Poreklo prezimena, selo Moravci (Ljig)

Poreklo stanovništva sela Moravci, opština Ljig. Prema knjizi Miloja T. Rakić „Kačer“, prvo izdanje 1905. godine, najnovije izdanje 2010. godine – edicija „Koreni“, JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Selo Moravci leži u uglu Ljiga i Kačera, na desnoj strani obe reke. Na ataru ovoga sela završava se pominjano razvođe ovih reka. Od Okruglog Polja na severo-zapad spušta se u dolinu Ljiga strma kosa Brestova. Ova je kosa samom prirodom svog položaja jače izdvojena od sela Moravci, a od Liplja je odvojena dubodolinom Brestovog Potoka. Na stranama ove kose je jedan deo seoskog naselja, a ostali, mnogo veći, deo leži rasturen na severnim i severo-zapadnim stranama bregova Ornice i Crkvenog Zabrana i njihovim kosama koje se na tu stranu spuštaju u dosta prostranu i potpuno ravnu ljišku dolinu. Dalje se nalaze naselja na stranama Moravičkog Kamalja, koje se strmo spušta na severo-zapad u dolinu Ljiga, a na jugi-istok u dolinu Kačera. Reka Ljig često plavi seoski atar.

Izvori u selu.

Najvažniji si izvori: Tutmenac (u Crkvenom Zabranu), Čvorovac, Đurića Potok, Kazandžijnica, Brestovo, Lipovica i još neki manji, oko kojih su prikupljene seoske kuće. u Selu ima 8 bunara-đermova. Sve vode u ovom selu sadrže više soli.

Zemlje i šume.

Ziratna zemlja je manjim delom u selu, između kuća, a većim pored Ljiga, na potesu, koji je od sredine sela daleko 20 minuta.

Najveće su njive na Kamalju, gde se poglavito seje ovas.

Jedina je veća šuma Crkveni Zabran, u kome je najviše graničevine, zatim, bukovine, lipovine i grabovine. Crkveni Zabran je svojina moravičke crkve, pošto je nekada pripadao Starom Manastiru, na čijem je mestu sadašnja crkva. Ova crkva ima i svojih njiva pored reke Ljiga.

Tip sela.

Selo je razbijenog tipa, koji je, zbog raznovrsnije konfiguracije zamljišta, najpribližniji starovlaškom tipu sela. Deli se na dva zaseoka: Brestovu i Moravce, između kojih je razmak od pola sata hoda.

U supadini Crkvenog Zabrana, u dolini Ljiga, pored druma, ima jedno zbijeno malo naselje, gde je usredsređen javni život gde su: škola, crkva, opštinska sudnica, mehana, tri dućana, kovačnica i nekoliko kuća.

U Brestovi, pored srpskog, ima i cigansko naselje od 21 kuće. Njihovo naselje je zbijenije od srpskog i kao ušoreno. Ovo cigansko naselje postoji ovde od pre 35 godina. Ovi u Cigani starinom iz Vlaške. Glavno im je zanimanje pravljenje raznog posuđa i sprava od drveta i gvožđa.

Svega u selu ima 95 kuća, od kojih je 64 u Moravcima a 31 u Brestovi, od kojih je 10 srpskih, a ostalo ciganske.

Ime selu.

U svom opisu rudničkog okruga Jovan Mišković priča ovo:

Za Moravce kazuju da nose ime nekakvog „Moračana“, koji su iz Crne Gore još za turska zemana doselili i tu malu crkvu sagradili, koja je početak sadašnjoj crkvi. Kasnije, pošto se namnože, nekakvim zlim udesom rasele se odatle na sve strane, u okolini, od kojih neki dođu u obližnje selo Barzilovicu, Okrug beogradski, od koje familije i sada potomaka živih ima, među kojima je i sadašnji potpukovnik pešadije g. Ilija Marković, kraj citata.

Za ovo predanje ja nisam čuo, valjda se već zaboravilo.

Starine u selu.

U Moravcima je bio istoimeni manastir, u kome je živeo Hadži-Đera i, neko vreme, Hadži-Ruvim. Po pričanju starih ljudi, Hadži-Đera je zaklan odmah ispod manastira na obali Ljiga, kada Turci „Moravcima, crkvi dopanuše“. Po pričanju, njegov grob je negde između sadašnje škole i crkve*.

*G. Živanu Živanoviću pričali su stariji ljudi 1883. godine kako se Hadži-Đera kupao po mesečini u Ljigu, i da ga je tom prilikom ubio nekakav Srbin iz Moravaca. Pokazali su i kuću ubice.

Od ćelija starog manastira napravljena je današnja osnovna škola, a na mestu starog manastira podignuta je današnja seoska crkva.

Poreklo stanovništva.

Za svih sedam familija, koliko ih je u selu, priča se da su starinci.

U Moravcima su:

-Božići, slave Aranđelovdan.

-Petrovići, slave Nikoljdan.

-Marijanovići, slave Nikoljdan.

-Simići, slave Nikoljdan.

-Nedeljkovići, slave Nikoljdan.

-Vasići,

-Čupići,

-Rankovići i

-Lazovci, ne kaže se koju slavu slave.

U Brestovi su:

-Rupići, slave Lučindan.

-Jelići, slave Đurđevdan.

U Brestovi je i pomenuto cigansko naselje.

Seoska zavetina je Drugi dan Duhova.

IZVOR: Miloje T. Rakić, “Kačer”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.