Poreklo prezimena, selo Ripanj (Voždovac, Beograd)

Poreklo stanovništva sela Ripanj, opština Voždovac – grad Beograd. Iz knjige „Okolina Beograda“ Riste T. Nikolića – NASELJA SRPSKIH ZEMALJA (knjiga 2) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga V), Beograd 1903. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Evo kako je M. Đ. Mlićević opisuje položaj svog rodnog sela: „Na jug od Beograda, četiri sata običnog puta, a železničkom prugom oko 22 kilometra, na starom kragujevačkom drumu, naseljeno je selo Ripanj. Selo se to pružilo po jednoj kosi, koja se odvaja od onog bila, na kome su visovi: Kosmaj, Koviona i Avala. Od Avalinog prisoja tu kosu, na kojoj je selo Ripanj, odvaja se voda, koja se na svom ušću u Savu zove Topčidrska reka“.

Kuće su po temenima nekoliko širokih kosa, koje su između rečica Palanke i gornjeg toka Topčiderske Reke, gde se ova zove Prečica.

Strana kose na kome je Brđanski Kraj, prema potoku Šutilovcu vrlo je strma, penje se za 40 metara i tek gore počinju prve brđanskekuće, koje su na početku samo sa jedne strane puta, a potom, idući ka sredini sela, sa obe strane puta.

„Svaki kraj (mala) sela Ripnja ima svoje njive i livade i drži svoju stoku na onoj strani seoskog atara, koja je njemu bliža i pogodnija. Zato se Ripanjci gotovo nikada ne mogu sastati ni na radu niti za stokom. Dokle su Brđanin Ripanjac pre sastane i upozna sa Barajevcima ili Parcancima nego sa svojim seljacima Muselinčanima, dotle se opet prvi pre vide i upoznaju sa Rušanjcima i Pinosavcima, nego sa seljacima iz drugih mala“.

Tip sela.

Ripanj je podeljen na ove krajeve ili male: Muselimce – zapadno od crkve i mehane ripanjske, Ere (piše „Here“) – istočno i severoistočno od crkve i škole, Belozemljane – na Beloj Zemlji, a sa desne strane potoka, koji teče na istok od Češme seoske, Ramaćane – zapadno od puta, što vodi od seoskih mehana u Brđane i Brđane – „na kosi, koja se pruža na jug od Belozemljena i Ramaćana čak do Šutilovca i do Botašine“ a poglavito sa leve strane puta Ripanj – Barajevo. Kroz Brđane vodi put dug za čitav sat hoda.

Selo je zauzelo veliki prostor, male prelaze jedna u drugu.

Kuće u malama su dosta blizu, mnogo bliže no u ostalim šumadijskim selima, te jeovo selo više drumsko, kuće su redovno udaljene 50 do 100 koraka, mada ih ima sasvim blizu kao u varoši, a po neka od tih kuća ima vrata sa ulice, inače su uvučene u dvor i jedna od druge udaljene 100 do 200 koraka. Mestimično između kuća ima ostataka stare hrastove šume i tu je razmak između kuća mnogo veći, 250-300 metara. U kraju Brđanima put je širok oko 30 koraka, a kuće su udaljene, kako gde: 40-50, 50-80, 100-120, a bliže su, 10-30 koraka, kuće ideljenih zadrugara.

Grupe se kuća viđaju poglavito kod izedeljenih zadrugara.

Pod Visokom u Batašima pre 4-5 godina iz Brđana su doseljene na imanje dve kuća Stanisavljevića i Marića. Takvih odseljenika na imanja ima i u drugim mestima ovoga sela.

„Ripanj je jedno od najvećih sela u ovome kraju Šumadije. Godine 1863. u njemu je bilo 1839 stanovnika sa 378 poreskih glava; godine 1883. samih poreskih glava je bilo 538 a godine 1886. taj broj se popeo na 700. Starci su mi pričali da je Ripanj 1813. godine imao samo 40 kuća, pa se i onda brojao u velika sela Šumadije“. U starije vreme bilo je oko Ripnja nekoliko zaselaka, koje je sve Turčin, ripanjski spahija, saselio u Ripanj. Otuda je Ripnju došao ovako veliki atar da mu danas zavide sva okolne sela.

Zaseoci koji su u Ripanj saseljeni poimence su:

1. Trešnja, zaselak, koji je bio gde je sada mehana na Trešnji.

2. Stepašinovac, na severnoj strani od današnjeg Ripnja, idući pod Avalu.

3. Palanka, na zapad or Ripnja.

4, Čaršija pod Avalom.

Na mestima gde su bili ti zaseoci sada su njive i livade.

Ime selu.

O postanku imena Ripnja M. Đ. Milićević zabeležio je ovo: „Selu na istoku, pored reke, ima stena, koja se zove Ripa. Neki saljaci vele, da je od te Ripe i selu došlo ime Ripanj. Ali valja uz to pomenuti, da se ona sama češma u selu, koja je na jugoistok od crkve i škole, pod samim brdom Zove Ripanj“. Neki, opet, ovako razmišljaju i postanku imena sela Ripanj: Kad su na mestu Palanci postojala Palanka – naselje, gde su bile topionice i radi njih mehovi; kada su se ti mehovima radilo čulo se daleko, i po tome, što su se ti mehovi dizali i spuštali, „ripali“, i selo je, vele, dobilo ime Ripanj. Postoji i još jedno domišljanje o postanku imena sela, videti pod „Zuce“, od izraza-termina „ripa“.

Kraj Muselimci nazvan je po nekome Muselimu, koji je tu sedeo, Ere (Here) – po Ignjatu Eri, koji je došao ženi u kuću, Ramaćani – po selu Ramaći a Belozemljani – po mestu zvanom Bela Zemlja, kao i Brđani – što su na brdu.

Starine u selu.

U ovom elu jedno mesto pod Avalom zove se čaršija. Priča se da je tu nekada bila turska varošica. Po tom mestu, kao i iznd njega uz Avalu ima udubljenje (pingova), koja su postala po tome što se zemlja survala nad starim podkopima. Jedan deo sela se zove Palankom, gde su „u staro vreme bile neke rudokopine“ a i danas onamo ima mnogo tragova od rudarskih radova“.

Postanak sela i poreklo stanovništva.

U selu Ripnju ima starih porodica, za čije se poreklo ne zna. To su:

–Joksimovići***

–Stanojlovići, Aranđelovdan.

–Civići***.

–Milićevići ( u kraju Muselimcima)***.

–Nestorovići, po starom prezimenu Stevanovići, a sada:

–Staničići i Petrovići, Čardaklići i još neke porodice, grane pomenutih porodica.

Doseljenici su ove porodice:

–Marići od kojih su i Milićevići drugi su iz Starog Vlaha. Kada su njihovi preci došli, u Ripnju na Trešnji, je po pričanju bilo 6 kuća (Stanojlovići, Milićevići u Muselimcima, Joksimovići, Civići, a u Otavicama 9 kuća (Nestorovići, Kobasičići, Milanovići, Gavrilovići i dr). O dolasku ovih Marića evo šta piše M. Đ. Milićević, koji je iz te porodice, citat:

-Otprilike pre trista godina, krenu ozgo iz Starog Vlaha (ne zna se tačno ime mesta) tri brata: Cvetoje, Radak i Vuk, sa svojim porodicama, da potraže bolje mesto za življenje.

Spustivši se u nahiju beogradsku, zaustave se sva trojica na desnoj strani reke Kolubare, blizu današnjeg sela Vreoca, misleći da se tu nastane za svagda. Tu, u tom mestu, priča se dalje, jednom su za neku svoju potrebu hteli obaliti jedan stari grm; dvanaest ljudi radilo je ceo letnji dan sekirama svojim, dokle su grm posekli i oborili ga na zemlju. Kad drugi dan dođoše na to mesto, zateknu dvanaest koza kako ugodno leže i preživaju na panju oborenog grma, toliko mu je stablo bilo debelo. Radak i Vuk, videći to rekoše:

-Ovo je mesto tako gorevito da ga mi ne možemo nikada pokrčiti za njive i livade, nego da idemo tražiti kakvo povoljnije naselje.

-A meni je ovde lepo, odgovori Cvetoje, ja bolje neću da tražim.

I odista ostane ovde, izrodi sinove, dočeka unuke i praunuke, te tako naseli čitavo selo, koje se, po njegovom imenu, nazove Cvetojevac, danas Cvetovac.

Radak i Vuk, piše M. Đ. Milićević, odselivši se od Cvetoja, pređu u Barajevo i tu se nasele. Posle nekog vremena Radaku ni Barajevo ne bude po volji, odeli se od brata Vuka i, sa svojom porodicom, pređe u Stari Ripanj (gde je danas mehana Trešnja).

Tu je sa svojim sinovima i unucima živeo do smrti. Pošto Radak umre, udari jedan pomor u njegove potomke te zatre sve muške glave, osim jednog deteta, kome je bilo ime Nestor.

Mati ovog deteta, ostavši udovica, preuda se u selo Kneževac za nekoga Anđelka Masnobradu. U ovaj svoj drugi dom odvede ona i nejakog Nestora, svojega sina iz prvoga braka. Kako joj je u svom prvom domu, u Ripnju, bilo sve zamrlo, ona je svu živu stoku i pokretno imanje, kolko ga je bilo prevezla u Kneževac, drugom mužu svom Masnobradi. Docnije silom neprilika, koje zadesiše Nestora, ovaj se vrati u Ripanj, na svoju očevinu, ali kako sam nije mogao kuće kućiti, Barajevci se porežu i dadu mu 12 dinarčića ondašnjih te se oženi.

Oženiviši se, Nestor ne htede dugo ostati u Starom Ripnju (na Trešnji), nego se preseli u Ripanj sadašnji. Tu je docnije izrodio porod, oženio sinove, dočekao unuke i umro. Od tog Nestora ostali su Nestorovići: Vlajko, Milić i Mija.

Od Vlajka su današnji:

–Marići, Nekići, Icići, Jevtići i Vojinovići.

Od Milića su:

-Milićevići, Stepići i Manojlovići.

Od Mije su današnji:

–Brankovići.

Svi oni, kao potomci Nestorovi, slave Nikoljdan a poste o Aranđelovdanu, od bolesti kratelja (kolere)“, kraj citata.

–Kuzmanovići, Stanimirovići, Stajići, Lazići i Todorovići vode poreklo od jednog deteta, koje su, priča se, još kada je Mađar vladao, a za vreme nekog bekstva, našli Stanojlovići, starinci u selu. Oni su dete pokrstili i dali mu ime Milovan, pa ga i očuvali. Svi slave Aranđelovdan, kao i Stanojlovići.

–Skadrići (u Erskoj mali) došli su iz Erske pre 100 godina. Za njih pričaju da su bili katrandžije, da su pravi „Erovi“, Aranđelovdan.

–Čarapići današnji nisu pravi Čarapići. Oni su izumrli, a njihovo prezime su primili Nikolići, čiji se predak kao sluga pre bežanije doselio iz Trstenika i došao u kuću ženi iz porodice Čarapića, slave Đurđic – slavu Nikolića dok su Čarapići slavili Đurđevdan. Pravi Čarapići su bili od Vaseili Tanasija Čarapića, koji su posle 1804. godine prešli iz Belog Potoka u Ripanj, gde su sagradili kuće i zasadili voćnjake „od kojih i sad postoji jedna trešnja ili koji orah“.

–Tanasijevići su iz Banata, Mitrovdan.

–Đukanovići su iz Banata, Jovanjdan.

–Jovanovići su iz jugoistočne Srbije (od Pirota ili Leskovca), odkuda im je ded došao, nosili su, vele, vrane gunje, Nikoljdan.

–Kačarevići (Bogdanovići i Rodići) su iz mesta Kule u Lici, Lučindan.

–Stojanovići su od Zaječara („od Rtnja“), predak im je još pre bežanije 1813. godine bio sluga kod Čarapića, Đurđic.

–Nenadovići su poreklom iz Bosanske Krajine. Njihov se predak još za vreme bežanije oženio iz kuće Čardaklića, bio „privuk“, Nikoljdan.

–Isajlovići, koji se zovu i Filipovići i Lukići su došli iz Like pre bežanije. Pričaju (Pantelija Marić) kako su ih zvali Hrvatima, kako im je nošnja – naročito ženska, bila drukčija, kako su pevali i igrali: „U Filipa crven pas, pandruli, pandruli..“, Jovanjdan. I oni su za veme bežanije bažali „preko“ i vele da su tamo neki i ostali, gde i danas žive.

–Mandići su stariji doseljenici, ali se ne zna odakle su, Aranđelovdan.

Tako se ne zna poreklo:

–Bakalovići koji žive u Prnjavoru, Đurđevdan.

–Arnautovići, Savindan. Svi su oni bili u bežaniji. Arnautovići su dobili prezime po tome, što je jedan od njihovih predaka bio ubojica, te su ga nazvali Arnautin, te otuda prezime Arnautovići.

–Tumići, došli pre bežanije „iz Nemačke“, Aranđelovdan.

–Blažići su od Crne Reke, pre 90 godina im deda bio sluga u selu, Jovanjdan.

Pozniji doseljenici su:

–Petkovići su od Niša, zovi ih „Bugarima“, Jovanjdan

–Drobnjaci vode poreklo od tri brata, koji su došli iz Levča, jamačno iz Rekovca, odakle su kao hajduci prognani pre 70 godina. Za njih se priča da im je knez Miloš davao zemlju u Beogradu na Terazijama našta oni nisu pristali, hteli su da žive u šumi i zbog toga ostali u Ripnju***.

–Petrovići su od Ivanjice „gde se pravi katran“, bili, vele, hajduci, pa ih otuda proterali, Đurđevdan.

–Ilići i Manojlovići su došli „iz preka“, zovu ih „Šokci“, Aranđelovdan.

–Babovići su od Ivanjice, predak im pre 50 godina služio u selu i tu ostao***.

–Davidovići, Simadošao pre 30 godina iz Visokog u Bosni, čuo da je ovde dobro pa se zbog toga doselio – gde se i oženio, Stevanjdan.

–Tomići su od Modre Stene, Lužnički srez, Nikoljdan.

–Andrejići su došli pre 40 godina, predak Jovanadničio u selu i tu se naselio. Zovu ga i Jova Bugarin, poreklom iz sela Rakovca, koji je u Turskoj na putu Vranje-Preševo, Sv. Petka.

–Janjići su zaostali u selu kao majstori pre 20 godina, poreklom su iz Turske, zovu ih Bugarima, Mitrovdan.

–Đorđevići su iz Klisure, blizu Trna, Ilijadošao pre 30 godina u kući ženi iz porodice Kostića, koji su starinci***.

–Tadići su iz Bosne, Stevanjdan.

–Terzići ili Aleksići su iz Perleza „iz preka“, Velika Gospojina.

Osim njih ima još nekoliko doseljenih „iz preka“, dvojicu zanatlija, koji su se skoro doselili i zovu ih „Švabe“ i dr.

IZVOR: „Okolina Beograda“ Rista T. Nikolić – NASELJA SRPSKIH ZEMALJA (knjiga 2) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga V), Beograd 1903. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.