Postoje različita tumačenja zašto Srbi slave ukupno 78 hrišćanskih svetaca kao krsnu slavu. Najčešće se smatra hristijanizovanom formom slovenskih paganskih običaja
Slava je pravoslavni običaj slavljenja porodičnog sveca. Najčešće se pojavljuje kod Srba, koji je smatraju jednom od svojih specifičnosti, mada se u nešto drugačijim oblicima pojavljuje i u Makdeoniji i Bugraskoj. Sreće se i kod katolika u Boki Kotorskoj, Konavlima, južnoj Hercegovini, Dalmaciji…
Pored porodične slave, postoje i crkvene, gradske, plemenske, pa čak i stranačke ili zanatlijske slave.
Kod Srba postoji čak 78 krsnih slava. Najveći broj slavi Svetog Nikolu (Nikoljdan), zatim, po brojnosti, ide Sveti Georgije (Đurđevdan), pa Sveti Arhanđel Mihailo (Aranđelovdan), Sveti Jovan (Jovanjdan), Sveti Dimitrije (Mitrovdan), Sveta Petka (Petkovača), Sveti Luka (Lučindan), Sveti Trifun (Trifundan), Sveti Kuzma i Damjan (Vračevi), Sveti Andrija (Andrijevdan)…
Smatra se da je slava ostatak slovenskog paganizma, koji je imao veliki broj bogova pre usvajanja hrišćanstva. Pošto su Sloveni dugo živeli u rodovskom društvenom uređenju, razumljivo je što se kod njih dugo očuvao kult predaka. Tako, na primer, običaj slave najverovatnije predstavlja zamenu porodičnog, odnosno rodovskog paganskog zaštitnika hrišćanskim svetiteteljem zaštitnikom.
Drugi veruju da su Srbi usvojili ovu tradiciju u vreme hristijanizacije, negde krajem 9. veka. Neki veruju da se sam dan masovnog krštenja uzimao kao dan sveca zaštitnika, drugi tvrde da je svako pleme usvojilo svog zajedničkog zaštitnika.
Ponekad bi se desilo da se nova slava usvoji kada postoji verovanje da se neki svetac zalagao za neku vrstu spasenja. Novi svetac bi bio usvojen na mestu starog, čiji dan bi se i dalje obeležavao paljenjem sveće, ali sa mnogo manje slavlja.
14. maj 2013. u 23:35
miroslav markov
Da li je poznato da se prvi put u historiji pojam Krsna Slava, odnosno Gozba Svetom spominje 28.08.1018. godine (Velika Gospojina)kada je u vojnoj utvrdi Vrohot na planini Tomor (današnja Albanija) izvršen atentat na Vojvodu IVCA po nalogu cara Vasilija II koji je prevarom izveo strateg Eustahios Dafnomeles. Čudnovato je što vojvodu Ivca svojata bugarska istoriografija povezujući Samuilovo carstvo kao bugarsko – ili su u to vrijeme i Bugari, očigledno, slavili Slavu i to domaćinski sa otvorenim vratima za svakog pa i za atentatora koji je opravdao ime cara Vasilija II kao Bugaroubojice ! Zapažamo da se ovaj događaj zbio 4 godine nakon infarkta i sloma 06.10.1014. cara Samuila kod Belasice
21. avgust 2018. u 16:48
ILLUSTRISSIMUS
U povodu Jubileja 1000 Godina od Prvog Zapisa pojma Krsna SLAVA na dvoru vojvode Ivca 28.08. 1018. upućujem iskrene od srca svoje čestitke Jovici Krtiniću, redakciji portala http://www.poreklo.rs kao i svima koji su sebe uzvisili na ovom portalu.
MILLENNIUM GLORIA čestitam svima kako pasivnim čitaocima tako i aktivnim protagonistima Epohalnog dela Dokumentovanja svog i našeg Postojanija u proteklim vremenima.
Miloš Crnjanski je zapisao: NEMA SMRTI – SAMO SU SEOBE VEČNE i to neka nas potakne na razmišljanje da smo MI (JA) danas samo jedna (1) karika u Lancu Života kojeg predajemo našim potomcima u veri da će proslaviti narednu HILJADUGODIŠNJICU SLAVE. Verujem da će da budu DOSTOJNIJI od nas noseći Uspomenu na NajSvečaniji i NajSvetiji Dan Krvi Naše koja kola kroz nas od naših predaka kojima obećasmo VJEČNAJA PAMJAT !
Nažalost u našem rodu nije se pojavio niti jedan kompozitor koji bi kroz muziku proslavili ovaj Jubilej – 1 000-GODIŠNJICA SLAVE – HILIA HRONIA DOXA – ΧΊΛΙΑ ΧΡΌΝΙΑ ΔΟΞA.
Zato sam pozajmio muzičko remek-delo Odiseasa Elidisa i legendarnog Mikisa Teodorakisa koji su ovekovečili Helenističku Kulturu : ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ ΔΟΞΑΣΤΙΚΟΝ – D O S T O J A N JESI S L A V U NOSITI !
Poslušajte klip: https://www.youtube.com/watch?v=28GzARSTNFA
Prepuštam vas razmišljanju u svojoj Svesti i Savesti da nađemo odgovor : DA LI SMO D O S T O J N I ? Uzdravlje i srećno svima !
21. jul 2013. u 18:25
david
interesuje me poreklo porodice bejic,odnosno ogranak koji slavi sv. Marka
14. februar 2014. u 23:15
radomir
Intersuje me poreklo porodice ZOBENICA odnosno ogranak koji slave sv.Vasilije veliki (14 januar)
3. april 2014. u 22:42
Milena
interesuje me poreklo porodice Kocoljevac, slava sv.Djordje
25. avgust 2014. u 14:10
vera kukavica kocoljevac
Poštovana Milena. Izvorno prezime porodica Kocoljevac je Jokić. Oni su se pod vodstvom Arsenija Čarnojevića doselili u Pećince iz Koceljeve. Popovi su ih upisivali u knjige kao oni iz Koceljeve….. Vremenom je ostalo Koceljevci, odnosno prezime Kocoljevac
1. jun 2014. u 19:30
boban
To je uvedeno da bi primili hriscanstvo kasnije se trebalo izbaciti, jer se samo verom u Isusa i kroz njega moze stici gore, a samo se Bogu treba moliti ne treba nikakav svetac posrednik. Ovo je greska sto ljudi rade, a crkva cuti. Idite u pravoslavnu crkvu kupite Bibliju, procitajte, pa odlucite da li sam u pravu ili ne.
6. septembar 2017. u 07:38
vojislav ananić
SLAVA (SVETI, KRSNO IME) je srpski narodno-crkveni običaj. S. je uglavnom, svetkovina sjećanja na pokojne pretke. prve kršćane u porodici ili bratstvu, zadruzi. na čija su nova »krsna«, ili kasnije svetiteljska imena, data tim precima na krštenju, bile podizane i prve male porodične, bratstvene ili zadružne crkvice. Stoga su u najstarija vremena S. održavane mahom kod crkava. Tek kasnije, kada je više zadruga i sela počelo dizati veće zajedničke crkve, crkvene su vlasti, kako to svjedoče potencijalni zbornici iz 13. i 14. vijeka, počele zabranjivati održavanje S„ ili, kako se tamo kaže, »pamet svetima«, kao i »za pokoj«, kod crkava, i odredile su, da se S. s gozbama imaju svetkovati samo po kućama.
Obredni predmeti S. jesu: krsna svijeća, krsni kolač, vino. tamjan i koljivo. Koljiva nema u krajevima, gdje je prevlađivao rimokatolički običaj. Kulminacija S. svetkovine sastoji se u lomljenju krsnoga kolača i u podizanju u slavu. Po tom »dizanju u slavu«, koje počinje s riječima »u slavu i čast«, dobila je S. svoje ime. Stariji su nazivi: Krsno ime i Sveti. Prvo je u običaju naročito kod Srba u Južnoj Srbiji. Naziv Krsno ime postao je od kršćanskog imena, dobivenog pri krštenju prvog porodičnog pretka. koji je primio kršćanstvo, dakle po njegovom »krsnom« imenu. Naziv Sveti dobiven je po svetitelju, Čije je ime taj prvi predak kršćanin dobio, i na čije je ime obično bila posvećena prva porodična ili zadružna crkvica. Stara srpska crkva nazivala je i smatrala je ovaj narodno-crkveni običaj uvijek kao »pamet svetima« i „pamet za pokoj« predaka, te je u tom smislu sastavljena i njena najstarija molitva za blagosiljanje krsnog kolača i koljiva.
S. drže svi pravoslavni Srbi uopće i rimokatolici po Boki Kotorskoj, po Konavlima, južnoj Hercegovini, Makarskom primorju i bosanskom Grahovu, zatim pravoslavni Vlasi u Srbiji i djelomično u Maloj Vlaškoj (Kumunjiji) do Krajova, i rimokatolički Arbanasi u sjevernoj Albaniji.
L i t e r a t u r a: M. Milićević, Slava u Srba (Godišnjica, 1, 1877); S. Trifković, Krsno ime u okolini Sarajeva (Bosanska Vila. 1887); M. Vasić, Slava- Krsno ime (Prosvetni Glasnik, 1601); A. Mitrović, Krsno ime nije ni patarenskog, ni srpskog, ni pravoslavnog postanka (Glasnik Zemaljskog Muzeja, 1912); LJ. Peco. Das Sippenfest: Krsna slava, Krsno ime (Zeitschrift fiir osterr. Volkskunde, 1913); V. Skarić, Postanak krsnoga imena (Glasnik Zemaljskog Muzeja, 1920).
Spomen, koji je u vezi s prinošenjem žrtve, specijalno spomen precima porodice (odnosno kuće), ili bratstva, ili plemena (odnosno lokalne zajednice). Prva (čisto domaća) svečanost poznatija je: to je »slava« (krsno ime, krsna slava, »sveti«. »praznik«), najpopularniji (pored Božića) praznik u srpskom narodnom kalendaru. To je u prvome redu »praznik«. Cilj mu je: spomen (i »žrtva u hljebu i vinu«) mitskom pretku porodice (upor. rimskog lara!), i, uzgred, svim domaćim precima uopće, Obred je sasvim prost, prinosi se (»lomi se«) kolač (kuhana pšenica. »koljivo«, je primitivnija forma kolača, ostatak iz vremena, kada se nije znalo za mlevenje žita i miješenje hljeba), »ustaje se u slavu« s vinom (vino i pšenica karakteristične žrtve pokojnicima, upor. činjenicu, da se ostavljaju na mjestu gdje je pokojnik izdahnuo i prinose i o daći), apostrofira (i zove na gozbu) svetac (pokršćeni mitski predak!) i svi preci (taj značaj ima čitanje imena u čitulji). Slavski su propisi: mir Božji (ne smije se »činiti krvca«, Vuk, Pjesme, 2, 67. 26), hranjenje i pojenje stranaca i prosjaka (Vuk, Pjesme, 2. 71. 87). Kult (koji je strogo domaći, i za strance propisuje naročiti poziv: »Nezvanom gostu mjesto iza vrata«, t. j. on nema prava da vidi domaće misterije) čini samo direktni muški potomak; žene su po pravilu isključene (ipak, po izuzetku. mogu ustati u slavu: Vuk, Pjesme. 2, 20. 98). Ako nema muških potomaka, slavu prima domazet ili posinak (hereditas cum sacris) inače se ona »gasi«. Ako kuća i imanje prijeđe u druge ruke, novi vlasnik treba da primi i S. te kuće (jer je božanski predak postao lokalnim, nepokretnim božanstvom; isti je slučaj i kod rimskih lara). Za S. znaju (ili su znali) i Srbi katolici. Pravoslavna crkva označaavala je (i pokršćanila) S. vjerovatno poslije 14. i 15. vijeka. Crkvena i plemenska S. su kult lokalnog’ heroja (ili lokalnog božanstva). Postanak je taman, i nije u svim slučajevima isti: negdje je svetac nekadašnji plemenski heroj, negdje lokalno (predsrpsko?) božanstvo, negdje kršćanski svetac i ništa više.
Literatura: M. Vasić, Slava- krsno ime (Prosvetni glasnik. 1901); VI. Skarić, Postanak krsnoga imena (Glasnik Zemaljskog Muzeja, 32. 1920); V. Čajkanović, Glasnik Geografskog Društva, 336.V. Čajkanović.
IZVOR: PROF. St.Stanojević, NARODNA ENCIKLOPEDIJA SRPSKO-HRVATSKO-SLOVENAČKA,IV KNJIGA,s—z