Poreklo stanovništva sela Aleksine, opština Vlasotince. Istraživanje saradnika portala Poreklo Miroslava B. Mladenovića Mirca, lokalnog etnologa i istoričara
Nastanak sela i naseljavanje stanovništva
Selo ALEKSINE je naselje razbijenog tipa, na desnoj dolinskoj strani Vlasine, desne pritoke južne Morave i južnoj padini zapadnog dela grebena koji čine razvođe između reka Vlasine i Ljuberađe, 20 km istočno od Vlasotinca.
Selo se prostire u visinskoj zoni 400-700 metara nadmorske visine.
Na starim topografskim kartama obeleženo je pod nazivom Aleksina mahala a na novim pod današnjim imenom Aleksine. U narodu se zove i Aleksina.
Prema zapisu lokalnog etnologa Miroslava Mladenovića, u kazivanju starijih ljudi u selo G. Dejan 1975.godine, iz sela Dejan se u sadašnje selo Aleksine prvi se zaselio Aleksa iz sela Dejan, pa je po njemu i naselje prvo nazvano Aleksina, potom Aleksina mahala i na kraju Aleksine.
Aleskinu mahalu su zasnovala tri brata: Stoilko, Jovan i Janko-verovatno Aleskini sinovi. Ovde ima doseljenika iz Pržojinih, Ramnog Dela i Bonjinca.
Selo Aleskine se deli na mahale sa rodovskim nazivima (Jovanovci,Jankovci i dr). Osnovano je kao mahala Oraha (danas Gornji Orah), koji se pominje 1516.godine.( 31. domaćinstvo i 16 neoženjenih) kao derven, od koga su vremenom nastala tri danas samostalna sela-Aleksine, Pržojne i Gornji Orah.
Mahale sela Aleksine:- Gornja Mala, Albanija, Džurinci, Vuršinci, Rid. Mahala Albanija u selima: Aleksine i selo Svođe je dobila naziv na sećanje ratnika na golgotu prelaska preko Albanije u Prvom svetskom ratu.
Tokom prve decenije XX veka, postojalo je “staro selo“, gde su najpre bile „stare kuće“.
Prema zapisu, u ovim krajevima je nekada u ovim krajevima 1710. godine je „vladala“ opaka bolest tada nazvana „crna čuma“ (kolera); koja je prema smrtnošću stanovnika „prepolovila“ selo Aleskine.
Verovalo se tada ako se „selo“ i „groblje“ premesti na drugu lokaciju da će se „oterati“ ta opaka bolest „crna čuma“(kolera)-pa je zasnovano „novo“ selo i „novo“ groblje.
Kod starih ljudi postoji sećanje da je uzvišenje Crtovo(unutra ima „bunar“-spustali se do polovine neki seljaci u njemu) povezano putem ispod zemlje sa Modrom Stenom.
Sadašnje stanovništvo je srpsko (slavi Sv. Aranđela, Sv. Nikolu i dr.), uglavnom doseljeno iz okolni sela.
* * *
Selo nekad i sad:
Stanovnici sela Aleksine su izgradili posle Drugog svetskog rata osnovnu školu, makadamski put, uredili vodosnabdevanje stanovništva: individualno (sopstveni vodovodi), uređeni izvori i kopani bunari. Selo je elektrificirano.
U selo Aleksine struja je dovedena 1964.godine, a ulična rasvetla uvedena u selo 1999. godine.
Selo je povezano makadamskim putem sa Svođem.
Selo ima prodavnicu od 1987.godine.
Nekada u selo Aleksine je bila četvorogodišnja škola puna đaka. Zadnja učiteljica 80.godina 20 veka je bila Anka (Golubović) Stanojević iz selo Svođe. Danas na početku 21. veka u selo su ostali samo starci. Migracija je učinila svoje. Stanovnici su se najviše iselili u Vlasotince, a ima ih otseljenih širom Srbije.
Aleksinčani su učestvovali u svim ratovima za nacionalno oslobođenje Srbije. Bilo je učesnika u balkanskoim ratovima, Prvom i drugom svetskom ratu.
U Drugom svetskom ratu 1944.godine u borbi sa Nemcima za oslobođenje Vlasotinca, poginuo je u selo Lipovica borac 12/22 divizije NOR-a Blagoje. V. Kocić iz selo Aleskine.
Stanovnici sela Aleskine su se u prošlosti bavili stočarstvom, potom i zemljoradnjom. Pored toga su uspešno se bavili i voćarstvom, a pored toga su od sredine XIX veka meštani su se bavili pečalabrskim zanatom “ćeremidžiskim“ zanatom-bili poznati majstori izrade ćeremida, crepa i cigli.
Bilo je među meštanima i poznatih muzičara, krojača, kačara, drvodelja i drugih zanatlija.
Od 70. godina 20 veka jedan deo meštana završava škole a jedan deo se bavi isključivo pečalbarskim zantom u građevini širom bivše Jugoslavije.
Žene su se mahom bavile u toku leta stoačrskim poslovima i u radu u polje i na poslovima sakupljanja sena. Neke su išle i u „berbu“ kukuruza „žute proje“ u Vojvodini; jer je 60-70.godina 20. veka vladala oskudica u ishrani u čitavom ovom krajug Gornjeg Povlasinja u opštini Vlasotince.
U toku zime se spremao dar za ćerke i uz pesmu i igru odlazilo na vašarima u selima:Svođe, Lužnicu, Bonjince, Orah i drugim selima. Ženilo se i udavalo i radovalo životu u planini.
U toku proleća mlade devojčice i devojke su odlazile u lazarice i pevale lazaričke pesme u okolnim selima. Mnogo je ostalo nezapisanih pesama ispevanih u mladosti jednog vremena posvećenih prirodi i životu na selo.
Selo je nekada bilo puno života a danas je skori zamrlo u neobrađenim njivama i zapuštenim voćnjacima i nekošenim livadama.
* * *
Poznate ličnosti:
–Ljuba Kocić profesor (doktor pedagoških nauka) na filozofski fakultet u Beogradu,živi u Beogradu,
– Dragan Kocić građevinski inžinjer, živi u Vlasotince,
–Ilić Dragiša (1938), radio kao administrativni radnik u opštini Vlasotince, piše pesme koje su štampane u zbirci pesama zavičajnih književnika vlasotince 2007.godine,
– Aleskandar Mitrović, mladi fudbaler „FK „Partizan“, reprezentacije Srbije, igra fudbal u inostranstvu u 2013. godini.
* * *
Legenda o Crtovu:
Iznad sela Aleksine se nalazi brdo-planinski vis oko 900 metara nadmorske visine po nazivu Crtovo.
Dobilo je naziv po legendi da je tu u dubini brda živelo neko pleme, koje je bilo povezano sa izvorom preko cevi od glina čak do Ljuberađe.
Prema predanju kada su naišli varvari, onda nikako nisu mogli da osvoje ovo uzvišenje kao utvrđenje.
Jedna baba im je kazala da preseku vodovod prema selo Modra Stena, odakle je bio povezan vodovod do tog bunara na vrhu brda.
Kad se tako uradilo onda su ljudi iz tog plemena “pocrcali” (uginuli- pomrli; pa je po tome i to uzvišenje dobilo naziv Crtovo.
Kod starih ljudi u selo Aleksine krajem 20. veka još postoji sećanje na to predanje da je uzvišenje Crtovo (unutra ima „bunar“-spustali se do polovine neki seljaci u njemu) povezano putem ispod zemlje sa Modrom Stenom.
Proverom smo utvrdili da zaista na vrh brda Crtova postoji velika jama još neistražena.
Kazivači:Stariji ljudi u selo Svođe i Aleskine, 1975.godine
Zapis. 1975.godine selo Svođe-Aleksine
Zabeležio: Miroslav Mladenović lokaln etnolog Vlasotince
* * *
Poreklo prezimena po rodovima u mahalama:
Mahale sela Aleksine:Gornja Mala, Albanija, Džurinci, Vuršinci, Rid
*
MAHALA GORNJA MALA:
– RodPETROVIĆI-krsna slava Sveti Nikola. Danas žive u Beograd, Požerevac, Kragujevac, Smederevo.
– Rod ILIĆI– slave Sveti Nikolu. Žive u u Vlasotince i Aleksine.
Poznat rodoslov:
Dragomir Ilić-Budimka:-Dragiša Ilić (1938.g-živi sa familijom u Vlasotince), Danil (1937).
Danil Ilić (1937)-Tomislavka (devojka iz mahale Kovačevci-s.Svođe):-Bojan (1961)-žive u s. Aleksine.
– Rod MARKOVIĆI– slave Sveti Nikolu, žive u Aleksine i Kragujevcu
– RodJOVANOVIĆI – krsna slava Sveti Nikola (svima krsna slava Sveti Nikola u Gornjoj Mali)
Poznat rodoslov:
Vitomir Jovanović (1903)- Desanka Stanojević(devojka iz Kovačevci-Svođe od Stanojevići rođena 1903.g):- Branko (1930), Tomislav (1938), Stanomir (1932)
JovanovićBranko (1930g)-đerke:Mirjana Jovanović(1954.g.-udata za Dragoju Anđelkovića u Pržonje-žive u Vlasotince) i druga sestra živi u okolini Aleskinca,
Tihomir, Tomislav(1938.g) – Dragica(devojka iz Modre Stene 1935.g)- Slovica (1958.g-udata za Milana Stojanovića u selo Stranjevo-Dobroviš) Rade(oženjen-ima dva sina, žive u Kragujevcu). Žive u Aleksine, Vlasotince, Leskovcu i Kragujevcu.
– RodSTANKOVIĆI-slave Sveti Nikolu.Žive u Kragujevac.
– RodJOVANOVIĆI (druga familija)-Borivoje(1934.g)-prizeten iz Albanije mahale u Aleksine.
*
MAHALA ALBANIJA:
– RodJOVANOVIĆI-slave Pejčindan, Ljubomir(1929.g)-žive u Aleskine.
– Rod DIMITRIJEVIĆI-Slave sveti Nikolu. Novica(1931.g). Braća žive u Požarevcu.
– Rod DINČIĆI-Dimitrije-sin Mile(1955.g). Žive u Aleksine.
*
MAHALA VURŠINCI:
– Rod RADIČEVIĆI– Dragoslav(1937.g)-Žive u Aleskine
– Rod STANOJEVIĆI-Dobrivoje(1929.g)-sin jedan živi u Francuskoj a drugi u Zaječaru.
– RodMLADENOVIĆI (posebna familija)- Deda Vlajko-baba Saveta( rođena 1871.godine i živela 93.godine a devojka iz Stranjevo-Dobroviš) Otac Stojanča-majka Kosana(Vrelo):sin Dragoje(1953.g)-sinovi: Jocai Boban žive u Aleskine.
*
MAHALA DŽURINCI:
– Rod MITROVIĆI– Srećko(1928.g)-prizeten iz Lukačevo. Jedan sin živi u Vlasotince a drugi u Leskovcu.. Slave sveti Nikolu.
– RodMLADENOVIĆI-Ljubomir(1930.g)-slavi Sveti Mratinci(Mrata)-unuci žive u Pirot.
*
MAHALA RID:
– Rod ANĐELKOVIĆI–Mirko(1937.g), živi u Aleskine a sin Novica(1957.g) u Leskovcu. Gradimir(1930.g)-brat od strica Mirku. Njihovi očevi:Milivoje i Dragoljub.
– RodANĐELKOVIĆI-Braća Tihomir(1938.g) i Stanomir(1939.g-živi u Pržonje) i sestre: Stojana(Vlasotince) i Stanica
– RodANĐELKOVIĆI–Gradimir(1929.g)-ima dve ćerke. Slave Pejčindan. Žive u Vlasotince.
– RodKOCIĆI– Braća:Profir(1929.g) i Tomislav. Profirovi sinovi:Ljuba(doktor pedagoških nauka i profesor na filozofski fakultet-grupa pedagogija u Beogradu) i Dragan(inžinjer građevine)-živi u Vlasotince. Tomislavin sin Miroslav živi u Kraljevo, a žena Darinka je iz Kovačevci iz Svođa.
– Rod RADIČEVIĆI (posebna familija)- Stojanča(1931.g)-žena Srpka ( devojka iz Krstićevo-Jakovljevo). Sinovi: Dragan(1952.g) živi u Vladički Han i Staniša(1958.g) živi u Aleksine.
*
Kazivač: Slovica-Slavica(1958.g) devojačko Jovanović iz sela Aleksine- udata za Milana Stojanovića u selo Stranjevo-Dobroviš, žive u Vlasotince
Zapis: 10. mart 2008.godine Vlasotince
Zabeležio: Miroslav Mladenović lokalni etnolog Vlasotince
* * *
IZVORI:
[1] Stamenković Srboljub: Geografska Enciklopedija naselja Srbije”, knj.1 (A-Đ).
[2] Radomir Kostadinović:-„CRNA TRAVA i CRNOTRAVCI, 1968.g, Leskovac)
[3] Miroslav B. Mladenović Mirac: ZAPISI Iz rukopisa:“ Sela u vlasotinačkom kraju“, 1970-2012.g., Vlasotince
[4] Miroslav B. Mladenović Mirac: ZAPISI Iz rukopisa: „Pečalnik (legende i predanja iz vlasotinačkoga kraja)“, 2012.g., Vlasotince
[5] Kazivanja Slovovice jovanović i Dragiše Ilića iz sela Aleksine, 1985.g. i 2008.godine
* * *
AUTOR: Miroslav B. Mladenović Mirac, lokalni etnolog i istoričar Vlasotince
17.11.2013.godine Vlasotince, jablanički okrug, jug Srbije
Komentari (0)