Poreklo stanovništva sela Obarde, opština Pljevlja. Prema knjizi Milete Vojinovića “Pljevaljski kraj – prošlost i poreklo stanovništva”, iz 2008. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.
Prema predanju koje prenosi stari Mile Despotović (rođen 1892. godine), Obarde su odavno bile naseljene. U doba srpske države, možda i pre Nemanjića, stanovnici Obardi su podigli veliku crkvu od lepo klesanih i ornamentisanih kamenih blokova.
Crkva je bila u groblju. Kada je srušena ne zna se, niti u predanju postoji ma kakav podatak o stanovnicima koji su živeli u Obardama do 1700. godine. U tom periodu velikih razaranja, migracija i pustošenja, nestalo je dotadašnjeg stanovnipggva, a novo je došlo nekoliho desetina godina kasnije. Prvi su došli Popadići oko 1750. godine, zatim Despotovići i najzad Zindovići oko 1770. godine u Česte, pa su kasnije prešli u sredinu sela
Ne zna se kada je crkva srušena niti kada je građena. Najverovatniije da je srušena kad su došli Turci u ove krajeve (1463. godine). U periodu od dolaska Turaka pa do burnih događaja oko 1700. godine, stanovnici Obardi su odvukli kamene blokove od ruševina crkve i ugradili u česmu. Odvučena su 4 bloka – lepo klesana kamena. Na jednom kamenu oblika kvadra (120 h 100 h 40 cm) uklesana su dva lika u gornjem delu (bareljef). U donjem delu uklesana je ploča, ali se ne mogu primetiti slova. To je bio prostor za natpis. Po predanju, to su likovi Đirila i Metodija. Ostala tri klesana kamena su oštećena i ne mogu se na njima videti nikakvi natpisi.
Po predanju, kamenje je od srušene crkve, pa su poterali kamenje za Slovnić i stigli u Kolijevku. Noću su kamenje vratili u Zaboj i tu su ga ugradili. Kamenje iz patosa crkve (lepo klesane ploče) Obarđani su koristili za izradu krstova.
Smatram da lepo klesana ploča sa bareljefom i uklesanom pločom za natpis ne potiče iz crkve, jer više liči na nadgrobnu ploču nekog rimskog velikodostojnika. Verovatno su Obarde bile sedište neke manje rimske upravne oblasti. Na srpskim crkvama nikada takve ploče nisu ugrađivane ni u stubove vrata niti iznad vrata, bar ne u periodu vladavine Nemanjića. Ovo je urađeno, odnosno kameni su blokovi ugrađeni u česmu, pre dolaska sadašnjih bratstava u Obarde. Poslednji doseljenici (Popadići, Despotovići i Zindovići) su zabranili svojim ženama da peru veš na česmi gde je uzidano kamenje od navedene crkve. Tu zabranu i danas poštuju, jer je to izraz poštovanja i cenjenja srpskih bogomolja.
U Obardama postoji samo jedno groblje u kome su sahranjivani najstariji stanovnici Obardi još u predrimskom i rimskom periodu, pa sve do danas. Sve te minule epohe karakterišu određeni nadgrobni spomenici tipični za pojedine kulture toga doba. Najkarakterističniji i najvredniji spomenik je jako stilizovana ljudska figura visoka jedan metar. Na prednjoj strani se nalazi uklesan lik koji podseća na rimsko božanstvo Mitru, dok se na zadnjoj strani nazire jako stilizovan ljudski lik. Osim ovog spomenika postoje manji spomenici sa sličnim likovima, ali već se na njima naziru krstovi. Nije teško na ovom spomeničkom lokalitetu pratiti evoluciju nacionalnih, religioznih, ekonomskih i drugih kretanja i promene kroz minule epohe. Do pedesetih godina ovoga veka, u groblju je bilo više velikih lučevih krstača visokih i do 4 metra Te krstače je podizalo srpsko stanovništvo od dolaska Turaka do seobe Srba i velikih pustošenja oko 1700. godine.
Prema jednoj legenci, Obarde su dobile ime u vreme kada je harala kuga selom. Jedan seljak tada usni da treba naći dva brata blizanca i dva vola blizanca, pa ralom napraviti brazdu oko sela. Obarđani su pronašli blizance i oborali brazdu oko čitavog sela, te tako selo dobi ime Obarde.
Reljića livade se nalaze ispod šume, odnosno iznad zidina i zaraslih temelja, za koje predanje kaže da su tu bile grčke kuće. U Obardama postoji Knežica brdo i Kneževa livada, ali niko ne zna odakle ta imena. Jedno mesto se zove Odžak iako Turci nikada nisu živeli u Obardama. Kod Zaboja postoji tursko groblje u kome su sahranjivani Turci koji su poginuli od hajduka. Iznad Zaboja se jedna livada zove Kolijevka. Tu su oko 1830. godine kosili i grabili Gačevići. U kolevci je bilo dete i razvijeno mahalo ručicama Ugledao ga je ogromni orao, u narodu zvani krstaš, i uz veliku huku se ustremio na dete, zgrabio ga kandžama i odneo iz kolevke. Tu livadu prozvaše Koliijevka po ovom događaju.
U Obardama ima na nekoliko mesta grobova u njivama. Postoji predanje da se nekad od kuge masovno umiralo i da umrle nisu mogli nositi u groblje već su ih svuda sahranjivali. To je bilo pre 1700. godine.
Pored tri bratstva u Obardama, kasnije se doselila jedna kuća Purića. Age su im bili Čengići iz Ocaka, pošto su Obarde dobili na miraz od Selmanovića.
Zbog teških uslova života, oko 1800. godine se dogovore Popadići kojih je bilo dve kuće u Obardama i Zindovići, kojih je takođe bilo dve kuće u Čestima da sele za Srbiju. Prvi krenu Popadići i odu preko brda sa stokom i tovarima, a iz Česti krenu Zindovići. Kad Zindovići naiđu pored praznih kuća Popadića predomisle se, svrate u njih i tu se nastane. Sutradan se vrate i Popadići, ali su im kuće već bile useljene od brojnih Zindovića. Spor reši aga Čengić u korist Zindovića. Popadići onda odoše u Česte na loše imanje, a Zindovići zaposedoše najplodniji deo Obardi.
Oko 1875. godine u Obardima je bilo svega 7 kuća: 2 Popadića, 3 Despotovića i 2 Zindovića.
Obarde su poznate po slobodarskim tradicijama prošlih vremena. Tuda su stalno prolazile hajdučke čete u oslobodilačkoj misiji i deo Obarđana im se često priključivao i pomaogao. Nije bilo nijedne pobune ili ustanka protiv turske vlasti u kojoj Obarđani nisu učestvovapi. Najmasovnije učešće su imali u Karađorđevom, odnosno prvom srpskom ustanku (1804-1813. godine) protiv Turaka. Tad se Petronije (Šišo) Despotović odozvao Karađorđevom pozivu na ustanak i sa 60 Obarđana i Mataružana pridružio Karađorđevoj vojsci oko Nove Varoši. Tu se i danas vide dobro očuvani Karađorđevi šančevi prečnika skoro po 100 metara. Karađorđe je Petroniju i Đuku Pleskonji iz Babina dao zvanja vojvoda. U pomoć karađorđevoj vojsci kod Nove Varoši išli su i Srbi iz Maoča. Istovremeno su išli i maočki Turci zajedno sa kolašinskim Turcima, pod komandom Alja i Đula Mušovića, i ratovali protiv Karađorđeve vojske oko Nove Varoši.
Šljuka Pavle je bio hajduk kad je pravljena škola u Obardama 1906. godine (rekli su da je to kapela i pravili su je u groblju). Poslove je preduzeo neki Ivan Jovanović koji je u Srbiji pobio komšiji čitavu familiju i dobio azil kod Turaka u Pljevljima. Ovamo je uzeo drugo ime – Jovan Jovanović. Za njega su doznale vlasti iz Srbije, pa su ga ubili poverljivi ljudi – hajduk Pavle Šljuka i Rade Kijanović.
Neki razbojnici iz Bradareva su ukrali 1907. godine Simeunu Zindoviću volove. Simeon ih je primetio i pucao, a jednoga je teško ranio. Društvo ga je odnelo, ali je ubrzo umro. Simeun je otete volove vratio. Posle izvesnog vremena, dođu trojica tih razbojnika da ubiju Simeuna. Primetili su ih u šumi Janjuški čobani i kazali ukućanima. Janjuši opkole razbojnike i jednoga rane. On onako ranjen pobegne u šumu i otuda ubije tri Janjuša, a Janjuši preostalu dvojicu razbojnika. Janjuši su morali da beže; natovarili su stvari i poterali stoku, te prešli u Srbiju. Srpska vlada je intervenisala kod turske vlade u Carigradu, pa im je dozvoljeno da se vrate na svoja imanja
Za vreme turske vladavine postojao je karavanski put od Pljevalja, preko Otilovića, Ivovika, ispod Vukovog brda i prelazio preko Kozice za Brodarevo i Sjenicu. Na Karinu je bio turski han, pa su ga Turci prodali 1920. godine popu Ristiću Nenadiću.
Više o bratstvima iz ove oblasti pročitajte OVDE.
IZVOR: Mileta Vojinović – Pljevaljski kraj, prošlost i poreklo stanovništva, 2008, priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić
Komentari (0)