Poreklo prezimena, selo Donje Grbice (Aerodrom-Kragujevac)

Poreklo stanovništva sela Donje Grbice, Gradska opština Aerodrom, Grad Kragujevac – Šumadijski okrug. Prema knjigama Todora Radivojevića „Naselja u Lepenici“ i „Lepenica“. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Donje Grbice su na levoj strani rečice Uglješice, severoistočno od Milanovačkog Druma. Ono je sa svih strana okruženo brdima, koji se zovu: Kopilovac, Kitica, Tovarnica, Gradina, Ravni Gaj, Vidrovac i Lan. Kuće su podignute na obema stranama Kopilovačkog i Pustog Potoka, koji se sastaju pri ušću u Uglješicu i grade Grbički Potok.

Vode.

Stanovništvo se do nedavno služilo živom vodom, koje ima dovoljno u svim krajevima seoskim. U Brđanima je naročito čuven bunar Česma, koja je toliko jaka da odmah pokreće vodenicu, zatim dolaze bunari Izvor, Kopilovac i Lak. U Selištu je je Vinogradski Bunar u Vinogradima kod potoka a u Onom Kraju – Buban. Kako se selo razgranjavanjem rodova i propadanjem zadruga mnogo raširilo, to su ovi bunari postali udaljeni većem broju seoskoh domova, Grbičani su počeli kopati đermove, kojih danas ima devet.
Svi seoski potoci teku dubodolinama i jarugama, ali kad su velike vode, plave seoska imanja u svojoj neposrednoj blizini, naročito u donjim krajevima. Osobito su opasni Kopilovački i Pusti Potok koji zasipaju polja peskom i šljunkom. Uglješica plavi samo najniža polja, što biva vrlo retko.

Zemlje i šume.

Ziratna je zemlja u samom selu između njegovih krajeva i oko sela na odstojanju do čas i po hoda. Šumarice su na Velikoj, Maloj i Krivoj Kosi, Ravnom Gaju i Vidrovačkj Glavici.
Atar Donjih Grbica ima u prostoru 1307 hektara. Od toga je pod ziratnom zemljom 1232 – njive 867 i livade – 372 hektara dok je pod šumom 76 hektara. Ziratno je zemljište u drugom redu – 846, trećem – 301, i četvrtom – 84 ha, ziratnom redu. Šuma je sva u petom šumskom redu.
Ovde nisu uračunate „opštinske“ šume sa utrinom, koje su zajedničke za ovo selo i Gornje Grbice – ukupno 44 hektara. Po utrini se napasa stoka – ovce i goveda – od marta do septembra a posle toga se puštaju svinje u žir. Prihod se troši za potrebe opštine.
Donjo-Grbičani imaju svoja imanja u Šljivovcu, Rogojevcu, Maloj Vrbici, Kutlovu, Prekopeči i okolini Kragujevca dok u ataru ovog sela svoje zemlje imaju samo meštani Lužnica. Zbog udaljenosti imanja meštani na njima imaju 29 trla, najviše u atarima pomenutih naselja.

Tip sela.

Selo ima tri kraja: Brđane, Selište i Onaj Kraj. Brđani su u vrhu sela, ispod njih je Selište. Ova dva kraja su rstavljena potokom Klisurom. Onaj Kraj je na obema stranama Pustog Potoka.
Krajevi u ovom selu su znatno širi pojam od mahala (mala). U svakom se kraju njegovom jasno izdvajaju grupe kuća pojeinih rodova, čija je razdaljina 500 do 600 metara. U Brđanima su takve mahale: Bataveljići, Gvozdenovići i Raletići-Radetići, u Onom Kraju su Gvozdenovići, Radetići, Žikići, Živkovići i Rakići. U Selištu su Gvozdenovići, Bataveljići i Radetići.

Ime selu.

Meštani pričaju da im je selo dobilo ime po nekom grbavom čoveku, Grbi ili Grbici – jer je bio rastom mali, ali ne pamte kome je osnovačkom rodu pripadao. Drugi kažu da je ime dato po Knezu Lazaru „Grbljanoviću“, čiji je grad, po njihovo predanju, do skora bio u ruševinama na brdu Gradini.

Starine u selu.

U ataru Donjih Grbica moralo je postojati neko starije nasselje, bez sumnje srpsko iz Srednjeg veka o čemu nam svedoče ruševine Jerininog – po nekima Knez-Lazarevog – Grada na brdu Gradina a pored njih Grobljište u Vidrovcu i Crkvina u Radoševcu. Između ovog sela i Gornjih Grbica održale su se do danas zakopine „Knez-Lazarevog Puta“, popločanog običnim kamenom. U imenu Grčki Do se očuvala uspomena na Grke, koji su nekada ovde vladali.

Postanak sela i poreklo stanovništva.

Donje Grbice osnovala su tri roda – Gvozdenovići, Radetići i Bataveljići – pre 160 godina. Oni danas u selu imaju 168 kuća ili skoro 8/9 ukupnog broja, što nije slučaj ni u jednom lepeničkom naselju. Bataveljići imaju rod u selu Joševi – u Tamnavi i u Darosavi – kod Aranđelovca. Selo je bilo u današnjem Selištu do Kočine Krajine a tada je premešteno zbog čume, pa se tek u novije vreme počelo vraćati na prvobitno mesto.
U Delovodnom Protokolu Karađorđevom 1813. godine ova selo je zabeleženo kao Grbica, Grbica Dona. U Vukovoj Danici 1827. godine kao Grbice Donje. U Pirhovom Putovanju 1829. godine zapisano je kao Grbize Donje a u Gavrilovićevom Rečniku 1846. godine kao Grbice dolna.
Selo je raslo rađanjem i deobom zadruga a novim doseljavanjima vrlo malo, jer su u doba Prvog ustanka doseljena samo tri roda a posle 1815. godine nije došao nijedan doseljenik.
Jedan rod dobegao je u Donje Grbice iz Timoka dok su ostali rodovi poreklom iz Stare Srbije – 5 rodova.
Svi osnivači i docniji doseljenici došli su u ovo selo u zbegove spasavajući se od janičarske obesti, bekstvom iz svojih sela.

Poreklo porodica:

Redni broj–prezime (ogranci)-odakle su doseljeni-Krsna slava.

Doseljeni u periodu od 1737. do 1787. godine:

-88, Bataveljići (Markovići, Đorđevići, Bataveljići, Đurđevići, Maksimovići, Todorčevići, Jovanovići, Matići, Simići, Jakovljevići, Obradovići i Pantići), Sjenica, Lučindan.
-107, Gvozdenovići (Maksimovići, Milenkovići, Nikolići, Obradovići, Grujičići, Milanovići, Mitrovići, Jaćimovići, Milivojevići, Pajići, Radovanovići, Rafailovići, Tanasijevići-Tanaskovići, Todorovići, Gajovići, Milojkovići, Milosavljevići, Stevanovići, Blagojevići, Vujičići, Vukićevići, Gavrilovići, Jelesijevići-Smiljanovići, Marinkovići i Srećkovići. Samo se dve kuće pezivaju i posebno Gvozdenovići), Sjenica, Nikoljdan.
-195, Raletići (Radivojevići, Milovanovići i Nenadovići), Sjenica, Đurđevdan.

Doseljeni u periodu od 1788. do 1803. godine:

-700, Živkovići (Dimitrijevići, Mijailovići, Živkovići, Radosavljevići i Milojevići), Novi Pazar, Đurđevdan.
-798, Mališići (Jovanovići i Radenkovići), Novi Pazar, Stevanjdan.
-820, Mijailovići (Mijailovići, Gavrilovići, Milosavljevići, Rankovići, Vujadinovići, Jokići, Milovanovići i Radojevići), Novi Pazar, Jevremijevdan.
-996, Rakićevići, Novi Pazar, Aranđelovdan.
*Po knjizi „Lepenica“ nema porodice doseljene od Timoka niti ima Radetića, op Milodan.

Ostali podaci o selu.

U Donjim Grbicama bilo je 1903. godine 6 rodova u 182 kuće sa 1279 stanovnika da bi se 1910. godine broj domova povećao na 207 a broj stanovnika na 1376 da bi na dan 31. januara 1921. godine broj stanovnika u ovom selu opao na 1177.
Današnje groblje je zajedničko sa Gornjim Grbicama.
Zavetina su Mladenci, a litija se nosi u Nedelju po Đurđevdanu.

IZVOR: Prema knjigama Todora Radivojevića „Naselja u Lepenici“ i „Lepenica“. Priredio saradnik Porekla Milodan.