4. marta 1967. – U Zagrebu umro srpski književnik Vladan Desnica, autor poznatog romana “Proljeća Ivana Galeba”.
Vladan Desnica rođen je 17. septembra 1905. u Zadru u srpskoj porodici Desnica, pravoslavne veroispovesti. Njegov otac je Uroš Desnica, a majka Fani Desnica, rođ. Luković. Vladan Desnica potomak je Stojana Mitrovića Jankovića (oko 1635—1687), u srpskoj narodnoj pesmi poznatog kao Janković Stojan, vođe srpskih kotarskih uskoka u XVII veku, serdara Kotara, kavaljera sv. Marka, konjičkog kapetana, zapovednik tvrđave Ostrovice.
Desnice su srpska porodica poreklom iz Srba u Lici, odakle je pradeda Vladana Desnice, Danilo Desnica, trgovac i posednik, došao u Obrovac gde mu se rodio sin Vladimir Desnica (1850-1922) koji je sa Olgom Janković, kćerkom grofa (conte veneto) Ilije Dede-Jankovića (1818-1874), potomkom Stojana Jankovića, poznatim slovenofilom, pesnikom, prvakom srpskog naroda u Dalmaciji, imao sina Uroša Desnicu (Obrovac, 28. avgust 1874 – Split, 13. jul 1941), pravnika, člana Srpske stranke, nosioca austrijskog viteštva, predsednika Dalmatinske vlade, poslanika u Narodnoj skupštini, senatora, koji je učestvovao u donošenju Zadaraske rezolucije, a kao protivnik austrougarske aneksije Bosne i Hercegovine tokom Prvog svetskog rata bio interniran u Italiju. Pošto je konte Ilija Dede-Janković bio poslednji muški izdanak svoje porodice, Jankoviće su po njegovoj kćerki Olgi, nasledile Desnice, celokupnu imovinu u Islamu Grčkom, uključujući dvore Jankovića, porodičnu crkvu zemljišne posede i dr.
Uroš Desnica se oženio sa Fani Luković, kćerkom pomorskog kapetana Đure Lukovića iz porodice Luković iz Prčnja u Crnoj Gori. Uroš Desnica je sa Fani Desnica, rođ. Luković imao sina Vladana Desnicu i kćerke Olgu i Natašu.
Vladan Desnica studirao je prava i filozofiju u Zagrebu i Parizu, diplomirao na zagrebačkom Pravnom fakultetu 1930. Radio je kao advokat, a zatim je prešao u državnu službu. 1934. pokrenuo je književno-istorijski godišnjak „Magazin sjeverne Dalmacije“ koji je i uređivao dve godine. Književnim radom počeo je da se bavi pred Drugi svetski rat, a intenzivno tek posle oslobođenja.
Pisao je pjesme, poeme, kratke priče i novele uglavnom sa tematikom svoje rodne Dalmacije. Najpoznatiji roman mu je Proljeća Ivana Galeba objavljen 1957. u Zagrebu. Roman „Zimsko ljetovanje“ objavio je 1950, to je prvi srpski roman sa tematikom iz Drugog svetskog rata. Neke od njegovih pripovedaka imaju antologijsku vrednost: Posjeta, Priča o fratru sa zelenom bradom, Florjanović, Konac dana, Bunarevac, Solilokviji gospodina Pinka. U značajnija dela ubraja se zbirka pesama „Slijepac na žalu“ i drama „Ljestve Jakovljeve“.
Bavio se i filmom, napisao je scenario za film „Koncert“ 1954. jednan od najznačajnijih filmova jugoslovenske kinematografije. Po njegovom scenariju je snimnjen i flim „Prvada“ 1962, a posle njegove smrti „Pred zoru“ 1974. na osnovu istoimene novele, koja je realistička analiza gradsko-seoski odnosa u okviru ratnih dešavanja. 1974. po noveli „Florijanović“ snimnjena je istoimena TV drama.
Vladan Desnica je sahranjen u srpskoj pravoslavnoj crkvici Svetog Georgija pored dvora Janković Stojana u Islamu Grčkom. Crkvu u kojoj je sahranjen su uništile hrvatske snage tokom operacije Maslenica u januaru 1993. godine.
Zanimljivo je to da Hrvatska danas smatra da je Vladan Desnica hrvatski pisac i da je pisao hrvatskim jezikom. Osamdesetih godina se otkrilo da je sarađivao i pisao tekstove za Četnički pokret i Četničke novine u Drugom svjetskom ratu. Čak uprkos toj činjenici Hrvatska ne odustaje da Vladana i danas ne uvrsti u udžbenike osnovnih i srednjih škola kao isključivo hrvatskog pisca.
IZVOR: Vikipedija
Komentari (0)