Poreklo stanovništva naselja Surlica, opština Trgovište – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Gornja Pčinja“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih delimično 1940. godine, kao i 1949. i 1950. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Surlica je izrazito planinsko selo; leži na brdima i dolovima visokim 1000 do 1300 metara u izvorišnom delu Surličke Reke, leve pritoke Tripošnice.
Vode.
Meštani koriste vodu za piće iz izvora i kladenaca, kojih ima svuda u selu. Poznati su: Kapetanova Livada, Ovsište, Pajstorski ili Stojanov Vir, Mizdrina Bara, Javor, Korito i dr.
Zemlje i šume.
Nazivi potesa na kojima su njive, paša i šuma pojedinih mahala su: Bajčova Padina, Čankovi Kući, Tri Buče, Kostina Padina, Uši, Sipje, Oral, Bel Kamen, Mitin Čukar, Carska Dolina, Kapetanova Livada, Kosmatski Rid, Tanka Rtina, Ezerište, Crvena Jabuka, Kragujevac, Crkvište ili Javor-crkva, Babina Rtina, Gradište i Studenče.
Tip sela.
Surlica se deli na mahale: Selo ili Đorinci, Donja Mahala, Biglar, Jankovci, Stajinci, Maslarci i Deda-Stojanovca. One su među sobom udaljene od 15 do 25 minuta hoda. Kuće u mahalama su jako raštrkane. Zbog toga Surlica u pravcu severozapad-jugoistok zahvata prostor dug oko 5 kilometara. Najstarija je Selo selo ili Đorinci Mahala, odakle su se deobom i usled stočarskog zanimanja razišli stanovnici u ostale delove atara i osnovali druge mahale.
Surlica je 1949. godine imala 113 domaćinstava a po mahalama je ovako taj broj raspoređene: Selo ili Đorinici – 21; Donja Mahala – 12; Bihlar – 25; Jankovci – 11; Stojanovci – 9; Stajinci – 7; Maslarci – 8 i Deda-Stojanovci – 20. Mahale su nazvane po prezimenima stanovništva koje u njima žive ili prema svom položaju.
Postanak sela, starine i prošlost.
Topografski naziv Gradište odnosi se na manje uzvišenje strmih strana podesnom za odbranu. Na ovom uzvišenju je bilo utvrđeno naselje. Vidni tragovi od zidova na površini zemlje ne poznaju se.
U podnožju Gradišta je mesto Crkvište ili Javor-crkva. Pored Crkvišta nalazi se izvor Mizdrina Bara. Meštani navode da je crkva pripadala srpskim stanovnicima koji su pre sadašnjih rodova bili ovde naseljeni. Na Crkvištu je 1928. godine sagrađena je crkvica posvećena Sv. Trojici.
U Surlici se često pripoveda o ranijim Jurucima kojisu neko vreme kao stočari živeli u ovom naselju. Juruci su živeli na nekoliko mesta – u podnožju Gradišta, Čankova Kući, Krušovici i Bajčovoj Padini. U podnožju Gradišta bilo je 60-70 juručkih kuća od kojih se jasno poznaju „duvarine“. Pokraj ruševina od kuća nalaze se još juručki grobovo i „kolovoz“ od njihovog glavnog puta. U doba kada su u Surlici živeli Juruci, tu se pre oko 160 do 170 godina dobegla dva brata – hajduka iz nekog sela kod Kratova. Njihove kuće nalazile su se dalje od juručkih delova sela u sadašnjoh Đorinskoj Mahali. Pomenuti doseljenici ovde su izrodili devet sinova – jedan sedam, drugi dva – i tako se stali brojno naglo povećavati. Od ovih devet sinova potiče 113 seoskih porodica. Juruci i sinovi doseljenih hajduka, po pričanju, živeli su u slozi i među sobom se pozivali o svadbama. Ali, jednom su Juruci tražili da spavaju sa nevestom Srpkinjom; po nekima oni su „celivali“ srpsku nevestu. Usled toga nastala je svađa u kojoj je ubijeno sedam Juruka. Posle pomenutog događaja turske vlasti – „pašina komisija“ iz Vranja je sve Juruke iselila iz Surlice i naselila u Stojislavce kod Štipa. Surlučki Juruci živeli su u Stojislavcu do 1912. godine. Sadašnji stariji meštani Surlice na prolazu kroz pomenuto štipsko selo, odlazeći na kosidbu u Pelagoniju i u druge krajeve na jugu, za vreme Turaka nisu smeli reći iz koga su pčinjskog sela.
Zbog šumovistosti sela i njegove teške pristupačnosti iz Surlice je uvek bilo hajduka. Oni su napadali Turke prolaznike kroz Gornju Pčinju. Meštani kažu da ranije nisu plaćali državne dažbine; čim bi Turci došli „za porez“, oni su napuštali kuće i sa stokom se krili po šumama.
U selu se poznaje kruška koju su zasadila prva dva doseljena brata. Potesi Carska Dolina i Kapetanova Livada i izvor Kapetanova Česma nalaze se u istočnom delu atara. Danas se ne zna kako su ova imena nastala.
Poreklo stanovništva.
Svi stanovnici potiču od napred pomenuta dva brata, koji su se doselili iz nekog sela u okolini Kratova. Braća su se doselila pre oko 160 do 170 godina što se vidi po pojasevima u rodu Stanojinci: Manasija, 76 godina – Stanko – Stevan – Stanoja – Bilisav, jedan od braće koji se doselio.
Rodovi su:
-Đorđinci, jedan od ovog roda se zovu :
-Kačarci. U ovom rodu čuvaju se naćve u kojima su žene dobeglih hajduka mesile hleb. Naćve su borove. To je znak da je tada oko Surlice bilo četinara.
-Dolnjomalci imaju jednu iseljenu porodicu u Gornjem Konjaru kod Kumanova.
-Biglarci imaju jednu nedavno iseljenu porodicu u Karavukovu – Bačka.
-Jankovci imaju jednu iseljenu porodicu u Ivankovcu kod Velesa. Ova porodica se 1930. godine u Ivankovcu podelila u dve kuće.
-Stanojinci se dele na:
-Stankoske i Milenkoske. Imaju iseljenih porodica u Ivankovcu i Gornjem Konjaru.
-Stajinci žive u istoimenoj mahali.
-Maslarci. Bio neki deda „maslar“ (trgovac maslom) i po tome su dobili ime. Imaju jednu iseljenu porodicu u Mustafinu na Ovčem Polju.
-Deda-Stojanovci, jedna ogranak im se zove:
-Mišinci.
-Smokarci su ogranak Deda-Stojanovaca. Imaju jednu iseljenu porodicu u Metohiji – Gornje Gudance.
Napomena: Ne kaže se koji slavu slave.
Iseljeni rodovi.
U Ploči kod Bosilegrada postoji Suljeva Mahala od 11 kuća. Mahalu je osnovao, bežeći „od nevolja“, pre 110 do 120 godina neki deda Ivan, koji je bio iz Surlice.
-Kačarovci žive u susednom Ogutu. Tamo se prešli prošlog veka iz Surlice.
-Juruci i Spasinci žive u Donjoj Lesnici u Pčinji.
-Serovci ili Mamuzovci žive u pčinjskom selu Goločevcu. Tamo su se iselili pre 190 godina. Možda su to neki raniji surlički starinci.
IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Gornja Pčinja“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih delimično 1940. godine, kao i 1949. i 1950. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)