Poreklo prezimena, selo Planinica (Mionica)

Poreklo stanovništva sela Planinica, opština Mionica. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Planinica je na tromeđi valjevskog, užičkog i rudničkog okruga, na kosama i kosannicama planina Maljena i Suvobora i na obema obalama Planiničke reke ili Paklešnice. Zemljište je planinsko i brdovito. Seoske kuće su po uvalama maljenskih i suvoborskih kosa ili po plećima nižih kosanica. Seoskih kuća nema po dolinama rečica i potoka. Bregovi i brda su kameniti, njihove padine krševite i vrlo strmenite i vrlo teške za saobraćaj. Gornji maljenski visovi kao i suvoborski, sastavljeni su od serpetinskih stena, a donji su od sekundarnog krečnjaka s tipskim vrtačama.

Izvora ima u izobilju. Svaki kraj sela ima svoj izvor, a gotovo svaka kuća, kao i po susednom Gornjem Lajkovcu, ima ispred svoje kuće po česmu, kojom se služi za svakodnevnu domaću potrebu. Izvori su nepresušni i grade potočiće, koji silaze reci Paklešnici, koja ide kroz sredinu sela od istoka na zapad i deli selo na dva podjednaka dela. Granica sela na tromeđi zove se Rior a najviši vis na njemu Grab ispod koga izvire vrlo jaka reka pod pod istim imenom i uliva se u Čemernicu, pritoku Zapadne Morave.

Zemlje i šume.

Zemljom je selo vrlo oskudno. Ziratna zemlja je po plećima brda do Gornjeg Lajkovca i Struganika, ali tako malo, da je svaka kuća prinuđena silaziti u ravnija kolubarska i ljiška sela i tamo tražiti zemlje za rad. Zemlje su krečne ili silikatne, prve posne, suve i nerodne, ako se redovno ne natiru, a druge opet peskovite, plitkog dna, navodnjene i dobre za suvate i ispuste. Prve su zemlje jedino i zirate, a druga kose i pasu. Najlepše su livade po Rioru, Grabu i Orlovcu, srednjem delu Maljena.

Planinica je tipsko šumsko selo. Maljenske šume su četinarske, a suvoborske od lisnatog drveta i zauzimaju vipše od 2/3 sela. Po planinama i po padinama pojedinih brda, starije porodice imaju svojih džematskih i porodičnih zajednica, koje zajednički pasu, seku ili daju pod zakup za žiropašu. Seoske su zajednice po Suvoboru do Baha i Maljenu do Grnjeeg Lajkovca.

Tip sela.

Planinica je osobiti primer starovlaškog sela. Kuće su po džematima i svaki džemat predstavlja po jednu ili više porodica. Džemati su udaljeni jedan od drugog od 150 do 500 metara, a kuće 20 do 150 metara. Glavniji su džemati: Orlovčari, Kobasice, Lozanjci i Ibrani.

U Orlovčarima su: Marinkovići, Jankovići i Petkovići.

U Kobasicama su: Topalovići, Milinkovići, Uskokovići, Popovići i Matići. Lozanjci su Mijailovići.

Ibrani su: Ćirovići, Božovići, Petrovići, Antonijevići, Ješići i Panovići.

U selu je dosta razvijen zadružni život. Najveća je zadruga Ćirovića, a osrednje su: Jankovići, Ćirovići, Božovići i Uskokovići.

Podaci o selu.

-Planinica po haračkim tefterima iz 1818. godine imla je 15 domova sa 27 porodica i 64 haračkih ličnosti.

Prema popisu:

-1866. godine – 45 domova i 422 stanovnika.

-1874. godine – 53 doma i 446 stanovnika.

-1884. godine – 65 domova i 520 stanovnika.

-1890. godine – 70 domova i 544 stanovnika.

-1895. godine – 75 domova i 544 stanovnika.

-1900. godine – 76 domova i 546 stanovnika.

Godišnji priraštaj stanovništva je od 1866. godine 2,96 a procentni 0,64%. gde je stalno veći broj ženskih nego muških stanovnika.

Ime selu.

Za ime selu narod drži da je došlo što je selo planinsko i što je nekada bilo malo, daleko manje nego danas.

Starine u selu.

1. Po Grabu i onom kraju Riora, koji je nagnut Zapadnoj Moravi, odavno su vađene bakarne rude. Po tim mestima i danas se nalaze ostaci starog rudarstva: zidine nekadašnjih građevina, stari potkopi, šlaknje (topioničke zgure) i nekadašnji rudarski alat. I u novije doba u nekoliko puta otpočinjano je na istom mestu vađanje bakarnih i hromovih ruda, pa je napušteno.

2. U doba austrijske okupacije ovih krajeva Planinica je bila pogranično mesto i imala svoju karaulu, u kojoj je sedela hajdučka posada. Ta karaula je bila na Grabu, u blizini današnjih rudnika. Kod Langera selo je zapisano Blaniniza sa 6 hajdučkih kuća i 5 časova daleko od Valjeva.

Poreklo stanovništva i osnivanje sela.

Planinica ima svoju veliku prošlost. Iako se već zna da je postojala u početku 17. stoleća, njena starost je veća. Porodice ovog sela, iako sve doseljene, mnogo su starije nego austrijska okupacija. Selo je osnovala porodica Kobasica, čije se ime očuvalo kao džematsko. Kobasice zovu drukčije i Ibranima i doseljeni su iz Stare Srbije, iz okoline Peći sa reke Ibra još u početku 17. stoleća. Po pričanju starijih doselile su se dve porodice i prva se naselila u Potoku, a druga na Brdu do Struganika.

-Kobasice i Ibrani su: Marinkovići, Jankovići, Petkovići, Matići, Ćirovići, Božovići, Petrovići, Antonijevići i Ješići, i svi slave Veliku Gospojinu.

-Uskokovići su poreklom iz Štitova u Starom Vlahu, a doselili su se posle austrijske okupacije, pre Kočine Krajine, slave Nikoljdan. Ima ih u Starom Vlahu Bijeloj Reci i Močiocima i Užicu.

-Lazanjci-Mijailovići, doslelili se uz Kočinu Krajinu iz rudničkog sela Loznja, slave Savindan.

-Popovići, doslelili se u Prvom ustanku iz Jezera u Drobnjacima, predak im je bio sveštenik, slave Đurđevdan.

-Milinkovići su skorašnji doseljenici iz Vrbova u Polimlju, slave Sv. Proroka Jeremiju.

-Topalovići, doseljeni uz Kočinu Krajinu od požeškog Glumča, slave Cara Konstantina i Caricu Jelenu.

-Panovići su poreklom iz Drenove u Polimlju u vreme Babinske Razure i prizetio se u Kobasice, slave Veliku Gospojini.

U Planinici je 74 kuća od 7 porodica.

Zanimanje stanovništva.

-Planiničani se zanimaju zemljoradnjom, stočarstvom i voćarstvom. Zemljoradnja donosi slab prinos, pa im nije moguće podmiriti redovne potrebe, s toga su svi seljaci prinuđeni silaziti u ravnija sela i tamo uzimati zemlje pod zakup ili kupovati i na njima zasejavati pojedine useve, nebi li se tako našlo što im je potrebno za ishranu. Stoke, naročito sitnije, drže dosta, leti je drže po maljenskim i suvobirskim suvatima, zimi kod kuće, a s proleća izgone u donja sela. Nešto rđava zemlja, nešto nemanje potrebne zemlje za useve i ispašu stoke, nagoni seljake na stalno iseljavanje u donja sela, što naročito biva posle deoba u selu, kad se uvek po jedna ili dve porodice stalno iseljavaju na svoja ranije pribavljena imanja po donjim selima. Otuda Planiničana ima u svakom selu u dolini Ljiga, koji redovno privlači i one koji su zaostali u selu. Planiničani se zanimaju i sečenjem građe, koju prodaju u mestu ili odgone na trgove u Valjevo i druga mesta po Šumadiji. Zanate rado izučavaju i gotovo svaki zna po koji zanat, koji radi ne samo u selu, nego i po okolini. Planiničani u materijalnom pogledu znatno su izmakli, imućniji su od susednih seljaka, te im stanje ne dopušta da se udaljuju iz sela kao nadničari i zanatlije.

Pojedinosti o selu.

Planinica je sastavni deo Planiničke opštine u Srezu kolubarskom. Sudnica je u selu kod mehane, a škole i crkva u Ribnici. Groblje mje izdeljeno po krajevima. Selo preslavlja Spasovdan.

U Planinici, na putu Valjevo-Čačak, poznat pod imenom „suvoborski put“, pod samim Suvoborom, ima mehana, koja je svojina jednog od Ćirovića.

IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Kolubara i Podgorina”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.