Poreklo prezimena, selo Suvodanje (Valjevo)

Poreklo stanovništva sela Suvodanje, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Suvodanje je pod samim Medvednikom, na obema obalama Suvodanjske Reke. Suvodanje je tek drugo selo ove oblasti, koje ulazi u Medvednik, ono je sa severne i zapadne strane oko njega, ukoliko je Medvednik u valjevskom okrugu, zbog čega je Suvodanje manje-više planinsko selo. Suvodanjsko zemljište je brdovito i sve krečnjačko. Brda su vrlo visoka, strma, a sam se Medvednik kao platno diže iznad sela. Po stranama Medvednika i seoskih brda, po njihovim platnima i liticama, su mnoge pećure i okapi, iz kojih izbijaju vrela ili su suvi. Glavnija su brda: Krušik do Sovača, Okruglić i Bobija u selu, Vilinac do Stanine Reke, Kozila, Debelo Brdo i Pajić-Livade na Medvedniku.

Izvora je dosta. Izvori su vrela, koji izbijaju ispod pojedinih stena i grade istoimene potoke i padaju u Suvodanjsku Reku. U Drenajuću dva vrela grade Drenajićsku Reku, koja u Anđelićima utiče u Suvodanjsku Reku. Suvodanjska Reka izbija iz jakog vrela pod Pajić-Livadama na Medvedniku i teče kroz selo u severnom pravcu sve do stava sa Staninom Rekom. U Suvodanjsku Reku sa leve strane padaju potok Bucure, koji postaje od istoimenog vrela, Balinac, koji izvire iz jedne pećine ispod Drenajića, Popović, koji postaje od potoka Klenovca i Pećurina, koji izviru u Drenajiću.

Zemlje i šume.

Suvodanjske su zemlje iznad kuća po brdima i njihovim stranama, krečuše i osobito dobre kakvoće za strmne useve, koji uspevaju kao retko gde u okolini. Oko rekavica i potoka ima dosta palučaka i lučica, dobrih za ziratne zemlje, livade i pašnjake. Na Medvedniku u gornjem toku rečice Zavojštice, pritoko Ljubovićine, čuvene su seoske livade i ziratne zemlje: Vukobraća i Rujevik, gde svaki seljak ima svoj deo. Osobito dobre popaše su oko Zelenog Vira na Zavojštici, Kozilima i Debelom Brdu.

Šume su po selu rasturene koje kuda i privatni zabrani. Nešto privatnih zabrana ima oko Zavojštice, i kad se sve skupa uzme u obzir, onda seljaci imaju dovoljno šume i za ogrev i za građu, mada nema nijedne stope zemlje seoske ili džematske zajednice, jer je planina Medvednik proglašena za državnu svojinu.

Tip sela.

Suvodanje je selo razbijenog tipa. Selo je podeljeno na dva zasebna kraja: Suvodanje i Drenajić. Suvodanje je uz Reku i njene pritoke i prostire se od Stava do pod sam Medvednik. Kuće su poudaljene od Reke, većinom u dolinama potoka ili po vrtačama i uvalama, grupisane u nekoliko povećih džemata ili mala, udaljenih jedan od drugoga 50 do 170 metara, dokle su kuće po malama vrlo bliske. Suvodanjske su male na levoj obali Reke pod planinom Veleš, ispod njega uz potok Bucure i do Stava Belanovići, a na desnoj strani Birčani.

Drenajić je zaseban kraj sela, sav je u vrhu istoimene rečice, kuće su međusobno blizu i po vrtačama. Niz Drenajućsku Reku stoji u vezi sa selom, inače je sa svih strana ograđen visokim i krševitim krečnjačkim brdima, te bi gotovo činio zasebno naselje. Drenajić se u 17. i 18. veku računao kao zasebno naselje. Tako ga 1719. godine nalazimo u spisku sela valjevskog okruga, koja su jula meseca iste godine stradala od grada i oluje. Drenajić je zasebno uveden, a pored njega pominje se i Suvodanje. U spisku hajdučkih sela od 1737. godine ovaj kraj pomenut je kao hajdučko selo sa 12 kuća i 4 i po sata hoda udaljen od Valjeva. U istom spisku sela valjevskog okruga iz iste godine zapisano je i Suvodanje. Kao što se vidi Drenajić je smatran kao zasebno selo, dokle se danas smatra kao zaselak, udaljen od pravog sela 500 metara uz reku. Seljaci ovog kraja su u zajednici sa selom i rodbinskim i ekonomskim vezama i kod njih se ne javlja potreba izdvajanja i stvaranja novog sela.

U Suvodanju po džematima-malama:

U Velešu su: Jokići, Bogićevići, Simići, Gligorići, Rakići i Budimirovići.

U Bucurama su: Vasiljevići, Mitrovići i Anđelići.

U Belanovićima su: Perišići, Petrovići, Savići, Markovići, Mladenovići, Stepanovići, Đurđevići, Maluševići, Ćirići i Mihailovići.

U Birčanima su: Birčani (Petrovići, Matići, Aleksići i Nikolići) i Stojšići.

U Drenajiću su: Kojići, Ivanovići, Brankovići, Rankovići, Isailovići, Gordići, Živanići, Stanići, Starčevići i Janjići.

U Suvodanju je vrlo mnogo zadruga i veće zadruge sa preko 30 čeljadi su: Jokića, Budimirovića, Birčanska, Aleksića, Stepanovića, Markovića, Gligorića i Uroševića, Zadruge od 20-30 čeljadi su: Đurđevića, Ćirića i Birčanska.

Podaci o selu.

Prema spisku sela valjevske eparhije od 1735. godine Suvodanje (Suhodanje), zapisano na dva mesta, imalo je po prviom zapisu 10 a po drugom 18 domova. Prema harčkim tefterima iz 1818. godine bio je 31 dom sa 48 por. i 104 haračkih ličnosti.

Prema popisu:

-1866. godine – 47 domova i 643 stanovnika.

-1874. godine – 53 doma i 730 stanovnika.

-1884. godine – 69 domova i 841 stanovnika.

-1890. godine – 75 domova i 909 stanovnika.

-1895. godine – 86 domova i 1017 stanovnika.

-1900. godine – 98 domova i 1079 stanovnika.

Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 13,46 a procentni 1,63% gde je stalno više ženskih nego muških glava.

Ime selu.

Otkuda je ime selu Suvodanje nepoznato je. Ime Drenajić došlo je od mnogih drenova, kojih i danas ima u tolikoj meri da ih seljaci beru i od njih (drenjina) peku rakiju. Veleš je ime doneto sa strane, a donele su ga porodice,koje su se prvo naselile u tom kraju. Veleš je ime po selu u Gornjem Potarju, pa je otuda preneto ovde i tako je nazvan jedan vis odmah ispod Medvednika, gde je sada Budimirovića kuća. Birčani je ime od oblasti Birča u Bosni, odakle su se doselile prve porodice ovog džemata. Bucure je ime porodice, koja se prvo naselila na tom kraju. Belanovići je ime one porodice, koja je naselila onaj kraj, a doneto je sa strane i očuvano kao džematsko ime, dokle se nijedna porodica ne zove tim imenom.

Poreklo stanovništva i osnivanje sela.

I Suvodanje i Drenajić su vrlo stara naselja. Za Drenajić se pre 200 (sada 300) godina veli da je imao 12 kuća, a tako isto i za Suvodanje, samo se ne zna da li je svako za sebe. Iako je Suvodanje staro selo, interesantno je da su sve današnje porodice doseljene i da je još dosta sveža uspomena o doseljenju, mada pojedinci znaju za doseljenje pada u veliku davninu. Za stare porodice priča se da ih je bilo 5 i da su ih sokoski Turci pri nekom napadu na selo zbog hajduka, kojih je uvek bilo, osudili na surgun i proterali u Posavinu i Srem, gde ih, kako vele seljaci, i danas ima. Po pričanjima starijih ljudi ovo se moglo dogoditi pred kraj 16. stoleća.

Belanovići (Bjelanovići), Savići i Markovići: Kad je Suvodanje na ovaj način opustelo, tada su Turci opet dopustili pojedinim porodicama, da se naseljavaju. Prva od doseljenih porodica bili su današnji Belanovići ili bolje Bjelanovići, doseljeni od nekuda iz Hercegovine, iz okoline Mostara pred kraj 16. stoleća. Potomci Bjelanovića znaju samo da su Hercegovci od Mostara i da su nekada bili u Bosni, gde ih i sada ima pod istim prezimenom, rasturenih po mnogim zapadnim srpskim pokrajinama. Bjelanovići su Savići i Markovići, svega 4 kuća i slave Tomindan.

-Budimirovići: Posle Bjelanovića doselio se predak današnjih Budimirovića, kojega su Turci naselili iz Osata u Bosni. Od njega je i onda i danas jedna kuća, jer su se odeljeni većinom iseljavali, slave Alimpijevdan.

-Mladenovići (i njihovi potomci Stepanovići, Đurđevići, Ćirići, Maluševići), Kojići, Ivanovići, Brankovići, Gordići, Rankovići, Isailovići, Živanići i Stanići: U početku 17 stoleća doselio se zbog arnautske obesti iz Gornjeg Potarja Radonja sa svoja 4 sina i naselio se u Drenajiću i tad zatekao u selu Bjelanoviće pri ušću Drenajićske Reke i Budimiroviće pod Velešom, gde su i danas. Po pričanju Radonjinih potomaka u Suvodanju je bilo u to doba 4 kuće*. Radonjnni su sinovi Mladen, Isailo, Branko i Milisav. Prvi je po Radonjinoj smrti sišao u Bjelanoviće na ženino imanje, a ostala trojica su ostala u Drenajiću. Od Mladena** su navedeni potomci (navedeni u zagradi) dok su od preostalih Radonjinih sinova ostale navedene porodice i svi su u Drenajiću, njih je na oba mesta 39 kuća i slave Jovanjdan.

*Nikola Milosavljević-Gordić, učitelj u valjevskoj Kamenici, je iz ove velike Radonjine porodice, i on je poglavito i dao potrebne podatke o svom selu i porodici Radonjinoj.

**Iz ove je porodice onaj „hristoljubivi g. Georgij Mladenović“ kojega u 1827. godini pominje Joakim Vujić u svojim „Putešstvijima“ i za koga kaže da je dao 7 kesa groša za opravku manastire Pustinje, svoje domaće crkve. Od ovoga Georgija-Đorđa kod Joakima, a u selu Đurđa, su današnji Đurđevići.

-Bucure (Vasiljevići, Mitrovići i Stojšići): Na godinu dana posle Radonje doselio se i stari Bucur zbog hajdučije i arnautske obesti iz oblasti Gornjeg Potarja i naselio se iznad Bjelanovića na potoku, koji je nazvan Bucursku Potok u Birčanima. Njih je 10 kuća i slave Jovanjdan.

-Kućinci (Jokići, Gligorići i Rakići): U prvoj polovini 17 stoleća doseljeni su današnji Kućinci iz Kućana u Starom Vlahu, kamo su ranije doseljeni iz sela Veleši u Polimlju. Oni su se naselili pored Budimirovića i po njima se nazvao ceo džemat Veleš, jer su oni doneli ovo ime. Njih je 6 kuća i slave Lučindan.

–Birčani (Petrovići, Matići, Aleksići i Nikolići): Odmah posle Kućinaca doselili su se i Birčani iz Birča u Osatu. Birčani su doseljeni u dve porodice i naselili se sa leve strane Reke, pored Bucura Stojšića, koje su zatekli u tom kraju. Iz ove je porodice znameniti junak i mučenik za narodnu slobodu Ilija Birčanin, koji je pogubljen 23. januara 1804 godine u Valjevu u seči knezova, samo što su ovi Birčani njemu daleki rod, a najbliži oni, koji su u Sedlarima u ovoj oblasti. Birčana ima i odseljenih; dosta ih je u Valjevu, i po Tamnavi, a u selu se zovu opštim imenom Birčani, mada imaju razna prezimena, njih je 17 kuća i slave Đurđevdan.

–Simići (Senići): U Drugoj polovini 18. veka doseljeni su iz Gornjih Košalja u Azbukovici današnji Simići u Velešu. Simići, poznati u selu i pod prezimenom Senići, potomci drugog znamenitog sina ovog sela, poznatog junaka i zaslužnog vojvode Milića Kedića, koji je postao knezom podgorske knežine posle mučeničke smrti Ilijine, i kome je dotle bio momak buljubaša, a koji je sudelujući u svima ratovima od 1804. do 1809. godine ranjen u bici na Pribićevcu kod Srebrenice i umro u Bauriću u Azbukovici, u svojoj staroj postojbini. Simići su uljezi na Kedićevom imanju, a njegovi sinovi odselili su se u Tamnavu: Simića je dve kuće i slave Jovanjdan.

-Petronići: Uz Kočinu Krajinu doselili su se Petronići iz Godečeva-okrug užički. Njihov predak Petronije doselio se kao majstor i dugo vremena bavio se građenjem kuća i drugih zgrada, pa je posle preveo svoju porodicu i naselio se u Bjelanoviće. Od njega je 5 kuća i slave Nikoljdan.

-Starčevići, Janjići: Posle Kočine Krajine pred Prvi ustanak i u doba Kedićevih ratovanja na Drini doselili su se Starčevići iz Radanovca-okrug užički i neseli se u Drenajiću. Starčevićima su rod Janjići na istom mestu, njih je 8 kuća i slave Aranđelovdan.

-Bogićevići su iz Gornjih Košalja u Azbukovici, ima ih 4 kuće naseljene u Velešu, slave Aranđelovdan.

-Perišići su doseljeni iz Gornje Ljuboviđe u Azbukovici i uljezi u Bjelanovićima, ima ih 4 kuće i slave Tomindan.

Noviji doseljenici su:

-Anđelić, doseljen iz Radanovaca u okrugu užičkom, od iste porodice, od koje su ranije doseljeni Starčevići i naseljeni u Bucurama, slave kao u Starčevići, Aranđelovdan.

-Mihailović je doseljen iz Godečeva-okrug užički, slavi Jovanjdan i naseljen u Drenajuću, gde je ušao ženi u kuću.

U Suvodanju ima 102 kuće od 12 porodica.

Zanimanje stanovništva.

Suvodanjci se zanimaju zemljoradnjom, stočarstvom i voćarstvom u većem obimu. Zemlje im daju izvrsnu strmninu, od koje znatan deo stiže i za prodaju, gde se ceni kao najbolja u okolini. Stoke i krupnije i sitnije, drže dosta i ne sjavljuju je nikuda iz sela, a preko leta na Medvedniku. Svinja i ovaca prodaju u znatnoj meri. Voća su svuda velika i na visokoj ceni, jer se i podižu i rađaju, kao retko u okolini. Suvodanjci uče zanate, ali ih rade samo u svom selu i u najbližoj okolini, ali gotovo svakom je omiljeno odavanje trgovini, radi koje se i iseljavaju i šalju svoje mladiće, da se posle i ne vraćaju, s toga su Birčani većinom trgovci i činovnici, kad se udalje iz svoga mesta. Teskoba u selu, velika narođenost i bojazan od smanjivanja imanja nagoni Suvodanjce da se iseljavaju, što gotovo svake godine rade.

Pojedinosti o selu.

Suvodanje je sastavni deo Suvodanjske opštine u Srezu podgorskom. Sudnica je na Stavama po dnu Bjelanovića, a tu je i škola. Crkva je u Pustinji. Groblje je izdeljeno.

Selo nema zajedniče preslave.

Stave.

Mesto gde se sastaju Suvodanjska i Stanina Reka, zove se Stave*. Od Stava počinje Obnica. Stave su drumsko naselje i naseljene na ataru četiri sela, koja su u Suvodanjskoj opštini. Kroz Stave prolazi okružni drum Valjevo-Ljubovija i pored druma ima: jedna mehana, 4 dućana, 3 privatne kuće, magacini i kuća braće Ristivojevića iz Bobove, opštinska sudnica i dve školske zgrade. Zanatlije su meštani i bave se isključivo zanatima, a po neki uzgred i trgovinom, dokle mehandžija radi samo svoj posao.

*Veliki broj seljaka objašnjava ime Stava do je došlo od susticaja sva četiri sela, koja se dotiču na ovom mestu i gde na ataru svakog sela ima po jedna ili dve zgrade.

IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Kolubara i Podgorina”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.