Poreklo stanovništva sela Paštrići (danas Paštrić), opština Mionica. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
Položaj sela.
Paštrići su na obema obalama Ribnice, baš pri njenom izlasku iz klisure. Kuće sa leve strane reke su po plećima pojedinih visova i padinama, što se spuštaju reci, a kuće sa desne strane reke su uz Kaoni Potok, pored samog potoka sa jedne i sa druge strane, pa sve do izvora njegovog. Brda su sva od sekundarnog krečnjaka, a ravnica do Mionice je od tercijernih šljunkova. Selo ima ravnice i brda, ali kako su brda visoka, strma, bez puta, i ovo selo je jedno od brdskih sela valjevske Kolubare. Glavnija su uzvišenja: Rujeva Stijena, Crepan sa leve strane reke, Vlahovo, Kremenica i Brdo sa desne strane.
Izvora ima dosta. Najglavniji su: Stublina, Izvorac, Školska Česma i Sokolina, jako vrelo koje izbija u koritu same reke. Pored reke, koja teče u pravcu severnom kroz neprohodan tesnac, jedina je tekućica Kaoni Potok, koji dolazi sa istoka od Boljkovca, seoskog visa iznad Popadića. Kaoni je Potok kratak, pun izvoraca, retko presušan i na plavi seoske kuće, s toga što mu je pad mali i što teče većinom kroz seoska imanja.
Zemlje i šume.
Paštrićske zemelje dele se na ribničke i brdske. Ribničke zemlje su u ravnici ispod sela, do Mionice. To su nanosne zemlje, peskovite i suhe, ali su pri tome rodne. Ceo ovaj kraj, vezan za mionički Lubenin, zove se Suho Polje. Ovde su uglavnom i seoske livade i pašnjaci, mada su bolje uz Kaoni Potok, koji jače navodnjava svoje njive od reke Ribnice. Uz Ribnicu, ukoliko teče kroz ovo selo, osim crkvenih i školskih luka kod crkve, nema nigde ni jednog jedinog više palučka. Brdske zemlje su u vrtačama, dosta rodne, osobito kad se češće natiru. Najviše je ovih zemalja u Rujevoj Stijeni, Brdu i Kremenici, kuda su vrtače velikih dimenzija i zadnivene.
Paštrići su pošumljeni. Ceo južni kraj sela je u šumi, koje ima dosta za svakovrsnu upotrebu. Najveći deo šuma je svojina crkve u Ribbnici, a to je skoro polovina sela po prostoru. Šumski krajevi zovu se: Gajevi, Podrumine i Prnjavor. Uz Ribnicu su gole stene, ispunjene okapinama, čukama i platnima, pešerima i pećinama raznovrsnih oblika i dimenzija, nad kojima se podižu crkvene šume. Ispod crkvenih Gajeva i selo ima svoje Gajeve, koji su neobično očuvani i vezani za tolićske i briježđanske Gajeve. Pojedini krajevi sela imaju svoje zajednice po raznim visovima, kojima se sami služe, mada su u opšttinske knjige unete kao seoske zajednice.
Tip sela.
Paštrići su selo razbijenog tipa. Selo je izdeljeno na džemate. Kuće su po džematima, udaljene jedna od druge od 20 do 100 metara, a džemati od 50 metara do kilometar. Glavniji džemati su: Prnjavor oko crkve, Crepani i Rečani.
U Prnjavoru su Kostići, u Crepanima: Stepanovići, Simovići, Matijevići, Pavlovići (Savići), Ristovići i Palavestrići. U Rečanima: Petrovići, Rogići, Živkovići, Mijailovići, Mićanovići, Jojići, Petrovići-2, i Rudići.
U Paštrićima ima dosta zadruga, mada danas nisu tako velike, kao što su nekada bile. Veće zadruge su: Stepanovići, Matijevići, Ristovići (dve kuće) i Pavlovići.
Podaci o selu.
Paštrići su prema haračkim tefterima iz 1818. godine imali 26 domova sa 32 porodice i 77 haračkih ličnosti.
Prema popisu:
-1866. godine – 42 doma i 289 stanovnika.
-1874. godine – 44 doma i 326 stanovnika.
-1884. godine – 51 dom i 348 stanovnika.
-1890. godine – 56 domova i 389 stanovnika.
-1895. godine – 55 domova i 399 stanovnika.
-1900. godine – 63 dom i 438 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 5,09 a procentni 1,33%.
Ime selu.
Za ime selu vezana su ova dva narodna tumačenja:
1. Jedni drže da je ime selu donela prva porodica doseljena iz Paštrovića u Dalmaciji (tačnije iz crnogorskog primorja), pa je od imena Paštrovići došlo skraćeno ime Paštrići.
2. Drugi drže da je ime selu došlo od sela Paštrića, koje se nalazi i skadarskoj kazi, na reci Drimu i da ga je donela najstarija porodica u selu, koja se doselila iz toga mesta.
Imena džemata su po mestu naseljenja. Prnjavor je ime, što je naselje na zemljištu starog manastira. Crepani što su na visu Crepani, za koji se drži da je na njemu građana cigla i crep a ime Rečani što je pored potoka i reke Ribnice.
Starine u selu.
Od seoskih starina na prvom mestu vredi pomenuti crkvu Ribnicu na reci Ribnici, pod brdom Vlahovom. Crkva je u klisuri, pred ribničkom pećinom na desnoj obali reke. Stare crkve nema, ona je porušena pre 15 godina, i umesto nje podignuta je jedna mala drvena kapelica. Ova crkva je bila ranije i u tursko doba opštežiteljni manastir, a kao takvu pominje je u 1827. godini Joakim Vujić. Crkva i danas ima svoje veliko imanje, i na njenom zemljištu okolna sela su podigla lepu zgradu za osnovnu školu. Nikakvih drugih znamenitosti nema ova crkva, osim što je kod nje, sa leve strane oltara, sahranjen knez Raka Tešić, najveći ktitor ove crkve. Crkva je nekoliko puta paljena i opravljana, a poslednji put je popravljena 1820. godine. I nju su Turci spalili 1788. godine, kad su bile popaljene i druge manastirske i svetovne crkveu okrugu valjevskom.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
-U selu postoji predanje da je staro selo bilo na Crepanu, gde je uglavnom i danas najstariji deo sela, a tvrdi se da je selo u dva puta zbog turskog napada na manastir pljačkano i rastureno. Po narodnom predanju, a u vezi ove zabeleške, kad je prvi put građena crkva (1518. godine), selo je rastureno pred kraj 16. veka a osnovano posle 100 godina, pred kraj 17. veka.
-Palavestrići: Prva porodica, koja se naselila u selu, jesu današnji Palavestrići, doseljeni pred kraj 17. veka sa nekoliko srodnih i nesrodnih porodica iz Stare Srbije, iz okoline Skadra, po njihovom pričanju, iz sela Paštrića. Kad je Mahmud-paša Bušatlija zapalio crkvu, tada je i selo popalio i njegove porodice razjurio, od kojih se jedina vratila Palavestrića, a druge se odselile u Srem i beogradsku nahiju. Palavestrići slave Nikoljdan.
-Matijevići, predak se doselio iz Čajetine u Starom Vlahu uz Kočinu Krajinu, slavi Lučindan.
-Živkovići (i Petrovići) su došli iz Branežnice kod Čajetine u Starom Vlahu, takođe uz Kočinu Krajinu, naseljeni prvi u Kaonom Potoku, slave Đurđevdan.
-Simovići i Stepanovići: U Prvom ustanku sišli su iz Godljeva dva brata, Simo i Stepan kao radnici i doveli svoje porodice. Od Sime su Simovići, a od Stepana Stepanovići, slave Jovanjdan.
-Ristovići su doseljeni iz Oasta od porodice Papića u Komanicama, ne kaže se kada, slave Lazarevdan.
-Pavlovići (Savići) doselili su se iz Paramuna-okruga užičkog, ne kaže se kada, slave Đurđic. Predak im je došao kao sluga i prizetio se u Palavestriće.
-Gagići su doseljeni iz Stapara-okrug užički, ne kaže se kada, slave Jovanjdan. Gavrilo (Gaga) doselio se kao majstor, pa je posle preveo i porodicu.
-Jojići su iz Kuča u Crnoj Gori, slave Nikoljdan.
Noviji doseljenici su:
-Mijailovići, doselio se oko 1870. godine iz Popadića od tamošnjih Mijatovića, slave Jovanjdan.
-Mićanovići su iz Klinaca, mati ga dovela a očuh ga usinio na svoje imanje, slave Đurđevdan.
-Petrovići 2 su iz Ševrljuga-okrug užički, predak došao kao sluga, pa se prizetio u Živkoviće, slave Mratindan.
-Rudići su iz Briježđa od porodice Udovičića, došao ženi na imanje, slave Alimpijevdan.
-Kostići: U Prnjavoru su 7 kuća Kostića, koje je iguman Sofronije Popović 1809. godine doveo iz svog meta, iz Džurova u Polomlju i ovde naselio. Naseljeni su na crkvenom zemljištu i kod njih nisu još prečišćeni pojmovi o svojini, jer i danas duhovne vlasti polažu pravo svojine na zemljišta, na kojima su im imanja, kuće i okućnice. Oni su usred šume iznad Pećine, a dve su kuće skoro prešli na desnu obalu reke i nastanile se u drugom delu crkvenog zabrana. Kostići slave Nikoljdan.
U Paštrićima je danas 59 kuća od 13 porodica.
Zanimanje stanovništva.
Paštrićani se zanimaju zemljoradnjom i voćarstvom. Za gajenje stoke nemaju tako podesnih uslova kao seljani donjih kolubarskih sela, ali drže dosta sitne stoke, svinje, koze i ovce. Zanate retko uče, ali se još ređe sele iz svog sela.
Pojedinosti o selu.
Paštrić je sastavni deo Mioničke opštine u Srezu kolubarskom. Sudnica je u varošici Mionica, a škola i crkva u selu, u Ribnici. Groblje je podeljeno po krajevima. Selo nema zajedničke preslave.
IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Kolubara i Podgorina”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
Komentari (0)