Poreklo prezimena, selo Guča (Lučani, Donje Dragačevo)

Poreklo stanovništva sela Guča, opština Lučani. Prema istraživanju Jovana Erdeljanovića, koji je 1898. i 1899. proučavao Donje Dragačevo.

Starinski ostaci i uspomene, očuvane u narodu, kazuju nam, da je na mestu ili u okolini Guče bilo većih i znatnijih naselja i u mnogo ranije doba. I u današnjoj Guči ima vrlo starih porodica („starinaca“), te je vrlo verovatno, da je se preko njih održala veza između današnjeg i nekog mnogo starijeg naselja u ovom kraju. I Guča je imala svoga spahiju, koji je sedeo na brdu Krstacu a salaši su mu bili u mestu Velikoj Bašti na Ljetinama.

Guča je od početka prošlog veka bila neprestano najznatnije i najveće mesto u D. Dragačevu: još pre prvog ustanka u njoj je bio znatna ličnost prota Milutin Ilić Gučanin, kome je Kara-Đorđe 1811. godine dao u knežinu celo Donje Dragačevo. – Po popisu iz 1818. god. ona ima među selima D. Dragačeva najveći broj domova – 60 – i najviše aračkih glava: 200.

Najstarije su današnje porodice u Guči: Anđelići, Ikodinovići i Protići. Ne može se znati, koja je od njih starija, jer postoji u selu gotovo neko suparništvo odnosno starine ovih porodica.

Anđelićima je ostalo ime od neke njihove čuvene „baba-Anđelije“. Sada se prezivaju: Anđelići, Markovići i Pejovići (svi slave Nikolj-dan).

Od Ikodinovića su bivali sveštenici u staroj crkvi gučkoj. Neki tvrde, da su se Ikodinovići doselili od nekud pre 300 godina.

O poreklu Protića imamo pouzdan podatak u Milićevićevu Pomeniku (str. 115). Govoreći o proti Milutinu Iliću – Proti Gučaninu – čiju smo diplomu, dobivenu 1811. g. od Kara-Đorđa, često pominjali, Milićević kaže: „protini preci, doseljeni iz Hercegovine, zvali su se Radešići. To je bilo, veli priča, pre kosovskog boja“. Za ovo u selu već niko ne zna (čak ni najstariji član porodice, sveštenik Vesa Protić), a tako isto je zaboravljen i knez Đuđa, koji je poginuo kad su Turci napali na njega, svu mu porodicu isekli i Guču popalili. Samo se još održala tamna uspomena o dvoje dece, Đermanu i Đerasimu, koji su zaostali od toga pokolja i produžili ovu porodicu. Prota je bio unuk Đerasimov a prezivao se Ilić po imenu svog oca. A po tome proti sad se prezivaju svi Protići. – Zna se, da su ranije Protići imali svoje stanove na planini Čemernu i da je jedan deo od njih živeo tamo kod stanova. Danas se ova porodica preziva razno: Protići, Gavrilovići, Kneževići (Mijatovići, Pantelići, Dimitrijevići i Bogdanovići), Radojčići, Stanići, Blagojevići i Kulovići. – Protići su jedna od najvećih porodica u D. Dragačevu (50 k.), što je takođe dokaz njihove starine. Svi slave Arhanđelov-dan.

Još su vrlo stare porodice u selu: Novakovići, Bugarčići, Đurovići, Dramlići, Šušići i Broćići.

Novakovići su se doselili vrlo davno, ali se ne zna odakle. Od ovih Novakovića ima odseljenih u Prislonici u srezu ljubićskom, gde i sad imaju isto prezime i slave Đurđev-dan.

Bugarčića predak Stojan bio je „od nekud iz Bugarske“. On se oženio jednom ćerju one baba-Anđelije i dobio od nje imanje. O njihovom doseljavanju pričaju ovo. Za vreme nekog rata bila je otišla turska vojska iz Bugarske u Bosnu. Stojan je nosio iz Bugarske hranu za vojsku, pa kako je bila jaka zima, prozebe u blizini Guče. Njega nađu momci baba-Anđelije i odnesu njenoj kući. Ona mu spase život i on ostane kod nje u službi. Bio je vredan i vešt „kao svaki Bugarin“, te sagradi prvu vodenicu u Guči. Zato ga Anđelija oženi svojom ćerju.

Za Đuroviće sam u Bresnici u srezu ljubićskom saznao ovo. Bresnički Stankovići jedna su porodica sa gučkim Đurovićima. Oni su potomci od dva brata, Đura i Stanka, koji su poreklom od Sjenice. Đuro je ostao u Guči i od njega su Đurovići, a Stanko dođe u Bresnicu i od njega su Stankovići. – Osim ovog predanja još su jaki dokazi i zajednička slava, Arhanđelov-dan, i što su i Stankovićima iz Bresnice, kao i Đurovićima, još i sad kumovi Bugarčići u Guči. A ovo nam opet pokazuje, da su Bugarčići doista stariji doseljenici od Đurovića.

Dramlije (Dramlići) su od nekoga Radana „Karavlaha“ („srpskog Ciganina“), koji je u Guči služio, pa je zbog svoje vrednoće i okretnosti prozvan dramlija. On je došao u Guču vrlo davno, ne zna se otkud, i oženi se drugom ćerju pomenute baba-Anđelije. Ima jedna kuća Dramlića odseljena u dragačevsku Rogaču (slavi takođe Sv. Jovana).

Šušići i Bjelobrci su jedna porodica. Po pričanju osamdesetogodišnjeg starca Bjelobrkovića njegov se čukunded doselio iz predela Kolašina (možda iz sela Kotora; ovo je selo u južnoj podgorini planine Mokre Gore), gde ih, veli, i sad ima sa prezimenima: Grujičići i Stankovići. – Porodica Šušića veoma je razgranata i rasturena po mnogim selima rudničkog okruga. Tako Šušića ima još: u srezu ljubićskom u selima Tavniku, Lađevcima i Cvetkama (Čolovići); u srezu trnavskom u Lipnici; u srezu žičkom u Progorjelici; u Kojinovićima blizu Ivanjice; a od skorašnjih doseljenika iz Starog Vlaha saznalo se, da ih ima i u Bijelom Polju. I svi, gde god ih ima, slave Jovanj-dan. – Šušići u srezu ljubićskom tvrde, da su došli iz Kojinovića.

Broćića praded doselio se iz Radaljeva u srezu moravičkom, ali znaju, da su i u Radaljevo došli od nekud „ozgo“. Staro im je prezime: Pejovići. Njih ima i sad u Radaljevu a ima ih odseljenih i negde u Šumadiji (slave Lučin-dan).

I Božanići su stara porodica, ali joj se ne zna poreklo. Zovu se tako po nekoj Božani, koju su Turci kao vešticu bacili u Bjelicu.

U Guči ima pet porodica, koje je Kara-Đorđe doveo sa sobom u povratku od Novog Pazara. To su:

Ivanovići (starinom: Ivančevići) su poreklom iz sela Lopiža kod Sjenice. Tamo su bili vrlo velika zadruga (od 90 duša) i iz njihne je kuće bio neki kapetan Lauš. On se zavadi i pobije s Turcima, te od njegovih svi izginu osim sedmorice. Ta sedmorica prebegnu u Srbiju, te jedni dođu u Guču a drugi otidu u Vodanj u današnji okrug smederevski (slave Jovanj-dan).

Bogdanovići su došli iz Herčega u srezu moravičkom; Rnjaci su od Sjenice, a i Erići su takođe od nekud „ozgo“; Rajići su iz Kosatice kod Nove Varoši.

Ostale su porodice doseljene sve posle drugog ustanka i docnije.

Lazovića predak bio se prizetio u jednu kuću Bugarčića. Poreklom je iz Stančića u srezu ljubićskom.

Ćumurovići i Lukovići su poreklom od jedne porodice, koja je pre skoro 70 godina došla iz Maskove u srezu moravičkom. – Od prilike u isto vreme su se doselili: Todorovići (Kučevići) iz Kučnja iz Novog Pazara; Čopice (Čopići) iz Gusinja i Babići iz Kotora u Kolašinu (južno od Mokre Gore).

Jokovići i Kuduzovići su jedna porodica, doseljena pre 60 godina od nekud iz sreza moravičkog. – U isto vreme su se doselili i Tošići od nekud „ozgo“.

Najnoviji su doseljenici:

Đorđevići od Sjenice, Šljivići od Nove Varoši, Ćelemirac (Krnjić) iz Čelica kod Nove Varoši, Purići takođe od Nove Varoši iz sela Drmanova, Jankovići nepoznatog porekla i Zečevići iz Smiljevca u srezu moravičkom.

U Guči se uzevši u obzir kako celo selo tako i pojedine džemate jasno zapaža, da su stare porodice zauzele sredinu sela i džemata, a noviji doseljenici nastanili su se svud unaokolo.

Starina gučkog stanovništva je nesumnjiva. U Guči ima tri vrlo stare porodice, ima dalje 7 porodica doseljenih u 18-om veku, a ostalih 17 porodica doseljeno je u 19-om veku i to pet od njih u samom početku 19-og veka. Kad uzmemo ukupno sve te starije porodice, iz 18-og i iz samog početka 19-og veka, vidimo, da je Guča rasla u 19-om veku mnogo (skoro pet puta) više priraštajem nego doseljavanjem, jer na te stare porodice dolazi 151 kuća a na 12 mlađih porodica samo 35 kuća. Na same porodice iz 18-og veka dolazi 130 kuća, dakle više od 3/5 cele Guče.

Guča ima sad svoja četiri groblja. Zavetina je Nedelja Slepoga (nedelja pred Spasov-dan).

IZVOR: Jovan Erdeljanović, “Donje Dragačevo”.