Opština Lučani:
Beli Kamen, Viča, Vlasteljice, Vučkovica, Goračići, Gornja Kravarica, Gornji Dubac, Grab, Guberevci, Guča (varošica), Guča (selo), Dljin, Donja Kravarica, Donji Dubac, Dučalovići, Đerać, Živica, Zeoke, Kaona, Kotraža, Krivača, Krstac, Lis, Lisice, Lučani (varošica) (do 1979. godine deo jedinstvenog naselja Lučani, kojem je 1955. godine pripojeno naselje Kolonija Lučani), Lučani (selo) (do 1979. godine deo jedinstvenog naselja Lučani), Markovica, Milatovići, Negrišori, Puhovo, Pšanik, Rogača, Rtari, Rti, Tijanje i Turica.
17. jul 2014. u 21:14
Milodan
Poreklo stanovništva sela Lisice (po knjizi Lisica), opština Lučani – Moravički okrug. Iz knjige Jovana Erdeljanovića „Donje Dragačevo“.
Položaj sela.
-Gotovo celo selo je u strani prema bjeličkom polju, koje se širi sa desne strane reke Bjelice, i kada se gleda iz polja, vidi se veliki deo sela. Ostatak sela, koji se ne vidi, zaklonjen je visokim brdom Visijevcem (505 metara).
Selo je u celini prosečeno dubokim jarugama potoka: Potajnika, Dautovca i Klenovca. Postajnik se u lisicama zove Kukića Potok, zbog Kukića Vode, koja u njega silazi.
Seoske kuće su većinom po kosama između ovih potoka i po višim stranama njihovih dolina, ali ih ima dosta i po brdima: Bjegovini, Ivanovu Brdu i Bošnjakovini, a rasprostrle su se na sever sve do druma Čačak – Požega pa i dalje na zapad duž pomenutog druma. A na zapadnom se kraju selo završava povisokim vencem brda Zlatne (402 metra).
Ispred sela upravo od Visijevca do Zlatne prostire se lepa, pošira ravnica sa obe strane reke Bjelice, duga 2 kilometra a široka na najširem mestu jedan kilometar.
Vode.
Više ove ravnice sastaju se tri najveća lisička potoka; najpre Dautovac sa Klenovcem, zatim Klenovac sa Potajnikom (Kukića Potokom), te grade jedan kratak potok Kalovitnjak, koji se uliva u Bjelicu. Ni Bjelica ni pomenuti potoci ne nanose štete seskim kućama, ali usled njihovog nadolaženja pomenuto lisičko polje pored Bjelice biva svake godine celo poplavljeno. Inače, kad god padne jača kiša, odmah polje oko Bjelice strada od poplava, jer tu Bjelica ima vrlo plitko korito i lako se razliva.
U lisicama se pije poglavito izvorska voda. Najglavniji izvori su: Kukića Česma, Krlovića i Zlojevića Česma i Gornja i Donja Vodica (česme). Ima i tri kopana bunara.
U Ivanovu brdu, između Dautovca i Klenovca ima jedna mineralna voda, koju zovu Slanušom. To je bistra, izvorska voda, koja izbija u stublini. Sudeći po ukusu biće da je sumporovita, jer udara na barut, kada se pije. Okolni stanovvnici već su navikli na nju i upotrebljavaju je za piće i za ostale potrebe.
Zemlje i šume.
-Dok je seoska zemlja u brdu neplodna – bjeluša, dotle je ona u ravni pored Bjelice vrlo plodna. Ona je sva prenatrpana nanosom i na njenom peskovitom zemljištu izvrsno rađa kukuruz. Zbog toga je ova ravnica gotovo cela zasejana kukuruzom. Južni deo ovog polja, ispod Visijevca do potoka zove se Rakosavljevo ili Gornje Polje; srednji deo, niže Klenovca – Donje Polje. No ni ovde nisu samo njive i livade lisičke, nego ima i jabanaca; Dučalovčana i Dljinaca, koji i inače imaju zemlje po ataru Lisica. Van svoga atara Lisičani nemaju zemlje osim tri-četiri vinograda u Pakovraću.
Ispaše je uopšte malo. Zajedničkih pašnjaka, utrine, imaju u zajedničkoj „selskoj“ šumi, koje ima nešto malo u planini Sjekiri a ostalo je odmah preko Bjelice u tzv. Nosovima i Bataši, gde je šuma zajednička sa selom Krstacem. Inače, ima zabrana a najveći su: Jasikovac i Visijevac na istoimenim brdima a pripada stanovnicima zaseoka Visijevca (nekada zajednička).
Tip sela.
-Lisice se dele na četiri zaseoka: Zlatnu, Bošnjakovinu, Ivanovo Brdo i Visijevac. Ovi zaseoci predstavljaju delove sela, koji su jedan drugog ponajviše izdvojeni potocima: Klenovcem, Dautovcem i Kukića Potokom. Samim položajem sela zaseoci su rasparčani na džemate. Kako su mnogi džemati već znatno porasli, počinju se i oni isticati kao samostalni delovi sela a podela sela na zaseoke već se i ovde gubi.
Od svih zaseoka najzbijenije kuća ima Zlatna a najviše ima rasporeda u džematu Jeremića i Žujića, jer su im kuće pored puta; prvih pokraj i prema drumu a drugih pored seoskog puta.
-Zlatna (28 kuća) je najseverniji zaselak. U njoj su džemati: Nikolići, Petronijevići, Spasojevići, Stevanovići (Žujići) i Jeremići, sve od samih porodica istog prezimena.
-Bošnjakovina (23 kuće) je rastavljena od Zlatne Klenovcem. Džemati su: Domanovići u kome je samo ta porodica i jedna kuća Čvorovića i Davidovići u kome je osim njih i jedna kuća Domanovića. Džemat Davidovića zove se i Ravni Gaj po svome mestu.
-Ivanovo Brdo (11 kuća) je odvojeno od Bošnjakovine potokom Dautovcem. U ovom zaseoku je ceo džemat Kukića, zbog čega se danas sv češće ime zaseoka zamenjuje imenom džemata. Osim Kukića tu su i dve kuće Stevanovića.
-Visijevac (20 kuća) je preko Kukića Potoka. U ovom su zaseoku su porodice: Jokovići i Krlovići. Jokovića ima 17 kuća u tri grupe od kojih najveća čini džemat. U ovom zaseoku je i kuća Mila Bjelopoljca.
U selu ima 82 kuća.
Ime sela i zaselaka.
-Za ime Lisice ne zna niko kako je postalo a znaju pouzdano da je vrlo staro i da je postojalo pre doseljavanja današnjih stanovništva. Tim imenom se zvalo selo sa leve strane Bjelice, današnji Krstac, koji je nekada sa sadašnjim Lisicama činio jedno selo.
Stariji ljudi iz ovog kraja ovo selo nazivaju Lisica što je zapisano i u diplomi Prote Gučanina.
Zaseoci i džemati zovu se po brdima ili porodicama. Za ime Zlatna pričaju jedni, da je postalo usled toga, što su se „tu negde vadila zlatna ruda“ dok drugi vele, da je prvim doseljenicima bilo na njoj osobito rodilo žito, te su oni, pozivajući druge da se nastane kod njih, hvalili kako im je „žito rodilo kao zlato“.
Visijevac je dobio ime od brda, koje se visinom zbilja toliko ističe iznad okoline, da zaslužuje taj naziv.
Starine u selu.
-U ovom selu su najstariji ostaci starine – humke. Ima ih tri na Zlatnoj blizu druma od kojih je jedna znatno veća od ostale dve, dva na brdu Bošnjakovini i tri na vencu Bjeganova Brda.
-Druga starina je Grčko Groblje na jednom brdašcu više mesta gde potok Klenovac silazi u bjeličko polje. Zauzima povelik prostor i prekriveno je pločama od peščara i krečnjaka, neke su položene po zemlji, druge su uspravljene ili nakrivljene. Osim ploča ima i kamenja različitih oblika.
Ovo Grčko Groblje narod dovodi u vezu sa življenjem nekih Grka, koje su Srbi proterali. Priča se da su Grci imali crkvu na mestu Crkvine, koje je blizu sadašnje negrišorske mehane.
-Postoji još jedno staro groblje na Ivanovu Brdu na kome je kamenje manje, prostije i bez ikakvih znakova.
Postanak sela i poreklo stanovništva.
-Humke, grčko groblje i ostali tragovi iz starina znaci su vrlo davnašnjih ljudskih naselja na mestu ovog sela. Uspomene i priče narodne pokazuju, da je ovde bilo naseljenika i pre postanka današnjeg sela i da se selo i mnogo ranije zvalo ovim imenom.
Tako se priča da su vrlo davno na brdu Bošnjakovini živeli neki Bošnjaci, na Bjegovini neki Bjegovan a na Ivanovu Brdu – Ivan iza kojih je ostalo tragova, gde se izoravaju pogorelotine od greda njihovih kuća, koje su su, kako se priča, Turci popalili što mora da je bilo davno jer su prvi doseljenici ovde zatekli gustu šumu.
U diplomi Prote Gučanina iz 1811. godine pominje se selo Lisica. U spisku od 1818. godine Lisice imaju 35 domova sa 93 ‘aračke lica. Pošto je Krstac tada bio zaselak Lisica – pomenute brojke se odnose na oba sela.
Današnji stanovnici u Lisicama svi su poreklom doseljenici. Najstarije porodice su:
-Domanovići su poreklom od Sjenice. Njihovi preci su se po svoj prilici doselili u Lisice pred kraj 18. veka. Predak ime je imao šest sestara, od kojih jednu iskaše sa sebe seiz nekog Turčina. Ne hoteći je dati, a da bi izbegli neprilike sa Turčinom, Domanovići se najpre odsele u Lopaš a odatle u ljubićski srez. Kasnije se jedni vrate u Lisice a drugi ostanu. I danas Domanovića ima u Prislonici i Sokolićima, u srezu ljubićskom i znaju da su poreklom iz Lisica. Da ima je zajedniičko poreklo dokazuje da im je ista slava, Sv. Vračevi.
-Jokovići su potomci staroga Joka, njihova čukundeda, koji se u vreme Prvog ustanka doselio od Nikšića u Crnoj Gori. Pričaju da su mu četiri sina bila godinu dana sa Karađorđem u ratu. Kada je Joko došao zatekao je Domanoviće u Lisicama. Joko se dvaput ženio i druga mu je žena dovela u kući iz Trnave jedno muško dete. Joko posini tog dovodca, ta se i on nazove Joković, ali zadrži svoju slavu Nikoljdan, dok ostali Jokovići slave Lučindan.
-Kukići su od Petra Kuke, koji se doselio u vreme Karađorđeva pohoda na Sjenicu iz sela Kosatice kod Nove Varoši. Zna se da je bio majstor, zidar i drvodelja, slave Đurđevdan.
-Krlovići su doseljeni takođe iz Kosatice od Nove Varoši u isto vreme. Ovih Krlovića ima u dragačevskim selima; Krstacu i Lopašu, odseljenih iu Lisica, slave Đurđevdan.
-Davidovići su od deda Davida, čiji su sinovi bili Andrija i Mladen. David se odselio iz Šipovika (ili Kosatice) kod kod Nove Varoši. Neki tvrde da su Kukići i Davidovići jednog porekla. Kako su možda i Davidovići iz Kosatice a pošto im je ista slava Đurđevdan, ovo tvrđenje može biti istinito.
-Jeremići su od Jeremije, koji se doselio od Sjenice. U jednu kuću Jeremića prizetio se neki Stevan Petrović, čija je starina od Novog Pazara, ali mu se rodbina naselila u užičkom selu Kremnima – i danas je ima tamo – ta jedna kuća Jeremića se preziva Stevanovići.
-Žujići ili Stevanovići zovu se po dedi Stevanu Žuji, koji se doselio pre 80 i više godina od Sjenice.
Docnije su se doseljene porodice:
-Spasojevići, čiji je ded Pavle Manojlović, doselio se iz sela Sirogojna, srez zlatiborski.
-Petronijevići i Nikolići (staro prezime Jotilići) Ove su porodice od dvojica braće Petronija i Nikole, koji su pre skoro 60 godina prešli iz susednog Krstaca u Lisice. Oni su starinom iz Prijepolja na Limu. Ove se porodice i danas ukopavaju u krstačkom groblju, što je još jedan dokaz da su došli iz Krstaca.
-Čvorovići su skorašnji doseljenici iz Komorana blizu Sjenice.
-Bjelopoljac Mile doselio se pre 30 godina kao majstor iz Bijelog Polja.
Ovi podaci o poreklu današnjih stanovnika sela Lisica i narodna prednja o ranijem stanovništvu i o njegovioj sudbini daju dovoljno razloga verovanju, da je selo Lisica bila iste sudbine kao i susedni Negrišori. I ono je možda upočetku 18. veka ostalo pusto, pa se tek docnije počelo naseljavati. Predanja o Ivanu, Bjegovanu i Bošnjacima dokazuju, kako su bila nastalna naselja u ovom kraju, a što u sadašnjem selu imamo samo jednu porodicu iz 18. veka, to je znak, da se vrlo pozno na ovom mestu zasnovalo stalno naselje. To nije ni čudno; ovuda je prolazio jedan od najglavnijih turskih drumova Čačak – Požega – Užice i kao svuda, tako se i ovde srpsko stanovništvo sklanjalo dalje od druma.
Lisice su dakle porasle tek u 19. veku i to više doseljavanjem u vremenu od početka pa do sredine 19. veka (8 sada velikih porodica) nego priraštajem os starijeg stanovništva.
Sesoka zavetina je Beli četvrtak. Lisice imaju dva groblja.
Napomena: Za mnoge prodice se na kaže koju slavu slave.
18. jul 2014. u 20:06
Milodan
Poreklo stanovništva sela Vlasteljice, opština Lučani – Moravički okrug. Iz knjige Koste Jovanovića „Gornje Dragačevo“.
Položaj sela.
-Veći deo sela je na strani planine Jelice a manji se nalazi na jednom delu kose, koja je između Bjelice i Gorušice dok se samo tri kuće nalaze sa desne strane Vlasteljičke Reke. U Vlasteljicama je zemljište oštrijeg nagiba, naročito u onom delu sela koje leži na strani planine Jelice, potocima i jarugama jako je izdeljeno i rasparčano u mnoge kupe; a doline su duboke, uske i imaju strme strane.
Kuće se nalaze po stranama potoka i između jaruga, kao i vencu kose. One ne mogu biti plavljene ali u gornjem delu sela – na strani planine Jelice – potoci i potočići jako ruše svoje strane i zaleđa i tome jako ogoljavaju zemljišta na okućnicama.
Vode.
-Izvora ima dosta i u selu se pije samo izvorska voda. Od izvora najglavniji su: Vukova Voda, Porodinac, Izvor u Ivanovoj Strani, Iva voda u Prosenači i dr.
Zemlje i šume.
-Iz pokazanog položaja sela vidi se, da ovde ima malo pogodne zemlje za obrađivanje. Oraća zemlja nalazi se oko kuća i slabe je rodnosti. Najbolje su njive u donjem delu sela a na najvećoj visini su one koje se na planini Jelici. Bašte zahvataju mali deo okućnica ali vode i utrina ima dosta. Livade su uopšte dobre i najbolje su u sredini sela – Rosulje – gde su potocima dobro natopljene.
Šume ima dovoljno u ovom selu. Zajedničke – seoske – šume su: Srednjak, Orlujak i Paunovica. Srednjak je na Jelici i njima se obično služe porodice koje su u gornjem delu sela a Orlujak pripada više porodicama iz donjeg dela sela. U ovim šumama, kao i na mestu Arnautov Grob su seoske utrine. U selu ima i velikih zabrana koji su svojina pojedinaca. Sve su šume od listopadnog drveta.
Tip sela.
-U Vlasteljicama su kuće bez reda razbacane i znatno su udaljene jedna od druge. Razmaci između kuća izgledaju veći pošto na dvoru i okućnici ima malo zgrada. Najviše kuća ima na strani planine Jelice, između izvora potoka Vučice i Vlasteljičke Reke a manje ih je u donjem delu sela; u sredini seoskog atara nema ni jedne kuće.
Selo se deli na džemate. Na strani planine Jelice džemati se ređaju jedan do drugoga i razmaci između njih i njihovih kuća su gotovo podjednaki, te tako i ne pada u oči izdvojenost džemata dok su u donjem delu sela džemati više izdojeni.
Na strani planine Jelice su ovi džemati:
-Biorci je najseverniji džemat i u njemu su: Biorci, Bežanići, Velimirovići i Tomići.
-Terzića džemat je do Biorskog džemata u kome su: Terzići, Jankovići i Markovići.
-Stanišića džemat se nalazi između Terzića džemata i potoka Točkova.
-Kneževići su najjužniji džemat i nalazi se između Točkova i Pavlovića Potoka. Osim Kneževića ovde su nastanjeni Radićevići i Uroš Ocokoljić, sveštenik.
U donjem deslu sela ima četiri džemata:
-Sarića džemat je sa desne strane Vlasteljičke Reke.
-Rudinski džemat se nalazi prema Sarićima i sa leve strane Vlasteljičke Reke, u njmu su: Rudinci i Stanišići.
-Lazovića džemat u kome su osim Lazovića žive i Dragićevići.
-Babića džemat se nalazi pored puta Kaona – Guča.
U Vlasteljicama ima 60 kuća.
Zadruge su male, najveća je Alekse Terzića i kojoj ima 19 ukućana.
Ime selu.
U narodu postoji priča o postanku i imenu sela. Evo kako je tu priču zabeležio M. Milićević:
Kada je Sibinjanin Janko propao sa vojskom na Kosovu i otuda se vratio sam-samcit, preko planina i vrleti, dođe on u današnje selo Vlasteljicu jednome čoveku na konak. To je bilo uoči Sv. Vračeva, koj padaju 1. novembra (po starom kalendaru). Domaćin je bio svečar, Janka on primi kao putnika kako je najbolje mogao ne znajući ni ko je ni šta je. Za večerom dođe vreme i zdravicama. Između mnogih drugih gosti napiju i za zdravlje vojovdi Sibinjanin Janku, gde je da je – neka mu Bog pomogne da satre silu Tursku!
To je Janko slušao i gledao ali se nije hteo kazati. Idućeg dana krene da ide; domaćin ga povede, da ga kao čoveka koji ne poznaje teren uputi. Na rastanku Janko se kaže ko je i šta je bilo sa njegovom vojskom.
-Nego hvala na dočeku, reče on domaćinu – i da Bog da ti se vlast nikad ne ukratila, nego da si bogat i vlastan do veka.
Taj se čovek prozove posle Vlasteljica, ali kako su za Turaka iz te porodice bivali knezovi, familija se docnije prozove Kneževići a ime Vlasteljice ostane selu i do danas.
Starine u selu.
-Osim jedne stene, koju zovu Gradina i o kojoj meštani ništa ne znaju u ovom selu više nema ništa od starina.
Postanak sela i poreklo stanovništva.
U ovom selu su najstarije porodice:
-Kneževići, Stanišići, Lazovići, Terzići i Markovići, svi slave Sv. Vračeve i:
-Velimirovići, slave Đurđevdan.
Sve su ove porodice stare i ne zna se kada su i odakle doseljene. Oni su starosedeoci i spadaju u najstarije porodice u Dragačevu. Seljaci vele, da su sve porodice, osim Velimirovića, jednog porekla o čemu nas uverava i zajednička slava. Da li su te porodice ranije imale isto prezime – o tom niko ne zna ništa da kaže dok se iz priče o postanku imena sela vidi kako su Kneževići to (prez)ime dobili. Stariji ljudi pričaju da je je ime Kneževića prvo postalo a tek kasnije po imeninima ili zanimanju pojedinaca iz te prodice postala prezimena ostalih pomenutih porodica.
-Babići su se doselili pred Karađorđev ustanak, koji su jedna porodica sa Babićima iz Milatovića, čiji se praded doselio iz Ravne Gore u Starom Vlahu, slave Nikoljdan.
Za vreme Karađorđa doselili su se:
-Biorci, slave Jeremijevdan. Doselili su se iz pokrajine Bihora u Staroj Srbiji.
-Bežanići su se takođe doselili iz Bihora, slave Đurđevdan.
Posle Karađorđa doselili su se:
-Rudinci su se doselili iz Rudina – Studenički srez pre 80 godina, slave Aranđelovdan.
-Sarići su došli iz Gornjeg Dupca u Dragačevu pre 60 godina, slave Nikoljdan.
-Jankovići, ded im došao ženi u kuću Terzića iz Gornjeg Dupca pre 60 godina, slave Mitrovdan.
-Tomić (Moskov) je došao iz Milatovića pre 20 godina, slavi Nikoljdan.
-Dragićevići su se doselili iz Gornjeg Dupca, slave Nikoljdan.
-Radičevići su se doselili iz Kaone u Dragačevu, slave Đurđevdan.
-Ocokoljić Uroš, sveštenik slavi Sv. Vasilija. Došao pre 6 godina na parohiju iz Petnjice, srez trnavski. On je od Ocokolja iz Lise u Dragačevu, a njegovi preci su se doselili iz Hercegovine.
Za vreme popisa iz 1818. godine ovo selo je imalo 15 domova a taj broj se do danas povećao za četiri puta. Ov uvećanje dolazi skoro isključivo na priraštaj, jer na doseljenje porodice posle ovog popisa dolazi jedna četvrtina od današnjih kuća.
Kako su kuće starih porodica nalaze na strani planine Jelice, to je i jasno, da je tada samo ovaj deo sela bio naseljen. Donji deo sela se kasnije naseljava, u njemu su novo doseljene porodice ili neke kuće od starih porodica, kao Stanišići koji su skoro sišli u polje.
Veliki broj starih porodica, za koje se sigurno zna, da su za vreme popisa bile u selu pokazuje da su Vlasteljice morale i ranije postojati. Ako je verovati priči, u kojoj je opisan nastanak imena selu, onda bi se moglo uzeti, da su Vlasteljice, pa i da su se drugačije zvale, postojale još u 15. veku. Na raniji postanak sela ukazuje i njegovo ime, koje je postalo od reči „vlastelin“ (vlastela) o koje je nekada u srpskom narodu imalo izvesno značenje, na kraju na veliku starost sela ukazuje i to, što se u njemu ne zna za kakve ostatke iz starine.
Prema svemu može se reći da su Vlasteljice starije selo i spadaju u najstarija sela u ovoj oblasti i nije isključena mogućnost, da je i pre postanka današnjeg sela tu bilo naselje.
Selo ima obetinu-preslavu-zavetinu, prvi dan Sv. Trojice.
20. jul 2014. u 20:53
Milodan
Poreklo stanovništva sela Gornji i Donji Dubac, opština Lučani – Moravički okrug. Iz knjige Koste Jovanović „Gornje Dragačevo“.
Položaj sela.
-I Gornji i Donji Dubac su planinska sela. Oni su na kosama, koje od Borove Strane odvajaju koje visinom nadmašuju sve ostale oblasti. Po kosama se nalaze mnoga brda i vrhovi, koji imaju najveće visine, od kojih su najviši Bubanj – 792 m; Nikšića Glavica – 794; Karadžića Brdo – 798; Lesna – 809; Čukara – 856; Završje – 873; Mustačevac – 948; Duboka Prevoja – 997; Strmac – 1000 i Rudine – 1034.
Između kosa, kao bočnim dolinama i dubodolinama teku reke i potoci. Najveća je Bjelica, ali su znatne veličine i Petkovica, Bojenovac, Milića i Nikši Borovnjak i Stenjevac.
Kuće su po temenima i stranama brda i vencima kosa, te ne mogu biti plavljene rekama i potocima.
Donji Dubac je po svome ataru posle Viče najveće a Gornji Dubac je srednje selo u ovoj oblasti, ali je do pre tri godine Gornji Dubac imao veći atar, i bio je najveće selo u celom Dragačevu, jer su njemu pripadali zaseoci Prolupljenica i Tolišnica, koji tada obrazovaše zasebno selo Tolišnicu. Danas se Gornji Dubac prostire sa obe strane najvišeg toka Bjelice, između puta koji vodi na Čemerno i novog puta Ivanjica – Kraljevo. Zapadno od njega Donji Dubac, kome su između planina Strmac, Brdo, Završeje, potok Stenjevac i reka Bjelica.
Vode.
-U oba sela se pije samo izvorska voda. U Gornjem Dupcu najjači izvori su: Džarijeva Voda, Studena Voda, Dragićevska Česma, Vukeljicna Voda, Tresova i Umnotoči Česma.
U Donjem Dupcu su izvori: Rudića Voda, Česma u Valovlju, Izvor u Vreloj Strani, Česma u Žarkovini i Izvor u Poljanama.
Zemlje i šume.
-I pored toga što su atari u oba sela veliki, ipak u njima u njima ima malo zemlje za obrađivanje, čemu je uzrok visoko položaj sela i slaba rodnost i neugodnost zemlje za rad. Zato je u oba sela mali deo okućnice pod njivom, na kojoj se nalaze proređeni i zakržljali kukuruz ili drugi usevi. Zbog toga je dosta seljaka kupilo zemlju u Moravi, u okolini Kraljeva, a osobito u selima Mrsaću, Adranima i Musinoj Reci, sa koji se dobija neophodno žito za ishranu.
I bašte zahvataju mali deo okućnice. Dok su njive i šljivaci mali i slabi, pašnjaci su bolji i zahvataju velike delove seoskog atara. Dosta je zzemljište pod prostranim livadama i utrinama, gde pase znatan broj seoske stoke, koja daje sredstva za život stanovništvu oba sela.
Šuma ima mnogo u oba sela. Strane dolina i dubodolina kao mnoga brda i planine su pod dobrom i gustom gorom, u kojima seljaci pored seče drva za ogrev i građu napasaju i stoku. Šume su privatna i zajednička svojina. Privatno su šume manje, ali ima ih koje zahvataju velike prostore, kao Samarina i Gaj. Ipak su zajednice prostranije i dosta ih ima u oba sela. Zajednice su: opštinska, seoska i džematska a u Gornjem Dupcu i državna. Državne su zajednice Borova Strana i šuma Mrčajevac a opštinska šuma Samarina (veći deo). U Gornjem Dupcu je seoska šuma u Borovoj Strani a u Donjem su to Rov i Branova Trpeza, koje su pre 20 godina bile zajednice džemata Milića. Džematske zajednice u Gornjem Dupcu su: Rečica, Mačji Do, Strmac (jedan deo), Jeljak, Kod Barica i Zeleni Vir.
Tip sela.
-Oba sela su razbijenog tipa, ali nemaju jednaku podelu. Do se Donji Dubac deli samo u džemate, koji su dovoljno izdvojeni i obično se sastoje iz jedne porodice, Gornji Dubac je podeljen na zaseoke, u kojima su se porodice jače izmešale. Zaseoci se dele u džemate.
U Gornjem Dupcu su zaseoci:
-Livade je sa obe strane reke Petkovice sa džematima Marinkovići, Lazovići i Dragićevići.
-Krug Sela se nalazi južno od zaseoka Livade i prostire sa sa obe strane Bjelice u kome su džemati Dragićevići, Pantelići, Sretenovići i Milinkovići.
I izdvojeni džemati su;
-Stevanovići su više opštinske sudnice;
-Gilovići je pod brdom Rudinama i;
-Zmajevac je južno od Strmca.
U Belanu je izdvojena jedna kuća Jovanovića a pod Samarinom kuća Radenkovića.
U Gornjem Dupcu ima svega 78 kuća.
U Donjem Dupcu su ovi džemati:
-Voinovića, koji se nalazi između brda Velovlja, Lesne i Javora i reke Bjelice.
-Tadići (Juzovići) su sa obe strane donjeg toka potoka Borovnjaka.
-Basare su između Tadića i brda Bubnja.
-Karadžići su najveći džemat i oni su oko Karadžića Brda.
-Nikšići su ispod Nikšića glavice.
-Milići su sa obe strane donjeg toka Milića Reke.
-Velisavljevići se nalaze na sredini kose, koja je između Bojenice i Milića Reke.
-Koturi su više Velisavljevića.
-Živkovići su oko izvora Milića Reke
-Bogićevići su pored potoka Borovnjaka.
U Donjem Dupcu ima 97 kuća.
Zadruga sa većim brojem ukućana ima malo u oba sela. U Gornjem Dupcu najveća je zadruga Dobrosava Stevanovića sa 21 članom a u Donjem Dupcu je kuća Jovića Karadžića sa 20 članova.
Ime sela i džemata.
-Zna se da su sela Gornji i Donji Dubac i Tolišnica činili jedno selo – Dubac. Docnije se ovo selo podelilo na Gornji i Donji Dubac, koje su nazive dobili prema toku reke i razlike visinskog položaja; a od Gornjeg Dupca su se pre tri godine odvojili njegovi zaseoci Tolišnica i Prolupljenica i obrazovali zasebno selo Tolišnicu. Ime Dubac vele, da je postalo po dubovom drvetu, kojega je ovde imalo dosta.
Zaselak Liade dobio je ime po livadama koje su nekada postojale na ovom mestu.
Ime Krug Sela došlo je po položaju kuća, koje su se prvo sagradile.
-Džemat Zmajevac je dobio ime po potoku Zmajevcu.
Starine u selu.
-U Gornjem Dupcu između džemata Gilovića i Stevanovića ima mesto Selište, za koje seljaci ne znaju ništa reći.
-Kod Stevanovića kuća ima Grčko Groblje. Tu ima više velikih ploča na kojima nema nikakvih natpisa i rezotina.
-U Donjem Dupcu, gde je danas kapela od brvana i šašovaca nalazi se temelj stare crkve. Pričaju da je davno na tom mestu bila crkva od same lučevine, koja je izgorela nepažnjom seljaka. Odmah pored kapele i današnjeg groblja nalazi se rastureno kamenje od turskog groblja u koje su nekada, priča se, pokopani celi turski svatovi, koji su izginuli od srpskih svatova, kada su se ovde susreli i pozavađali.
Postanak sela i poreklo stanovništva.
Seljaci vele da su u Gornjem i Donjem Dupcu najstarije porodice:
-Đuđe (Stevanovići, Gilovći, Pantelići, Sretenovići, Sarići, Mijajlovići i Lazovići) su ovo ime dobili po imenu svog pretka – Đuđe i ovde su još „od Kosova“, slave Nikoljdan.
-Karadžići su ovde „od Kosova“ i priča se da je neki njihov predak – pop Zaharije – vojevao sa Madžarima protiv Turaka, ne kaže se koju slavu slave.
-Porodice za koje se ne zna poreklo su:
-Vojinovići i Markovićima, slave Nikoljdan.
Stare porodice su i:
-Bogićevići, slave Đurđic.
-Nikšići, slave Aranđelovdan.
-Živkovići, slave Nikoljdan.
-Tadići (Juzovići), slave Nikoljdan. Za Tadiće se samo priča da su postali od nekakvog Turčina Jusuva, koji se pokrstio i uzeo devojku od Vojinovića, čiju je slavu primio.
U 18. veku doselili su se.
-Dragićevići su se doselili iz Rožaja u Staroj Srbiji pre 200 godina, slave Nikoljdan.
-Milinkovići su se doselili iz Rudina – studenički srez – pre 170 godina, slave Aranđelovdan.
-Dukići su se doselili od Sjenice pre 130 godina, slave Aranđelovdan.
-Milići su se doselili iz Koritnika u Starom Vlahu pre 130 godina, slave Alimpijevdan.
-Velisavljevići su takođe iz Koritnika odakle su došli pre 130 godina, slave Aranđelovdan.
-Koturi su iz Brnića – srez studenički – doselili su se pre 120 godina, slave Lazarevdan.
-Basare su se doselile pre 120 godina iz Šljivića – moravički srez – slave Đurđic.
-Radovići su iz Grahova u Crnoj Gori i doselili su se pre 120 godina, slave Mitrovdan.
-Marinkovići su doseljeni iz Ljepojevića – okolina Nove Varoši – pre 120 godina, slave Lučindan.
-Misići, praded je došao iz Prinčeva Brda – moravički srez – slave Aranđelovdan.
-Mutavdžići, praded došao iz Magliča – žički srez – slave Lučindan.
Za vreme Karađorđa doselili su se:
-Jovanovići, ded se doselio iz Vučaka – moravički srez – slave Nikoljdan. Nekoliko kuća od ove porodice ima u susednom selu Tolišnici.
-Radenkovići, praded je došao iz Vučaka, slave Nikoljdan.
Posle Karađorđa došli su:
-Domanovići, otac došao iz Vučaka pre 60 godina, slave Đurđic.
-Pantelić (u Donjem Dupcu) je od Pantelića u Gornjem Dupcu i doselio se pre 30 godina.
-Savatić je došao ženi u kuću (pripuz) iz Viče (Dragačevo) pre 10 godina, slavi Lučindan.
-Luković je došao iz Bjedine Varoši – moravički srez – pre 10 godina, slavi Nikoljdan.
Napred pomenuto, da su oba sela činili jedno selo – Dubac. Iz statistike popisa stanovnika u Srbiji vidi se, da su Gornji i Donji Dubac postojali već 1866. godine i tada je Gornji Dubac imao 80 a Donji Dubac 65 kuća.
U spiskovima popisa 1818. i 1822. godine ne postoje sela Gornji i Donji Dubac, nego samo selo Dubac koji je u prvom popisu imao 50 a u drugom 65 domova. Prema ovome podela sela Dubac na Gornji i Donji izvršena je između 1822. i 1866. godine. Kada je baš ova podela izvršena na može se sa sigurnošću reći, jer za to nema nikakvih pisanih tragova. Selo Dubac je i pre ovih popisa postojalo, jer na austrijskoj karti od 1737. godine zabeležen je pored Kaone i Dubac (Duwaz) iz čega se vidi, da je ovo selo postojalo početkom 18. veka a moguće je i u 17. veku. Ranijih pisanih dokaza o ovom selu nema.
Na raniji postanak ovih sela ukazuje i poreklo njihovih stanovnika. Od 24 porodice oba sela, samo se 5 doselilo u 19. veku a ostale u 18. veku a kako je od ovih porodica njih 8 starosedeoci, to se može zaključiti da su ova sela bila naseljena u 17. a možda i ranijim vekovima, a opšte doseljavanje završilo se krajem 18. veka i sela su dalje rasla samo priraštajem, jer pomenutih 5 porodica, koje su doseljene u 19. veku imaju neznatan broj kuća, svega 5, što čini 1/35 od ukupnog boja kuća uoba sela.
Najposle, temelj stare crkve, predanje o lučevoj crkvi i turskom groblju potvrđuju veliku starost ovih sela, koja su, moguće je, najstarija u ovoj oblasti.
Selište i Grčko groblje, o kojima ne zna niko ništa da kaže, ukazije da je i pre današnjeg sela ovde bilo naselja, na čijem se mestu zasnivalo selo Dubac, od koga su postala današnja tri sela, Gornji Dubac, Donji Dubac i Tolišnica.
Obetina-preslava-zavetina je u oba sela Spasovdan.
21. jul 2014. u 18:54
Milodan
Poreklo stanovništva Beli Kamen (po knjizi Bijeli Kamen), opština Lučani – Moravički okrug. Prema knjizi Koste Jovanovića „Gornje Dragačevo“.
Položaj sela.
Beli Kamen se prostire po završnom delu dugačke Čemernove kose, koja odvaja Bjelicu od Moravica i malom delu kose koja se nalazi između Vučkovičko-Kotraške Reke i Krivačice. Zemljište je u Belom Kamenu blaže no u Vučkovici, mada neka brda i vrhovi imaju znatnu visinu.
Najviša mesta su „planina“ Kulaja (850 m), Krt (721), Klepetalo (708), Matnik (660) i Tisonja (606). Seoske kuće su po stranama kosa i brda a nekoliko ih ima u dolini Vučkovičko-Kotraške Reke, koja je u ovom delu sela znatno proširena.
Vode.
Osim Vučkovićko-Kotraške Reke kroz selo protiču mnogi potoci, među kojima su najveći: Matnički sa Šijačkim i Beli Potok. Svi su potoci bogati vodom a nekada jako i naglo nadođu, te pri svojim ušćima nanose štete njivama i livadama, koje su u dolini pored Vučkovičko-Kotraške Reke.
Izvorske vode ima dosta u selu. Najjači izvori su: Studenac, Kod Gloga, Kamena Česma, Filipovića Vrelo i Nikolića Voda.
Zemlje i šume.
-Zemlja za obrađivanje je jedva dobra i najviše je ima oko kuća. Dosta njiva ima na brdu Klašnici, ali je ima dosta u polju-dolini pored Vučkovičko-Kotraške Reke, kao i na mestima: Golubovoj Livadi, Lugu, Stranama, Barama, Matniku i dr. Na najvećoj su visini njive koje su na Bratunjskom Brdu i Goruncu i na njima se seje ovas. I u ovom selu ima seljaka koji imaju njive pored Morave.
Voćarstvo je dobro zastupljeno i bašte zauzimaju veće prostore.
Livade i utrine zauzimaju dosta prostora seoskog atara te se može držati i gajiti dosta stoke.
Šume u selu a naročito oko sela ima dosta. Manje su šume privatna svojina a zajednička – opštinska i seoska – jeste velika šuma Kulaja.
Tip sela.
Beli Kamne je selo razbijenog tipa i kuće su rasturene skoro po celom seoskom ataru. Između kuća iste porodice je razmak od 50 do 300 metara a džemati, na koje je selo podeljeno, međusobno su udaljeni od 0,5 do 2 km.
Sa leve strane Vučkovičko-Kotraške reke su džemati:
-Paunovići, koji se nalazi između Matničkog Potoka i brda Matnika.
-Nikolića džemat je sa leve strane Matničkog i Šijačkog Potoka.
-Veliki džemat Prtenjaci se nalazi zapadno od džemata Nikolića.
-Plazine su između Bijelog i Trlinskog Potoka.
-Miletići su ispod Plazine i bliže Vučkovičko-Kotraškoj reci.
-Vujičići su sa leve strane Matničkog Potoka i ispod Nikolića.
Sa desne strane Vučkovičko-Kotraške Reke su džemati:
-Dmitrići se nalaze prema ušću Matničkog Potoka.
-Puze su ispod brda Gorunca.
U pomenutim džematime žive po nekoliko familija različitih prezimena.
Najposle su u ataru ovog sela 5-6 kuća Mijatovići, Pečerovići kao i mehana Alekse Milisavljevića, koje se nalaze pored ili u blizini puta Ivanjica-Čačak a sa desne strane potoka Dobrica i koja je sa Kotraškom crkvom, školom, sudnicom, mehanom i nekim kućama čine začetak drumskog naselja ili „varošice“.
U selu ima 100 kuća.
Zadruga u Belom Kamenu ima malo i sa malim brojem ukućana.
Ime selu i džematima.
Priča se da je selo dobilo me po jednoj beloj, krečnjačkoj steni, koja se nalazi na kosi što deli Kotraško-Vučkovičku Reku od Moravice a inače je zemljište na ovoj strani od argilošista i drugih filitnih stena, koje su crnje-tamnije boje.
Džemat Prtenjaci su dobili ime po glavnoj porodici, koja ne nazvana po tome što su ime se deca prtila, da nose velike terete.
Puze su dobile ime po nekom pretku koji je bio pripuz. Po nekoj drugoj priči džemat je dobio ime po tome što se neki seljak uspuzao uz visoko drvo da bi spahiji dohvatio nešto.
Starine u selu.
-U džematu Prtenjacima ima mesto Crkvina i, priča se, da je tu nekada bila crkva. Vele da je u blizini toga bilo i Madžarsko Groblje, ali od njega nema nikakvih ostataka.
Postanak sela i poreklo stanovništva.
U Belom Kamenu su najstarije porodice:
-Markovići, slave Jovanjdan. Oni su starosedeoci i ne zna se odakle su i kada doseljeni.
-Filipovići, Nikolići, Lazarevići, Dmitrići i Dolovići (zovu ih Puze) su istog porekla i priča se da im je predak došao iz Trebinja pre 300 i više godina. Takođe se priča sa ovom porodicom jednog porekla i:
-Vujičići, Paunovići, Petronijevići, Ristivojevići, Velisavljevići, Živanići, Ješići, Radivojevići i Marinkovići. Sve pomenute porodice slave Đurđic.
U 18. veku doselili su se:
-Lukići (Gulivrane), slave Aranđelovdan. Oni su se doselili od Sjenice pre 200 godina.
-Plazine su poreklom iz Stare Srbije a u Beli Kamen su došli iz Guberevca, gde je danas ova porodica jedna od najjačih u ovoj oblasti, slave Nikoljdan.
Za vreme Karađorđa doselili su se:
-Radosavljevići, slave Jovanjdan.
-Seničani slave Đurđic.
-Prtenjaci (Bojovići, Mijajlovići i dr), slave Đurđevdan. Sve su ove porodice doseljene od Sjenice.
-Bujoši, slave Nikoljdan. Oni su starinom iz Trudova kod Javora a u Beli Kamen su došli iz Raščića kod Ivanjice gde imaju svoje rođake. Priča se da Bujoša ima u Bresnici (ljubićki srez), koji se tamo zovu Sokići*.
*Sokići (Milići) su došli iz Raščića kod Ivanjice, slave Nikoljdan (Radomir Ilić „O ljubićskim selima“).
Posle Karađorđa doselili su se:
-Miletići su iz Tisovice kod Sjenice 1820. godine, slave Đurđic.
-Nešovići su došli od Sjenice 1840. godine, slave Jovanjdan.
-Jovičići su se doselili iz Tisovice pre 1840. godine, slave Savindan.
-Basarići su se doselili iz Tisovice pre 35 godina, slave Đurđic.
-Stijovići su došli „od Golije“ pre 30 godina, slave Aleksandrijevdan (30. avgusta po starom kalendaru).
-Milisavljević (Aleksa) je došao iz Mrsaća kod Kraljeva posle srpsko-turskog rata i do pre dve godine je držao mehanu u Kotraži a danas poseduje kafanu i dućan u ataru sela Belog Kamena.
-Miletići su od Miletića iz Vučkovice.
U opštem delu je pokazano da je Beli Kamen postao posle 1827. godine a do tada je bio zaselak Kotraže** i Vučkovice.
Kada je Beli Kamen zasnovan nije moguće tačno utvrditi, ali gledajući na poreklo njegovih stanovnika, može se zaključiti, da je postojao u 18. i 17. veku a moguće je i ranije. Na stariji postanak ukazuju i starine: Crkvina i Madžarsko Groblje, koje su ostaci ranijih vremena a moguće iz iz doba kada današnjih porodica nije bilo u ovom selu.
**Da je Beli Kamen, i dok je bio zaselak Kotraže, imao isto ime ukazuje i ime Vuja Belokamenica, koji je u svom selu Kotraži potukao neke turke 1815. godine, piše M. Milićević u „Kneževini Srbiji“.
Seoska obetina-preslava-zavetina je Nedelja Slepoga, peta nedelja posle Vaskrsa.
22. jul 2014. u 21:53
Milodan
Poreklo stanovništva sela Viča, opština Lučani – Moravički okrug. Prema knjizi Koste Jovanovića „Gornje Dragačevo“.
Položaj sela.
-Viča je najveće selo u Gornjem Dragačevu. Zemljište ovoga sela je izbrazdano dubokim i širokim dolinama Bjelice i njezinih pritoka, između kojih se nalaze plećate i nešto zaravnjene kose, koje su takođe mnogim potocima izdeljene u manje kose i kosanice; a po kosama se uzdižu brda i vrhovi, od kojih su najveći: Krstac (571 m), Reljevac (606), Okruglica (641), Glavonjsko Brdo (670), Otavno Brdo (711) i Vis (789).
Vode.
-Tekući sredinom sela, Bjelica prima sa desne strane reku Gorušicu, u koju se pak sa desne strane ulivaju: Nešovića, Rankovića, Beševića i Vujičića Potok kao i pogranična Vujinovića Reka. Sa leve strane u Bjelicu utiču: Stenjevački Potok, Mala (Vička i Glavonjska) Reka. Kroz jugozapadni deo sela teče reka Krivačica kao i njezine sastavnice Bulijska i Briještanska Reka. Osim ovih ima još mnogo potoka i potočića, koji utiču u Bjelicu i njezine pritoke ali su one neznatne veličine i nemaju posebnih imena.
Bjelica i Gorušica često naglo nadođu, te plave polje pored sebe. Seoskii kućama ne nanose nikakve štete, jer osim škole, sudnice, mehane i kovačnice u polju nema drugih kuća.
Izvora ima mnogo, među kojima su najglavniji: Dobra Voda, Grabovac, Varjasevac, Mirkovića Voda, Slana Voda, Slana Bara, Vodica, Velo, Izvor i Studenac.
Zemlje i šume.
-Zemlje za oranje ima mnogo oko kuća, ali je dosta bolja u polju pored reka: Bjelice, Gorušice i Male Reke. Pojedina mesta na kojima su njive nazivaju se: Gligoruša, Spahina Njiva, Dobraja, Vrelo, Šopot, Vrbet, Grabovac, Duga Njiva, Salaština, Ranovina, Smudinoga, Ključ, Bare i Toplik. Na ovim mestima se obično seje kukuruz i nešto pšenice, a na njivama koje su na velikoj visini – Otavno Brdo – seje se ovas. U selu ima mnogo seljaka koji imaju njiva (i vinograda) u okolini Čačka.
Voćarstvo je dobro zastupljeno i bašte zahvataju veliki deo okućnice, gde pored šljiva ima dosta oraha i jabuka.
Dobrih livada i pašnjaka ima mnogo u ovom selu, te seljaci drže dosta stoke.
Viča je bogata šumom. Po celom selu su šume od kojih neke zahvataju velike prostore. Šuma je zajednička i privatna svojina. Zajedničke šume su: opštinska, seoska i neke pripadaju pojedinim džematima. Opštinska šuma je Stenjevac, koja zahvata preko 100 hektara. Pored opštinske nalazi se seoska šuma. Džematske šume su: Veliko i Malo Osoje, koje pripadaju Glavonjskom i Reljevačkom džematu a šuma Mali Klik pripada Gajima, Andrića i Rakića džematima. Šuma je od listopadnog drveta.
Tip sela.
-Viča je selo razbijenog tipa, jer se kuće nalaze po celom selu. Selo je podeljeno u džemate ili zaseoke, jer se nazivi zaseok i džemat jako mešaju; a uza selo ima pravi veliki zaselak Brijest. Džemata ima šest:
-Glavonjski je sa leve strane i sa obe strane Male Vičke ili Glavonjske Reke;
-Gaji su južno od Andrića džemata sa obe strane Bjelice ili između Bjelice i Gorušice;
-Rakići su sa desne strane Bjelice, Gorušice i Nešovića potoka koji se sa severa graniči sa selom Živicom. U ovom džematu su škola i kovačnica, koje su u polju pored Bjelice i Gorušice.
-Andrići se nalaze između Gorušice, Nešovića Potoka, Vujičića Potoka i džemata Ravnogorca.
-Ravnogorci je najseverniji džemat.
-Reljevac je sa leve strane Bjelice i Male Reke.
-Brijest, zaselak, zahvata jugozapadni kraj seoskog atara. On je od sela odvojen brdima: Reljevcem, Okruglicom, Glavonjskim Brdom i Visom, koja se nalaze na kosi između Krivačice i Male Reke. Brijest se deli na dva dela:
-Gornji Brijest, koje je sa obe strane gornjeg toka Briještanske Reke i;
-Donji Brijest je sa obe strane Krivačice, Bulijske Reke i Briještanske Reke.
Svi džemati kao i Gornji i Donji Brijest zahvataju velike prostore i obično su razdvojeni rekama, kosama i brdima. Oni se sastoje od više porodica, koje su dosta izmešane a neke rasturene u dva ili više džemata. Kuće su u džematima različito razmaknute i imaju velike okućnice, ali su u džematu Gajima kuće veoma blizu jedna drugoj, barem u ovom njegovom delu koji je između Bjelice i Gorušice, te dosta kuća od okućnice imaju samo dvor.
U seli ima oko 200 kuća.
Zadruga u Viči ima dosta. Velika su zadruge Velimira Babića i Veljka Glavonje u kojima ima po 27 ukućana. Najveća zadruga je Jevrema Stojkovića u kojoj ima 38 ukućana.
Kolibe.
-U Viči ima 3-4 kolibe kod kojih se leti drži stoka. One se nalaze u Gorušici i drugim mestima seoskog atara.
Ime selu i zaseocima-džematima.
-U selu nema priče kojom bi se objasnilo njegovo ime a koje je svakojako i nije srpskog porekla.
Zaselak Brijest i džemati Gaji i Ravnogorci su dobili nazive po drvetu brestu, gaju i gori. Reljevac je dobio ime po brdu na kome se nalazi a Glavonjski džemat po prezimenu porodice Glavonje. Džemati Andrića i Rakića su dobili imena po imenima predaka ovih porodica.
Starine u selu.
-U Viči ima dosta ostataka iz starine više nego u drugim selima Gornjeg Dragačeva.
-U Donjem Brijestu, sa desne strane Briještanske Reke postoji veliki krečnjački krš, koji zovu Gradina. Na ovome kršu se vide ostaci od starih zidina i priča se da je tu bio grad, koji je zidala Prokleta Jerina.
-Na brdu Reljevcu bio je, vele, grad čuvenog srpskog junaka Relje od Pazara.
-U džematu Gajima više sudnice i mehane postoji Madžarsko Groblje a u džematima Rakića i Gajima, kao i Donjem Brijestu postoji po jedno staro groblje. Na ovim grobljima se nalaze visoke ploče ili komadi spomenika ali na njima nema nikakvih znakova ili natpisa.
-Među Glavonjskim kućama ima mesto Crkviština. Priča se da je tu nekada nekada bila crkva i osim velikog kamena od Časne Trpeze nema drugih ostataka.
Postanak sela i poreklo stanovništva.
U Viči su najstarije porodice:
-Maričići, slave Petrovdan.
-Pajići, slave Nikoljdan.
-Stevanovići (Zipare), slave Nikoljdan.
-Jaćimovići, slave Tomindan.
-Markovići, slave Aranđelovdan.
-Šiškovići (Jovanovići), slave Nikoljdan.
-Lazovići, slave Đurđevdan.
-Vuksanovići, slave Đurđevdan.
Sve ove porodice su starosedeoci, jer se ne zna da su doseljene. Za Maričića i Pajiće vele da spadaju u najstarije porodice Gornjeg Dragačeva. Jedan od predaka Jaćimovića je bio Karađorđev buljubaša. Od Pajića ima odseljenika u Vrdilima (žički srez) i u nekom selu kod Beograda a od Stevanovića u Kukićima – trnavski srez.
Od doseljenih porodica najstarije su:
-Kijevci (Nešovići, Rankovići, Miletići, Milinkovići, Obradovići, Kovačevići, Milekići, Lukovići, Grujići, Babići i Pantovići), slave Sv. Vasilija – Nova Godina. Ova porodica se doselila iz Kojavaca u Staroj Srbiji pre 200 i više godina. Doselila se četiri brata, od kojih se jedan nekud odselio, drugi nije imao poroda a od ostale dvojice, Andrije i Rake, postale su gore pobrojane porodice, koje čine jednu od najvećih porodica u Gornjem Dragačevu. Predak Rankovića, neki Bego, vojevao je kod Karađorđa. Od ovih porodica ima odseljenika u okolnim i daljim selima kao Kovačevići u Goračićima (Dragačevo) i Banjici (trnavski srez), Milinkovići u Guberevcima (Dragačevo) i Nešovići u Zablaću (trnavski srez),
U 18. veku doselili su se.
-Glavonje, Milisavljevići i Jeremići, slave Nikoljdan. Oni su jedna porodica i doseljeni su iz Stare Srbije. Doselilo se šest braće Bakovića i pošto su tamo ubili spahiju, te da im se ne bi ušlo u trag, promenili su prezime u Glavonje. Prezimena Milisavljevići i Jeremići su postali kasnije po imenima predaka iz te porodice. Kada su se doselili u Viču, prvo su se naselili na mestu Slano Polje, sa desne strane Gorušice, pa su docnije prešli na mesto Kućište, gde i danas stanuju. Od ove porodice ime odseljenih u Vodnju, smederevski okrug.
-Mirkovići ne znaju odakle su se doselili, slave Đurđevdan.
-Ćirovići ne znaju odakle su se doselili, slave Nikoljdan.
-Gugovići (Ilići) je ded, čovek od 70 godina je došao iz Sjenice, slave Tomindan.
Za Karađorđa su se doselili:
-Sretenovići, slave Jovanjdan. Oni su jedna porodica se Sretenovićima iz Rtiju, odakle su se doselili. Od ove porodice ima odseljenika u Ježevici, trnavski srez.
-Gerzići su jedna porodica sa Đekićima u Rtiju, odakle su se ovde doselili, slave Lučindan.
-Kojovići su se doselili od Sjenice, slave Nikoljdan.
-Pupavice (Radovanovići, Ranovići, Mijatovići i Stolovići), slave Petrovdan. Doselili su se iz Stare Srbije.
-Đokanovići su se doselili iz Stare Srbije, slave Đurđevdan.
-Zarići i Stojkovići su jedna porodica i doselili su se iz Rokaca, moravički srez, slave Nikoljdan.
-Ivanovići i Trifunovići su takođe jedna porodica i doseljeni su iz Stare Srbije, slave Stevanjdan.
-Radonjići i Radovići su jedna porodica i doselili su se od Sjenice, slave Đurđevdan.
-Konstatinovići su se doselili iz Lopiža kod Sjenice. Doselio ih starac pop Lazo sa sinom popom Vasilijem. Vasilijev sin je bio pop Ilija, njegov sin pop Vasilije a od ovoga pop Čedo, koji je umro 1904. godine. Slave Sv. Vasilije. Pre 50 godina jedan od ove porodice odselio se u Rogaču (Dragačevo). Brat i sin popa Čede su učitelji u Čačku i Guči.
-Rakovići su doseljeni od Sjenice, slave Nikoljdan.
-Sladovnice su takođe doseljeni od Sjenice, slave Đurđevdan.
-Gavrilovići (Šijakovići) slavi Aranđelovdan i ne znaju odakle su se doselili.
Posle Karađorđa doselili su se:
-Pejovići su došli od Sjenice, slave Aranđelovdan.
-Buliji se ded doselio iz Pšanika u Dragačevu pre 70 godina, slavi Aranđelovdan.
-Đorđevići (Smukarići) su se doselili pre 50 godina iz Radaljeva – moravički srez, slave Nikoljdan.
-Mihailovići, otac se doselio iz Krivače u Dragačevu, slave Jovanjdan.
-Beševići su se doselili pre 50 godina iz Bjedine Varoši, moravički srez, slave Aranđelovdan.
-Lončarevići su došli iz Goračića pre 40 godina, slave Đurđic.
-Parezanovići su došli odnekuda iz moravičkog sreza pre 35 godina, slave Mitrovdan.
-Petrović je došao kao pripuz iz Radaljeva pre 30 godina, slavi Nikoljdan.
-Radović (Vukašin) je došao kao pripuz iz Kaone u Dragačevu, posle srpsko-turskog rata. On priča da mu je bio ded Karađorđev vojvoda Milić Radović, slavi Sv. Vračeve.
-Rozgić je došao odnekud iz moravičkog sreza, slavi Lučindan.
-Šljivić je došao kao pripuz iz Šljivića u moravičkom srezu, ne kaže se koji slavu slavi.
-Borisavljević je pripuz iz nekog studeničkog sela, slavi Stevanjdan.
-Todorović je od Bulija iz Pščanika, slave Aranđelovdan.
-Janković je pripuz iz Kotraže, slavi Đurđic.
-Pavlović je pripuz iz živice, slavi Nikoljdan.
Po današnjim imenom ovo selo je prvi put zabeleženo u spiskovima 1818. godine kada je imalo 50 domova. Ipak ovo selo je moralo i ranije postojati. Prostrana i dosta pitoma dolina Bjeličina u ovom selu nije ostala zapažena od Turaka. Selo je moralo imato svoga spahiju, što pokazuje imesto Spahina Njiva, kao što to i narod potvrđuje u svojim pričama.
Veliki broj starijih porodica, za koje se veli, da su doseljeni u 18. a jedni, najrazgranatija u 17. veku, kao i nekoliko za koje se govori, da su starosedeoci, dovoljno pokazuje,da je Viča davno postojala. A kako u selu ima dosta ostataka iz starine, koji su svakako iz vremena, kada današnje selo nije postojalo, pošto stanovnici o njima ne znaju ništa da pričaju, onda se može zaključiti, da je Viča zasnovana na mestu jednog ili nekoliko ranijih naselja i da svakako spada u vrlo staro, ili najstarije selo u Gornjem Dragačevu.
Karakteristično je da imena dva džemata u selu – Reljevac i Gaji – ukazuju, da je ovde bilo naselje još u srednjem veku.
Ze Reljevac je već rečeno, da seljaci pričaju, da su na njemu bile zidine od dvorova Relje od Pazara te da je pod njegovom upravom bilo tadašnje naselje.
U povelji Stevana Prvovenčanog se govori, da je on pored ostalog podario manastiru Žiči i Gaje sa zaseljima, koja su još sa nekim selima spadala u oblast Zatonje. U Vujićevim Putešstvejima po Serbiji 1826. godine J. Erdeljanović u primedbi veli:
-Zatonje je takođe velika župa, koja je morala biti u blizini Žiče, jer to pokazuju sela Zamčanje i Dubovo, koja i sada postoje u žičkom srezu. Od ostalih imena postoje Gaji kao zaselak u dragačevskom srezu.
Kad se uzmu u obzir mnogi ostaci iz starine, predanja o Reljevcu i ostalo što ukazuje na starinu sadašnjeg sela i ranijih naselja, koja su nesumnjivo ovde postojala, onda se može pretpostaviti, da se Gaji iz povelje mogu odnositi na naselje, koje je ovde bilo, i od toga se verovatno i ime zadržalo.
Moguće je da je današnji naziv dobilo selo po nekom od zaselja, a ime ondašnjeg sela zadržalo se samo za njegov džemat ili zaseok. Ako bi ova postavka bila verovatna onda bi se moglo kazati, da je ovde bilo naselje još u 13. veku i znalo se kao današnji deo sela – džemat Gaji.
Obetina je u Viči prvi dan Sv. Trojica a sabor je u Maloj Reci i Andrića džematu na Cv. Iliju.