Poreklo prezimena, selo Rudare (Leskovac)

Poreklo stanovništva sela Rudare, Grad Leskovac – Jablanički okrug. Prema knjizi Jovana Jovanovića „Leskovačko Porečje“.   Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj i tip sela.

Prvo selo na koje putnik naiđe, idući iz Leskovca na jug, glavnim putem kroz Porečje, jeste selo Rudare. Udaljeno je od Leskovca oko četiri kilometra a locirano je delom na najnižoj terasi Rudarske Čuke a delom u aluvijalnoj ravni reke Veternice. Od glavnog puta je udaljeno od 200 do 300 metara na istok. Sa istočne strane diže kosa Rudarske Čuke, sa zapada je selo opasano Barom.

Kao i ostala sela Porečja Rudare je selo zbijenog tipa. Dvorišta pojedinih domaćinstava su jedno uz drugo, sa svim zgradama jednog seoskog domaćinstva na njima.

Sa glavnim putem kroz Porečje Rudare je vezano seoskim putem, koji se odvaja od glavnog druma na mestu prvog preloma počevši od Leskovca. Ovaj seoski put se, čim premosti Baru na ulazu u selo, spaja sa drugim poljskim putem, koji dolazi iz pravca Rudarske crkve, pa tako, kao seoski sokak, ide kroz celo selo vijugajući, ali držeći se glavnog pravca sever-jug i deleći tako selo u dva dela – dve mahale; Gornju – na istoku i Donju – na zapadu.

Naziv sela.

Naziv sela Rudara ukazuje na rudarsku delatnost, koja je u njegovoj blizini postojala. Do današnjih dana u narodu postoji predanje o rudokopima kojih je nekada bilo na Rudarskoj čuki i po kojima je selo dobilo svoje ime.

Starine u selu.

Po mnogim znacima izgleda da je u bliizini sadašnjeg sela Rudara, pre dolaska Slovena, postojalo neko veće vizantijsko naselje, našta ukazuju temelji današnje Rudarske crkve, dugi 19 a široki 9 metara, koji su bili temelji vizantijske bazalne (saborne) crkve iz VI veka nove ere, na kojima je današnja Rudarska crkva podignuta. Postojanje vizantijske bazilike ukazuje na to da  je tu postojala neka veća varoš.

Nemački putopsiac Feliks Kanic je u svom delu „Kraljevina Srbija i srpski narod“ zabeležio legendu da je u blizini Rudarske crkve postojala latinska varoš. Jedan meštanin Rudara, Dragoljub Nikolić, tvrdi da je 1956-57. godine orući njivu „Jazonje“ na padini Rudarske čuke, oko 500 metara južno od sela, iskopao iz zemlje delove grnčarije neobičnog oblika i cigle različitih dimenzija u odnosu na one, koje se danas prave.

Značajnu starinu čini današnja Rudarska crkva, poseveća Sv. Petki Trnovki. Ne zna se kada je podignuta, ali se zna da je obnovljena 1799. godine i da je bogato živopisana. Vremenom su popustili crkveni temelji usled čega su zidovi napukli – te je crkva morala biti reparirana. Tom prilikom je neuki sveštenik, kome nije bila poznata vrednost fresaka, naredio da se preko njih stavi debeo sloj maltera i potom crkva izmoluje jednostavnim šarama. Crkva ima visok kameni zvonik a ispod njega crkveni konak na sprat, sa prostranim tremovima, terasama pod krovom i sobama, na krovu sa tankim dimnjacima – što je građevina stila građanske arhitekture balkanskog tipa, koja predstavlja interesantnu kulturnu i arhitektonsku vrednost u celoj Leskovačkoj Moravi.

Istočno od  crkve nalazi se veoma prostrano groblje u kome su sahranjivani Leskovčani do 1894. godine sa stećcima ili sarkofazima, dok na nadgrobnim spomenicima ima starih datuma od 1832. do 1862. godine, dakle iz perioda kada je Porečje bilo pod Turcima što ovi spomenici, ornamenti i napisi na njima predstavljaju vrlo zanimljive izvore za etnološka, lingvistička, kulturna i istorijska istraživanja cele Leskovačke Morave.

Zemlje i šume.

Njive su na mestima: Begove Njive, Trnjanke, Krušje, Raskrsje, Ispod Crkveno, Popovke, Kod Kaldrme, Korija, Malivezino i Kamberove Njive. Livade su na mestima: Jezerište, Šamak, Donje Polje i Donje Livade. Paše su na mestima: Rid, Rosulja, Lug i Visoki Rid. Vinogradi su na mestima: Rudarska Čuka i Kod Krsta a šume na Visokom Ridu, Crkveno Branište i dr.

Vode.

Pored rudara, kao što je rečeno, sa zapadne strane, teče Bara, odnosno kanal koji počinje iznad sela Nakrivnja, gde zahvata vodu iz Nakrivanjske Reke i kao samostalni vodeni tok ide sve do Južne Morave u Leskovačkom Polju. Rudarčani koriste Baru za pojenje stoke, „hlađenje“ bivola, pranje rublja i dr. Za piće koriste izdansku vodu iz mnogih bunara, koje ima gotovo svaka kuća, za navodnjavanje bašti rudarčani koriste izdansku vodu. U vreme uzgoja konoplje koršćena je, pored Bare i Veternica a za zalivanje kominjaka korišćena je voda iz Rakinog Vira, koji je načinila Veternica. U Rudarskoj Čuki ima nekoliko izvora – na potesu Rosulja nalazi se izvor „slane vode“, izvor „u Petkovo Lozje“ i dr.

Zanimanje stanovništva.

Rudarčani su pravi zemljoradnici. Bave se i stočarstvom. Po Leskovcu prodaju mleko po kućama a njihov sir je na pijaci u Leskovcu veoma cenjen. Imaju i vinograde. Raznovrsnost njihove zemlje, dobre njive za sve vrste useva, naročito za pšenicu i kukuruz, konoplju i podkulture; pasulj, tikve (bundeve), razno povrće; odlične livade i pašnjaci, zatim šume, sve to omogućava svakom domaćinstvu da sa svoge poseda dobije sve što je nužno za ishranu porodice i stoke, pa i za pijacu.

Poreklo stanovništva.

Rudare je posle oslobođenja od Turaka imalo 32 doma i 9 poreskih glava. Po Hanu, ono je 1858. godine imalo 30 domova i 10 poreskih glava. Danas (1960. g) ima 80 domova. Stanovništvo ovog sela čine ovi rodovi:

-Zagužančani su doseljeni iz Zagužana.

Starosedeoci su:

-Sultanci.

-Nikolinčiki.

-Markovići.

-Mita-Jovančani.

-Kostini (Marijini).

-Zeljini.

-Đinkovići.

-Pejčini.

-Trajčini.

-Šljangovi.

-Cvetanovići.

-Kalajdžici.

-Tasićevci.

-Nikolini.

-Deda-Ilijini.

-Zmijarkini.

-Cenini.

-Ćopinčiki.

-Šiptarci.

-Aleksić Stojan – doseljen je iz okoline Vranja.

-Aleksić Ariton – doseljeni iz okoline Vranja.

-Stošići – su doseljeni iz okoline Vranja.

-Aleksić Bora – doseljenik iz okoline Vranja.

-Stojanovići – su doseljenici iz okoline Vranja.

-Micić Sreten – se doselio iz okoline Vranja.

-Krstić Borisav – se doselio iz okoline Vranja.

-Krstić Petronije – se doselio iz Mrkovice.

-Milenković Kosta – se doselio iz Mrkovice.

-Spasić Mladen – se doselio iz Mučivrca.

-Spasić Vlajko  – se doselio iz Mučivrca.

-Stojanović Jovan – se doselio iz Mučivrca.

Rod Zagužančana predstavlja starija doseljavanja, dok su ostali doseljenici novijeg vremena, iz Drugog svetskog rata.

IZVOR: Prema knjizi Jovana Jovanovića „Leskovačko Porečje“. Priredio saradnik Porekla Milodan.