Poreklo stanovništva sela Boguti, opština Cetinje – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Ovo ljubotinjsko selo stere se istočnom, prisojnom podgorinom Viranja, Kopica i Osmina. Njihovim vijencima i vrhovima razgraničava se od Prekornice i Pačarađa na jugu i jugozapadu. Prema sjeveru i istoku su Mužovići i Građani.
Boguti su sastavni dio župne i vrlo panoramične ljubotinjske uvale, okružene pretežno okomitim brdskim stranama. Njena ravan je ujedno središte Ljubotinja. Ona je nešto više otvorena na pravcu prema Košćelama. Na jednoj, manje ka Građanima na drugoj i najmanje prema Prekornici i Pačarađama na trećoj strani. U tim pravcima (sem prema Pačarađama) Boguti su, kao i ostala ljubotinjska sela, u novije vrijeme povezani komunikacijama. Za prva dva pravca riječ je o pomenutom putu Cetinje—R. Crnojevića, koji na Košćelama skreće preko Ljubotinja, Građana i Crmnice prema Jadranskoj magistrali, a treći je krak tog puta koji preko središta Ljubotinja i Boguta vodi ka Prekornici.
Samo naselje pruža se rubnim dijelom ljubotinjske ravni i sastoji se od istoimene glavnine sela i zaseoka Pod Osmin. Nalazi se (crkva) na visini od 450 m, a atar, čija je dužina (I–Z) 4,3 km i širina (S–J) 1,2 km, zahvata 3,61 km2.
Istorijat.
Prema turskim defterima iz 1521. i 1523. godine Boguti su imali 27, odnosno 26 kuća. M. Bolica posebno ne pominje današnja ljubotinjska sela, već za Ljubotinj, kao selo, navodi da je imao 70 kuća i 160 vojnika. Iste podatke početkom 19. vijeka saopštavaju Dipre i Somijer.
Godine 1865. Boguti su imali 84 d., zatim 1879. 75 sa 321 stanovnika (175 m. i 146 ž.) i 1903. 81d. Zajedno sa Donjim selima, Mužovićima i Začarom pripadali su ljubotinjskoj kapetaniji. Godine 1910/ 11. selo je imalo 75 d., a 1925. 67, sa 164 stanovnika. Prema podacima iz narednih popisa taj broj se naglo smanjivao, tako da je 1948. bilo 53 : 164, 1953 (34 : 112), 1961 (34 : 82) i 1971 (24:66). Od zadnjeg broja te godine je od rođenja stanovalo y mjestu 46, a ostali su doseljeni iz seoskih naselja iste (12) i drugih opština Crne Gore (8), i to: do 1941. doselilo se 12, a ostali poslije te godine. U sastavu domaćinstava prema broju članova u zadnjoj međupopisnoj dekadi izvršene su sljedeće promjene: sa 1 (14 :8), sa 2 (8 :7), sa 3–5 (10 : 8) i sa preko 5 (2 : 1). Istovremeno promjene u glavnim starosno–polnim grupama izgledale su ovako: u prvoj 25 :15 (ž.14 :7), u drugoj 31 :25 (ž. 17 : 14) i y trećoj 26 :24 (ž. 14 :14). Treća grupa je, znači, u porastu.
Struktura stanovništva.
Ujedno je obrazovna struktura mještana bila: bez škole 32:30 (ž. 26:24), sa četvorogodišnjom 20:19 (ž. 4 :5), sa osmogocišnjom 6 : 5 (ž. 2 : 3), sa srednjom 7 : 1 (ž. 3 : 0), sa visokom 1 : 0 i kvalifikovanih radnika 1 :1, a nepismenih 20:27 (ž. 17 :21), od kojih starijih od 35 godina 20:21 (ž. 17 : 19).
S druge strane je posjedovna i dohocovna struktura domaćinstava bila sljedeća: bsz zemlje (10:5), do 2 ha (17:14), sa 2—5 (5 :2) i sa preko 5 (2 :2), odnosno: poljoprivrednih 17 :4, mješovitih 25 :1 i nepoljoprivrednih 11 :19.
U 1953. godini 45 aktivnih izdržavalo je 63 lica; u poljoprivredi 41 :55, a sa ličnim primanjima bilo je 4. U naredna dva popisa taj odnos je bio: prvih 30 : 12 i drugih 43 : 38; y poljoprivredi 18 :5 i 24 :7, a sa ličnim primanjima 9 :16.
Tip sela.
Obzirom na to da su kuće y selu u znatnoj mjeri grupisane, naselje pripada zbijenom tipu. Osim jedne, sve kuće y selu su na izbi i pokrivene tiglom. Ima među njima očuvanih i izglednih; sa daščanim plafonom ih je 10, sa malterisanim 10, i bez njega 4. U međuratnom periodu u 5 kuća napravljeno je 5 soba i 3 kuhinje, a u poratnom, takođe u 5 kuća – 5 soba, 3 kuhinje i 1 ostava. Stambeni fond sačinjavaju 22 stana sa 888 m2. Iz prvog perioda su 13, iz drugog 7 i iz četvrtog 2.
Sa otvorenim ognjištem bilo ih je 12. Prema vrsti su: 13 jednosobnih i garsonjera, 6 posebnih soba, 2 dvosobna i 1 trosobni. Svi su bili nastanjeni.
Stanovništvo.
U naselju žive:
-Vukićevići (6 d.),
-Drecuni (6),
-Pejakovići (2) i:
–Đuraševići (1).
Tada je y selu bilo 10 zapuštenih kuća, a kuća y kojima se može stanovati ali su zatvorene, takođe 10. Njihovi vlasnici žive u Cetinju (3), u Titogradu (3) i y Bucvi, Baru, Sarajevu i Americi (po 1). Ne tako često, ali ipak povremeno, dolaze. U zaseoku Pod Osmin živi dio bratstva Drecuna: tu je 6 kuća, a u njima žive 3 d. Vlasnici dviju kuća žive u Cetinju i Herceg–Novom. Prije rata, pak, sve kuće su bile nastanjene. Poslije 1945. god. iz sela se u Vojvodinu preselilo 5 d. Iz Boguta je (13) kao i iz čitavog Ljubotinja, relativno veliki broj ljudi išao na rad y druge zemlje, najviše u Ameriku. Selo je poput drugih ovdašnjih naselja bilo prenaseljeno i, srazmjerno tome, posjedi su bili mali. Bogatim se smatrao domaćin koji je imao 3 rala obradive zemlje. Poglavito se živjelo od stoke i od zarade po svijetu. Zbog brsta niskogorice .po okolnim brdima mnogo su se držale koze. Broj brava neo se i do 2.000. Krupne stoke je bilo mnogo manje. Neka domaćinstva držala su po jednog vola, ali su ih po dogovoru sprezali, odnosno sparivali u jarmu. Moba, kao zajednička forma rada i ispomaganja, bila je uobičajena pojava. Sudjelovala su u sječi lista, u prašenju kukuruza, u žetvi pšenice itd. U poratnom periodu ova pojava je sasvim iščiljela.
Vode.
Selo je vodom relativno dobro snabdjeveno. Poviše sela su dva izvora Mali i Veliki Viranj. Prvi je proveden cijevima i koristi ga dio sela, dok drugi na isti način koristi dio Mužovića. Česme su napravljene 1972. g0dine. Selo ima i 21 bistijernu, od kojih su 3 u Pod Osminu. Osim jedne stare zajedničke, koja se nalazi na periferiji sela, ka Prekornici, ostale su privatne.
Zanimanje stanovništva i ostali podaci o selu.
Električno osvjetljenje uvedeno je 1961. godine. Do jula 1972. Sve kuće su bile elektrificirane, a pribavljene je: 5 frižidera, 4 televizora, 10 radio–prijemnika (5 tranzistora i 3 gramofona). Tada su 4 d. imala ognjište, 15 ognjište i obični šporet, 5 samo obični šporet, 4 crepulju i sač, 19 verige, 6 stare vrste kreveta, 8 stolovače, 8 skrinje, 10 novije postelje, 4 kauče, 2 fotelje itd.
Korišćenje pomoćnih objekata uveliko je smanjeno. Ranije ih je bilo više, radi stoke. Doduše, veoma su ih nadomješćivale kuće na izbi, kakve su ovdje i pravljene. Kao takve imale su u tom pogledu kompleksnu funkciju. Neodvojivo su ih upotpunjavala dvorišta, koja postoje ispred svih kuća. Češće su, zavisno od položaja kuća, podzidana i ograđena suvomeđom, a neka su manje–više popločana. Budući da su kuće pretežno na nagnutom i kamenitom terenu, okućnice su relativno male, dok su imanja razmještena u „polju“ niže naselja. I one su dobrim dijelom na kaskadnim podzidama. Na njima se zbog pogodnije ekspozicije mahom uzgaja loza, a na nižim ravnim dijelovima su livade i oranice. Blizina „polja“ je skratila udaljenost od kuća do imanja, koja su omeđena po dionicama i parcelama. Ranije imovinske cjeline su novijim kupoprodajama izvjesno poremećene.
Bogutska planina obuhvatala je Pačarađe, Velju goru i Obzovicu. Tamo su mještani imali posjede, torove i najprije manje kuće, koje su vremenom omeđavali, pretvarajući ih u stalne nastambe. Na taj način su bratstva širila imovinu i naseljavala je. Brojne pojate, međutim, ranije napravljene, sada su zapuštene. Osim ispaše, tamo se na posjedima sijao kukuruz, raž, pšenica, krompir, a gajila se i loza zvana frenska (amerikanka). Takođe se radi zimske prehrane stoke sjekao list. Podgorinom Osmina se kao odlična hrana za stoku, naročito s jeseni, koristila zanovijet.
IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)