Jasenovac i okolna sela

2 komentara

1. 7. oktobar 2019. u 19:27

   Vojislav Ananić

   JASENOVAC je postao u XVI ili početkom XVI vijeka i pripadao je Zagrebačkoj županiji. Imao je svoj “grad” koji je 1536. pao u turske ruke, a koliko je bio strategijski važan vidi ce no tome što su ce hrvatski staleži zbog njegovog pada uplašili i na saboru Slavonije održanom 1537. u Dubravi preporučili caru Ferdinandu da nanovo sagradi grad Jasenovac, koji no strateškom značaju uspoređuju sa Beogradom. Jer, ako to oni ne učine, već to uspiju Turci, propašće čitava Hrvatska i Slavonija.
   Hrvati su poslije mnogo napora ponovo zauzeli Jasenovac i razorili ra da ne bi bio Turcima od koristi. Jasenovac je zaista uskoro pao u turske ruke.
   Jasenovac je naseljen Srbima tek 1688. godine, kad su Austrijanci uz pomoć srpskih ustanika osvojili današnju Baniju i prodrli preko Une u Bosnu odakle su dovodili ovamo srpske doseljenike da pojačaju ovu krajinu protiv Turaka. Kako je tada otpočelo formiranje i organizovanje utvrđene granice na rijeci Savi, koja je postala turska granica prema Austriji, u nizu vojnih posada na ovom dijelu slavonske granice navodi ce 1736. i Jasenovac, potčinjen kostajničkom krajiškom komandantu.
   Ovdašnji komandant bio je tada neki Pogledić.
   Godine 1755. zapisano je da u Jasenovcu ima 50 srpskih kuća i crkva, koja nije bila “tronosana” (od episkopa osvećena). Tada nije navedena ni hramovna slava. Godine 1768. bile su u Jasenovcu 64 srpske kuće. U crkveno-administrativnom pogledu Jasenovac je pripadao nekada Kostajničko-zrinopoljskoj eparhiji, zatim Karlovačkoj i u najnovije vrijeme Slavonskoj (pakračkoj) eparhiji. Početkom XX vijeka bilo je u Jasenovcu i Bumbekovači 207 srpskih domova sa 1183 duša.
   Za parohiju jasenovačku statistika pokazuje da je 1981. imao Jasenovac 85 domova, Mlaka 116, Uštica 93, Jazavica 13, Paklenica 165, Novska 265, Bračica 14 srpskih domova.
   O prvoj jasenovačkoj crkvi ne znamo gotovo ništa. Druga, posvećena sv. Jovanu (vjerovatno kao i prva), sazidana je 1775. Nju su 1941. godine ustaše zapalili i do temelja razrušili. Sada je izgrađena nova crkva, koju je 1985. osvetio patrijarh srpski German. I na mjestu spaljenog parohijskog doma sagrađen je poslije rata novi dom. Sačuvana je samo zgrada srpske vjeroispovjedne škole, sagrađene 1847. godine, ali je i njoj potreban opravak.
   Jasenovac je poslije drugog svjetskog rata postao simbol bola za srpski narod, jer su ispod ovog pitomog mjesta ustaše osnovali najstrašniji logor u kome su mučenički izgubili živote stotine hiljada Srba sa područja tzv. Nezavisne Države Hrvatske. Bog da prosti!

   IZVOR: SRPSKA NASELJA I CRKVE U SJEVERNOJ HRVATSKOJ i Slavoniji, dr Dušan Kašić

   Odgovori

   • 24. april 2021. u 07:34

     Voja

     „NE ISPUNJENA ŽELJA“

     Dobro je znano da je maršal Jugoslavije, Josip Broz Tito, na svojim putevima mira i prijateljstva, sa čitavom kamarilom saputnika, obišao svih pet kontinenata, iliti, ceo svet ove naše planete. Isto tako je poznato, da je Tito, u nekoliko navrata, obišao i sva znamenita mesta poznata iz NOR-a, Sutjesku, Neretvu, Kozaru, Jajce, Drvar, Kadinjaču… i poklonio se senima svojih saboraca, koji su tamo poginuli.
     Ali, Tito (kako u knjizi piše), nije stigao iako je imao želju, da bar jednom u životu obiđe zloglasni logor Jasenovac, koji mu je ipak bio tu, u komšiluku. I u njemu su stradali narodni heroji Mitar Trifunović „Učo“, Jelena Vitas, Mile Bošković, Nada Dimić, i mnogo, mnogo drugih znanih i neznanih heroja. I njima se morao pokloniti i položiti im venac. Jasenovac je najzad, i najveća do sada poznata grobnica u celom svetu, svih vremena, gde je na jednom mestu poubijano oko 700.000 Jugoslovena – Srba, nešto Hrvata, Roma, Jevreja, muslimana. Istini za volju, postoje i logori sa većim brojem poubijanih logoraša, ali iz više nacionalnosti i iz više zemalja (Rusi, Poljaci, Česi itd).
     Risto Stjepanović je i sam bio jedan od logoraša i to od njegovog osnivanja pa do kraja završetka postojanja, kada se 22. 4. 1945. uspeo iz njega spasiti. Još za vreme poznate pobune logoraša i njhovog proboja, u njemu se javio neki unutrašnji nagon da se nekako obrati Titu i da ga zamoli, da tamo kasnije, kao i sva poznata mesta iz NOR-a, obiđe i Jasenovac. Tu svoju nameru, usmeno je rekao Đuri Pucaru „Starom“, tadašnjem predsedniku Saveznog odbora boraca Jugoslavije 3. 7. 1966. prilikom otkrivanja spomenika u Jasenovcu. Đuro Pucar mu je odgovorio da drug Tito ima nameru da zvanično poseti logor Jasenovac, da je čak postojala kombinacija da to bude baš toga dana kada je spomenik otkrivan, ali da je do odgode došlo iz viših razloga, u poslednjem momentu. Nakon podosta vremena, Risto se i sam pismenim putem u vidu predloga i molbe, obratio lično drugu Titu da poseti Jasenovac. Dobio je i odgovor da je drug Tito lično upoznat sa predlogom, koji je naoozbiljnije uzet u razmatranje, ali i da je njegovo pismo poslato na razmatranje u C.K. Jugoslavije i C.K. Bosne i Hercegovine. Odgovor nikako nije stizao, i Risto se ponovo pismeno obratio drugu Titu, posle njegovog povratka iz Havane. Nažalost, Ristova žarka želja nikad nije ispunjena, jer je Tito već bio bolestan, a uskoro i umro, 4. 5. 1980. godine.
     Neka objašnjenja, dao je kasnije Franjo Tuđman u svojoj knjizi, da je odluku o Titovom nedolasku u Jasenovac 3. jula 1966. donelo rukovodstvo Partije Hrvatske i rukovodstvo SR Hrvatske, a kojima je sve to prezentirao Institut za istoriju radničkog pokreta Hrvatske na čijem čelu se nalazio Franjo Tuđman. Naime te 1966. godine planirala se u Jasenovcu proslava 25-obljetnice početka NOR-a, gde bi trebao govoriti ako ne sam drug Tito, onda potpredsednik Ranković. Ipak, ispred instituta, Franjo Tuđman je obrazložio da obeležavanje godišnjice revolucije nema smisla na mestu velikog gubilišta, dodajući: “A što se tiče broja jasenovačkih ustaških žrtava rekoh; i deseci tisuća su užasan i grozan zločin, pa zašto i u koju ih svrhu onda umnogostručavati na tolike stotine tisuća, maltene čitav milijun!?“
     Tuđman dalje navodi da je njegovim stavovima dao podršku organizacioni sekretar CK SKH Marijan Cvetković. Takve stavove su zastupali i Socijalistički savez i SUBNOR Hrvatske, a posebno vrh partije, gde su glavnu reč, što se tiče Jasenovca, vodili Vladimir Bakarić, Stevo Krajačić i Anka Berjus. Oni su stalno, skoro dvadeset godina, zastupali tezu da Jasenovac ne treba obeležavati, primenili su strategiju da se sve to tokom vremena prepusti zaboravu, jer je tu stradalo najviše komunista, i to Hrvata, i to desetak hiljada. Oni su direktno uticali na Josipa Broza Tita da ne poseti Jasenovac. Koliko je u tome bila uloga Vatikana, može se samo pretpostavljati i naslućivati. Ali to su nekako i mogli da odgađaju do 1961. no dalje nisu jer su Jefta Šašić, Ivan Gošnjak i Boško Šiljegović došli do Tita sa zahtevom da se Jasenovac dostojno obeleži, dodajući „da se ta hrvatska sramota jednom mora skinuti sa dnevnog reda“. Tako je 1966. godine jedna sramota donekle ispravljena, a drugu je odneo Josip Broz Tito u grob, 4. maja 1980. godine, jer se za 35 godina nije poklonio žrtvama jasenovačkog logora. To mu istorija nikada neće oprostiti. Ovo je jedan odgovor zašto Tito nikad nije posetio Jasenovac. O onom drugom se tek nekad šuška, ponegde i pročita. Šta je prava istina u tome, ko zna hoće li se ikada saznati. Još uvek se kod nas mnogo šta krije, pogotovo o tako poznatim događajima i ličnostima.
     Iako se u međuvremenu raspala Titova Jugoslavija i izdešavali se mnogi novi događaji i zlodela, iako se sada sve bivše republike koliko-toliko trude da malo izbalansiraju međusobne odnose kao posebne države, stari zločini, pored ovih novih, nikada ne zastarevaju niti se zaboravljaju.

     /Tekst i citati od str. 365 -367. su uglavnom preuzeti iz knjige Vladimira Dedijera i Antuna Miletića „PROTIV ZABORAVA I TABUA“ (JASENOVAC 1941 – 1991), Sarajevo, 1991, Izdavači I.P. „PREGRES“ Sarajevo i Udruženje za istraživanje genocida i ratnih zločina, Beograd, prvo izdanje, štampa D.P. „Grafičar“, Tuzla/

     Odgovori