Poreklo stanovništva sela Žitniće, opština Sjenica. Prema studiji „Sela sjeničkog kraja antropogeografska proučavanja“ Mile A. Pavlović iz 2009. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.
Ovo selo povezano je sa Sjenicom makadamskim putem i od nje je udaljeno 31 km. Nalazi se jugoistočno od Sjenice, i smešteno je na Gornjem Pešteru. Po svom geografskom položaju svrstava se u dolinska naselja, a po tipu spada u razbijena naselja. Selo se nalazi u visinskom pojasu 1.120-1.140 m. Locirano je na dolinskim stranama Žitnićke reke, pritoke Brnjičke reke i malim okolnim dolinama, pa podseća na naselja kružnog oblika. Borivoje Ž. Milojević 1921. godine za lokaciju sela je napisao: “Kuće stalna naselja – leže na obema stranama dolina i bezmalo zatvaraju izdužen krug; iznad njih, na istim stranama dolinskim su stanovi – privremena naselja – koja čine veći izduženi krug. U ovom slučaju postoje dva koncengrična kruga od naselja, i to krug stalnih leži u krugu privremenih.” [Milojević, 1921, 84]. Okruženo je brdima koja ga zaklanjaju od vetrova: Velika glavica, Blato, Bela brda, Vučija jama, Veliko i Malo Plandište i Kurilovo. Između pomenutih brda su doline: Kamenice kod Vučije jame i Glavička dolina do Boronjskih stanova. U selu se izdvaja i nekoliko mahala koja nose imena po bratstvima: Gornja mahala, Muratovića, Šehovska, Bronjska, Bogućanska i Bilalovska mahala. Površina seoskog atara i Katastarske opštine Žitniće iznosi 1.694 ha. U selu je 2002. godine živelo 536 stanovnika.
Sredinom sela protiče Žitnićka reka koja se leti, tokom sušnih perioda, znatno smanji. U selu se nalaze i izvori: Kadinjača u Bronjskoj mahali, Šemov izvor ispod Borića i Bilalovski izvor u Gornjoj mahali. Od izvora “Vrelo” nastaje Draževski potok koji se uliva u Žitnićku reku kod Beljine pećine.
“Stanovi”, koje koristi stanovništvo ovog sela u letnjoj polovini godine, su koncentrično locirani po okolnim brdima. U Krivoj njivi su Bronjski stanovi, u Šabanovom kršu, Abazovom kršu, Novom selu i Plani, dok se stanovi Muratovića nalaze na Tetrebinjcu. U selu su nekad bile i brojne vodenice, od kojih u prvoj deceniji XXI veka, ne radi ni jedna.
Arheološka istraživanja ukazuju da selo ima korene još u kasnom srednjem veku, tj. da je postojalo i u doba Nemanjića. Na platou iznad Žitnićke reke nalazi se nekropola “Latinsko groblje”, na kojoj se nalazi nekoliko nadgrobnih spomenika u obliku krsta. Na brdu, koje se nalazi u sredini sela, na kome je locirana i škola, na njegovoj zapadnoj strani, utvrđeni su ostaci crkve sa nekropolom. Južno i zapadno od crkve je nekropola. Zapadno od crkve takođe su vršena istraživanja i nađeni su tragovi keramike, čija se starost vezuje za VI vek. To ukazuje da je na ovom lokalitetu verovatno postojao i kasnoantički objekat, koji je u srednjem veku obnovljen [Premović-Aleksić, 1985, 48-49]. Pod imenom Žitnik, selo je upisano 1455. godine, imalo je 10 domaćinstava i vođeno je kao džemat kneza Vuka [Šabanović, 1964, 10]. Na kraju XVI veka u selu su bile 22 kuće [Premović-Aleksić, 1997, 50].
Pisanih dokumenata o postanku i nazivu sela nema. Meštani smatraju da je u srednjem veku atar sela bio dobro obrađen, da je davao velike količine žita i da su se u njemu nalazili plemićki magacini za smeštaj žita, pa mu otuda i ime.
U selu se nalazi četvororazredna osnovna škola koja je počela sa radom 1946/47, i jedna prodavnica, a struju je dobilo 1965. i telefon 2006. godine. Selo ima veliki problem sa vodosnabdevanjem. Taj problem je posebno izražen u zaseoku Muratovići. Meštani su se vodom snabdevali sa “Česme”, koja se nalazi na sred sela, i do koje je voda bila dovedena, a danas ne radi. Do prvog izvora sa čistom vodom svakodnevno pređu 6,5 km ili vodu donose u posudama iz Sjenice. Vodosnabdevanje je individualno, sa lokalnih izvora. U selu se nalazi i mekgeb.
Stanovništvo se bavi stočarstvom. Dnevne migrants čini 46 učenika osnovne škole, koji školu od 5. do 8. razreda pohađaju u Dugoj Poljani.
Broj stanovnika ovog sela porastao je od 1948. do 1953. godine 20%, a do 1971. opao 2%, da bi u sledećoj deceniji (do 1981. godine) porastao 8% i u naredne dve decenije je smanjen 22%. Demografski procesi su intenzivni i veoma karakteristični, posebno od 1971, na šta ukazuju i sledeći podaci: 1991. bilo je 78 (71,56%) domaćinstava sa 5 i više članova, a 2002. godine 56 (55,67%). Drugi interesantan pokazatelj demografskih procesa je i taj što je prosečan broj članova u domaćinstvu u opadanju od 1961. godine.
Broj stanovnika i domaćinstava sa indeksima i prosečnim brojem članova u domaćinstvu
Godina Broj stanovnika Broj domaćinstava Srednji broj članova u domaćinstvu
1948. 541 82 6,59
1953. 650 96 6,77
1961. 639 93 6,87
1971. 640 102 6,27
1981. 691 109 6,33
1991. 654 109 6,00
2002. 536 106 5,05
Domaćinstva u selu Žitniće:
1. Bronja Hidajet
Domaćiistvo ima 6 članova. Udaljeno je od Sjenice 31 km, od osnovne škole 0,5 km, a od autobuske stanice 6 km. Kuća je građana od tvrdog materijala i ima vodu, sanitarne uređaje i struju. Jedno lice je zaposleno u rodnom selu. Tri člana domaćinstva traže posao, a 1 je đak osnovne škole. Bave se gajenjem goveda.
Poreklo: islamizirani Klimenti, poreklom iz Albanije.
Rod: Bronje.
2. Bogućanin Mahit
Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od Sjenice 31 km, od osnovne škole 1 km, a od autobuske stanice 6 km. Kuća nije građana od tvrdog materijala i nema vodu i sanitarne uređaje. Struju su dobili 1969. godine. U domaćinstvu nema zaposlenih lica. Dva člana domaćinstva traže posao, a 2 su učenici osnovne škole. Bave se gajenjem goveda.
Poreklo: doseljeni su iz sela Tuzinja, opština Sjenica.
Rod: Bogućanini.
3. Husović Faik
Domaćinstvo ima 7 članova. Udaljeno je od Sjenice 31 km, od osnovne škole 1 km, a od autobuske stanice 6 km. Kuća nijs građana od tvrdog materijala i nema vodu. Struju su dobili 1970. godine. Jedno lice je zaposleno u Kosovskoj Mitrovici. Domaćinstvo se bavi gajenjem goveda.
Poreklo: doseljeni su iz sela Kladnice, opština Sjenica.
Rod: Husovići.
4. Muratović Suljo
Domaćinstvo ima 12 članova. Udaljeno je od Sjenice 31 km, od osnovne škole 0,7 km, a od autobuske stanice 6 km. Kuća je građana od tvrdog materijala i ima vodu, sanitarne uređaje i struju. Četiri člana domaćinstva traže posao, a 3 pohađaju osnovnu školu. Bave se gajenjem goveda.
Poreklo: doseljeni su iz okoline Kolašina. Islamizirani Crnogorci.
Rod: Muratovići.
Iseljenici iz sela Žitniće:
1. Bronja Redžo
Domaćinstvo ima 6 članova. Iselili su se 2001. godine u Novi Pazar, radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
2. Bogućanin Hamdo
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se 1998. godine u Novi Pazar, radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
Žitelji sela Žitnića su se iseljavali pretežno u Novi Pazar.
U selu broj stanovnika do 19 godina života od 1991. do 2002. godine smanjen je 34%, ali je smanjen i broj stanovnika sa preko 60 godina starosti 54%. Indeks starenja stanovništva 1991. je bio 0,61, a 2002. godine 0,42 indeksna poena. Indeks starenja ukazuje da stanovništvo sela pripada mlađim populacijama i da selo ima demografsku budućnost.
Stanovništvo po veroispovesti
Godina 1991. %
pravoslavni – –
muslimani 654 100,00
ostali – –
Stanovništvo po nacionalnoj pripadnosti
Godina 2002. %
Srbi – –
Bošnjaci 533 99,44
Muslimani 2 0,37
Ostali 1 0,19
U Žitniću je po nacionalnoj pripadnosti 2002. godine bilo 99,44% Bošnjaka, 0,37% Muslimana i 0,19 ostalih. Meštani smatraju da su se njihovi preci doselili početkom XVIII veka iz Crne Gore i Albanije.
U selu je, sa preko 15 godina života, 1981. bilo 391, 1991. godine 448 i 2002. godine 397 stanovnika. Broj lica bez školske spreme u periodu 1981-2002. godine opao je 53%, a sa 4 razreda osnovne škole 17%. U istom periodu povećao se broj lica sa osnovnom školom 95% i sa srednjom školom 93%. Godine 2002. bilo je 6 lica sa završenim fakultetom. Broj nepismenih lica u periodu 1991-2002. godine smanjio se 33%. Godine 1991. bilo ihje 61 (13,61%), a 2002. godine 41 (10,32%).
Iz podataka se vidi da je 1991. godiie poljoprivreda bila vodeća grana privrede, jer je 88,99% domaćinstava prihode ostvarivalo iz nje. Atar sela ima i njiva, gde meštani gaje žita za sopstvene potrebe. Prihodi su ostvarivani uglavnom iz stočarstva, jer je 1981. godine bilo 3.383 grla ovaca. Međutim, 2002. godine slika je sasvim drugačija. Samo 46,22% domaćinstava izvore prihoda ostvaruje iz poljoprivrede, pri čemu je znatno veći udeo nepoljoprivrednih (21,70%) i mešovitih (26,41%) domaćinstava. Ovom stanju odgovara i situacija u stočnom fondu, jer je 2002. godine bilo samo 396 ovaca. Ekonomski snagu sela najbolje odslikava uravnoteženi odnos između aktivnog (47,00%) i izdržavanog stanovništva (47,38%).
IZVOR: UNIVERZITET U BEOGRADU GEOGRAFSKI FAKULTET, Mila A. Pavlović: SELA SJENIČKOG KRAJA antropogeografska proučavanja – naučna monografija, štampa „Forma B“, Beograd, 2009. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić
Komentari (0)