Poreklo prezimena, selo Bioska (Užice)

Poreklo stanovništva sela Bioska, grad Užice – Zlatiborski okrug. Prema knjizi Ljubomira, Ljube Pavlovića, „Užička Crna Gora“. NASELJA I POREKLO STANOVNIŠTVA (knjiga 19) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga XXXIV), Zemun 1925. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj i tip sela, vode, zemlje i šume.

Zapadno od Stapara je visoko brdsko selo Bioska. Dokle su Stapari malim delom na Ponikvama, dotle je sva Bioska uglavnom sva na Ponikvama. Visoko, manje-više ravno selo na površi, s koje se sa istočne, severne i zapadne strane vrlo strmo spušta u bioštansko polje, poznato pod imenom Ročnjak. Ponikve su visoka trijaska površ, a Ročnjak je kredno dosta neravno, odlično navodnjeno i crnom smolnicom pokriveno polje, pruženo uz Đetinju više od 3 km u dužinu i više od 250 metara prosečne širine. Ovo je polje nenaseljeno, pod njivama i žitnica je ovog sela. Prepuno je jakih i bujnih vrela, koja izbijaju na sve strane ispod Ponikava i spuštaju se ka Đetinji. U sredini polja bliže Đetinji je Banja, oko koje je visoki Omar, po kome se naziva i jedan džemata ovoga sela.

Jugoistočni deo sela je opet na Ponikvama, koje se polako spuštaju Đetinji, bogat izvorima, zvanim Vrucima. Ovih Vrutaka ima nekoliko i padaju u Đetinju. Oko njih je najnaseljeniji deo sela Vruci. Vruci su na krečnjačkom i krednom terenu, vrlo plodni i navodnjeni kao Ročnjak. Od Bioske su zgodno odvojene Omarom i Ponikvama, da se u njih iz Bioske ulazi samo sa jedne strane. Što su zgodno odvojeni i prenaseljeni, počeli su prelaziti na sve strane, pa i preko Đetinje i podizati se pod Stapare. I Vruci i drugi delovi Bioske su najvećim delom na levoj strani Đetinje i u prigrevici, zbog čega se mnogo ceni i plodnost i zgodnost Bioske.

Bioska je jugoistočnim delom najnaseljeniji i najbogatiji deo, a severozapadno ušla u Taru i popela se na bare, najsiromašniji i najnenaseljeniji deo sela. Tamo ima nešto ispusta, zakosa, proređene šume s vrlo malo letnjih staništa. Ovo je kraj serpetinskog brda i ridina, koje svučene u Konjsku Reku i Đetinju čine štetu Ročnjaku i Vrucima.

Iznad Ročnjaka, bištanske stene, koja se diže nad Omarom sa severne strane i ispod koje se sastaju najveća vrela, sredina je sela, nad njim se uspravno podižu Ponikve, na čijim je plećima i dolovima rastureno ovo veliko selo. Svuda po Ponikvama su naselja i prostrana polja, gde su ostenjci, brdeljci i gradine ispaše, dolovi i vrtače naselja i ziratna polja, a Omari šume, vode i zakosi. Više od dve trećine Ponikava svojina je ovog sela i Stapara, samo jedna trećina u svojini drinskih sela: Solotuše, Pilice, Zlodola i Zaglavlja.

Stave Karačice i Konjske Reke u reku Đetinju su u jugozapadnom delu sela. Na stavama su prostrane plavine i na sve strane uništene luke i polučci. Mnogi ogoljeeni ridovi kremanskog Strmca i Kadijine Glavice uzrok su propasti većeg dela poljskih imanja u Đetinji. Po strmačkim i kadijinim Ridovima ovde-onde su osobiti zakosi i zgodna imanja, kuda je naseljen najsiromašniji deo Bioske Stanići i kremanski Radojevići, jedno od drugih skoro neodvojenih.

Bioska je najveće oblasno selo, rastureno velikim džematima. Na Strmcu i Kadijinoj Glavici s osojne strane su Stanići, rastureni po ridovima i barama i izdignuti do Tare. Iznad crkve i škole, koje su pored Đetinje i u zapadnom delu sela, skoro na kraju, je Bioska, iznad polja i po Ponikvama, pravo solotuškoj Jasikovici. Koso od Bioske, više na severoistok je vis Pehar na Ponikvama i oko njega džemat Pehar, koji je nad Solotušom i njenim Pisanikom. Iznad velikog vrela i u sklopovima, kraj kojim jure viloviti potoci i doba kiša i topljenja snegova je najstarije naselje ovog sela Keserovina.

Pored Ponikava, tamo gde ima jaruga, dolova i ridova su Ponikve, novi džemat ovog sela, iznad staparskih Dolova i pored bajinobaštanskog puta. Istočno od Keserovine iznad drugog glavnog vrela u Ročnjaku, opet na Ponikvama su Ćosići. Bliže Staprima i pored novog puta i oko izvora su Jankovići. Oko mehane, iznad stava oba vrela pod mehanom je Ročnjak. Pod Jankovićima a istočno od Ročnjaka je Malić-Brdo. Ispod Ročnjaka na Omaru oko Đetinje i preko nje po osoju kremanskog Strmca je Omar-Banja, nazvana po tome što je tu pored reke Đetinje i u koritu vrela mineralni izvor sumporače Bioštnske Banje. Ispod Jankovića na jug i na istok od Omara je zatvoreni džemat Vruci pravi zaseok, zgodnom prilikom može biti i novo selo.

Starine u selu.

Bioska je staro naselje, još iz najranijih vremena. Iskopine po pećinama u Vrucima, Keserovini, Ročnjaku i Banji, stari grobovi po Ročnjaku, Keserovini i oko crkve; stare putine po Peharu i Ponikvama; stare zidine u Keserovini i Biosci, dokaz su starog života i nekadapnjih kultura. Današnja Bioska nema starih porodica, pogubila ih je i raselila.

Izumrle i raseljene porodice.

-Još je u živoj uspomeni da je u Keserovini živela stara porodica Keseri, koja je ostavila samo ime kraja, gde je bila. Keseri su stara porodica i ko se god iz njihove Keserovine iselio i otišao na drugu stranu prezivao se Keser ili Keserović. Ovih Kesera ima dole u Jadru na više mesta kuda su otišli iz ovog sela. Da li ih je ostalo ovde, pa se posle stopili sa doseljenicima, danas niko ne može da tvrdi. Kesera ja bilo dosta godina po dolasku prvih bioštanskih porodica.

-Na Omaru oko Banje bila je jedna stara porodica, koja je slavila Đurđic; negde se dole niz Drinu pomerila i rano izgubila. Od ove porodice kao da će biti potomaka u Kostajniku i selima oko njega.

Doseljene porodice:

–Lazići su najranije doseljena porodica ovog sela, koji su ovde stigli pre 220 godina. U selo uz staparske Perišiće i selotuške Gentiće došla su dva brata od Kuča iz jednog istok mesta. Jedan se od braće odseslio čim je došao u ovo selo i sišao ili u Ravnaju ili Belotić u Rađevini i tamo se naselio, gde i danas ima svoga potomstva, a drugi se naselio u staroj Biosci, oko Vrela. Od ovoga su Lazići u Biosci gde ih je danas 19 kuća, slave Nikoljdan.

–Kneževići (Kostići) su druga istodobna stara porodica. U ovo selo došla su četiri brata: Simeun, Radoje, Kosta i Mihailo Knežević iz sela Kneževići u Pivi. Čim su pali u Pehar podelili su se. Još pri seobi umro je Mihailo i ostavio iza sebe udovu Stanojkui više sinova. Po smrti Stanojčinoj podele se sinovi i dva siđu u Radalj srodnicima Radićima i uz njih se spuste u Mačvu, dva ostanu u selu i jedan umre bez dece a drugi umre mlad i ostavi sina Bogdana čiji se potomci zovu:

-Bogdanovići i Stanojčići;

a druga dvojica siđu u Bobovu pod Medvednik i tu uz srodnike, sinove umrlog Radoja, koji se ranije iselio, ostanu i imaju potomstva. Od Koste su potomci Kostići. Kneževići u Peharu, Stanojčići i Bogdanovići u peharu, Kostići u Peharu i Keserovini su jedna porodica, ima ih 78 kuća, slave Nikoljdan.

–Aćimovići su treća istodobno stara porodica. Uz Simeuna Kneževića došli su iz istog mesta u Pivi Nikodim i Savatije Kneževići, sinovi starca Aćima, koga su vodili među sobom. Oba brata su se naselila u Peharu pored Kneževića i po smrti Aćimovoj nazvali se Aćimovići i izdelili se. Savatijevi potomci iselili su se u Užice i tamo pogubili, a Nikodimovi su ostalu u Peharu i još su se mnogo raseljavali na sve strane. Aćimovići su kao i Kneževići isticali vrednošću, radom i držanjem; ima ih uvek kao trgovaca, činovnika i zanatlija po svim krajevima Srbije. U selu ih je 20 kuća, slave Jovanjdan.

–Jelisavčevići (Jelisavčići i Đurovići) su četvrta stara porodica. Ova stara hajdučka porodica mnogo je proteravana i raseljavana, ovde je došla od Kuča, iz istog mesta odakle su rastinski i zaovljanski Kremići. U ovo selo došla su tri brata: Marko, Miloš i Krsto uz staru mater Jelisavetu(Jelisavku). Krsto je bio hajduk i odmah po dolasku u Biosku odelio je svoje i preveo u Zaovine u Konjsku Reku, tamo ih stavio pod nadzor srodnika Kremića, sa kojim je hajdukovao. Krstov je unuk čuveni Pavle Jelisavčić, koji je dugo hajdukovao po Srbiji i Bosni pedesetih i šezdesetih godina 19. veka, koji se na kraju predao našim vlastima, spustio u Užice i tamo umro u dubokoj starosti. Iz sebe je ostavio veću porodicu. Jelisavčići u Keserovini i Đurovići u Ponikvama su Jelisavčevići, ima ih 20 kuća, slave Jovanjdan.

–Ljubičići (Janići) su peta stara bioštanska porodica. Udova, vrlo kršna i snažna, pritom vrlo otvorena i rečita starica Ljubicadošla je iz Dobrih Sela u Drobnjacima sa dva postarija pastorka: Miladinom i Obrenom. Obrena je već bila zapopila i dovela ovde da popuje, bio je mlađi od Miladina i čim je došao odelio se i naselio u Biosci uz Laziće. Popovao je pri manastiru Rači kratko vreme. Umre mu popadija, i one se po nagovoru nekog prijatelja, kaluđera iz Rače, zamonaši i ode u Nikolje da služi. Tamo mu se mnogo dopadne te prevede maćehu Ljubicu, koja mu se starala o deci, i neseli u Rošcima. Po ovoj maćehi Ljubici potomci oba pastorka zovu se Ljubičići i ovde i u Stanićima. Ima ih kao Janića u Keserovini 24 kuće, slave Đurđevdan.

–Jankovići su šesta stara porodica. Jankoviće, po kojima se ceo kraj sela zove, doveli su iz sela Cerja ili Cerove (?) kod Pljevalja Janko i SavkoPljevaljci, ranije Kuči. Savko je bio sveštenik i popovao u ovom selu mnogo godina te tu i umre. Od Savka se odeli Janko i njemu ostavi dva sina od prve žene, a sa drugom ženom i decom sputi se u Draksin i tamo zasnuje veliku porodicu Jankoviće. Od njih su:

–Despotovići i Novakovići u Omaru, ima ih ukupno (sa Jankovićima) 31 kuća, slave Nikoljdan.

Poznije porodice doseljene u selo u vremenu do 1792. godine su:

–Ćosići. Doveo ih Janko Ćoso iz istog mesta odakle je bio Janko Pljevljak. Janko je imao dosta dece i jednog brata, čiji su se potomci raselili. Ćosov kraj nazvan je Ćosići, njih je 19 kuća, slave Đurđevdan.

–Anđići su druga porodica ovog vremena. Svekrva Anđa Komanka sa tri udove snahe i decom došla je iz sela Komana u Crnoj Gori u Bijela Brda kod Višegrada. Jednu od snaha sa decom ostavi u Brdima a sa dve snahe je prešla u Biosku i prva se naselila u Vrucima. Na oba joj se mesta potomci zovu Anđićima. Slabi su ali se drže; mnogo zamiru, te se održavaju umetnutim porodicama sa strane. Anđići u Vrucima i pored njih;

–Miličići i Vasići su jedna porodica; ima ih 19 kuća, slave Aranđelovdan.

–Mitrašinovići su treća bioštanska porodica iz ovog doba. Došla su dva brata; Mitrašin i Jovan, ili Malići ili sa Malić-Brda kod Čajniča u Bosni; oni su prvi naselili Malić Brda iz Ročnjaka. Jovan je umro bez dece a Mitrašinovići u Malić Brdu i Stanićima su jedna porodica sa 14 kuća, slave Stevanjdan.

–Rogići (Jarakovići) su četvrta porodica ovog doba. Petronije i Milo Rogići su iz Jarakovića kod Pljevalja; došli posle Jankovića, gde ih je zaustavio i naselio pop Savko. Ovde su dugo bili zajedno u Keserovini. Milovi sinovi prešli su u Kosjerić. Danas su više poznati kao Jarakovići svi su u Keserovini – 25 kuća i tri kuća Rogića u Đurovićima, prvi slave Nikoljdan, drugi slave Jovanjdan.

–Panići su peta bioštanska porodica ovog doba. U Kremna su došli iz sela Malinska u Drbnjacima tri brata, Pano, Ćorko i Radoš, pa su se podelila, Radoš ostao u Raduši a Pano i Ćorko se spustili na Strmac po dnu Kremana u Karačicu. Panova deca se odvoje od Ćorkovog sina Radoja i pređu u ovo selo na Malić Brdo. Panići na Maliću, Omaru i Ročnjaku i:

–Marinkovići u Omaru su jedna porodica, ima ih 29 kuća, slave Petrovdan.

–Stanići su šesta postarija bioštanska porodica ovog doba. U Kremna su došla dva brata, Simon i Milosav i snaha, udova, Stana. Stana je imala dva sina. Čim je došla u selo, odeli se od devera i naseli na Konjskoj Reci, pri ulazu u tesnac. Po smrti Staninoj podele se njeni sinovi, jedan pređe u Biosku i naseli se na strmačkim stranama. Od Staninih unuka mnogi su se naselili niz Drinu, po Jadru i Mačvi a bilo ih je u Valjevu i drugim krajevima. Ovde ih ima 19 kuća, slave Sv. Vrače.

–Stevanovići su sedma bioštanska porodica iz ovog doba. Došli su iz Grahova u Crnoj Gori na Glasinac, tu zapali i podelili se u dve velike grupe; jedni su otišli dublje u Bosnu a drugi u Osat. Od ovih iz Osata, iz blizine Srebrenice došli su u ovo selo Stevanovića dva brata, naselili se u Vruce kao zidari i tu ostali. Ima ih 16 kuća, slave Aranđelovdan.

–Radivojčevići su osma bioštanska porodica iz ovog doba. Ova živa i neizmerno vrlo vesela porodica je iz Bjelice u Crnoj Gori, sišla u Goražde, dugo stanovala u selima oko Goražda pa se doselila u ovo selo. Jedni su ostali ovde a drugi sišli u Mačvu u Zasaavicu, tamo jedno vreme ostali, pa jedni posle prešli Savu i naselili se u Baranju. Ima ih i ovde i u Zasavici, u Biosci 10 kuća, slave Jovanjdan.

Doseljenici u Biosku posle 1807. 1834. i 1878. godine:

–Cvetići su prvi doseljenici iz ovog doba. Dva krivošijska uskoka, Cvetko i Soko, dva rođena brata, posle podužeg napada i borbi oko Risna i Novog u Boki Kotorskoj, oba poginu i njihove udove sa decom odvuku se i sklone u Grahovu. Sokolova udova Cveta, koja je bila rodom od Stevanovića, sazna da su se njena braća našla u ovom selu, dovede sa sobom svoju i svoga umrlog devera i jetrve decu i naseli ih u Vrucima. Nešto se njene dece slilo u Šumadiju. Ovde ih je u Vrucima kao Cvetića 16 kuća, slave Markovdan.

–Cicvarići i Terzići su druga bioštanska porodica ovog doba. Neki Simo Cicvara iz Nikojevića došao je kao terzija u ovo selo. Simo je radio svoj zanat o selu i na sve strane, a radio ja najviše na Omaru u Pešićima, čijom se udovom oženio. Cicvara je bio siromah terzija pa su mu i potomci takvi. Njihove su kuće oko Banje, a neki su mu potomci otišli u Anđiće na njihova imanja. Omarske Cicvare zovu Terzići a Vrutačke Cicvarići. Ima ih 18 kuća, Terzići slave Nikoljdan a Cicvarići Aranđelovdan.

–Valjari (Valjarnjvići) su treća porodica iz ovog doba. Valjari su iz Kobiljeg Dola na Grahovu, sišli negde oko Pljevalja pa odatle došli u ovo selo i naselili se na Omar oko Banje i u Paniće. Za njih se misli da su potomci nekakvog Pjeva Valjara, dobrog pevača i veseljaka. Ima ih 13 kuća, slave Petrovdan, oni u Radivojčevićima Jovanjdan i u Simićima Mitrovdan.

Kasniji doseljenici su:

–Trifunovići su u Biosci, došli iz Kamene Gore do Prijepolja, ima ih 10 kuća, slave Đurđevdan.

–Simići su na Omaru, doseljeni iz Ceklina u Crnoj Gori, ima ih 5 kuća, slave Mitrovdan.

–Mijatovići su u Ćosićima i u Jankovićima, došli su iz Gračanice kod Priboja, ima ih 6 kuća, slave Alimpijevdan.

–Baškići su u Ročnjaku, doseljeni iz Seljana kod Prijepolja, ima ih 3 kuće, slave Stvanjdan.

–Tadići su na Ponikvama, doseljeni iz Pilice kod Pridola(?), ima ih 3 kuće, slave Stevanjdan.

–Kljajići. Njihovog pretka prevela je mati pri udaji u Mitrašinoviće na Malić-Brdu, ostavila ga tu, gde su mu potomci na Malić-Brdu i Ponikvama: Oni su iz Obajgore; ima ih 5 kuća slave Stevanjdan, svoju slavu Lučindan su napustili.

–Neškovići su u Biosci iznad crkve, doseljeni iz Osata u Bosni, ima ih 3 kuće, slave Nikoljdan.

–Ćosići drugi su u Ćosićima, došli na imanje starih Ćosića, čijim precima su prišli. Starinom su iz Trnave kod Nove Varoši, ima ih 3 kuće, slave Ivanjdan.

–Delijići su potomci Delije Minića, terzije, došli u Ćosiće iz Pčelica, ima ih 3 kuće, slave Lazarevdan.

–Panići drugi su u Omaru, došli iz Trnave kod Nove Varoši u stare Paniće na njihova imanja, primili njihovo prezime, ima ih 4 kuće, slave Đurđevdan.

–Glišići su u Omaru, došli iz Slatine kod Priboja, ima ih 4 kuća, slave Jovanjdan.

–Delijići drugi su u Ćosićima, doveo ih kovač Delijaiz Velike Drenove kod Prijepolja, ima ih 5 kuća, slave Lučindan.

–Rogići drugi su od Vitasa iz Kremana, ušli na imanje Rogića, primili njihovo prezime, ima ih 4 kuće, slave Đurđic.

–Pavlovići su u Vrucima, doseljeni iz Velike Drenove, došli na Anđića imanje, ima ih 7 kuća, slave Aranćelovdan.

–Đokići su od Pčelica, opet na imanju Anđića, ima ih 6 kuća, slave Aranđelovdan.

–Nikolići su u Vrucima, došli iz Stapara iz Tupaje, ima ih dve kuće, slave Lučindan.

–Čelikovići su u Ročnjaku, doseljeni iz Zaovina, naselili se na imanju Jankovića, ima ih 3 kuće, slave Nikoljdan a svoju slavu Đurđevdan su napustili.

–Sinđići su u Ročnjaku, došli iz Stapara, ima ih dve kuće, slave Stevanjdan.

–Kojadinovići su u Ročnjaku, došli iz Zaovina, ima ih dve kuće, slave Stevanjdan.

–Gagići su u Omaru, došli iz Pilice od Jojića, ima ih dve kuće, obe na tuđim imanjima, jedna slavi Petrovdan, druga Jovanjdan.

Pozniji doseljenici su:

–Milivojčevići su iz Solotuši, jedna kuća, slave Đurđic.

–Ilići su u Panićima, došli iz Pilice, jedna kuća, slave Petrovdan.

–Jokići su iz Jagodine kod Višegrada, jedna kuća, slave Ignjatijevdan.

–Mićovići su u Anđićima, doseljeni iz Šljivovice, jedna kuća, slave Aranđelovdan.

–Plakalovići su u Anđićima, došli iz Stapara, jedna kuća, slave Aranđelovdan.

–Maksići su u Anđićima, došli iz Stapara, jedna kuća, slave Aranđelovdan.

U Biosci je 479 domova od 45 porodica.

IZVOR: Ljubomir Pavlović – Užička Crna Gora. NASELJA I POREKLO STANOVNIŠTVA (knjiga 19) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga XXXIV), Zemun 1925. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.