Poreklo stanovništva sela Prekodolce, opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Prekodolce je u donjem delu doline Vrle, nedaleko od njenog ušća u Južnu Moravu. Pokraj Prekodolca vodi drum Vladičin Han – Surdulica.
Vode.
Meštani koriste vodu za piće iz bunara, čija dubina iznosi od 4 do 9 metara. Ranije je u selu postojala Marina Česma.
Zemlje i šume.
Topografski nazivi za potese na ataru su: Selište, Straža, Ašanske Bare, Bajramova Ornica, Ravna Šuma, Čarabak, Širine, Umska Dolina, Jaovac, Zabel (sada njive). Ćeramidica, Leštar (sada šuma), Gnjilište, Dolina, Oskoruša, Čardak, Perovac, Miljak, Miški Dol, Kostanovac i Anište.
Tip sela.
Prilikom oslobađanja od Turaka Prekodolce je imao dva kraja; arbanaško-ceiganski kraj – levo od reke i srpski – desno od reke na padini (Arizanova padina). Danas je selo veće i razbijenije. Mahale se zovu: Šopska, Gornja i Donja – levo od Vrle; zatim Biglarska, Stara Ciganska, Tašinska i Nova Ciganska Mahala – na desnoj strani Vrle.
Prekodolce je 1952. godine u svom sastavu imao 156 domaćinstava.
Postanak sela, starine i prošlost.
Sa severne strene sela je mesto Gradište. Prilikom građenja pruge Vladičin Han – Belo Polje tu su nalažene široke cigle i drugi ostaci od zidova. Meštani misle da je na Gradištu postojalo naselje „od latinsko vreme“.
Kada je osnovano današnje selo – ne zna se. Prilikom oslobađanja od Turaka Prekodolce je bilo zatečeno većinskim muslimansko-arbanaškim stanovništvom; imalo je 35 arbanaških kuća, čiji su stanovnici bili vlasnici svih seoskih njiva. Malobrojni Srbi – 5-6 kuća i muslimanski Cigani – oko 10 kuća, radili su kod Arbanasa kao sluge i napoličari. Godine 1878. Arbanasi su se iselili u sela južno i jugozapadno od tadašnje srpsko-turske granice. Danas su u Prekodolcu očuvane samo dve napuštene arbanaške kuće u kojima žive Srbi. Među Arbanasima u Prekodolcu bilo je i poarbašenih Srba. Takvi su bili Duronjci. Oni su poticali od nekog Srbina doseljenog iz susednog poznatijeg sela Masurice. Za vreme Turaka Prekodolce je imalo džamiju i arbanaško groblje. Džamija se nalazila u sredini glavnog seoskog kraja, kod današnje škole. Groblje je bilo pored džamije.
Posle iseljavanja Arbanasa Prekodolce je počelo naglo da raste doseljavanjem novog stanovništva. Doseljenici su iz raznih sela Vranjske Kotline i iz susednih oblasti.
Potes Ašanska Trla leži kraj sela sa severne strane. Naziv je ostao po Ašanima ili „grčkim ovčarima“; oni su leti napasali ovce na Vardeniku i Čemerniku, dok su zimi podizali stočarske zgrade u Prekodolcu. Ašani su dolazili u ovo selo na zimovnik sve do 1925. godine. Posednji Ašani imali su tri porodice, koje su poticale od nekog Vanđela.
Anište je mesto gde je danas Nova Ciganska Mahala. Tu se nalazio stari han. Do Aništa je potes Kuča. Za vreme Turaka tu je bila zgrada za zaptije(?).
U Prekodolcu je 1904. godine sagrađena crkva posvećena Sv. Nikoli letnjem. Pre toga na tom mestu postojala je stara crkva, porušena za vreme Turaka. Crkvena slava bila je i seoska. Kasnije jeova slava napuštena pošto tada nisu dolazili gosti u naselje – okolna naselja su na Sv. Nikolu nosili litiju.
Nova seoska slava je Velika Gospojina. Sabor se održava trećeg dana Vaskrsa.
Poreklo stanovništva.
Srbi imaju 32 roda u 114 domova. Za vreme Turaka u Prekodolcu su živeli:
-Arizanovci, Mladenci. Jedna grana se zove:
-Belandžije. Smatraju se starincima.
-Miloševci, Nikoljdan, su takođe starinci.
-Klisurci, Aranđelovdan, su doseljeni pred kraj turske vladavine iz Klisurice blizu Vranjske Banje.
-Tošinci, Lučindan, su doseljeni pred kraj turske vladavine iz Kržinaca pokraj Južne Morave u Grdeličkoj Klisuri.
-Pavlovci, Jovanjdan, ne znaju za svoje poreklo.
-Stefanovići, Savindan, ne znaju za svoje poreklo.
-Tašići, Mitrovdan, su doseljeni početkom XIX veka „od Janjine u Grčkoj“. U Vranjsku Kotlinu doselio se predak Stefanija: Dimitrija, 30 godina – Uuroš – Đorđe – Taša – Ljota – Stefanija. Preak Taša u ovom selu imao je han na putu za Surdulicu.
Po oslobođenju od Turaka doselili su se ovi srpski rodovi:
Rodovi iz sela Vranjske Kotline:
-Bajčinci, Jovanjdan, su doseljeni iz Kalimanca.
-Popovci, Sv. Petka, su doseljeni iz Repinca.
-Aleksinci, Mladenci i Aranđelovdan, su doseljenii z Kalimanca.
-Stajkovci, Aranđelovdan i:
-Stefanovići, Aranđelovdan, takođe su doseleni iz Kalimanca.
-Ilići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Ćukovca.
-Tibuždani, Vavednjenje, i:
-Cupčinci ili Stajići, Sv. Petka, su doseljeni iz Tibužde. Prvi su tamo pripadali rodu Kolarci – doseljeni odnekuda a drugi rodu Anđelkovci – koji su starinci iz Lukova.
-Sevdinci, Jovanjdan, su doseljeni iz Velikog Rusca kod Bujanovca. Tamo imaju rođake, koji su starinci.
-Biglari, Sv. Petka, su iz susedne Bigle. Tamo su pripadali rodu Deda Stankovi.
-Senčani, Aranđelovdan, su ranije slavili Nikoljdan po posle „batalili“. Došli su iz Solačke Sene gde imaju mnogobrojne rođake: Miajlinci, Todorovci i Momirovci. Oni su u Solačku Senu doseljeni pre oko150 godina – negde sa juga.
-Petrovići. Domaćin kuće je posinjenik iz Binovca u ovdašnjem rodu Ilići. Po ocu slave Nikoljdan, po očuhu Aranđelovdan.
-Severvranjci, Aranđelovdan, su doseljeni iz Sebe Vranja. Ovde su obrađivali jedno tuđe srpsko imanje i po tome se zovu čifčije. Dalje poreklo im je iz okoline Bosilegrada.
-Radulovići, Aranđelovdam, su doseljeni iz susedne Žitorađe. Osnivač roda je prizećen u stariji rod Melčani – sada ne postoje. Meštani kažu da utoj kući „ide sve od zeta na zeta“.
-Stefanovići drugi, Aranđelovdan, su doseljeni iz Kalimanca.
-Indža, Nikoljdan, su iz Preobraženja. Ovde je bio potkivač, zatim se oženio i postao domazet. U preobraženje su doseljeni kao Cincari negde iz Makedonije.
-Jabukovčani, Jovanjdan, su doseljeni iz Gornjeg Jabukova pre dve godine. Tamo su pripadali rodu Brzaci. Starina im je iz Srnećeg Dola, gde imaju rođaka-starinaca.
Rodovi iz drugih oblasti:
-Šopovi ili Dinići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Mlačišta u Grdeličkoj Klisuri.
-Stefanovići treći, Nikoljdan, su doseljeni iz istog mesta i u isto vreme kada i Šopovi. Dele se na:
-Zlatanovi i Pečinovi.
-Manailici, Jovanjdan, su doseljeni iz Manajla u Grdeličkoj Klisuri.
-Ivanovci, Jovanjdan, su ranije činili jedna rod sa pomenutim Manailicima.
-Cakići, Nikoljdan, su doseljeni iz Suševja u Grdeličkoj Klisri.
-Štrtinci, Nikoljdan, i:
-Pčinjarci, Nikoljdan, su doseljeni iz nekog sela i Gornjoj Pčinji.
Muslimanski Cigani.
Uovom selu postoje 42 doma muslimanskih Cigana. Njihovi rodovi su zaostali od turskog doba. To su:
-Redžepovići, Ankovci, Selimovi ili Kokoškari, Zenčići, Ajdini, Dželini, Zunini, Šerići, Župan, Nedžini i Čvrga.
Skoro su doseljeni:
-Demkovići iz Žitorađe.
-Nezir iz Dlugojnice – prizetko.
-Mina iz Moštanice.
IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)