Poreklo prezimena, selo Brezovice (Čačak)

Poreklo stanovništva selo Brezovice (Brezovica), grad Čačak. Istraživanje Radovana M. Marinkovića objavljeno u zborniku radova Narodnog muzeja u Čačku.

Maleno selo Brezovice nalazi se se na samom grebenu planine Jelice. Granična naselja su mu: Lazac (istočno, u opštini Kraljevo), Kaona, Vlasteljice i Milatovići (južno, opština Lučani), Rajac i Petnica (zapadno i severno, opština Čačak).

Ostaci materijalne kulture iz minulih vekova, retka dokumenta i narodna predanja svedoče daleku prošlost sela. Jedan nadgrobni spomenik na seoskom groblju u Majstorovićima, prema urezanim znacima i stilskim obeležjima, odvodi istraživače u trajanje ljudskog života na ovom prostoru u XIV veku. Prvi pisani dokument, poimenični popis vlaha Smederevskog sandžaka iz 1528. godine, pominje, dakle u XVI veku, selo Brezovice (drugi naziv Stanča) u kadiluku Požega sa devet domova, 18 tabija i jednim ratajem. Selo je pripadalo knežini kneza Radoja, sina Vukača. I neki drugi popisi iz XVI veka „znaju“ za Brezovice. Selo je, inače, 1820. godine imalo pet kuća, sedam oženjenih i 22 aračke glave. Naredne godine Brezovice su popisane u okviru goračkog sreza, kasnije, sve do posle drugog svetskog rata, administrativno su pripadale dragačevskom srezu. Dugo su se nalazile u sastavu opštine Kaona, koja se, ponekad, u XIX veku, zvala i brezovačka. Na daleku prošlost sela upućuje i „Grčko groblje“ u Majstorovićima, u kome su, po svedočenju meštana, sahranjivani ljudi koji su davno napustili ovaj.

Selo je, kažu meštani, dobilo ime po velikim brezama u šumama na planini Jelici, na čijim se severnim padinama, pri samom vrhu, nalazi.

Na ljude, njihovo bitisanje i na određene pojave upućuje toponimi Brezovica: Selište (najstariji deo sela, tamo gde je i „Grčko groblje“), Bućinac, Garkovine, Velika bašča. Ostali toponimi svedoče oblike zemljišta: Poljane, Livade…

Stanovništvo Brezovica u celini je doseljeničko.

Bojovići (7 k, Nikoljdan) i Milekići (8 k, Nikoljdan) jedan su rod. Doseljeni su u Karađorđevo doba iz sela Štavalj kod Sjenice. U Brezovice je došao neki Veselin sa suprugom Utvom, koja je bila bula, pa ju je muž preoteo od Turaka. Oni su imali šest sinova – Boja, Mileku (Miliku), Lazara, Raosava, Radisava i Joksima. Od Boja su Bojovići, od Mileke (Milike) – Milekići (Milikići). Od Lazara – Lazovići u susednim Kačulicama, od Raosava – Raosavljevići u Kačulicama i Žaočanima, a od Radisava – Radisavčevići u Kačulicama. Joksima su, kao neoženjena, ubili hajduci. Po svojoj prilici, Veselin i Utva su sa sobom doveli odrasle sinove, što potvrđuje i činjenica da se Marko Milikić pominje u tevteru čibuka iz 1822. godine. Kada su doseljeni u Brezovice, zatekli su u selu samo Baraliće, koji su se pre sredine XIX veka odselili preko Zapadne Morave u Katrgu – Mrčajevce. Bojovići i Milekići su se, inače, mnogo selili iz Brezovica, siromašnog sela, odlazeći prevashodno „trbuhom za kruhom“. Te seobe otpočele su uglavnom oko 1870. godine. Milekići su se naseljavali još i u Slatinu, Goričane, Lipnicu, Petnicu kod Čačka, Beograd, Guču i Kotražu u Dragačevu, a Bojovići u Čačak, Petnicu i Ježevicu kod Čačka, Beograd, Mačvu, Kraljevo i Skoplje. Ova odseljavanja bila su naročito burna posle drugog svetskog rata, prevashodno su ekonomskog karaktera, što je karakteristika i za druge rodove u ovom selu.

Majstorovići (24 k, ranija slava Ćirilovdan, današnja Miholjdan) su doseljeni u Karađorđevo doba iz sela Gradac na reci Vapi kod Sjenice. Došao je kažu, neki Miloš, majstor kovač, od čijeg su majstorluka uzeli prezime. Najbrojniji su rod u Brezovicama. U tevteru čibuka za 1822. godinu popisana su tri čoveka sa prezimenom Majstorović: Milija, Jovica i Nikola, koji su verovatno sinovi Miloša kovača. Od kako se 1870. godine odselio u Beograd Avram Majstorović, pripadnici ovog roda masovno su napuštali Brezovice. (istina, neki su, još ranije, sišli prema Zapadnoj Moravi, u selo Vapu). Prema popisu odseljenika, koji je 1986. godine sačinio Aleksandar Majstorović od ovog roda ima preko 50 domaćinstava u raznim mestima: Čačak, Beograd, Mrsać, Goričani, Zablaće, Rajac, Žaočani, Trnava, Kukići i Lipnica kod Čačka, Milatovići i Vlasteljice u Dragačevu, Višegrad, Split, Sremska Mitrovica, Kraljevo, Kruševac, Kotor, Veliko Gradište, Samaila kod Kraljeva i Gornji Milanovac. Naravno, ovi podaci nisu do detalja tačni, pošto su raseljavanja nastavljena i iz odseljeničkih domova.

Kaplarevići (3 k, Nikoljdan) su doseljeni oko 1860. godine iz obližnjnih Milatovića (Dragačevo). Možda je, tvrde meštani, ovo bilo i koju godinu ranije. Inače, u popisu imovine i lica iz 1863. godine u Brezovicama se pominje jedno, dosta brojno, domaćinstvo ovog roda, koji je dobio prezime od vojnostarešinskog zvanja: Nikola sa suprugom i četvoro dece. Posle drugog svetskog rata tri domaćinstva od ovih Kaplarevića obrazovana su u Čačku.

Petrovići (3 k, Mitrovdan) su doseljeni posle 1850. godine iz Radobuđe kod Arilja. Prezime im je izvedeno od od imena pretka Petra, za koga ne znaju kada je živeo. Došlo su u ovo selo dosta brojni – godine 1863. popisana su tri domaćinstva Petrovića (starešine su im bile Đunisije, Stevan i Teodosije). Posle drugog svetskog rata jedan se Petrović odselio u Guberevce (Dragačevo), a jedan u Čačak.

Sarići (1 k, Nikoljdan) su doseljeni posle 1865. godine iz Vlasteljica (Dragačevo), gde su prethodno stigli iz Gornjeg Dubca (takođe Dragačevo). Prezime im je izvedeno iz imena neke Sare, za koju ne znaju kada je živela. Posle 1960. godine obrazovana su tri domaćinstva ovih Sarića na drugim prostorima – po jedno u Stalaću, Čačku i Slatini kod Čačka.

Avramovići (2 k, Nikoljdan) su pripuzi od 1870. godine iz susednog dragačevskog sela Vlasteljica. Prezime su dobili od imena nekog pretka Avrama, za koga ne znaju kada je živeo. Iz Brezovica se 1918. godine odselio Svetolik Avramović u Premeću kod Čačka, 1956 – Jovan u Samailu kod Kraljeva, a 1976 – Milenko je otišao u Beograd.

Radovići (1 k, Mitrovdan) su doseljeni početkom XX veka iz susednog Rajca. Prezime im je izvedeno iz imena nekog pretka. U Čačak se od ovih Radovića odselio 1945. godine Radojica, a tri decenije kasnije Dragan je otišao u Ježevicu kod Čačka.

Vukićevići (2 k, jedna slavi Đurđevdan, druga Nikoljdan) su doseljeni u vreme prvog svetskog rata iz obližnjih Milatovića (Dragačevo). Prezime im je izvedeno iz imena nekog pretka Vukića, o kome ništa ne znaju. Ima ih odseljenih, posle drugog svetskog rata, u Čačak, Šabac, Kruševac, Sremsku Mitrovicu i Kraljevo.

Ćendići (1 k, Mratindan): iz Guberevaca (Dragačevo) je 1925. godine došao Svetomir kao usinak u Milekiće. Nije jasno poreklo ovog prezimena (ako nije rodovsko). Posle 1960. godine Milosav Ćendić se odselio u Požegu (užičku), a Svetislav u Čačak.

Sremčevići (1 k, Jovanjdan): iz obližnje Petnice Slobodan se posle drugog svetskog rata prizetio u Majstoroviće. Prezime je ovaj rod dobio po tome što su neki njihovi preci povratnici ranije iseljavanih u Srem. Godine 1982. Ljubo Sremčević se nastanio u Čačku.

Todorovići (1 k, Jovanjdan): iz Pekčanice (opština Kraljevo) se 1960. godine privenčao Predrag u Milekiće. Prezime ovog roda izvedeno je iz imena nekog pretka Todora, za koga ne znaju kada je živeo.

Ovo selo je 1981. godine, kada je vršen poslednji popis, imalo 54 domaćinstva.

Raniji dokumenti pominju još neke rodove u Brezovicama, kojih više nema. Tako se zna za Baraliće, koji su sredinom XIX veka odseljeni u Katrgu – Mrčajeve (opština Čačak), a u Brezovicama su živeli pre doseljavanja sadašnjih rodova. Tevter čibuka iz 1822. godine pominje i neke druge rodove: Brezovac (Radivoje), Radosavljević (Bojo, verovatno predak današnjih Bojovića), Udovički (Nikola), a popis imovine i lica iz 1863. godine: Lazareviće (Simeun, sin Milićev, star osam godina) i Kodžopelje (Milan, sin Anđelkov, star osam godina).

IZVOR: Istraživanje Radovana M. Marinkovića objavljeno u zborniku radova Narodnog muzeja u Čačku, XIX, Čačak 1990, str. 148-151.