Portal Poreklo objavljuje feljton Miodraga Nedeljkovića „Ko su Šumadinci“, koji je prvi put publikovan 2001. godine u dnevnom listu „Glas javnosti“
Ko je došao u Stragare
Doseljene porodice često su se delile i razilazile
Očito, kao što se sa više strana steknu različite porodice u jednom selu, tako se jedna porodica raslojava i drobi naseljavajući se u nekoliko mesta. Ponekad je tome razlog brojnost porodice i veličina stočnog imetka, kad je teško smestiti se u neko naselje gde već postoje stare porodice pa je nedovoljno slobodne zemlje za pridošlice, ponekad i to što se selilo u mlazevima i postupno, ponekad što su u samom putu iskrsavale različite prilike koje su uticale na podele i razilazak porodica u potrazi za novim staništima.
U ovako podeljenim porodicama su pamćeni poreklo i srodstvo i čuvana ista krsna slava kao njihova zaloga i dokaz.
Poput Spasića, Simića i Blagojevića, naseljavala se i grupa familija Karajovića. Karajovići su matično naseljeni u Gledić, gde su došli pre Prvog srpskog ustanka iz Ibarskog Kolašina, od njih su Karajovići u Bajčetini (došli tu krajem prošlog veka), a rod su sa Kosovcima, Ivanovićima, Bogdanovićima i Jovanovićima u Milakovcu i Miletićima i Božovićima u Godačici. Ove familije imaju još jedne zajedničke srodnike – Karapandžiće u Erčegama u Moravici (Dragačevo), što samo potvrđuje pravac njihovog doseljavanja u Šumadiju. Osim porodičnog sećanja, koje je početkom ovog veka bilo još sveže, sve ove familije su očuvale i istu slavu – Mitrovdan.
U Stragarima je 1735. godine sveštenik Veselin Borisavljević, poreklom iz Trudova, kod Nove Varoši. Od Nove Varoši, iz sela Kosatice, potiče i stara stragarska porodica Rajića, doseljena početkom XVIII veka. Po drugoj verziji su od Pipera, a bili su pre dolaska u Stragare naseljeni u Velenju (?) u okolini Novog Pazara. Rajići u Stragarima imaju srodnike u Glediću (1921. je devet kuća Rajića u ovom selu), u Banjici kod Čačka i u Guči. Po ovom razmeštaju se najbolje vidi pravac njihovog naseljavanja u Šumadiju. Od ove familije su Tanasko Rajić, barjaktar Prvoga srpskog ustanka (poginuo u boju na Ljubiću 1815), i značajni srpski pesnik Velimir Rajić (1879-1915).
U Stragare su, kad i Rajići, došli od Sjenice preci Cicića (17 kuća) i Markovića (3 kuće). Tad dolaze i Veresići, čiji se predak Petar Veresija pominje u Karađorđevom Delovodnom protokolu 1812. godine. U isto vreme (oko 1735) dolazi i Pavle Gužva, rodonačelnik Gužvića (od kojih je čuveni topolski sveštenik Stevan Gužvić i aranđelovački lekar Milan Gužvić). I znameniti stragarski Todorovići, čiji su današnji ogranci Bogojevići, Jevtići, Markovići i Milovanovići (1923. ukupno 11 kuća), takođe su došli kad i Rajići, ali iz Vraneša kod Prijepolja. Iz ove porodice je Marko Todorović, buljukbaša u Prvom ustanku, a od njihovog srodnika, odseljenog u Palanku, potiču čuveni novinar i književnik Pera Todorović (1852-1907), saradnik Svetozara Markovića, uhapšen zbog Crvenog barjaka u Kragujevcu (1876), a zbog Timočke bune (1883) osuđen na smrt, pa pomilovan, i humorista Miodrag Todorović (umro 1995).
Stanje i sastav stanovništva Šumadije pod austrijskom okupacijom (oko 1735. godine) su vrlo važni da bi se razumeo današnji njegov sastav. Jer ovo, pretežno doseljeničko, stanovništvo je, uz malobroj no starosedelačko stanovništvo, osnova na kojoj će nastati savremeni tip Šumadinca.
Predeo Lepenice je poznat po vrlo raznolikom sastavu stanovništva, koje potiče iz mnogih oblasti. Najaktivnija oblast za naseljavanje Lepenice, prema istraživanju Toše Radivojevića (1911. godine), bila je Stara Srbija, koja je dala petinu stanovništva Lepenice, dok od ostalih oblasti Timok ima 8,5 odsto, a druge manje od po pet odsto udela u stanovništvu.
IZVOR: Mile Nedeljković, “Ko su Šumadinci”, Glas javnosti 3. april 2001. godine
Komentari (0)