan.
Doseljeni u periodu od 1832. do 1903. godine:
-1292, Petrovići, Knjaževac, Nikoljdan.
-1384, Crvenjakovići, Knjaževac, Nikoljdan.
-1517, Ilijići, Kumanovo (Makedonija), Sv. Petka.
-1636, Kostići, nepoznato (Rača), Sv. Tanasije i Alimpijevdan.
-1790, Petrovići, Porodin (desni sliv V. Morave), Aranđelovdan.
-2277, Petrovići (Romi), nepoznato poreklo, doseljeni 1901. godine, Sv. Petka.
Ostali podaci o selu.
Miraševac je 1903. godine imao 23 roda u 130 dovova sa 990 stanovnika. Među njima je jedan rod pripadnik romske pripadnosti. Godine 1910. ovde je bio 171 dom sa 1148 stanovnika a 31. januara 1921. godine u selu je živelo 1018 stanovnika.
Groblje je u Rači, zajedničko sa naseljima iz neposredne okoline.
Seoska molitva (zavetina) je Sv. Ilija a litija se nosi na Drugi dan Duhova.
IZVOR: Prema knjigama Todora Radivojevića „Lepenica“ i „Naselja u Lepenici“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)