Poreklo stanovništva sela Orahovo, opština Bar – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Nalazi se u blizini Virpazara, odnosno na obodnom dijelu Orahovskog polja između Orahovštice i magistrale prema Petrovcu. Počev od mjesta Mrtvice (u polju) granica sela vodi prema brdu Umac nastavljajući se okomitom linijom do na vrh Mali Umac, odakle ide brdskim vijencem i prelazi Suvi dol, “Ploču i Krvavu”ploču, te izbija na vrh Bjelasice. Odatle ide prema zapadu do vrha Kozjaka, pa skreće sjeverno spuštajući se na Orahovšticu, kojom se nizvodno nastavlja do Mrtvice. Sredina naselja se nalazi na visini od 35 m (crkva na 50 m), a atar sela ima površinu od, 2,71 km2. Granična sela su mu Sotonići, Brijege i Dupilo.
Istorijat.
Prvi pomeni Orahova (1296, 1312, 1420. i 1482. godine) vezani su s posjedima Vranjinskog manastira i nalaze se y poveljama srednjovjekovnih vladara. U turskim defterima iz 1521. i 1523. godine pominje se – prvi put kao mahala sa 16 kuća, a drugi put kao selo sa 12 kuća.
Prema Voličinom popisu, pak, selo je imalo 50 domova i 110 vojnika.
Gotovo iste podatke početkom XIX vijeka navode Dipre i Somijer (50 domaćinstava i 120 vojnika). Prema podacima iz 1879. godine Orahovo je imalo 70 d. sa 234 stanovnika (116 m. i 118 ž.). Zajedno sa Utrgom i Ovtočićima pripadalo je pedgorskoj kapetaniji. Erdeljanović je u selu evidentirao 38 d., a 1925. uključujući Brčele, imalo je 53 d. sa 160 stanovnika.
Struktura stanovništva.
Prema školskoj spremi, pak, sastav mještana u tom periodu izgledao je ovako: bez škole 17 :4 (ž. 14 :9), sa četvorogodišnjom 27:4 (ž. 14:0), sa osmogodišnjom 2 : 1 i sa srednjom 1:3 (ž. 0 : 1), nepismenih je bilo 12 : 10 (ž. 11 :7), od kojih starijih od 35 godina 12:10 (ž. 11:7).
Struktura domaćinstva prema veličini posjeda u istim popisima bila je: bez zemlje (2:4), do 2 ha (10 :7), sa 2–5 (6 :2) i sa više od 5 (1 :0), a prema izvorima prihoca – poljoprivrednih 8:1, mješovitih 9:3 i nepoljoprivrednih 2 :9.
U 1953. godini 27 aktivnih, od kojih 18 y poljoprivredi, izdržavalo je 43 osobe, odnosno u poljoprivredi 32. U dva naredna popisa taj odnos izgledao je ovako: aktivnih 20 : 14, a izdržavanih 33:20, odnosno u poljoprivredi prvih je 14:6, a drugih 14:1. Dnevnih emigranata bilo je 8.
Tip sela.
Smješteno na domaku Skadarskog jezera, Orahovskog polja, Virpazara i Orahovštice, Orahovo ima veoma povoljan geografski položaj. Razmješteno na rubnim pristrancima oko polja, ono ima izgled polurazbijenog naselja, y kome se podvajaju pojedine, ne baš zbijene grupe kuća, kao što su Barjamovići ili Mašanovići. Selo ima 23 kuće od kojih su 7 prizemne i 16 na izbi; pokrivene su tiglom, a 14 ih je sa daščanim i 9 sa malterisanim plafonom. U međuratnom periodu u 4 kuće su prepravkom izrađene 4 sobe, 3 kuhinje i 1 ostava, a u poratnom, takođe u 4 kuće, 4 sobe i 4 kuhinje, dok je 5 kuća zapušteno. Tako je 1971. godine y selu evidentirano 12 stanova, sa 521 m2 površine; 3 su iz prvog, 8 iz trećeg i 1 iz četvrtog perioda. Tada su 4 bila sa otvorenim ognjištem. Prema vrsti su: jednosobni i garsonjere 8, 2 dvosobna i 2 trosobna. Samo se 1 koristi za. odmor i rekreaciju, dok je 1 napušten za duže vrijeme, a 1 se koristi za vrijeme sezonskih radova.
Stanovništvo.
U selu su juna 1972. godine živjeli:
-Barjamovići (5 d.),
-Mašanovići (5),
-Kneževići (1),
-Mijači (1) i:
-Boljani (1).
Povremeno dolaze 3 d. (iz Titograda 2 i iz Bara 1). Mještani su y novije vrijeme izgradili 3 kuće van naselja (y Baru 1 i Titogradu 2). Dnevnih migranata je 4; poslije rata iselilo se 7 mještana.
Vode.
Seoske vode su izvorske, i to: Popova voda, Jošica i Stucenac. Jošica je podalje, a Popova voda usred sela. Tu su i 3 bistijerne, izgrađene y periodu od 1918. do 1941. godine. Na Orahovštici se do 1939. godine koristio 1 mlin, a isto tako korišćene su jaže i ustave za navodnjavanje. Od 1972. godine, kada je uvedenoelektrično osvjetljenje, mještani su pribavili 6 električnih šporeta, 6 frižidera, 1 televizor, 4 radio–prijemnika i dr. Opremljenost kuća namještajem i pokućstvom uopšte, gotovo se iz osnova izmijenila.
Zanimanje stanovništva i ostali podaci o selu.
Orahovo nije imalo svoju planinu, pa je zbog ispaše i žitarica u Orahovskom polju držalo uglavnom krupnu stoku, svinje i živinu. Otuda je evidentirano 8 manjih štala, dok je bilo 13 kuća čiji se donji sprat koristi za stoku i ostavu. Naročito se vodilo računa o ostavi fruta, posebno kukuruza, čiji su prinosi u polju bili zadovoljavajući.
Gotovo su sva domaćinstva, zbog oranice u polju, ranije držala volove. Onaj ko je imao 8–10 rala oranice smatrao se, bogatim. U polju se sve moglo navodnjavati. Od Garovca (uvrh polja), gdje se Orahovštica pregrađivala, granali su se kanali za navodnjavanje. Polje je bilo veoma obrađeno i pored žitarica zasađivano je vinovom lozom, voćem i povrćem. Pitome uslove i dugu ratarsku i vinogradarsku tradiciju sela potvrđuje postojanje dviju starih građevina — manastira sv. Nikole, za koji se smatra da je iz doba kralja Milutina, i lovačkog dvora Ivana Crnojevića na brdu Mali Humac i njegovih vinograda podnožjem brda, čije su međe sačuvane. Kod zidina Ivanovog dvora postoji bunar, koji je zatrpan.
Čitavo selo, prisojno položeno, okrenuto je polju i Jezeru. Oko kuća su terasirane parcele sa podzidama, koje se koriste kao okućnice. Kuće su obično sa taracama i manjim dvorištima. Davno građene, sve do novijeg vremena su bile znatno zapuštene, a sada su većinom renovirane.
Mada su u polju bile privatne dionice, ispaša je do početka juna bila više zajednička. Prekid u ispaši trajao je obično do Tomindana (1. oktobra), tj. do potpune berbe kukuruza, a zatim je ispaša bila slobodna. Mještani to i danas ocjenjuju kao manifestaciju solidarnosti.
Inače, i ovdašnji mještani, kao i oni iz Braćena, Dabovića i drugih nižih naselja, uzimali su od vlasnika iz viših naselja (Dupila, Brčela, Brijega i dr.) zemlju na obradu. Napolica je bila redovna pojava. Napoličari su dobijali pola fruta, a ostajala im je i površina. Izvjesnu korist su imali i od ribolova.
IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)