Poreklo stanovništva naselja sela Sočanica, opština Leposavić – Kosovskomitrovački okrug. Prema knjizi Radoslava LJ. Pavlovića „Kopaonik“ napisanoj prema prikupljenim podacima od 1934. do 1953. godine – izdanje 2012. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Selo je južno od Dobrave, na dolinskim stranama Dobravske – Sočanske reke. U međama sela su: Beljkuša, Zriča ili Zrički potok, Popova livada, Acin potok, Ceranjska reka, Bele vode (izvor), Obzovak, Kutnje (voda i potok), Vrlo bučje, Ibar i Dobravska reka.
Vode.
Pije se voda sa izvora i iz bunara. Poznatije su vode: Bogdanovac (česma), Čičinovac, Vrelo, Buban. Izvor Javor–voda je u planini.
Zemlje i šume.
Delovi atara se nazivaju: Velike i Male like, Aništa, Rastope, Šljaknjišta, Belo polje, Prisoje, Štalog, Trševina, Danilovac, Srednji deo, Glave (1053m) Goč.
Bačije su na Brestovu i na Mikulini.
Tip sela.
Selo se deli na mahale, “male”. Mahale su: Maka, Krš–mala, Maljića mala – Maljčani, a i Maljići; Potok mala, Jevrićka mala ili Lozje, Grablje, Beleuša, Brgluk, Dolina, Ravnište, Kruševlje. Udaljenost među mahalama je 300-500 M, a kuće u mahalama su nablizu 20–50 m. Jedno groblje za celo selo je u Krš mali.
U Kruševlju su: škola, sveštenikova kuća i jedna sitničarska trgovina.
Istorijat.
Selo Sel ‘čanica zapisano je u Svetostefanskoj hrisovulji. Prema Devičkom katastihu 1762. godine selo Sočanica je u oblasti Kopaonika. Među selima koja su Srbi držali 1812. pod svojom vladavinom je selo Sočanica u knežini Gornjem Ibru i nahiji novopazarskoj.
Po popisu od 1921. g. u Sočanici je bilo 70 domaćinstava sa 457 članova, a 1948 — 115 domaćinstava sa 812 članova.
Nad Srednjim delom (1189) štrči usamljena So(ha) (na karti: “So”); od soha, soa – so. Na sohi stajaše idol kome se, kaže predanje, klanjahu bezbožnici, stanovnici grada Čivutana.
Starine u selu.
U ravnici do Ibra su ostaci nekog “rimskog municipija — civitasa”, po narodnom kazivanju grada Čivutana. U gradu su sedeli “bezbožnici” Čivuti, koji se klanjahu idolima. U polju do Ibra pre rata 1876, posle velikog povodnja voda je otkrila preko pedeset sarkofaga rimskog groblja. Na Ibru je stajao stari most preko reke i vezivao naselja na stranama rečne doline.
Napomena: Avr. Popović, Gornji Ibar srednjega veka, u Čupićevoj Godišnjici XXV. Na Gapiču vide se tragovi manjeg utvrđenja, koje razoriše Vizantinci 1149. godine.
Napomena: Napred nav. delo. Ned. S. Virijević, profesor rodom iz Sočanice raskopao je nekoliko grobova rimskih u Lozju – Jeftićkoj Mali. Godine 1939. u mahali Ravnište plahe kiše otkrile su rimski sarkofag sa poklopcem od olova. U istoj mahali su velika kupišta troske-šlaknje šljakište od otopljenih ruda. Bogdanovac, česma je ozidan velikim mermernim pločama,a pokrivena poklopcem rimskog sarkofaga. Sva građa za izgradnju česme prenesena je iz obližnjeg rimskog groblja. U selu, na nekoliko mesta otkriveni su rimski nadgrobni spomenici s natpisom. U Lukama (Velike i Male luke) nađeni su ostaci velike građevine od čvrste građe: kamena i opeke i komadi polomljenih mermernih stubova. Ovde je otkopan i odlomak nadgrobne ploče s nekoliko slova grčkog pisma. Kao i ranije, nađeni i ovaj nadgrobni natpis objavljen je u Starinaru Srpske Akademije Nauka.
Selište je pod Mikulinskom glavom – Mikulinom. Ovde se vide zakopine, kao i ostaci temelja kuća i zgrada. Na Mikulini je staro groblje i u njemu crkvina Mikulina (Sv. Nikola), poznatija kao “Crkvište u Zriči” – Zričkom potoku. Nad seoskom crkvomje Savina stena, vezana za priče o arhiepiskopu Savi, sinu Nemanjinu.
Poreklo stanovništva.
Rodovi.
-“Maljići – Maljčani” (samo ovako), 3 kuće u Mali i 7 kuća u mahali Ravništu;
-Radosavljevići (8 kuća) u Mali; “Potočari” (12 kuća u Potok mali;
-“Grabljani” (7 kuća) su u mahali Grablju; ‘Beglučani” (7 kuća) su u mahali Begluku;
-Rakići, Milentijevići, Jablanovići i Blagojevići (12 kuća) u mahali Kruševlju, svega 56 kuća. Slave Sv. Jovana “po Božiću” i usekovanje glave sv. Jovana Krstitelja. Sami se izdaju za starince. U ratu 1876. g. bili su izbegli u Malu, a posle rata 1877/78. spustili su se iz Male i nastanili u mahalama koje zasnovaše. Najstarije naselje ovih “Jovanjčana”, tako se najradije nazivaju, bilo je na planini Lopatama više Galiča; otuda su poznati kao Lopaćani.
Posle Velike seobe u selo na Ceranje su prešli preci:
-Lazića (6 kuća, Sv. Nikola). Nastanili su se u mahalama Dolini i Kruševlju. U ceranju su bili došli iz Dedinja.
-Jevtići (8 kuća, Sv. Luka i Sv. Ilija) u Jevtićkoj Mali, noviji su doseljenici iz Ibarskog Kolašina.
Posle rata 1877/78. doselili su se:
-Javorci/Kostići i Milojkovići (6 kuća, Sv. Petka), iz Ibarskog Kolašina.
-Bušete (4 kuće, Sv. ap. Toma i Tomina nedelja) prešli su iz Borčana.
-Banduke (5 kuća, Sv. ap. Toma) su iz Ibarskog Kolašina.
IZVOR: Prema knjizi Radoslava LJ. Pavlovića „Kopaonik“, izdanje 2012. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)