Poreklo prezimena Papić

PAPIĆI (rodovi)

Prezime Papić nije rijetko kod Srba. Na prostoru bivše Jugoslavije pravoslavni Papići žive ili su živjeli u nekoliko desetina seoskih naselja, od Ljubomira kraj Trebinja do Aradca (Zrenjanin) i od Donjih Dubrava na Kordunu do Podvrške kod Kladova.

Prezime Papić nosi više srpskih rodova/bratstava. Prema predanjima, postojbina dvaju najbrojnijih rodova sa ovim prezimenom je stara Hercegovina. Papići koji slave Lučindan porijeklom su iz bliže okoline Nikšića[1], a njihovi prezimenjaci čija je krsna slava Jovanjdan iz sela Petrovića u Banjanima. U Petrovićima odavno nema Papića: poslednji su se odselili iz tog mjesta oko 1735. godine, nakon ubistva jednog Crnogorca koji im je, zajedno sa cuckim haramijama, oteo stoku.[2] Nešto ranije, sudeći po rodoslovu, doselio se od Nikšića u Koravlicu rodonačelnik tamošnjih Papića i njihovih rođaka u susjednom selu – Vlahinji.[3]

U nedatiranom Parohijskom letopisu Starog Aradca Papići se pominju kao „starosedeoci od preko sto godina“.[4] Aradčanin Vujadin Papić (1930) zna da njegov daleki predak, Hercegovac, nije došao „sa Čarnojevićem“ već pola vijeka kasnije. „U Aradcu je sada jedna porodica Papića, dve su otišle. Slavimo Svetoga Luku“, kaže starac. Rodonačelnik Papića iz Aradca doselio se, dakle, u to banatsko naselje oko 1740. godine. Pošto u Rodoslovu Papića iz Koravlice i Vlahinje nema pomena o njemu, može se sa sigurnošću reći da u Banat nije dospio iz bilećkog kraja no od Nikšića, i to preko Šumadije, gdje odavno (u Prijevoru kraj Čačka) ima „nikšićkih“ Papića.

Prvih decenija 19. vijeka dvojica Papića iz okoline Bileće (Koravlice i Vlahinje) napustila su zavičaj. Jedan se naselio kod Nevesinja, a drugi u Bosanskoj krajini.[5] Njihovo potomstvo nije brojno, kao ni Papići u bačkoj varošici Žablju. I žabaljski Papići (4 porodice) kažu da im je porijeklo hercegovačko, a krsna slava Sveti Luka. Predak im je protojerej Maksim Papić, koji se pominje u jednom zapisu iz burne 1848. godine.[6]

Pravoslavni Papići uvijek su dijelili sudbinu svoga naroda, a u prethodna dva vijeka ostavili vidan trag u srpskoj istoriji. Jedni su se, prema kazivanju Peka Papića iz Vlahinje, našli pod ustaničkim barjakom prilikom opsade Nikšića (1807), drugi u Vukalovića buni, 50 godina kasnije. U velikom Hercegovačkom ustanku (1875 – 1878), Rudinsko-bilećki bataljon od 900 boraca bio je pod komandom Šćepana Vukovog Papića.[7] Stotinaš u tom ustanku Petar Lalićev Šupić (1842 – 1918) pominje, u memoarskom spisu, pogibiju dva Miloša Papića iz Koravlice u  istom danu (Bitka kod Moska 1875).[8] Brat jednog od njih (Miloša – Blagoja), Todor Bajov Papić, poginuo je kao bataljonski barjaktar u Prvom balkanskom ratu.[9] Iz bratstva Papića kod Bileće (Koravlica i Vlahinja) učestvovalo je u oslobodilačkim ratovima, 1912 – 1918. godine, nekoliko desetina ljudi, mahom dobrovoljaca – povratnika iz Amerike (preko 20), od kojih su sedmorica odlikovani Medaljom za hrabrost „Miloš Obilić“.[10] U Drugom svjetskom ratu poginulo je 26 Papića iz 15 domova u Koravlici i Vlahinji.[11] No, u tim mjestima nijesu se desili masovni zločini poput onog u Žablju. Među 666 stanovnika Žablja koje su, januara 1942. godine, ubili mađarski fašisti bilo je dvanaestoro Papića.[12]

POMENI PAPIĆA

Prvi pisani pomen Papića nije iz 1596. godine, kako tvrdi Ante Ivanković[13], već iz vremena pravoslavnog manastira Prevlake (srušen 1452). Savo Nakićenović u knjizi Boka navodi, između ostalog: „U susjednom Tivtu, omiljenom boravištu Agronove udovice Teute, u doba (…) pre- vlačkog manastira, i iza toga, imaju svoje ljetnikovce dvanaest vlasteoskih porodica kotorskih. Ondje su još spahiluci s dvorovima i s tamnicama kneževa (Conti) Perinovića, Marićevića, Lukovića, Tripkovića, Papića, Beskuća, Verona, od kojih neki, već izmakom 14. vijeka, pomogoše krnjiti vlast Miholjskog zbora“.[14] Da li su kotorski Papići bili katolici ili pravoslavci – ne može se tačno reći. Ne zna se ni gdje su se odselili. Prema nekim izvorima, Papići katolici u  gradiću Supetru na ostrvu Braču starinom su iz Boke kotorske.

Krajem 17. stoljeća Papići doseljeni sa Kosova osnovali su selo Beloševac kod Kragujevca i istoimeno naselje nedaleko od Valjeva. U kragujevačkom Beloševcu Papići su davno izumrli, a njihovi bratstvenici u valjevskom Beloševcu uzeli su prezime Pejićanin.[15] Od Pejićana vode porijeklo beloševački Pejići, Babići, Jeremići, Maksimovići, Vidići, Nikolići, Lazići, Ilići i Joldžići. Svi slave Aranđelovdan.[16]

U jednom zapisu u Opštem listu manastira Ostroga iz 18. vijeka, pominje se izvjesni Stanoje Papić iz Petrića (zaselak Šobajića) kao čovjek od koga je ostroški iguman Stefan kupio vinograd, oko 1754. godine.[17] Iz istog je vremena lista (datirana 1754.) na kojoj je navedeno ime neplaćenog kaplara (desetara) iz sela Papića na Baniji: „Unbesoldeter Gefreite Maxim Annanic aus Papici“.[18] Davne 1768. godine u ovom naselju je bilo samo 15 kuća.[19]

POZNATI PAPIĆI

Šćepan Vukov Papić, zvani Serdar (Koravlica, 1832), znameniti hercegovački junak. U vrijeme Hercegovačkog ustanka (1875 – 1878) istakao se u borbama oko Trebinja i na zboru hercegovačkih glavara, na Cetinju, izabran za komandira Rudinsko-bilećkog bataljona, u čijem sastavu je bilo 9 četa. Pri opsadi Nikšića 1877. godine, predvodio je takozvane „dinamitaše“. Pošlo mu je za rukom da zauzme Mušovića šanac, poslije čega je došlo do pada grada. Njegovom je zaslugom  Koravlica, 1878, pripala Crnoj Gori. Umro je u zbjegu pod planinom Sominom, 1915. godine, u vrlo teškim materijalnim okolnostima.[20]

Todor Bajov Papić (Koravlica, 1847), junak Hercegovačkog ustanka (1875 – 1878). Vojvoda Mašo Vrbica, prvi ministar unutrašnjih djela Knjaževine Crne Gore, smatrao ga je pouzdanim čovje- kom i slao ga u povjerljive misije hercegovačkim ustanicima 1882. godine. Učestvovao je u Prvom balkanskom ratu i poginuo, kao barjaktar Oputnorudinskog bataljona, u jurišu na Bardanjolt kod Skadra, 1913, u 66. godini života.[21]

Dušan – Duka Papić (Koravlica, 1873 – 1945), barjaktar Trećeg bataljona „Nikšićke“ brigade u Drugom balkanskom ratu, dobitnik više visokih  odlikovanja. Obojica njegovih sinova (Radovan i Božidar) i četiri sinovca poginuli su za vrijeme Drugog svjetskog rata. Jedna ulica u Nikšiću nosi ime bratanca mu Milana G. Papića.[22]

Višnja Papić, rođena Bjelica (1857–1937), hrabra majka, udova iz Koravlice koja je, 1916. godine, pošla u komite sa četvoricom svojih sinova (Božom, Jeftom, Pavlom i Savom), da se bori protiv okupatora. (Vidjeti: Živko G. Vujović, nav. djelo, 46 – 50.)

Žarko J. Papić (Vlahinja, 1920 – Baljci, 1944), narodni heroj Jugoslavije.[23]

Mitar Papić (Vlahinja, 1908 – Sarajevo, 1988), istoričar školstva. Važnija djela: Stazama prosvjete i kulture (1966), Pelagić i o Pelagiću (1969), Školstvo u Bosni i Hercegovini za vrijeme austrougarske okupacije (1972), Tragom kulturnog nasljeđa (1976), Istorija srpskih škola u Bosni i Hercegovini (1978).[24]

Limun – Mone Papić (Banja Luka, 1933 – 2003), novinar i publicista, unuk barjaktara Todora Papića iz Koravlice. Autor je tri i koautor dvije knjige. Nakon njegove smrti ustanovljena je nagrada „Zlatno pero – Limun Papić“, koja se svake godine dodjeljuje najuspješnijem sportskom novinaru Republike Srpske.[25]

Krsto Papić (Vučji Do, 1933 – Zagreb, 2013), filmski reditelj i scenarist, dobitnik nagrade za autorski opus i doprinos filmskoj umjetnosti (Grand Prix American) Međunarodnog filmskog festivala u Montrealu (2004)[26] te Nagrade „Vladimir Nazor“ za životno djelo (2006).[27] Poznatiji filmovi: Lisice (1969), Predstava Hamleta u Mrduši Donjoj (1973), Tajna Nikole Tesle (1980), Život sa stricem (1988), Priča iz Hrvatske (1991), Cvjetni trg (2012).[28]

Savo Papić (Vučji Do, 1939), doktor stomatoloških nauka, profesor Univerziteta u Novom Sadu, brat reditelja Krsta Papića. Jedan je od koautora knjige Stomatologija za studente medicine (1983) i autor većeg broja značajnih naučnih radova, objavljenih u domaćim i međunarodnim časopisima.[29]

Žarko R. Papić (Sarajevo, 1947), naučnik, bivši profesor Američkog univerziteta u Parizu, sinovac narodnog heroja Žarka Papića. Objavio deset knjiga iz oblasti ekonomije i poli- tikologije. Početkom osamdesetih bio je ministar nauke i tehnologije u Vladi Srbije, a od 1986. do 1989. godine ministar za planiranje u Saveznom izvršnom vijeću.[30]

Žarana Papić (Sarajevo, 1949 – Beograd, 2002), sociološkinja, profesorica Univerziteta u Beogradu, sestra dr Žarka Papića. Objavljene knjige: Sociologija i feminizam (1989), Polnost i kultura (1997).[31]

Ljubiša Papić (Prijevor, 1952), redovni profesor Univerziteta u Kragujevcu i Politehničkog univerziteta u Valensiji (Španija), dopisni član Akademije inženjerskih nauka Srbije. Autor je tri i koautor šest knjiga.[32]

Radivoje Papić (Užice, 1952), istoričar, muzejski savjetnik u Narodnom muzeju Užice. Važnija djela: Svetlost nad Užicem (2010), Drinska divizija, Četvrti puk i Užičani u balkanskim ratovima 1912 – 1913. godine (2012), Užička vojska i Četvrti puk 1914. (Užice, 2014). [Vidjeti: www.nmuzice.org.rs]

Nada Tomović, rođena Papić (Dubrovnik, 1963), istoričarka, profesorica Univerziteta Crne Gore. Autor je knjige Rusija i srpsko pitanje u aneksionoj krizi u Bosni 1908 – 1909. godine (2008) i koautor udžbenika Kultura modernog doba (2011).[33] 

Srđan Papić (Zrenjanin, 1977), pisac, dobitnik Šestoaprilske nagrade Beograda. Prvu zbirku priča, Nepremostive razlike, objavio 2001. godine. Proza mu je prevođena na sedam jezika: engleski, francuski, španski, mađarski, slovenački, makedonski i grčki.[34]

 SELA I KRSNE SLAVE

U tabeli koja slijedi navedena su imena sela u kojima su Papići živjeli ili još uvijek žive i krsne slave nosilaca tog prezimena. Uz većinu toponima upisano je (u srednjoj rubrici) ime kraja ili naselja iz kojeg su se Papići doselili.

     Napomene:

1. Ovdje nijesu pomenuta naselja u koja su Papići kolonizovani između dva svjetska rata i kasnije.
2. Prije pola vijeka u većini sela, čija su imena navedena u gornjoj tabeli, Papići su bili malobrojni (1 – 5 kuća), a u Velimlju, Vučjem Dolu, Romanima i glamočkim selima danas ih nema. Iz glamočkih  Dubrava i Hasića protjerani su 1995. godine.
3. Svi dijelovi ovoga teksta su nezavršeni.

Podatke dali: Tomo Papić (Nikšić), Aleksandar i Bojan Papić (Beograd), Milosav i Vojislav Papić (Koravlica), Dragan Papić (Pljevlja), Božo i Dušan Papić (Luka – Nevesinje), Branko Papić (Malo Polje), Dragan Papić (Kalinovik), Jelena Papić (Sokolac), Radiša Papić (Marevići), Vlado Papić (Ukrinica), Mile Papić (Dragočaj), Miroslava i Branko Papić (Kozarska Dubica), Milica Papić (Demirovac), Željko Papić (Vitasovci), Velibor Papić (Prijedor), Nevenka Papić (Ogulin), Mihailo Papić (Pranjani), Miodrag Papić (Visibaba), Simeun Papić (Prijevor), Lazar Papić (Komanice), Dragoslav Papić (Mladenovac), Petar Papić (Noćaj), Miloš Papić (Žabalj), Vojislav Ananić (Senta), Aleksa Papić (Novi Bečej), Vujadin Papić (Aradac), Mihajlo Papić (Banatski Despotovac), Ranko Papić (Kladovo), Milivoje Papić (Podvrška).

Autor teksta Tomo Papić, profesor i bibliograf.

E-mail: [email protected]

Petrovići, selo nadomak današnje granice Crne Gore i Hercegovine[43]

Petrovići: manastir Kosijerevo, duhovno središte naroda Banjana i vučedolskog kraja[44]

Milosav Papić, jedan od najstarijih čuvara guslarske tradicije u Crnoj Gori[45]

Koravlica[46]

Selo Papići na Baniji[47]

Bučje, iza klisure Sućeska[48]