Portal Poreklo objavljuje feljton Miodraga Nedeljkovića “Ko su Šumadinci”, koji je prvi put publikovan 2001. godine u dnevnom listu “Glas javnosti”
Doseljenici sa Istoka
O doseljavanju sa istočnih strana svedoče Bugar-mala u Beloševcu, s obe strane Jagodinskog druma, na Bugarskom brdu u Batočini je Bugarska mala, u Grošnici su Bugarska strana i Bugarski potok, u Sibnici Bugarska voda, u Krćevcu Bugarska vodica (u predelu Gaj), u Drenovcu Bugarske livade, u Poskuricama Bugarski kraj, a u Sipiću i Crnom Kalu Bugarske njive, dok se u Badnjevcu tzv. Miljkovski kraj naziva trojako: Bugarski, Šopovski ili Torlački kraj.
Sa severoistoka Vlaška kosa u Sepcima, Vlaški kraj u Novom Adžbegovcu (Novo Selo) i Dobrovodici, dok Vlaški potok teče atarima sela Viševac, Lukanje i Radovanje, a sa juga Grčki do u Donjim Grbicama, Grčko polje u Grošnici, Adžinim Livadama i Erdeču, itd.
Erske male postoje u Gradcu, Jovanovcu i Donjoj Rači. U Čumiću se jedan potes naziva Erinac, jer je pripadao tzv. „erskom” stanovništvu. U Novom Milanovcu je Erino šljivarište, u Svetliću Erske njive, Botunje i Kijevo imaju Ersko polje, u Donjoj Sabanti se nalazi Ersko selo, u Brzanu Erske kuće, a u Gornjim Grbicama jedan rod nazivaju Ere (tzv. Nikoljci).
U ovom imenovanju se, u stvari, odslikava činjenica da su u ova naselja primetno ušli doseljenici iz Hercegovine i dela Starog Vlaha, o čemu svedoči i toponim Ercegovac u Donjoj Rači.
Ovome treba dodati i vrlo uputan primer Jelenca, sela kod Belosavaca, u topolskoj opštini, koje se ranije zvalo Ljubinić, u kojem takođe postoji Erski kraj – naravno, za razliku od većinskog stanovništva, koje je iz Crne Gore, i koje se u ovo selo nastanilo sredinom prošlog veka, što je i poslednji primer planskog kolonizovanja doseljenika u nekom šumadijskom naselju, pa se po njima drugi, znatniji, deo sela zove Crnogorski kraj. Poput Jelenca, Erski kraj imaju i još neka jasenička sela (Mramorac, Pridvorica) ili gružanska (Konjuša).
Osim delova sela, i pojedine se porodice se nazivaju erskim: Erići u Gornjoj Crnući, inače doseljeni iz Starog Vlaha (Nova Varoš), čiji su se ogranci raselili i u Lipovac, Ljuljake i Oplanić; Erići u Konjuši su poreklom iz Raždaginje, sela između Sjenice i Duge Poljane; Erići u Žabaru su od Studenice, u Kopljaru iz Dragačeva, u Topoli od Novog Pazara, u Šumama od Peći, u Ljubičevcu i Kamenici od Bijelog Polja, Erčići (Milovanovići) u Baničini su iz Bosne, itd., što sve pokazuje slivanje ove selidbene struje u Šumadiju.
Na osnovu ovoga postaje razumljivije što Šumadinac, i te kako, ume da se pravi Era, tj. nevešt, a čiji je vrhunski duhovni izraz oličen u satiričaru Radoju Domanoviću, čija je porodica nesumnjivo hercegovačkog porekla.
Kao i većina šumadijskih sela i Ovsište nema kompaktno stanovništvo po poreklu i mestu iz koga su došli. A došli su uglavnom iz dva pravca – od Pirota i Bele Palanke, dakle iz Ponišavlja i, naravno, od Sjenice, koja je bila glavna etapna stanica za naseljavanje u Šumadiju. Spomen na Sjenicu sačuvan je u nadimku porodice Vučićević, u koje se broje još Jovičići i Jovanovići, a koje sve nazivaju Erama.
U nauci je zapažena velika podudarnost u običajima, jeziku i mentalitetu žitelja Hercegovine i Šumadije, pa su, zapravo, ovi toponomastički podaci samo svedočanstvo o tome da sličnosti nisu slučajnost, već su rezultat migracije i mešanja stanovništva.
U Žirovnici je mala Rvati (tj. Hrvati), koja se drugačije naziva Rvatski ili Cvetkovića kraj, po tome što je rod Cvetkovića, posle 1737. godine, kako je zapisao Toša Radivojević, „ovaj rod (srpski) doseljen odnekud iz Hrvatske”. Među Srbima doseljenim u XVIII veku iz Hrvatske (od Bribira) ističe se rod Tonkovića u Banji (slave Petrovdan). Od njih su dvojica nerazdvojni od Karađorđa, u čijoj su telesnoj gardi bili, braća Stevan i Teovan, dok je treći brat, Jakov, poginuo prilikom zauzeća Beograda 1806. godine.
O putevima naseljavanja u Šumadiju svedoče i rodovi Ašanići u Trešnjevaku, Župljani u Novom Milanovcu, Piperi u Jabučju, Bošnjaci (Tatovići) u Bošnjanu, Biorci u Borču, Radmiloviću, Kusovcu i Cvetojevcu, Solunci, Zaječarci i Paraćinci u Lapovu, Sjeničani u Đuriselu i Gornjem kraju Dobrače, Sremčevići u Guncatima, Žabaru, Ramaći i Čumiću, Buđevci u Desimirovcu, Madžarevići u Lužnici, Lipovcu i Čukojevcu, Osaćani u Guberevcu, Junkovcu i Kijevu, Trebinjci u Gornjoj Sabanti, Melajci (Milići) u Vitanovcu, itd.
IZVOR: Mile Nedeljković, “Ko su Šumadinci”, Glas javnosti
Komentari (0)