Poreklo stanovništva sela Braćeni, opština Bar – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Ovo malo selo nalazi se sjeverozapadno od Virpazara, blizu ceste koja vodi za Rijeku Crnojevića. Sa sjevera se graniči brdom Ljetni vrh, sa sjeveroistoka Veljim Stražanikom i Veljom stijenom, a sa juga i jugoistoka Skadarskim jezerom i Virpazarom; sa zapada i sjeverozapada su Orahovsko polje, Bačvik i Ljuti krš. U tom okviru atar sela zahvata nekoliko manjih ulegnuća u kojima su kuće i imanja, dok se prema Orahovskom polju, čija obodna zona čini njegov dio, spušta kamenitim nagibima. Površina mu je 6,05 km2, a nadmorska visina (sredine sela) 155 m.
Istorija i postanak sela.
Godine 1521. naselje je zavedeno kao mahala (Braćane) sa 15, a dvije godine kasnije (1523) sa 14 kuća. U Boličinom popisu se ne pominje. Međutim, početkom XVIII vijeka pominje se da je u Braćenima, kako kaže Erdeljanović, bio čardak poturčenjaka Perkočevića, koji su se „digli u Žabljak u vrijeme istrebljenja poturica“. Prema kazivanju starijih ljudi iz bratstva Radomana koji ovdje žive, oni „su se tu doselili prije oko 370 godina. Kažu da su se doselili zbog krvne osvete i da su najprije živjeli na seoskoj komunici, Odakle su se postepeno širili prema sadašnjem središtu sela, kupujući imanja odvlasnika iz nedalekog sela Bukovika, koji su ovdje imali posjede. A. Jovićević, međutim, navodi da se ovdje „na domozetstvo doselio sin Nika Radomana, od koga ima 6 domova potomstva Radomana. Kao vjerovatno, navodimo kazivanje mještana da je od glavnine naselja nedaleka crkva sv. Petke stara oko 700 godina i da su je podigli „Zetski čobani“. Na odista starom groblju pored nje, sahranjivali su se, tvrde mještani — Zećani. U popisima s početka XIX vijeka selo se ne pominje. Doduše, ne može se isključiti mogućnost da je ispisan y sastavu sela Orahova, s obzirom na to što je y njemu evidentiran znatan broj kuća, tj. 50, sa 120 vojnika. Napomenimo da je i Bolica za Orahovo naveo toliki broj kuća i 110 vojnika.
Do 1963. gOdine smanjilo se za 1 d. i 2 stanovnika, a 1961. i 1971. Imalo je po 14 d. i 66 :55 stanovnika. Ovdje je tada od rođenja stanovalo 28 stanovnika, a iz iste opštine se doselilo 21, od kojih samo 1 iz grada, a iz drugih opština 5. Više je doseljenika iz poratnog (18) nego iz perioda prije 1945. godine (9).
Struktura stanovništva.
Od 44 stanovnika sa preko 10 godina starosti y 1961. god. bilo je 14 bez školske spreme (2 žene), a 27 sa četvorogodišnjom i 3 sa osmogodišnjom školom, a deset godina kasnije sa prvom spremom bilo je 31, sa drugom 4, a bez spreme 13.
Tip sela i poreklo stanovnika.
Kuće u Braćanima, kojih ima 12, grupisane su y obliku grozda. Tačnije, njih 9 čine istoimenu glavninu sela, smještenu u plitkoj utoleglici, dok su 3 odvojene, i to (posebno 2, čije se mjesto naziva Bastaći i jedna na prostoru zvanom Mićovići.
U selu žive:
-Radomani (7 d.) i
-Markovići (3 d.). Markovići su se doselili iz nedalekog sela Brijege početkom 19. vijeka.
Vode.
Braćeni su relativno dobro opskrbljeni vodom. Izvori su Skoreč y samom selu (preko ljeta presušuje) i Studenac, koji se nalazi pod Skalom braćenskom u podnožju brda Merata (oko 300 m udaljen od sela). Bistijerni ima 3, od kojih je 1 zajednička (izgrađena uz pomoć države 1937. god.); 1 je svojina grupe domaćinstava, a 1 privatna. Tu su i 3 ubla; 1 je seoski, a 2 privatna. U ataru, na 1 km udaljenosti od naselja pored ceste, nalazi se bistijerna izgrađena kao zadužbina 1927. godine.
Zanimanje stanovnika i ostali podaci o selu.
Pored ili ispred kuća su štale ili živinarnici sa oborima koji su ujedno sastavni dijelovi dvorišta. Taj prostor se, bilo pokriven ili otkriven držao kao osobito funkcionalan iznačajan, jer se najvećim bogatstvom smatrala stoka. Nje je y međuratnom periodu, a naročito prije balkanskih ratova, bilo relativno mnogo. Mještani su imali i torove blizu sela, na mjestu zvanom Grlić. Stoka se dobro čuvala i od krađe, jer su je mještani iz susjednih sela noću katkada otimali, i to se smatralo „junaštvom“.
Braćeni su ranije imali komunicu. Zahvatala je prostor od sela do ljetne vode, odnosno Paštrovog stana. Svi su je koristili neograničeno, uglavnom za sječu i ispašu. Takođe su koristili komunicu y lugu Milovića, tj. y obodnoj zoni jezera – od brda Velje stijene do kanala (vodenog puta od Virpazara ka Rijeci Crnojevića). Taj kompleks je preko ljeta, pošto se voda povuče, korišćen kao pasište za Braćene, Orahovo, Daboviće i Boljeviće. Uglavnom od kraja juna do početka septembra tu se napasala stoka. Mnoštvo čobana iz svih tih sela čuvalo ju je ujedno i živjelo, kako mještani ističu, u „najboljim odnosima“.
Kroz ovaj kao i druge primjere (mobe i druga ispomaganja), oni naglašavaju kako je seoska solidarnost bila uzorna.
Na istom kompleksu zimi, kada je pod vocom, Vranjinaši su lovili ribu. U nadoknadu za lovljenje u „braćenskim vodama” Braćenima su davali pola ulova, naročito kada bi „gribili” ribu. Lovili su takođe i Braćeni, najviše pojedinačno i neorganizovano, ali znatno i unosno.
No, selo se ipak smatralo siromašnim. Imanja su bila mala, kažu mještani, a „zemlja nije valjasta, no Od mjeseca, a kamoli sunca, izgori. Samo eto, putevi i Virpazar su tu, a fadžole, mlijeka, kukuruza iz polja Orahovskog i ribe iz jezera je bilo”.”
IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)