Poreklo prezimena, selo Krtinska (Obrenovac)

Poreklo stanovništva sela Krtinska, opština Obrenovac. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Antropogeografija valjevske Tamnave“, izdanje 1912. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.

Krtinska je na Savi, u ravnici, opkoljena Savom i mnogim barama, s kućama razdeljenim i dva zasebna, atarima odvojena kreja, dva prava zaseoka: Malu Krtinsku i Brgulice. Mala Krtinska je severni deo do Save, a Brgulice su južni deo uz Zvečicu i do Ratara. U oba kraja kuće su razređene po šumadijskom načinu.

Tokom Prvog srpskog ustanka Prota Mateja i pop Luka imali su i čestitih svojih saradnika, Tamnavaca, čija su imena vredna pomena: Isailo Lazić iz Krtinske, Petar Erić iz Zvečke, pop Leontije Marković iz Urovaca, Živan Petrović iz Kalenića, Vasilj Pavlović iz Bajevca, Đura Kostić iz Crvene Jabuke, Iguman Jeremija iz Grabovca, Milovan Zujalović iz Tulara, Živko Dabić iz Gole Glave, Jovan Tomić-Belov iz Crniljeva, Mihailo Gluvac iz Kamenice, Rade Radosavljević iz Goločela i dr.

Sava je od ušća Vukodraže pa do ušća Kolubare pogranička reka oblasti. Na celom prostoru, osim veze sa susednim barama, u Savu se ne uliva ni najmanji potočić. Pri povodnjima razliva se i puni bare, samo ako joj obala nije visoka kao na Ušću, Skeli, Breskvi i Zabrežju oko pristaništa. Poplave su velikih razmera i zahvataju sva posavska polojska sela. Seljaci sela: Skele, Krtinska, Ratara, Urovaca, počeli su podizati pored obale savske nasipe ili dolme ali su ti radovi primitivni. Poplave posavskih sela obuhvataju velike razmere i sa svim grozotama, jer pored poplava imanja i useva, poplave nisu retke bez ljudskih žrtava i rušenjea zgrada. Za to su seljaci sporazumno otpočeli podizati dolme i podizati obalu, ali je od slabe prednosti. Poplava od 1897. godine nije ni ova sela ostavila, već ih je tako potopila, da ih je morala državna vlast lađama spasavati. Takav je isti slučaj bio i s proleća 1907. godine.

Nurča otiče pravo na sever otokom Zvečicom, koja se nad selom Urovcima deli u dva kraka, koji se oba zovu istim imenom. Prva Zvečica ide pravo na sever, prolazi celo selo Urovce i ulazi u Savu sa severne strane Breskve. Druga Zvečica ide pravo na zapad kroz selo Brgulice i Krtinsku. U sredini ovog sela okreće na zapad i širi se u potoliti kraj: Poloj, Balur, Jazmak, Vić i Jasenku, te gradi jedan barski kraj, koji zahvata više od 1600 hektara, takozvanog, skeljanskog, krtinačkog i urovačkog Poloja. Poloj i prva Zvečica vezane su drugom Zvečicom paralelnom malom Barom i urovačkim Polojem, po dnu Krtinske. Poloj ispod skeljanske mehane ima svoju očagu, koja opšti sa Savom i kojom ga Sava puni.

Kad se Sva povuče u korito Poloj ostaje bezvodan, voda ostaje po očagama, u Zvečiccama i Maloj Bari i onda je letnji ispust svih susednih sela. Do pre 10 godina bio je zjednica sela: Skele, Ratara, Krtinske i Urovaca, a sada je izdeljen i ograničen tako, da su na jednom kraju Ratari i Krtinska ostali u zajednici, na drugom Krtinska i Urovci, na trećem sama Krtinska i na četvrtom sama Skela. Sva ova sela, osim Skele, ostavila svoje poloje nepodeljene, pa i Skela opet je jedan, potolitiji deo, ostavila nepodeljen.

Kad se bare ocede i ograniče na manje prostorije, oceđena mesta obrastaju travom i postaju zajednički ispusti jednog ili viiše sela, a po Zabrežju, Belom Polju i Obrenovcu su livadska zemlja. Kad su bare napunjene vodom, tada plave sva niža mesta pa i sama sela. Krtinska i Urovci malo kad da nisu poplavljeni, kada se moraju iseljavati. Kad se kuće plave, koje su na uzdignutijim mestima, tada atari ovih sela gotovo su celi pod vodom i u takvim prilikama propadaju i livade i pašnjaci, pa i usevi. Mala je korist od bara u hvatanju ribe. Kad se bare napune vodom, napune se savskom ribom i vešti ribari pti osezanju vode zatvaraju očage i odaju se hvatanju ribe. Ribu prodaju ili sami troše, pa je imaju preko cele godine, počem je vrlo vešto prepariraju i suše. najveća šteta od bara je po zdravlje seljaka i njihovih podmladaka. U avgustu i septembru mesecu posle proletnjih poplava malarija i razna zapaljenja su uvek na dnevnom redu i u velikoj meri.

Starci Belja Ružičić sa Zabrežja i Spasoja Bugarski iz Krtinske pričaju, da je Sava pre 55 godina odnela breštansku crkvu i da je Sava time duboko ušla u staru Breskvu. Još ovi starci pričaju, da su zapamtili po pričanju svojih starih, da je selo Breskva (Breska) bilo oko crkve i da od crkve, na 200 metara na sever, bilo korito reke Save.

U Tamnavi imamo nekoliko vrsta zemalja: peskuše, krečuše, crnice, smolnice, balguše, mrtvuše i polojske zemlje.

Polojske zemlje su tresetne, pune vode, uvek gnjile, dobre livade i pašnjaci. Ovakva zemlja je oko bara i pri stavama pojedinih reka. A ima ih: u Crvenoj Jabuci, Broviću, Trstenici, Piromanu, Stublinama, Zabrežju, Ratarima, Krtinskoj itd. i daju najbolju travu za pašnjake, zbog čega su u selima s ovakvim zemljama podiglo konjarstvo.

Čobani kod Krtinaca (Krtinčana) su retko iz sela, većinom sa strane, plata im je u novcu i po nešto u prirodi, pogađa ih, plaća i otpušta seoski kmet, a na stanu su u seoskoj kućici, koja je u sredini sela, gde se drže seoski sastanci ili gde se bude našlo za potrebno. Ovakvo je stočarenje i kod drugih posavskih sela, koje imaju većih seoskih zajednica, kao kod Zabrežja, Belog Polja, Urovaca i Skele.

Brgule (ne odnosi se na Brgule u opštini Ub, op. Milodan) ili Brgulice, zaseok sela Krtinska, sudskim putem traži pravo udela uživanja u seoskim zajednicama. Kad su Urovci i Krtinska delili između sebe poloje i vićeve, delili su, kao da Brgulice i ne postoje kao deo sela, a to je došlo što su Brgulice, iako seoski zaseok, izranije imale zaseban seoski atar.

Starovlaškog su tipa i neka sela na ravnici pored Save. Seoske kuće su pored drumova, s jedne i s druge strane puta, dosta zbijene, s malim okućnicama, s kućama uvučenim malo u dvorište i naročitim rasporedom zgrada. Ova sela su ili prava šumadijska ili približna ovom tipu, kao: Lajkovac (selo), Skela, Krtinska, Urovci, Belo Polje i Ratari. U selima ovog tima nema zaseoka izuzev šti su to Brgulice u Krtinskoj. Brgulice imaju zaseban atar, odvojene su od sela Zvečicom, imaju zasebno stanovništvo i da nemaju zajednice u krtinačkim ispustima, šumama, polojima, bile bi zasebno selo.

Po narodnim tradicijama mnog današnja sela postala su kao raselica (uglavnom) susednih sela dok su Krtinska, Urovci, Ratari i Zvečka nastali iz stare Breske.

U imena sela data po plastičnim osobinama zemljišta, između ostalih, spada i Krtinska.

U Krtinskoj, deo sela u kome su Lazići i kuće Bugarskih zove se Stara Krtinska, čime se opet hoće da razlikuje najstariji deo sela.

U sela, koja su nastala kao raselice drugih sela pre 200 (sada 300) godina spada, između ostalih, i Krtinska.

Arsenovići iz Krtinske znaju, da su iz beogradskog Ripnja, jer je tako zapisano na spomeniku njihovog rodonačelnika Arsena.

Poreklo familija-prezimena sela Krtinska

Prezime – kada su doseljeni – odakle su doseljeni – krsna slava – napomena:

-Arsenovići*, prva polovina 18. veka, Ripanj ispod Avale, Nikoljdan.

*Rodonačelnik ove porodice Arsen prognan je iz Ripnja, nemirna duha, žive prirode, te ga paleški (obernovački) Turci uhvate i svega iseku na Bresci, a tu je i sahranjen. Njegov unuk osvetio ga je, uhvatio je ubicu svoga dede pred Beogradom i na isti način isekao.

-Bugarski*, prva polovina 18. veka, Prilep, Sv. Stefan Dečanski.

*Predak Bugarskih je bio zanatlija u Prilepu, pa na dostavu nekih nevaljalih suseda jedva se s porodicom sklonio u Beograd, gde ga prepoznaju, pa i Beograd morade napustiti. Iz Beograda s porodicom se skloni da radi zanat u Paležu (Obrenovcu), ali ga spahija sela Krtinska skloni da napusti zidarski zanat i preseli ga u selo, dajući mu mogućnost da se zadrži, obogati i izađe na glas.

-Golubovići, posle 1827. godine, B. Krajina, Stevanjdan uljezi u Aleksandriće 1.

-Đurići, posle 1827. godine, Srem, Aranđelovdan.

-Živkovići*, prva polovina 18. veka, Strmna Gora u Podgorini, Nikoljdan.

*Živkovića pretka, kao svog srodnika, doveo je Matija Sandaljac i naselio ga pored sebe u Brgulicama, gde su mu potomci i danas.

-Ilići, druga polovina 18. veka, Osat, Tomindan.

-Jankovići, druga polovina 18. veka, Osat, Nikoljdan.

-Jegdići i Kovačevići. Videti Kovačevići i Jegdići.

-Jovanovići 1, druga polovina 18. veka, Ramaća kod Kragujevca, Đurđevdan.

-Jovanovići 2, posle 1827. godine, Srem, Sv. Vrači.

-Kovačevići i Jegdići*, prva polovina 18. veka, Brgule u okolini, Lazarevdan.

*Kovačevići-Jegdići su tvroci Brgulica, zaseoka sela Krtinska. Ime sela odakle su, dali su kao ime selu (zaseoku), u kome su našli slobode da se nasele.

-Kostići, druga polovina 18. veka, Peć, Nikoljdan.

-Lazići*, prva polovina 18. veka, Birač, Aranđelovdan.

*Lazići iz Krtinske su kumovi kuće Lazarevića iz Svileuve i kao njihovi srodnici uvek su se isticali po narodnim poslovima. Iz ove porodice je Isailo Lazić, prva žrtva ideje za narodno oslobođenje, pao je u boju na Beljinu 23. februara 1804. godine, sahranjen u svom seoskom groblju.

-Maksimovići, druga polovina 18. veka, Gunjaci u Azbukovici, Đurđic.

-Marinkovići, druga polovina 18. veka, susedni Urovci, Aranđelovdan, uljezi u Laziće.

-Matići*, prva polovina 18. veka, Sandanj u Podgorini, Đurđevdan.

*Matiju, pretka ovih Matića, doveo je sa sobom seoski spahija iz Valjeva, gde je Matija bio pekar. Matija je rodom iz Sandalja iznad Valjeva i sa sobom je preveo celu svoju porodicu.

-Milivojevići, posle 1827. godine, Mojkovići u Rađevini, Stevanjdan.

-Milosavljevići, druga polovina 18. veka, Likodra u Rađevini, Alimpijevdan, poveća zadruga.

-Miloševići, posle 1827. godine, Orašac u okolini, Đurđevdan, jedna ista porodica za banjanskim Miloševićima.

-Miškovići* 1, prva polovina 18. veka, Lelić u Podgorini, Đurđevdan.

*Miškovića 1 pretka je uzeo Matija sebi za slugu, docije ga uzeo pod svoje i okućio.

-Miškovići 2, posle 1827. godine, susedni Urovci, Miholjdan.

-Nenadovići, druga polovina 18. veka, Sremski Karlovci, Đurđevdan.

-Nikolići 1, druga polovina 18. veka, Vranić-okrug beogradski, Jovanjdan.

-Nikolići 2, posle 1827. godine, B. Krajina, Nikoljdan.

-Novakovići, druga polovina 18. veka, Tetovo, Đurđevdan.

-Stakići*. stara porodica, Nikoljdan.

*Ista porodica sa urovačkim Stakićima.

-Stevanovići 1, prva polovina 18. veka, Bijeljina, Stevanjdan.

-Stevanovići* 2, druga polovina 18. veka, Srem, Đurđic.

*Stevan, predak ove porodice, bio je gajdaš, svirao po selima i zastao u ovom selu.

-Stevanovići 3, druga polovina 18. veka, Lika, Stevanjdan uljezi u Stevanoviuće 1.

-Stevanovići 4, druga polovina 18. veka, Petrc u Rađevini, Alimpijevdan.

-Tanasići i Hrvati. Videti Hrvati i Tanasići.

-Tešići, posle 1827. godine, Krajina, Jovanjdan.

-Đukovići, posle 1827. godine, Stubline u okolini, Nikoljdan.

-Hrvati i Tanasići, druga polovina 18. veka, Hrvatska, Jovanjdan, Hrvati po narodnosti i danas.

Jeladije Marković sa Zabrežja, pop Leontije Marković iz Urovaca, Isailo Lazić iz Krtinske, Petar Erić iz Zvečke i Vesa Velimirović iz Ljubinića nisu izašli na glas u doba Karađorđa i Miloša, a da nisu bili ranije u srodničkim vezama s viđenima valjevskim porodicama tog doba (doslovni prepis, op Milodan). Jeladije i pop Leontije su srodnici kuće Đelmaške, Isailo je Birčanin i srodnik Lazarevića, Erić je Starovlah i kum kuće Đelmaške a Vesa je bio drugobratučed popa Luke Lazarevića. Ove rodbinske veze i naselile su oblast i glavna naselja ove vrste bila su krajem 18. veka.

Zvečka je prvi put bila na Ružičinoj Međi, oko sadašnje crkve, pa se odatle premestila na današnje mesto zbog nekakvih teških boleština, koje su zavladale u selu i počele ga naglo satirati. Krtinska s Urovcima su (nastale) od stare Breskve-Breske, koju je prvo načela Sava da raseljava a kuga dovršila.

IZVOR: Ljubomir Ljuba Pavlović „Antropogeografija valjevske Tamnave“, izdanje 1912. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.