Poreklo prezimena, selo Ba (Ljig)

Poreklo stanovništva sela Ba, opština Ljig. Stanje iz 1907. godine, prema studiji ”KOLUBARA I PODGORINA”, autora Ljubomira Pavlovića. Priredio saradnik portala Poreklo Aleksandar Marinković

Selo Bah (danas Ba) je u supodini Suvobora, na obema obalam reke Ljiga, koji izvire u ovom selu. Ljig izbija iz pećine vrelom. Bašani imaju dosta zemlje, ali nemaju za kukuruze, s toga slaze u donja ljiška sela i tamo zakupljuju imanja, te na njima seju kukuruz i ishranjuju s proleća svoju stoku.

Šuma je od lisnatog drveta, a ima je u izobilju.

Bah je selo osobenog tipa, kakvoga nema na Balkanskom poluostrvu. Bah je selo rečnog tipa. Uz kuće su male okućnice, vrlo bliske, samo ogradama i malim okućnicama rastavljene. Sav Bah nije rečno naselje, nego i naselje razbijenog tipa. Tako Rečani su baškog, rečnog tipa, a Brđani starovlaškog, dokle Građenik čini prelaz između jednog i drugog.

U Rečanima su ove porodice: Lazići, Aćimovići, Milinkovići, Živanovići, Milovanovići, Velovulovići (Milisavljevići), Rajnići, Novakovići, Dragojevići, Miljići (Uroševići), Lazarići, Matijevići i Ilići.

Brđani su: Đurđevići i Stepanovići.

Na Građeniku su: Popovići, Popovići (drugi), Cvijovići (Filipovići), Ilići, Tanasijevići, Topalovići, Petrovići i Pantelići.

Bah je prema izvršenom popisu od 1735. god., kao selo rudničkog distrikta, imao 8 domova. Prema popisu od 1866. god.: 54 doma sa 408 stanovnika….dokle prema najnovijem popisu od 1900. god.: 96 domova sa 672 stanovnika.

Bah je sastavni deo baške opštine u okr. rudničkom, srezu takovskom.

Za ime selu vezana je ova narodna priča: nekakav bogat vlastelin iz doba nemanjićskog, priča se, zidao je usti mah 3 crkve: Markovu crkvu, Stepanje i bašku. Na sva tri mesta od jedanput otpočet je rad, svuda su bii nastojnici učeni ljudi, kji su rokovodili poslom jer se vlastelin nije nigde neposredno mešao. Jednoga dana reši da obiđe sva tri mesta i da pregleda započete radove. U Markovoj crkvi i Stepanju dopadnu mu se započeti rdovi i naredi da se poslovi produže do kraja, a kad je došaou Bah, tada mu se ništa ne dopadne, te naredi da se posao prekine, nastojnik otpusti i radnici isplate i radteraju. Kad se vlastelin vraćao svojoj kući, je rekao: ”Ba, ba, ovde ne ide kako treba”, pa je kažu od tuda i došlo ime selu. I danas Bašanin kad ovo priča, dodaće: ”Pa Bah i ne može se svakome dopasti!”.

Pri izvoru reke Ljiga, na 52 m od usta pećine,…nalazi se stara baška crkva, koja je danas opravljena i sva od kamena. Ovakva je crkva od 1873. Godine, a opravili su je sami seljaci o svom trošku, mada ne radi preko cele godine, osim izvesnih određenih dana. Za ovu crkvu narodno predanje veli da je iz velike davnine, ”iz nemanjićskog doba”. Ona je u tursko doba više puta paljena, a među zapaljenim crkvama valjevskog okruga od strane Mahmud – Paše Bušatlije, pominje se i crkva u Bahu. Pod Rujevcem, s istočne strane, blizu današnjih kuća, nalazi se neko mesto, koje se zove Zgarište. Po narodnom predanju ovde su bile velike topionice i zgrade za stanovanje rudarskog osoblja, kao i zgrade za smeštaj prerađene i sirove rude. Malo niže ovog mesta nalaze se Kućišta, na kojima po predanjima bila su naselja rudarskih radenika.

Poreklo stanovnštva i osnivanje sela

Za Bah se priča da je selo iz velike davnine. Starost sela Baha utvrđena je nepobitnim dokazima na blizu 200 godina. Istina u spisku sela od 1738. god. nema Baha, ali postoji na kariti iz toga vremena, koje je Langer (Langer) publikovao uz svoju raspravu. Bah se pominje među selima potučenim gradom u julu 1719. god., gde se piše Paah.

U narodnom predanju postoji mišljenje da su ovo selo osnovale mnoge nekakve porodice, tuđe narodnosti i vere, po zanimanju rudari. Ništa izblilže ne zna se o ovim porodicama, zna se samo to, da su ovde bile dokle nisu ovi krajevi potpali pod Turke, pa su oterane i iseljene u ugarske zemlje, a njihove kuće i zgrade popaljene i porušene. Kako su onda bile porušene sve seoske kuće i selo bilo raseljeno, onda su odmah nagrnule druge porodice i naselile selo.iako je to bilo davno, ipak su još sveže uspomene o doseljenju i iz susednog rudničkog sela Ivanovaca. Priča se da su prešle samo tri porodice, koje su bile zadružne i prvo se naselile u Ljigu, ispod Skoka. Po predanju, ovo doseljenje pada u početku 16. stoleća. Predstavnici ovih porodica jesu današnji:

• LAZIĆI (STEPANOVIĆI)
• RAJNIĆI,

a sa njima su u srodstvu: Aćimovići, Milinkovići, Tanasijevići, Topalovići, Petrovići, Pantelići, Živanovići, Milovanovići, Rečani Ilići, Velovulovići, Novakovići, Dragojevići, Miljići, Lazarići i Matijevići. Svi su prvobitno bili na reci, pa su se neki zbog teskobe premestili. Njih je u selu 78 domova, slave Svetog Arhanđela.

• POPOVIĆ (2 k) – kad su u početku 17. Veka bili opravili crkvu, nisu imali popa, već otišli tražiti ga. Priča se da su našli nekakvog zalutalog popa u rudničkoj nahiji i doveli ga da im popuje. Od ovog popa dovode poreklo današnji Popovići u B. Reci, Starom Vlahu i ovde; slave Sv. Nikolu.
• POPOVIĆI (6 k) – doselili su se iz sela Štitova u Starom Vlahu, i njihov predak doselio se kao pop; slave Sv. Arhanđela.
• ĐURĐEVIĆI i CVIJOVIĆI – doseljeni su iz Seljana u Polimlju, a doselili su se kad i Popovići, zajedno s njima, pokrenuta drugom seobom našeg naroda. Đurđevića ima danas 3 zadružne kuće i slave Sv. Nikolu, a Cvijovića 3 kuće i slave Sv. Stevana.
• ILIĆI – doseljeni kad i Đurđevići i Cvijovići; predak se doseli iz Trudova u St. Vlahu; njih je danas na Građeniku 3 kuće, slave Sv. Nikolu.

U Bahu je danas 95 domova od 6 porodica.

Bašani se zanimaju zemljoradnjom, stočarstvom i voćarstvom. Bašani se ne sele iz svoga sela.

IZVOR: “KOLUBARA I PODGORINA”, Ljubomir Pavlović, SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK – Knjiga osma NASELJA SRPSKIH ZEMALJA, Knjiga IV Beograd, 1907. Priredio saradnik portala Poreklo Aleksandar Marinković