Poreklo prezimena, selo Vreoci (Lazarevac)

Poreklo stanovništva sela Vreoci, opština Lazarevac. Prema knjizi „Šumadijska Kolubara“ Petra Ž. Petrovića, prvo izdanje 1939. godine, drugo izdanje 1949. godine – poslednje izdanje Službeni Glasnik i SANU – Edicija „Koreni“ 2011. godine u sklopu knjige „Šumadija i Šumadijska Kolubara“. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Vreoci su sa obe strane puta koji vodi od Lazarevca za Stepojevac i dalje za Beograd. Veći deo naselja je na zapadnoj strani puta, na najnižoj jezerskoj terasi beogradskoj a manji na istočnoj strani, na aluvijalnoj ravni Peštana. Ukoliko se više ide na pobrđa kuće ovog naselja su razređenija dok su najzbijenije one pored pomenutog puta. Naselje se uglavnom deli na Gornji Kraj ili Bikanjac i na Donji Kraj ili Selište. Jedan deo Donjeg Kraja naziva se Miljkovac, a prema njemu, na suprotnoj strani, je Slatina. Sredina sela naziva se Kusanja. Ostali manji krajevi nazivaju se po većim rodovima: Đurića Kraj, Arnuševića Kraj, Pantelića Kraj itd.

Vode.

Za piće i domaće potrebe upotrebljava se bunarska voda. Ima jedna česma, Vukašinovac u Đurića Kraju i Vrelo, po kome je selo dobilo ime. Po predanju iz Vrela je tekla veoma jaka voda i odlivala se malim Potokom u Peštan. Kad su Mađari odlazili iz Srbije, oni su zatrpali vodu na Vrelu i od tada se u njemu voda smanjila. Kroz selo teku: Lukavica ili Stari Peštan, Kolubarina otoka Brzak i potoci Kusanja, Miljkovac, Marin Potok, Cerov Potok u potesu Boljetinu i karsna uvala Mali Potok ispod Vrela.

Zemlje.

Oko naselja je seoski potes. Njive i livade su na mestima koja se nazivaju: Boljetin, Volujak, Miljkovac, Slatina, Ključevi, Lug, Belićanka, Planina, Kolubara, Ujalica, Prevale sa visom Banderom, Galibovac i Brestovi. Ima mesta koja se nazivaju po prezimenima rodova: Arnuševića Livade, Mardžunovića Njive itd. Na Kolubari su ova poznata mesta: Vranjski Vir, Jeličin Vir, Marin Brod i Vodenište.

Podaci o naselju.

Današnje Vreoce je zasnovano u 17. veku na mestu zvanom Staro Selo u Gornjem Polju i tada se, po predanju, zvalo Kurilovo Brdo. Zbog poplave ono se premestilo do današnjeg Cvetovca (Cvetovac je u međuvremenu, zbog otvaranja tamnavskih kopova, potpuno izmešten, op. Milodan), na mestu na kome su bili turski hanovi, a po narodnom oslobođenju od Turaka 1804. godine pomerilo se dublje u šumu na Prevalama, pa se naposletku spustilo u današnje mesto. Tada je u Vreocima bilo, po predanju, svega devet kuća: Čolića, Maletića, Jelenića, Mardžunovića, Brankovića, Momića, Arnuševića, Đokiića, Joksića i Dragićevića.

Drugo, po svoj prilici starije, naselje je bilo u Selištu, u Đorića Kraju, o kome se danas ništa ne zna. U Cerovu Potoku bilo je, kažu „madžarsko“ groblje, od koga se do skora poznavao samo jedan kameni nadgrobni „beleg“, pa je i on nedavno porušen i uklonjen. Staro vreočko groblje bilo je u današnjem potesu do Cvetovca. Današnje groblje je u kraju Kusanji, u strani više Malog Potoka. Stara crkva od brvana podignuta je 1817. godine i bila je posvećena Vavedenju. Današnja crkva je pored glavnog puta. Nju je podigao general Živko Davidović, koji je rođen u Vreocima. Posvećena je Bogorodičnom Pokrovu. Litija se nosi na Spasovdan. U Gornjem Kraju se vadi ugalj – lignit.

Vreoci su kao naselje uneti u Ebšelvicovu kartu iz prvih desetina 18. veka. Zatim se po arhivskim podacima pominju 1788. godine u selu Paljuvima u Tamnavi (opština Ub), po svoj prilici u tamošnjem zbegu, a zabeleženo je i 1811. i 1818. godine, kada je imalo 84 kuće. Godine 1844. u njemu je bilo 120 kuća sa 875 stanovnika a danas u njemu ima 43 roda sa 355 kuća i 3 ciganska roda sa 6 kuća.

Poreklo stanovništva.

Po predanju najstariji današnji rodovi doselili su se pre „trista godina“ iz okoline Struge i Prilepa. Rodovi iz okoline Struge imali su plodna polja pored Drima, pa su ih age i begovi oterali sa tog mesta i naselili u neki obližnji planinski i neplodni kraj. Pošto ih to planinsko zemljište nije moglo prehraniti ni do polovine zime, onda oni pobiju nasilnike i pobegnu niz Drim. Bojeći se turske osvete oni su išli dalje na sever, dok naposletku nisu došli na Vrelo i tu osnovali današnje Vreoce.

Rodove iz okoline Prilepa preselio je, po predanju, Marko Kraljević. Kad je Marko „krajinio“, preci današnjih najstarijih rodova iz okoline Prilepa potkradali su Markovu majku. Ona se požalila Marku, a on ih potera, da ih preseli preko „vode“, tj. preko Save i Dunava. Po drugom predanju ovo je „pleme“ bilo neposlušno pa car Dušan naredi Kraljeviću Marku, da ga raseli preko „veliko vode“. Marko krene sa „neposlušnim plemenom“ preko zime i u proleće stigne na obalu Save. Ali se Sava bila izlila, pa ih Marko ostavi dok voda ne otekne, a on se vrati u Prilep.

Iz okoline Struge su ovi današnji rodovi:

–Arnuševići (Stojanovići i Arsenijevići) su jedan rod, slave Đurđic.

–Brankovići (Terzići i Matići). Prababa Matića ubila je Turčina „haramiju“, uzela mu bisage sa dukatima, pa su otuda bili bogati dugi niz godina, slave Aranđelovdan.

–Čolići (Lukići i Vukići). Njihovi srodnici su i ovi rodovi koji, kao i oni, slave Ignjatijevdan, iako kazuju da su iz Hercegovine, gde su se, verovatno, neko vreme zadržali na putu iz Struge, pa su kasnije došli kod svojih srodnika u Vreoce. To su:

–Vićentijevići, Damnjanovići, Momići, Radičevići, Mostići, Gospavići, Radonjići, Mandići, Rankovići, Marinkovići, Nikolići, Radivojevići, Petrovići, Brankovići drugi, Đurišići, Matejići i Spasojevići.

–Mardžunovići, Markovići, Maletići ili Marčići-izumrli, Jelenići, Savatijevići i Nešići slave Stevanjdan; dok Žarkovići, koji slave Stevanjdan, Pantelići, slave Stevanjdan i Petkovići slave Jovanjdan slave ženine slave svojih predaka, koji su otišli njima u kuću, udomci.

–Joksići, Sinđelići i Mitrovići su iz okoline Prilepa, Nikoljdan.

U 18. veku doselilo se sedam rodova:

–Đurići, Popovići, Beljići, Vampirovići danas Đokići, Đilasovići danas Radivojevići, Maksimovići, Paunovići, Kneževići i Radovanovići su jedan rod, Nikoljdan. Pretka Đuru doveo je iz Užica Jokso, predak današnjih Joksića. Od pretka Đure pa do danas u ogranku Popovića bilo je sedam sveštenika. Milisav, predak Kneževića, bio je pod Karađorđem seoski knez.

–Vukašinovići, ne zna se njihova starina, Mitrovdan.

–Ivankovići su iz Hercegovine, Jovanjdan.

–Antonijevići ne znaju za svoju starinu, Đurđevdan.

–Neofitovići, po porodičnom predanju posle Karađorđeve pogibije njegova sestra Mara pobegne iz Topole i uda se za Neofita, od koga su današnji Neofitovići, Đurđevdan.

–Mijalkovići, Grujići, Birčagići, Stankovići, Radovanovići drugi su jedan rod, predak se doselio iz okoline Sjenice a daljom starinom su iz Birča u Bosni, Đurđevdan.

–Rankovići drugi, predak Žuti Ranko doselio se od Sjenice, Mitrovdan.

Posle Karađorđevog ustanka doselilo se deset rodova:

–Birčevići su iz Birča u Bosni, Đurđic.

–Milinkovići su iz Dobrinje kod užičke Požege, doskora su se zvali Drobnjaci, Mitrovdan.

–Stepanovići, predak Nikola Crnogorac učinio je neko zlo, pa bio vezan za drvo, on ga noću iščupao i pobegao u Srbiju, Jovanjdan.

–Pavlovići, ne zna se odakle je bio predak a zna se da je bio kovač i Karađorđu okivao topove, Alimpijevdan.

–Novakovići, ne znaju za starinu, Avramijevdan u jesen.

–Cipelići (Popovići) su praunuci popa Novaka koji je, po službi, došao ovamo „iz preka“, Jovanjdan.

–Jelići, ded „Bošnjak“ došao iz Bosne, Ignjatijevdan.

–Jermići „Švabe“ su „iz preka“, Srđevdan.

–Jovanovići „Švabe“ su „iz preka“, Jovanjdan.

–Krsmanovići su iz susednog Cvetovca a starinom iz Hercegovine, Jovanjdan.

U drugoj polovini prošloga veka doselilo se osam rodova:

–Erići su iz Osata, Ignjatijevdan.

–Zarići su iz okoline Bajine Bašte, Nikoljdan.

–Miletići su iz Osata, Đurđic.

–Mitrovići su od Markovića u Petki, a starinom iz Bosne, Časne Verige.

–Ostojići, otac sveštenik došao iz Prizrena, Sv. Petka.

–Pajkovići su od Vasojevića iz okoline Berana, Aranđelovdan.

–Marići su iz Bosne, predak u svađi pobio neke rođake pa ovamo pobegao, Aranđelovdan.

–Čolići drugi (Likići) su iz Železnika kod Beograda, Sv. Apostol Jovan.

Noviji doseljenici su:

–Radojević „Era“ je iz Cerove u Kačeru, doselio se 1900. godine a starinom je Užičanin; ima ih u Dićima u Kačeru, Đurđevdan.

–Gordići su iz Čičkova kod Arilja, Lučindan.

–Radičevići (Stevanovići) su iz Malog Borka u Tamnavi, Lučindan.

–Dimitrijevići su ovamo došli iz Velikih Crljena, a starinom su iz Velesa, Nikoljdan.

–Rankovići treći je iz Azanje kod Smedereva, Nikoljdan.

–Ćirići su iz Tetova, Nikoljdan.

–Strahinić je iz Jabučja u Tamnavi, a starinom iz Kosjerića, Lazarevdan.

–Stevanovići drugi su iz Konatica, Stevanjdan.

–Jovanović, kovač, iz Čibutkovice, Đurđic.

–Lazarevići su iz Svilajnca, Nikoljdan.

–Sandić je iz Ćelija u okolini, krojač po zanimanju, Đurđevdan.

–Novakovići su od Belaćevića u Arnajevu, Jovanjdan.

–Vesići su iz Mionice, Nikoljdan.

–Danilović, kolar, je iz Azanje kod Smedereva, Lučindan.

Ciganski rodovi su gurbeti:

–Živkovići, ne kaže se odakle su, Sv. Petka Paraskeva.

–Đorđevići su iz Mionice, ne slave.

–Milovanovići su iz Smedereva, Sv. Petka Paraskeva.

IZVOR: „Šumadijska Kolubara“ Petra Ž. Petrovića, prvo izdanje 1939. godine, drugo izdanje 1949. godine – poslednje izdanje Službeni Glasnik i SANU – Edicija „Koreni“ 2011. godine u sklopu knjige „Šumadija i Šumadijska Kolubara“. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.