Pećinci i okolna sela

9 komentara

1. 14. jul 2017. u 16:04

   vojislav ananić

   BRESTAČ
   (opšti istorijat naselja)

   Brestač se u istorijskim spisima prvi put spominje 1496. godine, kao prnjavor srpskih kaluđera, zatim 1520, u dokumentu kojim se potvrđuje njegova pripadnost skromnom posedu srpske despotice Jelene Branković (u teritorijalnom sastavu mađarske kraljevine). Po turskoj okupaciji Srema, zapisan je u poreskom registru iz 1566. godine. Vek i po potom, 1702, u jednoj italijanskoj hronici, naselje se spominje kao opustelo. Slično se ponavlja 1713. godine, u analima Beogradske mitropolije evidentiran. Tri decenije docnije, 1743, kad Austrija učvršćuje svoju vlast na pripojenim oblastima, on je novo, tek obnovljeno selo sa oko dvadesetak domova. Nakon državne i uprave grofa Koloreda, od 1745. pa sve do revolucije 1848, naselje pripada Sremskoj županiji, a u okviru nje Rumskom posedu plemićke porodice Pejačević. U narednih više od pola veka, Brestač je administrativno pripadao trima celinama u okviru Carstva. Od 1849. do 1860. selo je u Vojvodstvu Srbija i Tamiški Banat, a nakon toga, do 1868, ponovo je pod županijskom upravom; od 1868. do 1918, pod jurisdikcijom je hrvatske banovine u okviru Trojedne kraljevine – Mađarske, Hrvatske i Slavonije. Tokom XX veka naselje je u sastavu kraljevina SHS i Jugoslavije (1918-1941), tzv. Nezavisne države Hrvatske (1941-1944), socijalističke Jugoslavije (1945-1990), i, najzad, Srbije, na razmeđi dva milenijuma….

   IZVOR: Predrag Puzić, Na bari selo – Knjiga o Brestaču

   Odgovori

2. 14. jul 2017. u 16:12

   vojislav ananić

   PORODICE I NJIHOVO POREKLO

   Prvi osnivači Brestača u vreme srpske despotovine, na razmeđi XV i XVI veka, jesu Srbi. Dobijanjem titula i poseda, srpski prvaci dovode i naseljavaju svoje sunarodnike, pretežno kao vojnike i stočare. Turci su, počev od 1529, istočni Srem naseljavali stanovništvom iz severne Srbije i severo-istočne Bosne. Novi kolonisti su pretežno seljaci stočari, pravoslavne vere. Na osnovu turskog poreskog registra iz 1566, znamo njihova imena, a ponegde i zanimanje (pop, kaluđer, kolar, pastir). Brestačke porodice iz tog doba su isključivo srpske: Divić, Vujak, Radetić, Dabić, i tako redom. I sve potonje familije, koje su učestvovale u obnavljanju sela, sredinom XVIII stoleća, takođe su srpske – Filipovići, Sretkovići, Stefanovići i ostali, a manjim delom i cincarske – braća Popović i Živković.
   Prve veće kolonizacije donjeg Srema organizovane su nakon konačnog oslobođenja od Turaka, 1718. godine, kad austrijski plemići naseljavaju svoja tek dobijena imanja, sela i pustare, sve u cilju ekonomskog oživljavanja zapustelih krajeva. U tom smislu ponovo je formiran Brestač polovinom XVIII veka, u kojem će za manje od 40 godina broj stanovnika dostići 1.200 duša, čime se svrstao u jedno od većih sela sremske oblasti. Godine 1788. u njega pristižu 184 izbeglice iz Jagodine i okolnih naselja, nakon ugušenja bune u Kočinoj krajini. Jedan deo ovih porodica je naredne 1789. preseljen u Zemun, u Gornju varoš, pa je zbog osetnog demografskog pada prestala potreba za dvojicom sveštenika, „ibo mnogij Brestačani u Zemun iselilsja”. Lekar Radivoj Simonović piše da su se 1785, mnogi pravoslavni iz Hrvatske i mletačke Dalmacije doselili u Srem. Posle sloma Karađorđevog ustanka, veliki broj srpskih izbeglica prelazi ovamo preko Save i Dunava. Ujesen, tokom septembra i oktobra 1813, popisano je 16 zbegova sa 64 hiljade duša. Prva u pomoć pritiče crkva i njeno sveštenstvo, apelujući na lokalno stanovništvo da učestvuje u zbrinjavanju svojih sunarodnika. Nema sumnje da je od tolikog broja ljudi jedan deo stigao i do Brestača, o čemu svedoče braća Vučeta i Sava Lukić, te njihova sinovica Ruža Gavrilović, u dokumentu koji potpisuje Brestački paroh Gavrilo Stojanović.
   U Brestaču je godinu i više dana boravila i porodica Branka Marinkovića, rodom iz Uzveća kod Bogatića, koji se u rodni kraj vratio krajem oktobra 1815. godine. U Ševarice u Mačvi, vratio se iz Brestača i izbeglica Jevto Milošević, sa suprugom Stanom, sinom Živanom i ćerkom Smiljanom.
   Između dva svetska rata u Brestač se doseljavaju Srbi iz Like, Dalmacije, Banije, Korduna, BiH i iz unutrašnjosti Srbije. Posle drugog svetskog rata najviše stanovnika stiže u Brestač iz okoline Zvornika. To su seljaci čija je imanja poplavila voda akumulacionog jezera tamošnje hidrocentrale.
   Etnolog Ljiljana Radulovački beleži 1973. godine, na osnovu kazivanja meštana, da su među najstarijim porodicama u Brestaču VELIMIROVIĆI, ĐURIČIĆI, JOVIČIĆI, KOVAČEVIĆI, MALEŠEVIĆI, PETROVIĆI, KRNJULCI, KROMPIĆI, ROMANOVIĆI i CVETKOVIĆI. Ovom spisku, tokom naših istraživanja vezanih za period XVIII veka, pridodajemo ŽIVIĆE, STANOJEVIĆE, JEREMIĆE SIMEONOVIĆE, MILUTINOVIĆE, RADOVANOVIĆE, VUČETIĆE, JAKOVLJEVIĆE, MILIĆE, ŽIVANOVIĆE, JOVANOVIĆE, ĐORĐEVIĆE, DMITROVIĆE, MAKSIMOVIĆE, PETROVIĆE, DRAGOSAVLJEVIĆE, ILIĆE, JEKIĆE, GUDOVIĆE, ŽIVKOVIĆE, JAKŠIĆE, LUKIĆE, MANDIĆE, MILOŠEVIĆE, RADIVOJEVIĆE, RANISAVLJEVIĆE, STANKOVIĆE, STOJANOVIĆE, STOJAKOVIĆE, SRETKOVIĆE, STEFANOVIĆE i FILIPOVIĆE, dok u XIX stoleću Brestač naseljavaju DIKIĆI, ĐURIĆI, ĐURČIĆI, ZORIĆI, IGNJATOVIĆI, LAZIĆI, PAJIĆI, RACKOVIĆI, TEODOROVIĆI i STOJKOVIĆI. Otprilike, više od polovina nabrojanih porodica danas ne živi u Brestaču.
   Srbi su u prošlosti bili skloni menjanju svojih prezimena, tako da je danas vrlo teško ući u trag brojnim familijama, samim tim i pravljenju rodoslova. Naši preci svoja prezimena uzimaju uglavnom po ocu. Ponekad, najčešće iz zahvalnosti, preuzimaju tuđa, dok počesto od drugih dobijaju i vremenom i prihvataju nametnuto prezime, uglavnom po mestu ili kraju iz kojeg potiču, poneki i po karakterističnom izgledu, nadimku ili zanimanju. Mnogi i danas jedva da znaju ko im je bio čukundeda. Tome su svakako doprinela nekadašnja česta seljakanja, usled ratova, epidemija i ekonomskih prilika, ali i nebriga o seskim grobljima i matičnim knjigama. Takođe, slaba pismenost i nedostatak pisanih tragova učinili su svoje. Prezimena se u ovom delu Srema ustaljuju nakon zakonske naredbe iz 1780.
   Za Krnjulce se pretpostavlja da su rodom iz sela Krnule, pitomom naselju smeštenom između Šapca i Koceljeve. Spominju se u Srpskom prezimenku. Braća Lukići, Jovan (učitelj), Vučeta i Sava (učesnici Prvog srpskog ustanka) su, znamo pouzdano, iz Stubline kod Valjeva, Filipovići iz sela Vrela, takođe kod Valjeva, Živkovići iz Blaca u Egejskoj Makedoniji. Velimirovići su sačuvali porodično predanje po kojem potiču iz okoline Rudnika u Srbiji. Od njih su porodice Veselinović i Kokinović, nazvane tako po dvojici braće, Veselinu i Kokanu. Velimirovići su često prezime u Srba, a prvi je put zabeleženo u Novom Pazaru 1542, dok se Zorići spominju u dečanskim hrisovuljama, 1330. Stefanovići su rodom iz Srbije, kako piše na nadgrobnoj ploči popa Ignjatija u porti Brestačkog hrama, dok su Radivojevići iz Šimanovaca – prema porodičnom predanju, njihov rodonačelnik se svojevremeno „udao” u Brestač. Bogičevići su iz okoline Šapca i u rodu su sa Antom Bogićevićem, jednim od Karađorđevih vojvoda, čija se ćerka Tomanija udala za Jevrema, brata kneza Miloša. Dakle, većina Brestačkih familija potiče iz Srbije ili iz srpskih krajeva u drugim oblastima, a doseljavali su se pretežno iz bezbednosnih i ekonomskih razloga. I uvek kod svojih.
   PORODICE KOJIH VIŠE NEMA U BRESTAČ
   Na osnovu starih matičnih knjiga i druge, brojne dokumentacije koju smo pregledali, u prilici smo da damo azbučnik porodica kojih nema posle 1941. godine u Brestaču: ALATIĆ, ANDREJEVIĆ, ANTONIJEVIĆ, BABIĆ, BABUKIĆ (Karavlasi), BAŠIĆ, BORŠAN, BOŠNJAČKI, BRANKOV, BREŠTANSKI, BRKIĆ, BUGARSKI, BUNČIĆ, VASILJEVIĆ, VUČETIĆ, GLIGORIĆ, GOG, GRIGORIJEVIĆ, GRUJIĆ, DAMJANOVIĆ, DELIĆ, DEMIĆ, DIMIĆ, DIMOVIĆ, DMITROVIĆ, DOMAZETOVIĆ, DRAGOSAVLJEV, DUDAŠ, DUMIĆ, ĐORĐEVIĆ, ĐURĐEVIĆ, ŽIVIĆ, ŽIVKOVIĆ, IVANOVIĆ, JABUČANSKI, JAKOVLJEVIĆ, JANKOV, JANKOVIĆ, JARČANIN, JASNIĆ, JEKIĆ, JELESIĆ, JELISAVLJEVIĆ, JOKSIĆ, JOSIFOVIĆ, JUGOVIĆ, KONSTANTINOVIĆ, LOJANIČANIN, LUKIĆ, MANDIĆ, MARIČIĆ, MILIĆ, MILUTINOVIĆ, MIHAILOVIĆ, MIŠKOVIĆ, MOJSILOV, NEDELJKOVIĆ, NEMEVIĆ, NENADOVIĆ, NIKOLAJEVIĆ, OBRADOVIĆ, PAVLOVIĆ, PAJIĆ, PEKIĆ, PETKOVIĆ, POPOVIĆ, OSTOJIN, RADIMIROVIĆ, RADIĆ, RADOVANOV, RADOVANOVIĆ, RADOJČIĆ, RADONIĆ, RANISAVLJEV, RATKOVIĆ, RISTIĆ, RIFOR (Vlasi), SAKULSKI, SKOKIĆ, SIMEONOVIĆ, STANIMIROVIĆ, STANOJEVIĆ, STAKIĆ, STOIČEVIĆ, TEODOROVIĆ, TEŠIĆ, TRIFUNOVIĆ, UGLJEŠIĆ, FILIPOVIĆ, HRISTIFOROVIĆ.
   STARA IMENA, ŠPICNAMETI I NADIMCI
   O imenima meštana Brestača, s kraja XV veka, iz doba despota Brankovića, za sada nemamo ni jedan trag. Pretpostavljamo da su svojoj deci davali imena koja su nosili njihovi gospodari – Georgije, Jovan, Angelina, Jelena, kao i imena svetaca zaštitnika. Već iz turskog doba slika je jasnija. U fiskalnom popisu za 1566, zapisana su imena uobičajena za naš narod: Petko, Stanko, Kojin, Radul, Pavle, i tako redom. Ona skoro da nemaju ničeg zajedničkog, osim što su srpska, sa imenima stanovnika Brestača iz potonjih vekova. Popis meštana iz 1749, za austrijske dominacije, donosi srpska imena pomalo neuobičajena za Srem, zapravo više šumadijska: Stanoje, Stojan, Stojča, Gvozden, Radojica. To su, po svoj prilici, ljudi i njihove porodice koji su se 1739. povukli u Srem zajedno sa srpskom milicijom oberkapetana Staniše. U narednih sto pedeset godina, u Brestaču su roditelji svojoj deci, kako muškoj tako i ženskoj, davali biblijska imena, što svedoči o priličnom uticaju crkve:
   Adam, Avram, Arkadij, David, Ezekilj, Emanuil, Eustratij, Leontij, Zaharija, Ilija, Isak, Isailo, Jakov, Jeremija, Joanikij, Matej, Mojsej, Simeon, Filimon – Agapia, Eva, Sara, Paraskeva, Rahava, Rahila. Nemali uticaj imala je i neugasiva ljubav ka Rusiji, pa su u Brestaču kršteni: Georgij, Kiril, Nikolaj, Pavel, Porfirij, Prokopije, Timotej – Elena, Evgenija, Ekaterina, Pelagija. Iz ovog doba, kao naročito lepa i inspirativna, izdvajaju se sledeća ženska imena, koja je narod sam smišljao – pojedina su iz našeg srednjevekovlja i narodnih pesama:
   Aleksija, Bela, Božana, Budimka, Vezilja, Vemia, Vitoka, Grozdana, Dafina, Despina, Dobrija, Zagorka, Ikonija, Ivka, Ilka, Jevrosima, Jerina, Jefimija, Kovinka, Kosana, Kumrija, Minka, Nerandža, Plemenka, Skevija, Senija, Sibinka, Simka, Sosana, Stefanija, Stojna, Tekla, Teodosija, Ugrinka, Femija.
   Kod muških to su: Bogič, Vuk, Desivoj, Dobren, Ivko, Janko, Kuzman, Milen, Nikodim, Sofronije, Strahinja. U prvoj polovini XX veka dolazi do znatnije promene kod ličnih imena. Polako u zaborav odlaze biblijska, ruska i pojedina narodna, i ‘rađaju’ se nova, nastala pod raznim uticajima. Kod muškog sveta ona su: Velimir, Gojko, Dragomir, Živan, Ljubomir, Milenko, Momčilo, Negovan, Obrad, Svetozar, Srbobran. Krajem XVIII veka, prvi među meštanima koji je dobio ime Vuk je sin Ilije Janića. Iz leta 1833, imamo zabeleženo ime Nenad (Domazetović). Prvi Brestačan koji je poneo ime Slobodan, u godinama iza prvog svetskog rata, je sin Živana Sretkovića. Kod ženskog dela populacije ovaj put imena nisu tako maštovita kao nekad: Bogdanka, Bojana, Veselinka, Danica, Darinka, Draginja, Drena, Dušanka, Zlatica, Zorica, Ivanka, Leposava, Milena, Miroslava, Saveta, Savka, Slavica. Jovana, kći Nestora i Smiljane Dumić je prvo žensko dete s ovim imenom u mestu, a reč je o 1831. godini. Za godinu 1846, u porodici Radić imamo zapisano žensko ime Filipa.
   Kao i u drugim delovima Srema, i u selu Brestač se održao opšte prihvaćen način oslovljavanja pojedinih porodica, ne po njihovom pravom prezimenu već po tzv. špic-nametu (od nemačkog Schpitzname, što znači nadimak). To je ustvari „drugo” prezime koje dugo prati jednu porodicu i njene članove, i na neki način ih obeležava. Ovaj običaj u nas postoji od davnina. Najčešće se koren i doba takvog imenovanja u rodoslovnom stablu više i ne pamti. Špic-namet su drugima dodeljivale vlasti, rodbina ili komšije, po raznim osnovama i povodima: imenu kraja odakle su prispeli, zanimanju, karakternoj osobini ili izgledu nekog od članova, sklonosti, novostečenom nadimku. Takođe, kada bi se neki od muških članova odlučio da pređe u kuću kod žene i njenih roditelja, njegovo prezime je dobijalo špic-namet, odnosno dodavalo bi mu se nadimak, ime ili prezime njegovog tasta. I prilikom porodičnih deoba, kada su braća odlazila iz zajedničke kuće i zasnivali sopstvena domaćinstva, vremenom se dobijalo novo prezime. Ima slučajeva kad neko kupi tuđu kuću, da onda za špic-namet dobije prezime bivšeg domaćina.
   Iz turskog vremena špic-namet je poneo seoski knez Nikola, takođe bez evidentiranog prezimena, kojem je dodato novo – Kelemen, odnosno Glavaš (na mađarskom), jer je bio prva i najodgovornija glava u selu pred vlastima. U popisu iz 1749, imamo prezime Ostojin i Mihalova (po bliskom srodniku), što je klasičan špic-namet. I u ovom slučaju nije zabeleženo prvobitno prezime. Prisutan je i dodatak imenu umesto prezimena: subaša, eškut i kovač (po zanimanju) i prezime Jarčanin (po geografskom poreklu). Upisane su i dve žene, Milica i Ružica, kojima je umesto prezimena dodata reč, odnosno oznaka, „udovica”.
   U vremenima koja su usledila, imamo nekoliko zanimljivih špic-nameta. Prezime Krnjulac je tipično, dobijeno po mestu porekla, selu Krnule kod Šapca, dok im staro prezime nije upamćeno. U crkvenim beleškama pišu se i kao Krnjulski, Krnulski i Krnjulčević; zatim, Sakulski – po selu Sakule u Banatu, a moguće i po istoimenom naselju koje je nekad postojalo između Ugrinovaca i Dobanovaca. Jedan ogranak ove porodice danas živi u Novom Sadu; Jabučanski, po naselju Jabuka kod Pančeva; Breštanski, po selu Brešće kod Zagreba. U izvodu protokla venčanih iz 1817, sveštenik Petar Stojanović je dopisao da je ženiku Grigoriju iz Brestača njegovo prezime Prokin ustvari špic-namet, odnosno da je prvobitno prezime Nikolić. Špic-namet je i prezime Srećkov, čiji je rodonačelnik Jovan Sretković, nekadašnji Brestački sveštenik iz druge polovine XVIII veka – njegovo su prezime i svetovne i crkvene vlasti skraćivale. Obe familije slave Đurđic. Veselinovićima i Kokinovićima je staro prezime Velimirović, a špic-namet im je nastao po braći koja su se odelila. Iz 1849. imamo i porodicu koja se zvala Budimčić-Lazić.
   U Brestaču postoji i nedoumica oko triju prezimena, za koja se pretpostavlja da su nastala nakon deoba porodičnih zadruga (u dva slučaja). Prvo je prezime Đurčić, za koje se misli da je špic-namet od starosedelačkog prezimena Đuričić. Prvi put se spominje u Matičnim knjigama preminulih za godinu 1848. Đurčića je 1907. bilo u Subotištu i slavili su sv. Georgija. Danas uglavnom preovladava prezime Đuričić, čije porodice slave sv. Georgija i sv. Simeona; tu su i prezimena Jovičić (u crkvenim aktima se beleže od 1816) i Jovčić (spominju se u Matičnim knjigama od 1850). Danas se svi nazivaju Jovičić i slave sv. Jovana; imamo i Stojakoviće i Stojkoviće. Prvi se u mestu spominju od 1803, a drugi od 1822. Prvima je krsna slava sv. Trifun, a drugima sv. Georgije. U selu su i danas prisutna oba prezimena. U starim crkvenim spisima beleži se još nekoliko sličnih prezimena kojih više nema u Brestaču: Radojčin i Radojčić, Lojaničanin i Lojanički, Jelisavljević i Jelisavčić, Sakulski i Sekulski, kao i Sakulac i Sekulac. Moguće je da je u svakom od ovih primera reč o jednom prezimenu, a da su ih crkvene i mesne vlasti ponekad pogrešno upisivale. Simidžić ili Simičić je prezime izvedeno od turske reči simit – simit je vrsta istočnjačkog kolača pravljenog od brašna, meda i susama, koji su nekad pripremali zanatlije simidžije. Naša narodna pesma XVIII veka je Cincare pogrdno nazivala simidžijama. Popis krsnih slava iz 1906. nam otkriva i nekoliko klasičnih špicnameta: Jelisavljević-Sekulac, Jovičić-Ivanov, Jovičić-Novakov, Jovičić-Radovanović, Joksić-Popović, Kovačević-Malešević, Filipović-Radić i Petković-Vojnović (1846. godine Aksentije Vojnović i Živana Petković dobijaju sina Stefana, i biće da se od tada ova dva prezimena spominju zajedno).
   Nadimci su po svom poreklu slični špic-nametima. I oni su izvedeni iz karakternih osobina ili izgleda pojedinaca, zanimanja, porekla i slično. Mogu biti i skraćene izvedenice ličnih imena. Takvih primera u Brestaču u prošlosti kao i danas ima mnogo (Prokopije-Proka, Spiridon-Spira, Negovan-Nega, Anastazija-Staza-Stanka-Stana-Nasta, Nerandža-Nera, Vatima-Vata, Roksanda-Roksa). Ponekad se nadimak dobije tepanjem najbližih srodnika. Iz 1876. godine imamo primer Damjana Krnjulca, koji je svojoj supruzi Pelagiji, poznatoj u komšiluku po nadimku Pela, sam nadenuo novi nadimak, Dada. Đorđe Ignjatović je nosio nadimak ‘Salauka’. Salauka je vremenska nepogoda s kišom i jakim vetrom, kad čoveku ne pomaže ni kišobran. U slengu se salauka koristi kao opis osobe koja je isto tako nagla, nadire nenadano iz svih pravaca. Živan Krnjulac je svoj nadimak ‘Roda’ nasledio od oca, kojeg su tako nazivali između dva rata. Povod nadimku je bilo gnezdo s rodama na njihovom odžaku. Živan Ignjatović je imao nadimak „Laždronja”, koji je dobio još kao učenik. Vele da je voleo da slaže ne samo svoje drugove, već i učitelja. Bilo je, da tako kažemo, i programskih davanja nadimaka za vreme Drugog svetskog rata, kada su komunisti jedni drugima dodeljivali nova, konspirativna imena, odnosno nadimke. Čak su pojedini meštani morali da promene svoje stare u nove nadimke. Primer za to je Pavle Jovičić, koji je svoj stari nadimak Sitar promenio u novi, Kuzman.

   IZVOR: Predrag Puzić, Na bari selo – Knjiga o Brestaču

   Odgovori

3. 14. jul 2017. u 16:19

   vojislav ananić

   NEKADAŠNJA SELA U BRESTAČKOM ATARU

   Kako su pokazala arheološka iskopavanja, Brestački atar je takoreći od iskoni bio naseljen. Na to nam ukazuju nalazi sa više lokaliteta: Krivaja, Za cigljanom i Turska bara. Prvobitna staništa su poluzemunice i pletare, oblepljene blatom i pokrivene trskom, koje datiraju iz doba pre nove ere. Građena su na uzvišenjima koje voda nije plavila. Pojedina od ovih naselja, poput onog sa potesa Za cigljanom, dugačko je oko 1 km. Ime naroda koji je živeo na tim prostorima jeste Skordisci. Ima mišljenja da je reč o pradavnim Srbima.
   Tokom srednjeg veka naš se narod mnogo kretao, što bi se reklo – nije ga držalo mesto, ponegde ne uspevajući da duže opstane na istom području. Povodi migracija bili su različite prirode: isprva, ratni sukobi Vizantije i Mađarske, zatim okršaji s Turcima na granici prema reci Savi (docnije i dvovekovno ropstvo pod osmanlijama), onda visoki novčani i naturalni porezi, slabi prihodi od zemlje i stočarstva, nesloga, razbojnički prepadi, zarazne bolesti, požari i brojne druge nedaće. Po smirivanju prilika, nekadašnji stanovnici, ali i novi kolonisti, bi, uz dozvolu aktuelnih vlasti, ponovo naseljavali zapustela mesta. Sela ili selišta, mezre kako su ih nazivali Turci, odnosno ono što bi preostalo od njih, tako su obnavljana, zadržavajući najčešće svoj nekadašnji naziv koji je ostao u geografskim i poreskim zapisima i narodnom pamćenju.
   Dostupna istorijska arhiva nam govori o pet naselja koja su, u razdoblju od šest vekova, postojala na tlu današnjeg Brestača. To su Denčinci, Drsa, Grdanovci, Baradinci i Đurđevci. Sela nisu bila velika, otprilike 10 do 20 nejednako raspoređenih ubogih kuća, odnosno poluzemunica i koliba, brojeći najviše do 100 stanovnika, koji su živeli uglavnom od stočarstva i poljoprivrede. Ono što je posebno zanimljivo jeste da su naselja Brestač, G rdanovci, Baradinci, Drsa i Đurđevci, jedno pored drugog, postojala u isto vreme u prvoj polovini XVI veka, o čemu svedoči jedna mapa i turski poreski popis iz 1566 godine, koje navodimo u donjem tekstu. Nakon oslobođenja od Turaka, austrijske vlasti, usled ekonomskih razloga i dugova nastalih u minulom ratu, kao i zbog potreba formiranja Vojne granice, raseljavaju pojedine naseobine u Sremu, stanovnike pridodaju obližnjim selima, ili formiraju nova i veća naselja na bivšim selištima, uglavnom na mestima koja su bila privredno, geografski i saobraćajno pogodna za dalju egzistenciju.
   Spomenimo još da ima naznaka da je u trouglu između Brestača, Nikinaca i Donjeg Tovarnika postojalolo mesto Živac, da je pustara Kuvalo bila nastanjena i da se pretpostavlja da je i današnji potes Iljin plast (Ellyesovcz, Illyesovcz), severno od Brestača, takođe nekad bio naseljeno mesto (1416).

   DENČINCI

   Selo se nalazilo u neposrednoj blizini današnjeg Brestača, jugo- istočno prema Subotištu. Izgleda da je reč o najstarijem naselju s ovog područja, jer se prvi put spominje krajem XIII stoleća, 1296. godine, zatim 1491, kao posed despota Jovana Brankovića. U fiskalnom registru iz 1566. maselje nije zabeleženo. Selo je dugo odolevalo svim istorijskim previranjima. Pouzdano je utvrđeno da je postojalo pred kraj turske vladavine, odnosno u prve dve decenije XVIII veka (17 1 3). U to vreme naselje potpada pod duhovnu nadležnost Beogradske mitropolije, koja je periodično prikupljala porez i priloge u selima istočnog Srema, i jedan od sveštenika upisuje ga pod imenom Devčinci. Nakon turske vladavine i austrijskog formiranja vojne i civilne granice, njegovi malobrojni stanovnici iseljeni su u Subotište i Sibač. Imena preseljenih nisu sačuvana.

   DRSA

   Istorijski izvori spominju ovo naselje pod više sličnih naziva (Dersyncz, Ders, Drasinfalva, Dyrsy, Dersy), vlasništvo mađarskih plemića Revai, bez preciznije lokacije.Selo je ucrtano na karti Naselja u Sremu u 15. i početkom 16. veka, zapadno od Brestača, prema Nikicima. Prilikom austrijskog opisa sela Baradinci, 1722. godine, kao njegova istočna granica zavedeni su Brestač i salaš Derstojevaz, koji se otprilike nalazio u blizini današnjeg salaša Japić. Inače, poznato je da su Rimljani, tokom III i IV stoleća, ovde imali jedno svoje poljoprivredno dobro (prema Nikincima). Moguće je da je naselje nastalo nakon njihovog odlaska. I danas se na tom lokalitetu mogu pronaći ostaci opeke i keramike.

   GRDANOVCI

   Prema raspoloživim istorijskim hronikama, čini se da su G rdanovci drugo naselje po starini koje je postojalo u Brestačkom kraju. Selo se prvi put spominje početkom XV veka, 1404. godine, docnije kao nasledstvo Tordaijevih, zatim u jednoj parnici vođenoj 1498. između srpskih i mađarskih feudalaca Jakšića i Gerebi. Pripadalo je Falčkosszombatu, odnosno današnjem Subotištu. Na Karti naselja u Sremuu 15. i početkom 16. veka, selo je locirano severo-zapadno od Brestača. Mađarski istoričar Čanki, u ovo razdoblje, bez bližih podataka, ubraja mesto Gerdevh (Gerdevcz), što asocira na G rdanovce.Za doba turske vladavinee, selo je uneto u poreski tefter iz 1566. godine, gde se ubraja u Kupiničku nahiju. Imalo je 18 kuća i jednog primićura (činovnika), koji je predstavljao vlast. Iz popisa se vidi da su stanovnici uzgajali pšenicu, ječam, raž, zob, proso, lan i konoplju, zatim držali ovce, svinje i košnice. Značajan podatak je i da je mesto imalo crkvu, na koju se plaćao porez od 25 akči.

   Stanovnici Grdanovaca, 1566. godine

   Grdanovci se kao naseljeno mesto spominje i u spisku sela koja su 1702. ostala u neoslobođenom, odnosno turskom delu Srema. Naselje pod ovim imenom (Kertanofcy) nalazimo i u podatku iz 1722. godine, u austrijskom opisu sela Subotište, u kojem se navodi da Grdanovci leže s njegove istočne strane i da su pustara, što govori da se nije održalo pod Turcima. Godine 1724, ono se ponovo vodi kao pustara u sklopu Mitrovačkog vlastelinstva grofa Koloreda. Najzad, imamo Grdanovce 1739. godine, sada već kao naseljeno mesto, u vlasništvu čuvenog srpskog oficira, oberkapetana Staniše Markovića. Pošto su uz dozvolu vlasti zauzeli njegov posed, Koloredo je od države zahtevao naknadu u novcu. Novi kolonisti prispeli su iz Prijepolja, Sjenice i Nove Varoši. U periodu od šest godina predviđeno je da budu oslobođeni svih dažbina (poreza, podvoza, kuluka i ukonačenja carske vojske). Nakon što je 1741. Marković preminuo, Grdanovci su raseljeni. Ne znamo pouzdano kuda su malobrojni stanovnici otišli, međutim, kako je u to vreme ponovo obnovljen Brestač, pretpostavljamo da su migranti krenuli put našeg mesta. Danas se Grdanovcima nazivaju jedan potes – Grdanovci, bara – Grdanička i kanal – Grdanovački u zapadnom delu Brestačkog atara.

   Značajno je da u ovom periodu u selu postoji pravoslavni hram, koji godišnje za porez izdvaja 25 akči, i čiji je starešina pop po imenu Večerin. Sledeći pomen Baradinaca je iz 1636. godine, u spisku naselja koja su i dalje pod turskom upravom, sa godišnjim prihodom od 4.000 akči. Imamo i jedan zapis o Baradincima s početka XVIII stoleća, 1713. godine, kada su uvedeni u poreskom registru Beogradske mitropolije. Doduše, ovde se spominju kao nenastanjeni, što će reći pustara, a nalazili su se između Platičeva i Ogara. Ovaj podatak, dakle, ne spominje Brestač, što ne znači da narodno pamćenje nije pouzdano, tim pre što se granica pomenutih dvaju sela jednim delom naslanja na Brestačku među, a te su međe tokom vekova menjane, kao što su se, uostalom, menjali i gospodari. Baradince nalazimo i 1720, sada već kao naseljeno mesto u sklopu Komorskog Srema. U ovom dokumentu, koji je rađen nalogom sa carskog dvora kao obavezni popis stanovništva, Baradinci su upisani zajedno sa Platičevom. Registar je, uz neke izuzetke, skoro detaljan, sa imenima kućedomaćina i veličinom njihove pokretne i nepokretne imovine:
   Luka knez, Milovan sudija, Dragutin Tunjerović, Mileta Kostić, Stojko Stanković, Stanisav Marković, Nediljko Lušić, Elesia Petrović, Veselin Mačvanin, Petar Jović i Babko Bačvanin. U njihovim domaćinstvima živelo je još 13 muških članova. Celokupna imovina im je više nego skromna: 9 konja, 5 volova, 10 krava, 7 teladi, 10 ovaca, 28 svinja, 48 košnica, 17 jutara zemlje i 7 kosa livada. Kao dodatak, za naselje je dat kraći opis: „Selo je sa svih strana okruženo šumom. Obradiva zemlja nalazi se na oko pola sata hoda. Nemaju tekuću vodu u blizini, osim kada se reka Sava izlije. Na severu se nalazi stara pustara Šapina.”
   Priči nije kraj. Baradince nalazimo i 1724. i 1727. godine, kao naseljeno mesto u nepromenjenom statusu, u sastavu Mitrovačkog gazdinstva i Petrovaradinskog vojnog okruga. Na pomalo nesigurnoj Smičiklasovoj karti Srema iz 1730. (Buđanovci i Dobrinci ucrtani zapadno od Kupinova), Baradinci su smešteni daleko ispod Subotišta. Prema jednom drugom, pouzdanijem istraživanju, utvrđena je njihova precizna lokacija: južno od Brestača, ispod Đurđevaca. Kako se na našoj karti vidi, naselje je bilo severno od Grabovaca, zalazeći u Brestački atar sa jugo-zapadne strane. Njegovi su stanovnici docnije iseljeni u Buđanovce. Ovaj premeštaj dogodio se pre 1736, kad Baradinci pripadaju Mitrovačkom vlastelinstvu grofa Johana Koloreda. Na put kreće desetak familija. Sačuvana su imena njihovih domaćina: Luka Prekosavac, Jovica Marković, Mileta Kostić, Petar Nedeljković, Atanacko Vesić, Jovan Stanković, Marko Dimitrijević, Miško Petrović, Jovan Dragutinović i Laleta Živković. Kao novi vlasnik pustare Baradinci, od 1739, navodi se izvesni arbanaški, to jest klimentski, kapetan Deda.425 O Baradincima imamo i jedan mađarski zapis iz 1749, u kojem je konstatovano da su na njegovoj nekadašnjoj lokaciji šume i šikare. I u ovom slučaju, Koloredo je od države zahtevao naknadu u novcu. Na karti iz 1894, Baradinci su krajnje južno od Brestača, ispod Đurđevaca. Istočno od njih su Tovarnik i Ogar. Na mestu gde su nekad dtajali Baradinci, danas se nalazi istoimena šuma i strelište koji pripadaju Nikincima.

   ĐURĐEVCI

   Prvi zapis o postojanju ovog naselja datira s kraja XIV veka, tačnije iz 1391. godine, u doba mađarske srednjevekovne države, kao poklon kralja plemićima Marotijevima. Sto godina kasnije, 1491, selo je u posedu srpskog despota Jovana Brankovića. Na Karti naselja u Slavoniji oko 1500. godine, Đurđevci su evidentirani zapadno od današnjeg Brestača, dok su na Karti naselja u Sremu u 15. i početkom 16. veka, pomereni jugo- zapadno. Na mapi Naselja u dunavskom međurečju oko 1630. ih nema, što nam govori da je mesto jedno vreme bilo raseljeno, deleći tako sudbinu mnogih sela pod osmanskom upravom. Na njegovoj plodnoj zemlji, koju nije imao ko da obrađuje, vremenom je izrasla šuma.
   Za agarenske vladavine naselje se spominje dvaput, u dva fiskalna registra, turskom i srpskom. Prvi je iz 1566, koji smo više puta citirali u prethodnim kazivanjima, i u kojem meštani plaćaju namet na pšenicu, ječam, raž, zob, proso, lan i konoplju, zatim na ovce, svinje i košnice, dok crkva izmiruje 40 akči tapijske takse.431 Selo raspolaže pustarom Gorobac. Osim duhovnih vlasti, u vidu dva sveštenika Boška i Pavla, naselje u ime svetovnih vlasti predvodi knez Vujica Vuk.
   Drugi poreski popis je onaj Beogradske mitropolije iz godine 1713, u kojem je upisano da se Đurđevci nalaze između Brestača i Platičeva, gde ih locira i istoričar Pauković. U ovom spisu je upisano i njihov drugi naziv -Đurkovci. Detaljniju hroniku o Đurđevcima imamo za godinu 1720. Reč je o austrijskom zvaničnom popisu stanovništva i njegove imovine. Pripadaju Komorskom Sremu, odnosno Mitrovačkom vlastelinstvu grofa Koloredo. Stanovnici su se pretežno bavili stočarstvom. U ovom su periodu zapisuju kao Jurtiefce, Juriefcze, Jurjevci.
   Bošnjaković knez, Berisav sudija, Negovan Vojnović, Sima Bačvanin, Milan Vojnović, Vukosav Crnogorac, Stanoje Đuričić, Prodan Gojković, Živan Grujić, Janko Petković, Miloš Kovinčić, Ilija Komljenović, Atanacko Kalić, Luka Crnogorac, Božo Živković, Ranisav Jovanović, Veselin Vujanović, Neško Kertić i Todor Subotić. Osim ovih žitelja, u njihovim domaćinstvima popisano je još 14 muških glava, i od imovine: konja 10, volova i krava po 18, teladi 16, ovaca 8, svinja 51, košnica 71, jutara obradive zemlje 36 i 15 kosa livada.
   I kao u primeru Baradinaca, vredni popisivači su i za Đurđevce dali sažet opis: „Ovo selo leži frontom prema severu, na jednoj ravnici. Seoski teren se u pravcu istoka pruža na pola časa, prema jugu četvrt časa, prema zapadu pola časa i prema severu tri četvrt časa. Seoske ante su: Boljevac na istoku, Obeda na jugu, bara Vranj na zapadu i bara Krivaja na severu. Selo nema tekuću vodu. U zaleđu se nalazi šuma i nešto oranica i livada, dok su na drugim stranama livade i oranice. Pored pomenutih anti, od davnina, tu su i opusteli Brestač, Kekinci i Sevci.”
   Godine 1722, Đurđevci se i dalje vode kao selo u sastavu Mitrovačkog gazdinstva. U navedenoj godini izgleda da je došlo do migracije stanovnika – naselje je više nego prepolovljeno. Ovaj put u njemu je zatečeno osam duša. Živeli su od 30 jutara obradive zemlje, baveći se uglavnom stočarstvom. Austrijski poreski činovnik u svoj spis, pisan na latinskom jeziku, unosi i njihova imena: Anica, Lepava, Stana, Joka, Petruša i Živana. Prezime im je nečitko, upućuje na prezime Hristić ili Kristić, i na mogućnost da su u međusobnom bliskom srodstvu. Sa njima su i dva muška žitelja, Ranko Mihailović i Jovan Kovač. Nedugo zatim, broj stanovnika se uvećao za petnaest familija, čija su imena takođe sačuvana. U datom registru prepoznajemo pojedine familije iz prethodnog popisa iz 1720. Kako su seljaci bili plodouživaoci zemlje, a ne i njeni vlasnici, jasno je da je ova migracija rezultat vlastelinskih ekonomskih potreba.
   U novom popisu iz 1727, zapisano je da đurđevački stanovnici potiču iz okoline Skadra, i da, prema njihovim običajima, imaju male kuće ograđene živom ogradom. Raspolažu zemljom i šumom, koju koriste za gradnju, ogrev i žirovinu. Vredno je pribeležiti da je selo imalo drvenu crkvu koju je opsluživao pop Petar iz Miškovaca. Ova malena naseobina, nastala krajem XIV stoleća, nestaće zauvek sa geografske karte Srema desetak godina kasnije, kada su njeni stanovnici iseljeni u Subotište i Sibač. U jednom arhivskom spisu od 23. januara 1733. godine, Dimitrije Ruvarac pronalazi zapis u kome se kaže da u selu Đurđevcima, koje „ne postoji odavno” i čiji su žitelji bili „nepokorni i lažljivi”, još uvek stoje ostaci nekadašnje crkve: „crkva stara, pokrivena trskom, svoda nema, gotovo pala”.Njena drvena građa docnije je iskorišćena za obnovu crkve u Sibaču. Godine 1739 (to je godina kada se u Sremu, u toku samo jednog dana, u sredu 24. januara, šest puta zatresla zemlja, a 24. jula, u pet sati posle podne bilo je pomračenje sunca.), Đurđevce nalazimo kao pustaru u vlasništvu klimentskog vojvode Vata, dok su 1744. u posedu barona Marka Pejačevića. Koloredo je i za njih tražio materijalnu odšetu od Carstva. Na karti iz 1894, đurđevački atar ucrtan je jugo-istočno od Brestača, pod nazivom Đurđevačka njiva. Uspomena na Đurđevce sačuvana je danas samo u imenu Đurđevskih njiva u Brestačkom ataru.
   Kućedomaćini Đurđevaca iseljeni u Subotište: Atanacko Kalić, Neško Vukosavljević, Miloš Malešević, Đurađ Vukojević, Prodan Gojković, Boža Živković, Sreta Negovanović, Stojko Petković, Neško Čola i Miloš Kovinčić.
   Kućedomaćini Đurđevaca iseljeni u Sibač: Stanko Mijatović, Živko Belić, Todor Prokić, Stojadin Ivković i Todor Kušipara, eškut.
   ***
   Nije samo ovih pet sela zauvek nestalo sa geografske karte Donjeg Srema. Spomenućemo ovde, uspomene radi, još 16 naselja ove oblasti kojih više nema, kao i davnašnja srpska muška i ženska imena:
   Jelinci – između Šatrinaca i Rume; Mileševci i Krstac – između Ašanje i Ogara; Sakule – između Ugrinovaca i Dobanovaca; Gruševci i Tolinci – kod Progara; Drenovac i Obeda – kod Ašanje; Crkvenac – između Rume i Radinaca; Mikule – između Ašanje i Obreža; Turija – kod Karlovčića; Tvrdenjevo – kod Ugrinovaca; Dobrodol – između Šatrinaca i Radinaca; Tidija i Patka, kod Krčedina; Šelevrenac – kod Šatrinaca.
   Muška imena: Atanacko, Aranit, Aron, Bajčeta, Beloje, Brodan, Večerin, Vitan, Vitko, Vranješ, Vuleta, Dabiživ, Doja, Krain, Jain, Josim,Juriša, Karan, Komlen, Maleš, Maluš, Marčeta, Medak, Milak, Milin, Miluj, Niketa, Nikašin, Ninko, Petak, Petran, Pavko, Plavša, Prodan, Radak, Radoba, Raniša, Sanko, Selak, Smolan, Srdan, Staja, Stojak i Subota.
   Ženska imena: Anoka, Belica, Belja, Budimka, Vezilja, Vitoka, Grlica, Grunka, Dvorija, Divana, Dostava, Dobrija, Đinđa, Zrna, Ibrana, Jaglina, Janka, Jevdija, Kanđa, Kojana, Košuta, Kuda, Kumanija, Kumrija, Kupina, Milača, Moma, Pila, Plemenka, Rakita, Stejana, Stojsava, Tankosa, Ubavka, Ugrinka, Utva i Čava.

   IZVOR: Predrag Puzić, Na bari selo – Knjiga o Brestaču

   Odgovori

4. 9. avgust 2017. u 04:52

   vojislav ananić

   UVOD ILI KRATKA HRONOLOGIJA
   SELA BRESTAČ I NJEGOVE CRKVE

   Prvi istorijski pisani spomen o Brestaču, koji se u nas smatra verodostojnim, nalazi se u jednoj povelji manastira Krušedola, iz 1520. godine, u kojoj stoji da je naselje Brestač u vlasništvu despotice Jelene Branković, kao sastavni deo njenog iriškog dobra. Prema Đuri Daničiću, Brestač u to doba pripada manastiru Krušedolu. Međutim, čitav niz drugih autora ovaj datum pomera za četvrt stoleća u nazad, u 1496. godinu: Vuk Karadžić 1845. u Serbskom letopisu, Franc Miklošič 1858. u delu Monumenta Serbica, Franjo Rački 1865. u listu Književnik, Emil Piko u dvotomnoj knjizi Srbi u Ugarskoj, publikovanoj u nas 1883. Mi ćemo se ovde pozvati na Miklošiča i Pikoa. Obojica ukazuju na isti izvor, dokument koji je Jovan Branković sačinio 4. maja 1496. u Berkasovu. U spisu se nabrajaju sela koja Jovan dodeljuje za potrebe krušedolske crkve i manastira koji je u osnivanju. Tekst je na crkvenoslovenskom i Miklošič ga daje u originalu. Prvo je Kupinovo, a zatim slede „mjesto Karlovce i blato Kuvalovo i prijevozi vodni, i selo Krušedol, i selo Maradik, i selo Čortanovce, i selo Grabovce, i selo Krečedin, i selo Pazuha, i selo Inđija, i selo Ljukovo, i selo Dobrodi, i selo Neradin, i selo Pećunce, i selo Brestačie, i selo Šašince i selo Mikula, da budet sia na krmu s monastiru.” Emil Piko, kao i drugi pisci iz XIX veka, konstatuje da su Brestač i njegovi žitelji pod vlašću srpskog plemstva i srpske crkve: „Đorđe Branković, 1496. dade svojim kaluđerima poklon, kojega se izvoran slog još nalazi u knjižnici manastirskoj, a poklonjena dobra behu ova: Kupinovo, Karlovci, Krušedol, Maradik, Čortanovci, Grabovci, Krčedin, Pazova, Inđija, Ljukovo, Dobrodol, Neradin, Pećinci, Brestač, Šatrinci i Mikola.” Nije isključeno da je naše selo starije i od ovog datuma. Piko samo potvrđuje njegovo postojanje s kraja XV veka. Kako je Đurađ Branković deo sremske oblasti dobio od Ugarske oko 1430, moguće je da se na spisku njegovih novih dobara našao i Brestač.
   Nakon turske okupacije Srema, Brestač je zapisan u fiskalnom registru iz 1566. godine. Skoro dva veka potom, sve do 1713, kada je u analima Beogradske mitropolije evidentiran kao pustara, istorijski izvori ne spominju Brestač. Mesto je, po svoj prilici, tokom većeg dela agarjanske vladavine bilo raseljeno. Tri decenije docnije, 1743, kad Austrija učvršćuje svoju vlast na pripojenim teritorijama, on je novo, tek obnovljeno selo sa oko dvadesetak domova. Nakon komorske (državne) i uprave grofa Koloreda, od 1745. pa sve do revolucije 1848, naselje pripada Sremskoj županiji, i u okviru nje Rumskom posedu plemićke porodice Pejačević. U narednih više od pola veka, Brestač je pripadao trima administrativnim celinama u sklopu Carstva. Od 1849. do 1860. selo je u Vojvodstvu Srbija i Tamiški Banat, a nakon toga, do 1868, ponovo je pod županijskom upravom; od 1868. do 1918, pod jurisdikcijom je hrvatske banovine u okviru Trojedne kraljevine. Posle raspada Austro-Ugarske, naselje je u sastavu kraljevina SHS i Jugoslavije (1918-1941), tzv. Nezavisne države Hrvatske (1941-1944), socijalističke Jugoslavije (1945-1990), i, najzad, Srbije, na razmeđi dva milenijuma. Danas je Brestač selo koje pripada opštini Pećinci, odnosno Sremskom okrugu. Prema poslednjem popisu iz 2002, ima 1.066 stanovnika koji se pretežno bave poljoprivredom.

   IZVOR: Predrag Puzić – NEBESKIH VISINA ZLATNI KRST, CRKVA SVETIH ARHANGELA MIHAILA I GAVRILA U BRESTAČU (1566-2016),Pećinci, 2015.

   Odgovori

5. 14. avgust 2017. u 12:45

   vojislav ananić

   PEĆINCI

   Opština Pećinci se nalazi u jugoistočnom Sremu. Opština je nastala 1960. godine sa perifernih delova bivših srezova: Ruma, Stara Pazova i Zemun. Obuhvata površinu od 483,65 km2 i ima 19.675 stanovnika. Čine je 15 naseljenih mesta (Ašanja, Brestač, Deč, DonjiTovarnik, Karlovčić, Kupinovo, Obrež, Ogar, Pećinci, Popinci, Prhovo, Sibač, Sremski Mihaljevci, Subotište i Šimanovci), a sedište je u naselju Pećinci. Okružuju je gradski centri: Beograd, Novi Sad, Ruma, Stara Pazova, Sremska Mitrovica, Šabac i Zemun, čiji se ekonomski, obrazovni i kulturni uticaji osećaju i na celom području Opštine.
   Najjužnija periferija, odnosno krajnji južni deo opštinskog područja leži na aluvijalnoj ravni Save, tako da reka Sava čini njenu južnu prirodnu granicu. Na teritoriji Opštine je i specijalni rezervat prirode Obedska bara, koji zajedno sa 11000 ha šuma čini njen poseban prirodni resurs. Posebno bogatstvo predstavlja pojavljivanje termomineralnih izvora u njenom južnom delu.
   Smeštena je na evropskom koridoru E10 na 24. kilometru autoputa od Beograda ka Zagrebu, i deset kilometara od međunarodnog aerodroma “Nikola Tesla”.
   Opština ima povoljan geografski i saobraćajni položaj koji je od bitnog značaja za njen razvoj.

   Odgovori

6. 7. oktobar 2017. u 23:32

   tomislav

   poštovanje g puziću javi nam se potreban je 1 kompet knjiga crkve u brestaču veliki pozdrav prota tomislav kojić brestač.0643666143

   Odgovori

7. 14. april 2019. u 06:10

   Vojislav Ananić

   Pećinci

   Zabeleženi su 1416. Zabeleženi su u krušedolskom pomeniku kao Pejkinci i u falsifikovanoj povelji man. Krušedola. 1702. i 1714. zabeleženi su kao naseljeni. 1733. imali su Pećinci zajedno sa Sibačem „60 glava dosta dobrih“. 1734. imali su 21 dom. 1736. imali su 23 porodične starešine sa 20 oženjennh, i dva neoženjena odrasla brata ili sina. 1756. imali su 40, 1766. 52, a 1774. 72 doma. 1791. imali su 70 domova sa 537 duša. Od 1774. do 1810. dve su porodice izumrle, a jedna se otselila u Ledince. Od 1791. do 1810. naselile su se tri porodice iz zapadnih krajeva. 1810. imali su 80 domova, a 1808. 772 duše.

   Potesi: Barice, Bostan, Proba, Alicija, Lopar, Budimlija, Kamarište, Rupetine, Kneževina, Oračko polje, Staro selo, Duboki vrtlog, Prosine, Zovinci.

   Izvor: Srbi u Sremu 1736/7 – Dušan J. Popović, Beograd

   Odgovori

   • 2. jul 2020. u 16:28

     Goran

     U selu Baradinci u Donjem Sremu i pustari Šapina nekoliko km severno od Baradinaca god 1739.bili su smešteni Klimenti njih nekoliko stotina.Njihov starešina je bio kapetan Deda,a bili su uključeni u Srpsku pograničnu miliciju pod komandom Starovlaškog Kneza Atanasa Raškovića koj ih je doveo u Srem.Posle osam godina boravka Klimenata u pustarama i atarima močvarama,Klimenti Katolici su dobili dozvolu da se nasele u selima Hrtkovci i Nikinci,a koji su se vratili pravoslavlju neki su poslati u selo Jarak,a mnogi Klimenti pravoslavci ostaju u pustarama pored sela.Tako su neki Klimenti pravoslavci ostali u Šapinama dok su oni iz Baradinaca otišli u Nikince.Posle smrti kneza Raškovića Mađari su počeli veliku odmazdu prema Srbima i posrbljenim Klimentima u Sremu,terajući pravoslavce sa njihovih poseda i zemlje.One u Hrtkovcima i Nikincima niko nije dirao,a Pravoslavcima su pravili velike štete.Zato su mnogi pravoslavni Arbanasi i Srbi pobegli iz Donjeg Srema nazad u Tursku tj.Rašku oblast.Tako su ovi Klimenti Pravoslavci u Šapini kod Baradinaca,prozvani Šaponje,odatle posle nekog ubistva pobegli u Stari Vlah i na Pešter,odakle su 1737god.otišli u Ugarsku u Donji Srem.Uglavnom su samo Klimenti katolici ostali u Sremu.Pravoslavci su se vratili u Rašku oblast.

     Odgovori

     • 16. jul 2020. u 21:30

       Goran

       Po nekim podacima i literaturi u vezi Klimenata u Sremskim selima i pustarama u periodu 1737-1745god sa Klimentima u pustarama pored Hrtkovaca i Nikinaca,Jarka bili su i pravoslavni Arbanasi odnosno pripadnici Kuča Drekalovića.U pustari Šapina su bili smešteni pravoslavci Drekalovići-Milačići iz Kuča, i pojedini Klimenti koji su se vratili pravoslavlju.Ostali Klimenti iz Baradinaca odu u Nikince a pravoslavci su morali ostati u Šapinama,gde su se prozvali Šaponje.Odatle su neki otišli u Slavoniju a njih nekoliko se vratili u Stari Vlah i Pešter,oko 1750god.

       Odgovori