Poreklo prezimena, sela Oglađenovac i Vlaščić (Valjevo)

Poreklo stanovništva sela Oglađenovac i Vlaščić, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Oglađenovac je na obema obalama reke Uba. Selo je raspoređeno po dolinama potoka, uvalama i vrtačama, a nikako nije izneta na pleća pojedinih brda. Zemljište je brdovito i po selu se granaju ogranci Vlašića i Jautine, čiji su visovi srednje visine, strmnih strana i pošumljenih. Zemljište je krečnjačko i od sekundarnih krečnjaka i gde se javljaju po površini, kao do Kamenice, tuda ima i vrtača.

Izvorima je selo vrlo bogato, naročito je bogat severni i srednji kraj. Oko Uba ima dosta izvora, svi su slabi i preko leta presušuju. Glavni izvori su: Stublina, Izvorac, Česma, Aškovića Bunar, Jankovića Bunar i dr. Od tekućih reka su: Ub, koji prolazi severnim delom sela i dolazi iz susedne Miličinice; Reka, koja izvire pod Divljanom iznad Gornje Bukovice; Jaućanski Potok, koji protiče pored Erakovića džemata i utiče u Reku. Svi potoci presušuju preko leta, zbog čega, da nije izvora i u poslednje doba bunara, selo bi trpelo znatnu oskudicu u vodi.

Zemlje i šume.

Ziratne zemlje su oko kuća, niz Reku i nešto malo oko Uba. Po visovima pojedinih vlašićkih kosanica ima ne mesta po koja livada, koja je novijeg porekla, a po jaućanskim gotovo i nema. Zemlje su uopšte posne, suve, plitkog dna i tek kad se redovno natiru mogu dati priličan rod. Ove zemlje su podesne za strmninu i voćnjake, a gde su peskovite utrine podesne su i za vinograde, kojih u selu ima dosta. Najbolje su livade pri ušću Reke u Ub.

Šume su od lisnatog drveta i ima je u izobilju. Oni su jaućanski visovi pošumljeni, a tako isto i strmenite obale reke Uba. Više od polovine sela je pod šumom, koje ima isuviše za ogrev, građu i žeženje ćumura, kao i za prodaju. Sva je gotovo Jautina seosko dobro, a na mnogo mesta po selu i pojedine jače porodice imaju svoje zajednice u ispustima ili u šumi.

Tip sela.

Oglađenovac je selo razbijenog tipa. Seoske su kuće razdeljene po džematima. Džemati su veliki, kuće su im na rastojanju od 30 do 50 metara sa velikim okućnicama i obično oko izvora i njihovih potoka. Džemati su ili blizu jedan drugoga ili suviše udaljeni, srednje rastojanje varira od 50 do 1500 metara. Glavni džemati su pošavši od Jautine pa na zapad: Erakovići, Bražđani, Dubljani i Keseri. Ova 4 džemata su na desnoj strani reke Uba i čine pravi Oglađenovac, a na levoj strani reke Uba je peti džemat Vlaščić, koji je sav u Vlašiću i najrastureniji.

U Erakovićima su: Erakovići.

U Bražđanima su: Petrovići, Timotići, Ristivojevići, Teofilovići, Dimitrijevići, Pavlovići, Živkovići, Milisavljevići, Maksimovići i Dobrići.

U Dubljanima su: Papići (Markovići), Andrići, Živanovići, Spasenići, Ninkovići, Jovanovići, Mitrovići, Vasići, Milatovići, Jurgići (Jovanovići), Gligorići, Damnjanovići i Spasojevići.

U Keserima su: Ilići, Ivanovići, Aškovići, Dimitrijevići, Adamovići, Ninkovići i Markovići.

U Vlaščiću su: Aškovići, Radojičići, Petronići, Kojići, Antići, Gajići, Belovukovići i Jovanovići.

U selu je, kao i po celoj Podgorini, dosta razvijen zadružni život. Ima podosta zadruga, ali sa preo 25 duša malo je zadruga. Najveće su zadruge: Milisavljevića i Erakovića (po dve kuće), Aškovića, Teofilovića i Spasojevića.

Podaci o selu.

Prema spisku valjevske eparhije iz 1735. godine Oglađenovac (Glaćinovac) imao je 20 domova. Oglađenovac je prema haračkim tfterima iz 1818. godine imao 51 dom sa 59 poreskih i 125 haračkih ličnosti.

Prema popisu:

-1866. godine – 88 domova i 743 stanovnika.

-1874. godine – 91 dom i 743 stanovnika.

-1884. godine – 98 domova i 806 stanovnika

-1890. godine – 106 domova i 887 stanovnika.

-1895. godine – 118 domova i 926 stanovnika.

-1900. godine – 130 domova i 1024 stanovnika.

Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 9,60 a procentni 1,12%.

Ime selu.

Ime sela vezano je u narodu za priču o kugi. Tako se priča da je pre 300 godina prešla preko ovog sela kuga i svega ga pojela – oglodala, te po tome je i selo dobilo ime Oglađen, koje se docnije promenilo u Oglađenovac.

Imena džemata dobila su imena ili po mestu naselja ili po prezimenima pojedinih porodica. Brazdom se zove kosa, koja deli vodu rekama: Kamenici i Oglađenovačkoj Reci pa je otuda došlo ime džematu, koji se naselio po padini kose i pojedinim potočićima i uvalama. Dubljem se zove uvala ispod Divljana i bukovičkih visova, a to je najšire i najlepše seosko poljice, po čemu je džemat dobio ime. Vlaščić je ime po naseljenju u Vlaščiću, istočnoj kosi planine Vlašića, čija se najviša tačka Konjski Grob nalazi nad ovim selom i Bresnicom iz okruga podrinjskog. Erakovići i Keseri su prezimenska imena džemata.

Poreklo stanovništva i osnivanje sela.

Oglađenovac ima svoju veliku prošlost, jer ga nalazimo u spisku sela valjevskog okruga iu 1737. gdine. Kao najstariji kraj sela računa se Vlaščić i smatra se, da je odvojen od Oglađenovca* i da su se stare oglađenovačke porodice iselile u Tamnavu i Srem.

*Prirodni položaj ovoga kraja, što je odvojen od sela Ubom rekom, što je bez ikakve veze u imenu sa selom i što je mu je posve težak saobraćaj sa selom čini da se može smatrati kao pravi zaselak, a tako ga seljaci i uzimaju. Prilika je, da će ovaj kraj uskoro postati zasebno selo. Što se kasnije i obistinilo (op. Milodan).

-Gajići, Andrići i Petronići: Najstarija porodica u selu, za koju se ne zna da su se i odkuda doselila, jeste Gajića u Vlaščiću; njima su rod Andrići i Petronići, ima ih 14 kuća i slave Nikoljdan.

-Bražđani i Dubljani: Prvi su se doselili u selo Bražđani i Dubljani, koji su svi od 4 brata, doseljena iz moračke nahije u Crnoj Gori, baš upravo od manastira Morače, u drugoj polovini 17. veka. Kad su se ove 4 porodice doselile, one su pod odobrnju seoskog spahije zauzela mesta ranijih porodica, koje su se pre tog vremena spustile negde u šabačku nahiju. Bražđana i Dubljana ima 65 kuća i slave Alimpijevdan.

-Erakovići, Pejići i Jankovići*: Pred kraj 17. stoleća spustile su se dve porodice današnjih Erakovića iz sela Semegnjeva u Starom Vlahu, starinom iz Njeguša u Crnoj Gori; njih je pod raznim prezimenima 27 kuća i slave Jovanjdan. Starog Eraka doveli su Turci i naselili prvo u Jautini, pri izvoru Potoka, gde su i danas njegovi potmci.

*Iz ove porodice je Mali Janko, kojega Prota Mateja pominje na nekoliko mesta u „Memoarima“, za kojega se veli da je 1788. godine, kao zapovednik jednog odeljenja austrijske vojske, osvojio Čačak i Valjevo, zatim da je vojevao protiv Francuza.

-Vasići, Milatovići, Jurgići, Spasojevići i Aškovići: U prvom austrijskom ratu doselili su se iz Grahova u Crnoj Gori zbog krvne osvete dva brata Vasića i od njih su svi Vasići u Dubljanima i Keserima, ima ih pod raznim prezimenima 18 kuća i slave Jovanjdan.

-Keseri, Ilići, Ivanovići, Ninkovići i Markovići: Keseri su doseljeni, kad i Vasići, iz Donjeg Kolašina, a od porodice od koje su Keseri u Golupcu i po drugim raznim selima ove oblasti i Posavine. Od njih su Brkići u Vukošiću u Posavo-Tamnavi i još neki po drugim selima iste oblasti, jer su se mnogo raseljavali. Kesera ima oko Bajine Bašte, gde su se prvo nastanili, ovde ih ima pod raznim prezimenima 6 kuća i slave Đurđic. Kao i Keserovići u Piromani, op. Milodan.

Svi ostali su pozniji doseljenici, posle 1820. godine:

-Belovukovići su iz Bosne, od planine Kozare, ima ih dve kuće, rod su Belovukovićima u Mesarcima, Provu i Ravnju, okrugu podrinjskom, ima ih dve kuće i slave Jovanjdan.

-Damnjanović je iz Jaklja-okrug užički, prizetio se u Vasiće, slavi Jovanjdan.

-Grujići su iz Čajetine u Starom Vlahu, predak se prizetio u Erakoviće, slave Novu Godinu (Sv. Vasilija) i Jovanjdan.

-Marković se prizetio u Jankoviće (Erakoviće) a doselio se iz Kremana, slavi Nikoljdan i Jovanjdan.

-Ninkovića je jedna kuća u Keserima, doselio se iz Vragočanice, slavi Sv. Jovana Milostivog i Đurđevdan.

–Damnjanović je iz Ovčine, doselio se kao sluga, slavi Jovanjdan.

-Kojić je iz Osata, doselio se kao majstor, slavi Lazarevdan.

-Radojčić je iz Tolisavaca u Rađevini, doselio se kao majstor, slavi Alimpijevdan.

-Janković je iz Bosne, slavi Nikoljdan.

U Oglađenovcu je 140 domova od 13 porodica.

Zanimanje stanovništva.

Oglađenovčani se poglavito zanimaju zemljoradnjom, ali kod njih je jako razvijena volja za gajenjem stoke, voća i vinograda. Pri svemu tome zemlja je siromašna i ne može da im da koliko je potrebno za ishranu, s toga se često sele u Posavinu i Tamnavu i tamo stalno ostaju ili uzimaju imanje pod zakup ili na večita vremena, te tako pribiraju hranu, koliko ime je pottrebno za kuću. Zanate rado izučavaju i njima se odaju, pa ih rade ili po selu ili po susednim selima, a dosta ih se odaje i na trgovinu, se se s toga rado naseljavaju u gradska mesta. U novije vreme otpočeli su seći i šumu i prodavati je u građi ili drvima za ogrev ili žeženom ćumuru.

Pojedinosti o selu.

Oglađenovac sam sa ze čini Oglađenovačku opštinu i Srezu podgorskom. Sudnica je u Keserima, Vlaščić ide školi i crkvi u Miličinicu a Oglađenovac je sa školom u Kamenici a s crkvom u Bukovici. Groblje je podeljeno po krajevima i koliko je džemata toliko i grobalja ima.

Selo nema zajedničke preslave.

IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Kolubara i Podgorina”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.