Poreklo prezimena Ašanin

Stojan Karadžić, Vuk Šibalić: „Drobnjak i porodice u DROBNJAKU i njihovo porijeklo“, II dopunsko izdanje, Beograd, 1997, IŠ ‘Stručna knjiga’

AŠANI

(u Barama Sirovačkim)

Ašani starinom potiču od bratstva Balevića sa Peleva Brijega od plemena Bratonožića. Njihov daleki predak je Pejo Stanojev, vojvoda Bratonožića, koji se pominje 1658. godine kao potpisnik jednog dokumenta kojim se crnogorski i brdski glavari obraćaju Mlečanima za pomoć u borbi protiv Turaka. Imao je više sinova, od kojih je jedan bio Matijaš i bio je knez i vrlo ugledna ličnost. Matijaš sa svojim sinovima (osim Pavića odlazi na tursku teritoriju negdje oko 1690. godine i nastavlja borbu protiv Turaka. Njihovi potomci su Matijaševići koji žive u Vranešu. Najmlađi Matijašev sin Pavić bio je plemenski vojvoda i jedan od organizatora ustanka Brđana protiv Turaka 1737. godine, o čemu je napisana narodna pjesma. Poslije neuspjelog ustanka Pavić ostavlja ženu i sina na Pelevu Brijegu (od koga su Pelevići), a on se sa dva sina i sinovcem seli u Moraču u selo Đuđevinu, gdje je i umro. Pavićev sin Milutin iz Đuđevine pređe oko 1750. godine u Osredke u Morači, gdje je zasnovao porodicu. Imao je sinove: Tripka, Maška, Stanka, Savu i Stevana i od njih su tamošnje porodice: Lazarevići, Stevanovići, Stankovići, Miloševići, Maškovići i Matijaševići (zna se da su rođaci bratstva Ašanin). Od Pavićevog sinovca su Bijelići u Osredcima.

Zeko, drugi Pavićev sin odseli se u Drobnjak negdje oko 1770. godine, a zatim u Vraneš, gdje se naseli. Zekova sina Petronija napadnu Mušovići i on u odbrani jednoga ubije i zbog toga bježi u Vasojeviće u mjesto As. U Asu promijeni i prezime i krsnu slavu; po mjestu Asu uze prezime Ašanin. Od tih Ašana su Ašani koji danas žive u Uskocima, Mojkovcu, Pavinu Polju, Beogradu, Kosovu i Metohiji, okolini Kraljeva, Podgorici, između Zagreba i Sombora, ima ih u Brusu, okolini Pančeva i u Americi i Kanadi.

Petronije je imao sinove Velička, Sekula i Radovana. U jednoj svađi sa Turcima, Veličko ubije Turčina Ćorovića i sa svojom braćom Sekulom i Radovanom uskoči u Gornju Moraču u Ljevišta negdje oko 1805. godine. Kad je Delibaša 1820. godine udario na Uskoke i Gornju Moraču, Sekule tada posiječe turskog barjaktara i sva trojica se presele u Sirovac, odakle pređu na Sirovačke Bare.

Veličko Petronijev je imao sinove Radula i Radosava, a brat Radovan: Rista, Miluna, Petra, Milovana i Spasoja; Sekule ima: Mitra, Mijajla i Jovana.

Ašani su poznati kao dobri junaci; oni su se isticali u ratovima u kojima su učestvovali. Mijajlo Ašanin, barjaktar Drobnjačko-uskočkog bataljona, istakao se svojim junaštvom u bici na Vučjem Dolu gdje junački gine, pošto je posjekao pet Turaka. U toj bici njegov barjak je preuzeo sin Sava, mladić od šesnaest godina, koji je odmah osvetio oca ubivši Turčina iz kubure nad mrtvim Mijajlom. Zbog hrabrosti na Vučjem Dolu, knjaz Nikola je postavio za barjaktara mladog Savu Mijajlova. Sava je bio veliki junak; u mnogim bojevima se isticao, a za postignute zasluge odlikovan je zlatnom Obilića medaljom i medaljom Svete Ane iz Rusije. U čuvenoj bici na Vučjem Dolu učestvovao je i Jovan Mijajlov, zvani Mišo. Bio je poznat po svojoj prirodnoj bistrini i mudrosti; bio je pisar u Uskočkoj kapetaniji; 1904. godine postavljen je za kapetana Uskočke kapetanije. Bio je i sudija Oblasnog suda u Šavniku i sa te dunosti je otišao u penziju.

U balkanskim ratovima 1912-1913. godine, učestvovalo je više Ašana: Savo Filipov, Neđeljko Sekulov, Sekule Mijajlov, Nikola Miletin, Jagoš Milanov, Mašan Petrov, Mirko Milovanov – poginuo na Skadru 1912. godine, Milivoje Mišov i Ljubisav Vidakov, obojica ranjeni na Bregalnici.

U Prvom svjetskom ratu u čuvenoj Mojkovačkoj bici koja je vođena za spas srpske vojske, Ašani su masovno učestvovali; sve što je pušku moglo nositi bilo je na Mojkovcu. Mitar Mišov, poručnik crnogorske vojske, komandovao je artiljerijom, pored njega je bio i njegov brat potporučnik Milivoje koji je ranjen u ovoj bici, kao i drugi brat Nikola; poginuo je i vodnik Filip Ristov. Nakon junačke pogibije Milinka Jelića, komandira Sirovačke čete, Uskoci su za komandira izabrali mladog potporučnika Milivoja Mišova, a njegovog brata Mitra predložila za zamjenika komandanta združene artiljerije na Mojkovcu. Sekule Mijajlov je za vrijeme mojkovačke operacije bio jedan od ađutanata serdara Janka Vukotića, a Mijajlo-Gašo Savin nosio je očev barjak na Mojkovcu; Ljubiša Vidakov bio je serdarev kurir.

U komitskom pokretu 1916-1918. godine učestvovala je polovina Ašana, gotovo svi koji su bili sposobni za borbu i koji nijesu htjeli priznati okupacionu vlast. Od Ašana među poznatim komitima iz Uskoka bili su: Nikola Mišov, dobrovoljac iz Amerike u balkanskim i Prvom svjetskom ratu; Novak Neđeljkov – komitski četovođa, ranjen je u Lipovu kod Kolašina 1918. godine; Radosav Neđeljkov; Rade Spasojev; Ilija Milosavljev je dugo komitovao (poslije učestvovanja u nekoj svađi sa komitom iz grupe, ubio je komitu iz osvete, pa je osuđen na dugogodišnju robiju; nakon izdržane kazne preselio se u selo Tepca, gdje je zasnovao porodicu); Jagoš Milanov; Momčilo Milanov – poginuo na Sinjajevini 1918. godine u sumnjivim okolnostima; Radovan Milije Milovanova – poginuo od komite iz svoje grupe; Periša Petrov; Dragiša Ristov; Neđeljko Mijajlov i Krsto Pavlov.

Bratstvo Ašana učestvovalo je u svim ratovima za slobodu svoga naroda, pa i u NOR-u 1941-1945. godine. Odmah nakon okupacije naše zemlje, okupiše se bratstvenici u kući starog uglednog Milana Milunova i pred njim položiše zakletvu da svi Ašani budu na sgrani naprednog oslobodilačkog pokreta u borbi protiv neprijatelja. U ovom bratstvu bilo je mudrih i učenih ljudi. Još u ono vrijeme četiri sina Mišova bili su školovani ljudi: Nikola poštanski činovnik, Milivoje i Mitar oficiri, Novica završio tadašnju tehniku u Moskvi, odakle se po pozivu kralja Nikole vraća u zemlju i gine na Glasincu 1914. godine; Risto-Lakić Milikin, poznat i priznat privrednjak i stručnjak ne samo u Crnoj Gori nego i šire; Milika Vidakov je pripadnik NOP-a i veliki simpatizer i rodoljub; bio je 1945. i 1946. godine predsjednik uskočke opštine i delegat na Kolašinskoj konferenciji 1945. godine; Milija Savin – Učo, nezaboravni učitelj mnogih generacija, omiljena ličnost u Uskocima, Vojin Vulov – jedan od najboljih akademaca na akademiji u Sovjetskom Savezu; Miljan Mitrov, učesnik NOR-a i jedan od organizatora ustanka u svom kraju, u dva saziva je bio poslanik u Skupštini Crne Gore, sreski rukovodilac i funkcioner u saveznim ustanovama; Ljubomir Milivojev-Crni, učesnik NOR-a i organizator ustanka u Uskocima, partijski sekretar i pomoćnik komandanta bataljona, školovan je u Sovjetskom Savezu za oficira, predavač na Višoj vojnoj akademiji u Beogradu; Radivoje Petkov, aktivista iz predratnog perioda, krenuo je u Španiju da se bori protiv Frankovog režima, uhvaćen je u Dubrovniku, zatvoren i mučen od čega i umire; Milorad Milivojev, predratni komunista i veliki aktivista, kreće za Španiju da se bori protiv Frankovog režima, biva uhvaćen u Čanju i mučen u zatvoru. Iz zatvora je pušten uz velike intervencije prijatelja kuće i prognan iz svih škola iz Crne Gore. Odlazi u Novi Pazar, gdje vanredno polaže izgubljene razrede. I ovdje je zapažen njegov revolucionarni rad, zbog čega biva protjeran. Kapitulacija ga zatiče u Kraljevu, gdje se uključuje u organizaciju ustanka i tu biva i ranjen. Kao ranjenik odlazi u Crnu Goru i uključuje se u rad Sreskog komiteta. Na terenu Uskoka bio je kao ilegalac kada su ga četnici uhvatili i strijeljali avgusta 1942. godine na Boanu; Jovo Milivoja Milanova i Radomir Milutinov, napredni omladinci i pripadnici NOP-a, položili su svoje mlade živote 1943. godine na Sutjesci; mlađani Stanko Jagošev kao šesnaestogodišnjak odlazi u partizanske jedinice i gine 1943.godine sa ranjenicima na Sutjesci.

Miladin i Luka po direktivi Partije sa italijanske granice odlaze u svoj kraj i na putu u Bjelopavlićima hvataju ih žandari i sa Momirom Radojevićem ubijaju i bacaju u jamu. Danilo-Seljo Radosavljev, major JNA, stradao je na Golom otoku. Gimnazijalac Mile Ljubisavljev 1941. godine bježi iz italijanskog zatvora i u jedinicama NOV-a učestvuje kao komandir baterije u oslobođenju Beograda.

Danas su uglavnom svi Ašani školovani ljudi, od nastavnika, profesora, inžinjera, ekonomista, pravnika, oficira, ljekara do doktora nauka i profesora univerziteta.

Ašani slave Aranđelovdan, a neke porodice koje su se odselile u Srbiju slave Đurđicu.

IZVOR: Stojan Karadžić, Vuk Šibalić: Drobnjak i porodice u Drobnjaku i njihovo porijeklo, 1997, priredio saradnik portala POREKLO Vojislav Ananić