Poreklo stanovništva sela Dubovo, opština Cetinje – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Naselje je krakom puta, dugim 3 km i izgrađenim 1954, 1957. i 1964. godine, vezano za cestu od Košćela prema Crmnici i Virpazaru. Nalazi se između Začira i Smokovaca. Locirano je na brdovitoj visoravni okruženoj Dubovskim i Debelim brdom, Šegotinom glavicom, Pećkim brijegom i Kosmatom glavom. Jedan dio sela je na brežuljcima i pri strani Srednje glavice, a drugi se prostire podnožjem Kustura.
Granica atara na sjeveru počinje od Struga, pa se preko Grubezine njive i Mrkanove rupe spušta na istok, zatim na jug preko Mrkinja do Velje grede, gdje skreće na zapad, tj. na ljemonju i Markoč spuštajući se na Trskotljivac i stazu do Donje skale, a potom preko Golog vrha, Papratnog dola, Velje rupe, Vijenca, Dubrave, Siljevog dola, Graca, Javora i Male Struge izbija na Strugu. Taj prostor, čija je dužina (S–I) 3,1 km i širina (CZ-JI) 1,7 km, zahvata površinu od 4,09 km2.
Visina mu je (kod crkve) 440 m.
Istorijat.
Prema nalazima Jovićevića naselje datira iz doba Ivana Crnojevića. Njih potvrđuju i turski defteri iz 1521. i 1523. godine, po kojima je ono imalo 15 kuća. Bolica, međutim, ne pominje Dubovu, koja kao i Začir (koji takođe ne pominje), pripada Ljubotinju. A za Ljubotinj je naveo da ima 70 domaćinstava i 160 vojnika. Godine 1865. Dubova je imala 63 d.; 1879. 63 sa 230 stanovnika (114 m. i 116 ž.) i 1903. 58 d.
Jovićević je po bratstvima evidentirao 43 domaćinstva, a po podacima iz 1925. godine naselje je imalo 89 d. sa 298 stanovnika. A zatim 1948 (40 : 124), 1953 (38:122), 1961 (32:81) i 1971 (21:47). Od zadnjeg broja te godine je 28 mještana od rođenja stanovalo y selu, a 12 se doselilo iz iste (9) i drugih opština Crne Gore (3); od njih se prije 1941. god. doselilo 10, a ostali poslije. U zadnja dva popisa domaćinstva su prema broju članova bila: sa 1 (12 : 12), sa 2 (10:5), sa 3–5 (6:3) i sa više od 5 (4 : 1). Istovremene promjene u sastavu glavnih starosne-polnih grupa izgledale su: u prvoj 26:10 (ž. 14:3), u drugoj 28 :8 (ž. 18 :6) i y trećoj 27 : 22 (ž. 16 : 16). Podaci i ovdje ukazuju na izrazit primjer starenja stanovništva, odnosno depopulaciju.
Struktura stanovništva.
U istom periodu obrazovna obilježja mještana bila su: bez škole 30:23 (ž. 28 : 19), sa četvorogodišnjem 30 : 8 (ž. 13:3), sa osmogodišnjom 3:3 (ž. 1 : 1), sa srednjom 2 : 2 (ž. 1:0) i kvalifikovanih radnika 2 : 1 (ž. 1:1), a nepismenih 23:21 (ž. 27:18).
Na drugoj strani se struktura domaćinstava prema posjedu i izvorima dohotka izmijenila y sljedećoj mjeri: bez zemlje je bilo 8 : 1, do 2 ha 16 : 19, sa 2-5 ha 7 : 1 i sa preko 5 ha 1 :0, Odnosno: poljoprivrednih 11 : 1, mješovitih 13:0 i nepoljoprivrednih 8:20.
U 1953. godini 55 aktivnih izdržavalo je 55 lica; y poljoprivredi 44:44, a sa ličnim primanjima bilo je 12. U naredna dva popisa taj odnos se izmijenio ovako: aktivnih 16:4, izdržavanih 45 : 18; y poljoprivredi 9 : 1 i 16:0, a sa ličnim primanjima 20 : 19.
Tip sela.
Budući povezana pomenutim krakom, te od R. Crnojevića udaljena 6, od Cetinja 16 i od mjesnog središta (škole i prodavnice y središtu Ljubotinja) 6 km – Dubova ima relativno povoljan geografski položaj. Naselje se sastoji iz dvaju nedalekih dijelova – Donje i Gornje Dubove. Položaj kuća y središnjem dijelu obaju dijelova sela je čak gomilast, a ima i izvjesno odvojenih; naselje pripada zbijenom tipu. U oba dijela su 22 kuće. Lokalni obrisi terena i zbijenost naselja uslovili su da su ovdašnje kuće isključivo građene na izbi. Cve su pod tiglenim krovom, a sa daščanim plafonom je 8, sa malterisanim 12 i bez njega 2. U međuratnom periodu y 8 kuća napravljeno je 12 prostorija, a u poratnom y 11 djelimično renoviranih 22. Sve te prepravke su manjeg zahvata i s obzirom na starost i zbijenost kuća rezultirale su male prostorije. U stambenom fondu popisano je 1971. 20 stanova sa 634 m2, od kojih su 13 iz prvog i 7 iz drugog perioda. Tada ih je sa otvorenim ognjištem bilo 4, prema vrsti su: 17 jednosobnih i garsonjera, 2 posebne sobe i 1 dvosobni; od njih su 3 bila napuštena na duže vrijeme.
Stanovništvo.
U selu žive:
-Jovetići (8 d.) i:
-Šoći (5).
Poslije 1945. iselilo se 60 mještana. U Vojvodinu je kolonizovano 5 d. (22 člana), a ranije je y Ameriku išlo 28 i y Francusku 3 lica. Sada 2 dnevna migranta rade y R. Crnojevića.
Vode.
Naselje se vodom opskrbljuje iz 12 bistijerni i jednog ubla. Od prvih, 5 su i stare i zajedničke a isto tako i ubao. Raspoređene su u središnjem dijelu Donje Dubove. Veća bistijerna izgrađena je od strane banske uprave 1924/25. god. i među ostalim bistijernama takođe ima središnji položaj. U Gornjoj Dubovi je veoma stara zajednička bistijerna (na živu vodu), zvana Drenovica. Nalazi se niže Dubokog brda, udaljena od puta 0,7 km. Ostale su privatne, izgrađene su pored kuća i obično izlivene y betonu.
Zanimanje stanovništva i ostali podaci o selu.
Iako je selo držalo veliku stoku, tjeskoba njegovog pretežnog dijela je umjesto izgradnje brojnijih i većih pomoćnih objekata uslovila izgradnju „dvobojnih“ kuća, kako bi donji „boj“ mogao biti namijenjen stoci. Relativno mala i neograđena dvorišta redovno su služila i kao obori. Oko grupisanih kuća izdignutih pri strani ili na glavici nema tzv. „zgrada“ kao najmanjih okućnica, već su i one, kao i okućnice uopšte, sastavni dio najbližih imanja. A imanja su uglavnim kompleksima oko i niže sela, dok su ostali dijelovi razbacani.
I ovdje je mnogo suhozidnih ograda i podzidanih terasa sa vinogradima. Na bregovitoj visoravni sela, koju oivičavaju nedaleka brda, imanja nijesu mnogo udaljena, tačnije rečeno — oranice oko 0,4, livade oko 0,5, vinogradi su najčešće bliži, a pasišta, šume i branjevine od 0,7 do 0,8 km. Obzirom na ovdašnje terenske uslove te udaljenosti nijesu male. Uopšte rečeno, problem prenosa ma kakvog tereta u starocrnogorskim selima zahtijeva poseban trud i napor.
Sunčanost i obilna paša pružale su ovdje povoljne okolnosti za pčelarstvo. Mnoga domaćinstva su imala, iako za današnje gledanje primitivna, (košnice–dubovače, postavljene na ploče i sa njima pokrivene) bogata ulišta. Danas, pak, pčelarstvo je gotovo u nestajanju. Unatrag 60–80 godina veoma unosno zanimanje je bilo branje i pripremanje ruja za prodaju na R. Crnojevića. No, poglavito se živjelo od stočarstva i vinogradarstva. Naročito od prvog, nasuprot činjenici da mještani nijesu imali planinu i komune. Preko ljeta su sitnu stoku davali na čuvanje lovćenskim čobanima.
Selo je električno osvjetljenje uvelo 1972. god. Do avgusta 1973. bilo je elektrificirano 20 kuća. Tada su domaćinstva imala – 7 samo ognjište, 9 ognjište i šporet, 5 samo šporet, 2 frižider, 6 radio-prijemnik, 5 gusle, 15 crepulju, sač i verige, 7 stare vrste kreveta, 12 skrinje itd. Gledano y cjelini, selo i po izgledu kuća i po njihovoj unutrašnjoj opremi odaje utisak starinskog standarda i načina života.
IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)