Poreklo stanovništva sela Bojišina kod Grdelice, opština Leskovac. Istraživanje saradnika portala Poreklo Miroslava B. Mladenovića Mirca, lokalnog etnologa i istoričara
Nastanak sela i poreklo stanovništva
Selo Bojišina je naseljeno mesto grada Leskovca u Jablaničkom okrugu. Dministrativno pripada opštini Leskovac od 1965. godine-do te godine je pripadalo opštini Grdelici, koja je kao varošica i opštinsko mesto ukinuta i pripojena kao naselje leskovačkoj opštini.
Prema popisu iz 2002. godine bilo je 245 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 267 stanovnika). Ovo naselje je potpunosti naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002.g).
U poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika. Interesantno je da je u popisu 1948. godine bilo 337 stanovnika. Najviše ih je bilo u popisu iz 1961. godine je bilo 393 stanovnika. Posle toga migracija stanovništva sa sela je učinila takvu sumornu sliku stanovništva u selima juga Srbije.
To je manje planinsko selo u grdeličkoj klisuri desno od J. Morave. Leži između naselja Dedine Bare sa SZ i Boćevice sa JI.
Selo Bojišina je naselje razbijenog tipa. Pojedine mahale, počev od J. Morave, zovu se: Kalajdžici (10k), Kopitarci (3k), Cvetkovci (7k), Ivkovci (10k), Stamenkovci (4k), Božičani (12k) i Bojaninci (10k). Ukupno selo ima 56 domova (1958.g.).
Bojišina je relaativno mlado selo osnovano od doseljenika krajem XVIII ili početkom XIX veka. Do Drugog svetskog rata (1941) Bojišina i susedna Boćevica bile su jedno naselje. To naselje zvalo se Bojišina, dok se Boćevica vodila kao njena mahala.
Bojišina ranije je imala dve mahale: Derven pored J. Morave u zapadnom delu sela i Košara na planinskom zemljištu u istočnom kraju sela.
Derven (klanac) sada se računa kao deo varošice Grdelice. U njemu ima 19 kuća sa sledećim ranije bojišinskim rodovima: Tasići(4), Mladenovići(2), Stojkovići (2), Jovići I (4), Jovići II (2), Đekići(3) i Pešići(2).
Mahala Košara imala je 4 kuće od roda Jović I. One su pre nekoliko godina se spustile u pomenuti deo zvani Derven.(1960).
Seoske slave su: Spasovdan i Beli Petak (prvi petak posle Duhova). Ustvari Beli Petak je preslava „zaričana“ 1910.g., jer je tada mnogo „ubio grad“. U ovom selu više je gostiju 60.g. 20. veka bilo na dan beloh petk, pošto Spasovdan slave i neka druga okolna sela.
Stanovnici se vodom snabdevaju iz nekoliko manjih kladenaca.
* * *
Starine i prošlost:
Potes Dobrovo Selo leži u gornjem visokom delu današnje Bojišine blizu mesta Petlov Rid. Tu je nekada bilo neko naselje. Seljaci su na tom mestu izoravali: cigle, crep i drugo nešto.
Seljaci su pričali da su te cigle „kvadrataste“ sa stranama dugim oko 30 santimetara, debljine cigala oko 10 santimetara.
Na potesu Ramnište, do današnje mahale Bojaniinci, govori se, da je postojalo neko staro groblje. Sada je tamo njiva seljaka Velimira Nikolića. On je govorio, da je u njivi izoravao „dugačke grobove“, pošto su „neki put ljudi bili visoki“ (1960.g.).
U pomenutom ratu između današnje Bojišine i Boćevice vodila je okupaciona srpsko-bugarska granica.
Bojišina je ležala na teritoriji Srbije, a Boćevica na teritoiji okupiranoj od Bugara. Onda su se počele računati kao posebna sela. Inače atar sela sa njivama, pašom i šumom ostao je zajednički.
Bojišina ima posebno groblje. Nalazi se blizu mesta Košara. Tamo je i seoski krst. O praznicima seljaci posećuju crkvu u Grdelici.
* * *
Poreklo rodova (1960.g.):
Današnje stanovništvo Bojišine potiče od predaka koji su doseljeni.
Rodovi su:
– Rod B o ž i č a n i (10k)-slava Sv. Nikola, poreklom su iz Božice u Bosiljegradskom Krajištu. Osnivač roda zvao se Peša. Iz Božice iselila su se tri brata: Peša je došao u Bojišine, Jovan se naselio u Koraćevac (sada od njega potiču Milosavljevići), a Filip se naselio se u novo selo ( jedan rod Filipovića se odselio u Lopušnju);
– Rod I v k o v c i (10k)-slava Mitrovdan, doseljeni su iz nekog naselja „ispod Niša“. Imaju ogranak u susedno selo Boćevici (Ćelinci, Stankovci);
– RodB o j a n i n c i (10k)-slava Sv. Nikola, čukundeda im je došao iz sela Grabovnice blizu Leskovca;
– Rod K a l a j dž i c i (10k)- slava Sv. Jovan, potiču od pretka koji je bio kaladžija;
– Rod C v e t k o v c i (5k)- slava sv. Arhanđeo, poreklom iz nekog sela sa Kopaonika kod Kuršumlije. Jedan brat se doselio u Bojišinu a drugi u Bistricu. Od pretka u Bistrici potiče rod Pešinci u tom selu rod Konjari u Orahovcu;
– Rod S t a j k o v c i (4k)-slava sv.Arhanđeo, žive 2 kuće u mahalu Kopitarci i u mahalu Cvetkovci. Doseljeni iz Kopitaraca blizu Džepa;
– Rod S t a m e n k o v i ć i-krsna slava sv. Nikola, grana su od roda Stankovi i žive u Kopitarskoj mahali;
– Rod S t a m e n k o v c i (4k)-slava sv. Nikola, grana od Stojkovi;
– Rod S t e v a n o v i ć i (2k)-slava sv. Arhanđeo, žive u Božičkoj mahali. Posle njih se niko nije doselio.
Iseljenici: Vukići 81k)-iselili se u Grdelicu. Stanojevići (1k), Božičani (1k), Đelinci (7k), i Stamenkovci (2k) iselili se u Boćevicu.
Od roda Bojaninci iseljena su 3 domaćinstva: Matejči (Kumanovo), G. Brijanje (Pusta Reka) i Stubla (Pusta Reka). Od Stajkovci su iseljeni u: Leskovac, Zrenjanin i G.Brijanje (Pusta Reka).
* * *
Toponimi (nazivi mesta-topografski nazivi):
– Strmac, Cer, Zalučak, Kupinjak, Srednji Rid, Kasapski Trap, Crni Panj, Straška Padina, Jablanska Dolina, Golemi Kamen, Orašje, Sikiljevac, Straljnje, Visoki Rid, Dobrovo Selo, Ramnište, Bojišine…
* * *
VLASOTINAČKI SREZ:
Bivši vlasotinački srez bio je širi nego sadašnja teritorija opštine Vlasotince. Obuhvatao je deo Lužnice, Crnu Travu, Grdelicu i još nekolicinu pomoravskih sela.
Vlasotinački srez je do 1880 godine pripadao Leskovačkom okrugu. Od 1880. godine pripadao Niškom okrugu, od 1890. godine Pirotskom okrugu, a potom Vranjskom okrugu.
Vranjskom okrugu pripadali su sledeći srezovi: Leskovački, Vlasotinački, Jablanički, Bosilegradski, Masurički, Poljanički i Pčinjski.
Vlasotinačkom srezu pripadale sledeće opštine sa selima i njihovim zaseocima:
– Brodska (Brod),
– Vlasotinačka (Vlasotince, Brezovica), Grdelička (Grdelica, Tupanovci, Kozare, velika Sejanica, Mala Sejanica, Dedina Bara, Bojšina, Palojci, Lični Dol, Krpejci),
– Gornjo orašačka (Gornji Orah sa zaseocima: Jakovljeve, Lukačeve, Krstićeve, Raićeve, Aleksine, Ćuovo, jezdine, Pržojne i Vrelo),
– Darkovačka (Darkovci (Darkovce) za zaseocima: Livađanska, Ristina, Rženačka, Antunovska, Zlatanovska, Miličeva),
– Dadinačka ( Dadinci(Dadince), Jastrebac, Gradište, Kovačeva Bara i Lopušnja sa zaseocima: Samaranija (Samarnica), Ravna Gora, Ostrc, Straškovac
– Dejanska (Dejan sa zaseocima Leunovo(Lenove), Zlatićeve (Zlatićevo), Đorđine, Mankiševe (Mankićevo i Borin Do sa zaseocima:Bilo i Džakmonovo),
– Dobroviška (Dobroviš, Leskovica, Stranjevo),
– Dobro Poljska ( (Dobro Polje sa zaseocima: Crkvena, Krstićeve, Bistrica, Javorje, Kozilo),
– Kalanska ( Kalna, Gradsko, Jabukovik, Preslap),
– Konopnička ( Konopnica, Batulovce, Stajkovci (Stajkovce), Rajno Polje),
– Kruševačka (Kruševica, Ravni del, Crna Bara, Boljare, Crnatovo),
– Orašačka (Orašje, Kukavica, Ladovica, Dobrotin, Prilepac, Gložane),
– Predejanska (Predejane, Bričevlje, Suševlje, Koraćevac, Guzevlje),
– Ravno Dubravska ( Ravna Dubrava, Komarica),
– Rupljanska (Ruplje sa zaseocima: Ostrozub, Jasinci, Rajčetine, Rajčetine, Dursinci, Pavličane, Panar, Bajinci, Mlačište, Crveni Breg; i Novo Selo da zaseocima: Zavišiće, Leskova padina, Rašićevci, Porečane, Bučje),
– Svođanska ( Svođe),
– Tegošnička (Gare sa zaseocima: Gornje Gare, Donje Gare i Krivi Del),
– Šišavačka ( Šišava, Lipovica, Lomnica, Sredor, Skrapež, Gunjetina),
– Crnotravska (Crna trava sa zaseocima: Obradovci???, Babiševe, Crkvenovci, Stepanovci, Lazarićeve, veljkovci, Jovanovci, Progolovci, Donja Kozarnica, Čuka, Popadinci, Goluševci, Gornji Slavkovci, Todorovci, Popovićeve, Ivićeve).
*
Pre Drugog svetskog rata u jednom vremenu je i selo Bonjince (Zaplanje-lužnički kraj) pripadao vlasotinačkom srezu.
Posle Drugog svetskog rata(1945.g) ukidaju se srezovi, a opštine koje su bile formirane od seoskih teritorija su ukinute, a tako su gradovi: Vlasotince i Crna Trava postale opštine sa teritorijom okolnih sela, koja su administrativno pripojena kao geografska celina atarima ovih opština.
Intersantno je da je Grdelica i Predejane sa okolnim selima pripalo leskovačkoj opštini, a i neka sela su „promenila“ administrativno teritorije u zaplanje i oko Grdelice, Crne Trave i Vlasotinca.
Ovaj administrativno-geografski opis je potreban radi „preseljavanja“ stanovništa iz jednog kraja na drugi u okviru ovog planinskog kompleksa, jer se prilikom naseljanjvanja u 18, 19 i 20 veka stanovništvo u potragom za boljim pašnjacima sa celokupnim porodicama-kao stočari, vrlo brzo nalazili i „osvajali“ teritorije na planinskim pašnjacima ovg dela Južne Srbije.
Potreba je da se na jedno mesto u okviru istraživanja porekla stanovništva ima kao jedna celina svih ovih sela Vlasotinca, Crne Trave, Grdelice i Predejana i dela Lužnice; jer je u vremenu pod Turcima mnogo njih zbog osvete „prelazio“ sa jedne na drugu teritoriju. Tako će postojati mogućnost vda se pojedini rodovi nađu u nekada zaboravljenim i uadljenim selima ovog dela Povlasinja i Grdeličke klisure.
* *
Do 1965, godine Grdelica kao naselje je sedište Opštine Grdelica koju su činila naseljena mesta: Bistrica, Boćevica, Bojišina, Bričevlje, Crveni Breg, Dedina Bara, Dobrotin, Donji Bunibrod, Gornji Bunibrod, Graovo, Grdelica Selo, Grdelica Varošica, Guberevac (tada pod zvaničnim imenom Guberevce), Koraćevac, Kovačeva Bara, Kozare, Krpejce (tada pod zvaničnim imenom Krpejice), Ličin Dol, Mala Grabovnica, Mala Kopašnica, Mrkovica, Nesvrta, Novo Selo, Oraovica kod Grdelica (tada pod zvaničnim imenom Oraovica), Padež, Palojce, Predejane Selo, Predejane Varošica, Slatina, Suševlje, Tulovo, Tupalovce, Velika Grabovnica, Velika Kopašnica, Velika Sejanica, Vilje Kolo, Zagužane, Zoljevo i Žižavica. Posle ukidanja opštine područje bivše opštine je u celini ušlo u sastav opštine Leskovac.
NAPOMENA:
Ovde je izostavnjen RODOSLOV porekla prezimena, kao i dopuna višeetapnog raseljavanja stanovništa; dok se ne istraži poreklo rodova sa prezimenima iz vlasotinačko-crnotravsko-vlasinskoga kraja.
Autor: Miroslav B. Mladenović Mirac, lokalni etnolog i istoričar i pisac pesama i priča na dijalektu juga Srbije
26. novembar 2013.godine Vlasotince, Republika Srbija
* * *
IZVORI:
[1] Jovan F. Trifunoski:- “GRDELIČKA KLISURA”, 1964. godine [2] Wikipedija:- http://sr.wikipedia.org/wiki/Bojišina [3] Miroslav B Mladenović Mirac:-“Sela u vlasotinačkom kraju” (1970-2013.g), Vlasotince* * *
Autor: Miroslav B. Mladenović Mirac, lokalni etnolog i istoričar i pisac pesama i priča na dijalektu juga Srbije
27. novembar 2013.godine Vlasotince, Republika Srbija
Komentari (0)