Poreklo prezimena, sela Ortiješ i Lakiševine (Mostar)

Porijeklo srpskih pravoslavnih porodica iz sela Ortiješ i Lakiševine kod Mostara, koje su doselile do početka Drugog svjetskog rata (1941. godine). Priredio saradnik portala Poreklo Nebojša Bejat.

Porijeklo imena sela Ortiješ i Lakiševine

Po čemu je Ortiješ dobio ime, nema sigurnih podataka. Zna se da njegovo postojanje datira iz vremena osmanlijske (turske) okupacione imperije (1466 – 1878). U tom vremenu Ortiješ je najvećim dijelom bio pod hrastovom šumom.

Srbi nisu bili vlasnici zemljišnih posjeda koje su obrađivali, već su bili sultanovi robovi, kao i svi građani osmanlijske (turske) okupacione imperije (1466 – 1878). Dolaskom austrougarske okupacione imperije (1878 – 1918) na ove prostore, uveden je grunt i katastar i skoro svi zemljišni posjedi, koje su Srbi obrađivali, oduzeti su od osmanlijskih (turskih) aga i begova, odnosno agama i begovima oduzeto je pravo upravljanja zemljišnim posjedima kojima su do tada upravljali. Zemljišni posjedi su Srbima, koji su ih obrađivali, dodijeljeni u privatno vlasništvo. Najveći dio zemljišnih posjeda i danas je u privatnom vlasništvu Srba. Dio zemljišnih posjeda, Srbima su oduzele komunističke vlasti u vremenu Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ) (1945 – 1992). Dio zemljišnih posjeda, Srbi su u vremenu SFRJ i nakon završetka Odbrambeno–otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995) prodavali svojim sunarodnicima, ali i Bošnjacima i Hrvatima.

Prije početka Odbrambeno–otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995), prema popisu stanovništva iz 1991. godine, koji nije verifikovala Skupština tadašnje Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine, u Ortiješu je živjelo 300 stanovnika: Srba (262 ili 87,33%), Jugoslovena (23 ili 7,66 %), Bošnjaka (9 ili 3%) i Hrvata (6 ili 2%).

Dio sela u kojem žive porodice: Džonlaga, Kadijević i Pudar (Kadijevići i Pudari žive u zaseoku Mukoša), prije Odbrambeno–otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995), nije pripadao selu Ortiješ, već selu Gnojnice, kojem Mukoša formalno–pravno i danas pripada, ali je bliža i gravitira Ortiješu. Stanovnici Mukoše se osjećaju Ortiješanima, a ne Gnojničanima. Susjedno selo Lakiševine, vijekovima je bilo u sastavu Ortiješa. U vremenu SFRJ (1945 – 1992), Lakiševine su postale zasebno selo. Kada su u pitanju starosjedilačke porodice, u Ortiješu je živjelo nekoliko bošnjačkih porodica. Nakon završetka Drugog svjetskog rata (6. 4. 1941 – 9. 5. 1945), doselilo je nekoliko bošnjačkih porodica, koje su kupile zemljišne posjede od starosjedilačkih srpskih i bošnjačkih porodica. Hrvatskih starosjedilačkih porodica u Ortiješu nije bilo, a do početka Odbrambeno–otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995), bile su dvije hrvatske vikendice i jedna porodična kuća. U Ortiješu je bilo nekoliko kuća, čiji su vlasnici bili zetovi, koji su se oženili ženama iz starosjedilačkih porodica.

Lakiševine su se nekad zvale Selišta. Datiraju iz vremena osmanslijske (turske) okupacione imperije (1466 – 1878). Naziv Lakiševine dobile su po osmanlijskom (turskom) agi Lakišiću. Prije početka Odbrambeno–otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995), prema popisu stanovništva iz 1991. godine, koji nije verifikovala Skupština tadašnje Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine, u Lakiševinama je živjelo 336 stanovnika: Srba (296 ili 88,09 %), Jugoslovena (19 ili 5,65  %), Bošnjaka (12 ili 3,57 %), ostalih (8 ili 2,38 %) i Hrvata (1 ili 0,29 %). U Lakiševinama je bilo nekoliko kuća, čiji su vlasnici bili zetovi, koji su se oženili ženama iz starosjedilačkih porodica. Starosjedilačkih bošnjačkih i hrvatskih porodica u Lakiševinama nije bilo.

Porijeklo srpskih porodica iz Ortiješa

KARADEGLIJA

(Slave Đurđevdan)

Karadeglije su iz Dučice u Župi Nikšićkoj, u Crnoj Gori, u Ortiješ doselile polovinom 18. vijeka i najstarija su srpska ortiješka porodica koja ima muško potomstvo do današnjih dana. U Dučici su se prezivali Kostić. Godina doseljenja nikom nije poznata. U tom vremenskom periodu ovim prostorima vladala je osmanlijska (turska) okupaciona imperija (1466 – 1878). Razlog doseljenja bila je kuga, koja je u tom vremenu umorila veliki broj ljudi u Hercegovini, a osmanlijskim (turskim) agama bilo je potrebno srpsko stanovništvo za obradu zemlje. Aga Ibro Korkut iz Zvornika dozvolio im je da se nasele u Ortiješ. U Ortiješ su doselila dva brata, čije grobove i grobove njihovih supruga i sinova zbog starosti, u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ nije moguće raspoznati. Imena dvojice braće koja su doselila u Ortiješ, nikom nisu poznata. Najstariji grob Karadeglija, koji je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ moguće djelimično raspoznati, je grob Arsena Karadeglije na kojem se vidi da je preminuo 1826. godine. Moguće je da je on jedan od dvojice braće koji su doselili, ali niko sa sigurnošću ne može da potvrdi da je tako. Od jednog brata porijeklo je vodila banovska porodica, koja živi na jednoj polovini cjelokupnog zemljišnog posjeda Karadeglija, a na drugoj polovini posjeda žive sve ostale Karadeglije, koji su po zanatu bili kazandžije i bavili se proizvodnjom vina i rakije. Prije Drugog svjetskog rata (6. 4. 1941 – 9. 5. 1945) u iznajmljenom prostoru u centru Mostara držali su kafanu. U tom prostoru je, nakon završetka Drugog svjetskog rata (6. 4. 1941 – 9. 5. 1945), izgrađeno kino Partizan. Dva brata, koji su doselili u Ortiješ, imali su trećeg brata koji je odselio u selo Tasovčići kod Čapljine. Banovska porodica, nažalost, više nema muških potomaka. Posljednji potomak je Karadeglija (Jovo) Nikola (1946 – 2015). Prezime Kostić aga Ibro Korkut mijenja prezimenom Karadeglija što na turskom jeziku znači Crnogorac.

KRNJEUŠIĆ

(Slave Nikoljdan)

Krnjeušići su u drugoj polovini 18. vijeka u Ortiješ doselili iz sela Zupci u opštini Trebinje. Godina doseljenja nikom nije poznata. U tom vremenskom periodu ovim prostorima vladala je osmanlijska (turska) okupaciona imperija (1466 – 1878). Jedan od dvojice braće kantarom je ubio Osmanliju (Turčina) koji im je tražio veći namet od propisanog zbog čega su sa Zubaca morali da bježe. Pobjegla su oba brata, od kojih je jedan pobjegao u okolinu Bosanskog Petrovca. Po njemu je selo Krnjeuša kod Bosanskog Petrovca dobilo ime. Drugi brat Risto pobjegao je u Ortiješ. Ristin grob i grob njegove supruge, u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, nije moguće raspoznati, jer su veoma stari, dok se na grobu Nikole Krnjeušića, za kojeg se pretpostavlja da mu je bio sin, moglo raspoznati da je umro 1810. godine. U porodici Krnjeušić vijekovima se rađalo jedno muško dijete kojem su se davala imena Risto i Nikola.

Krnjeušići su bili rodbinski povezani sa Vanovićima zbog toga što se udovica nekog Vanovića iz sela Malo Polje kod Mostara, najvjerovatnije 1846. ili 1847. godine, udala za Nikolu Krnjeušića, sa kojim je dobila sina Ristu (1847 – 1923). Grobove Nikole Krnjeušića i njegove supruge, zbog starosti, u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, nije moguće raspoznati. U brak sa Nikolom Krnjeušićem, Vanovićeva udovica dovela je sinove iz svog prvog braka. Jedan sin se zvao Pavle, a nadimak drugog bio je Lako. Pravo ime njenog drugog sina nikom nije poznato.

MEDAN

(Slave Jovanjdan)

Medani su u Ortiješ doselili iz sela Hrasno, zaseoka Rujevi Do, u opštini Neum. Najstariji predak, koji je 1808. godine doselio u Ortiješ, zvao se Vasilj (1772 – 1868), čiji je grob u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, bio jedva prepoznatljiv. U Ortiješ je doselio u 36. godini života. Živio je 96 godina. Kratko je boravio na seoskom lokalitetu Dvori u susjednom selu Baćevići, odakle je zbog kuge prešao u Ortiješ. U tom vremenskom periodu ovim prostorima vladala je osmanlijska (turska) okupaciona imperija (1466 – 1878). Osmanlijski (turski) aga Đulepa mu je dozvolio da se naseli u Ortiješ.

U Ortiješu je zatekao Karadeglije i Krnjeušiće. Vasilj se ženio dva puta. Prva supruga bila mu je od Šindika iz sela Gnojnice kod Mostara, a druga od Matkovića iz sela Bogodol kod Mostara. Sa prvom suprugom imao je sina Spasoja (1816 – 1882), a sa drugom sinove: Tripka (? – 1876), Đuru, Šćepana i Ristu (? – 18?6). Svi osim Riste imaju muško potomstvo do današnjih dana. Risto je mlad tragično okončao život, nije se ženio i nije imao djece. Grobove Vasiljevih supruga nije moguće raspoznati, kao ni grob sina Đure. Grob sina Šćepana jedva se može raspoznati. Natpis na grobovima sinova Tripka i Riste moguće je djelimično raspoznati, dok su podaci na grobu sina Spasoja bili prepoznatljivi. Vasilj je sa drugom suprugom imao i kćerku Savu. Bila je ljepotica tog kraja. Primijetili su je Spahalići, Osmanlije (Turci) iz sela Gubavica kod Mostara. To u stvari nisu bili pravi Turci, već lokalni Bošnjaci, koje su Srbi, kao i sve Osmanlije, zvali Turcima. Kada je Vasiljeva kćerka Sava čuvala ovce pored puta, Spahalići su je oteli i na silu udali za jednog od njih. Sa tim Spahalićem imala je sinove od kojih je jedan donirao japiju prilikom rekonstrukcije manastira u selu Žitomislić kod Mostara u 19. vijeku. Spahalići su Medanima darivali bakreno posuđe za domaćinstvo, što je u to vrijeme bio veliki dar. Kada je Sava umirala, željela je da se prekrsti, ali joj bule (muslimanske žene) nisu to dozvolile. Kada su Medani, iz sela Mirilovići kod Bileće, čuli da je oteta Vasiljeva kćerka iz Ortiješa, oteli su neku muslimanku iz Ortiješa ili okolnih sela i odveli je u Miriloviće. Njen brat je krenuo za njom sa namjerom da je oslobodi. Primjećen je i ubijen u selu Prijevor na ulazu u Bileću.

JELAČIĆ

(Slave Klimunjdan)

Jelačići su u prvoj polovini 19. vijeka u Ortiješ doselili iz sela Dabrica u opštini Berkovići. Godina doseljenja nikom nije poznata. U tom vremenskom periodu ovim prostorima vladala je osmanlijska (turska) okupaciona imperija (1466 – 1878). Razlog doseljenja bili su bolji uslovi za život u Ortiješu. Najstariji predak koji je doselio, zvao se Sava. Bio je kum Vasilja, najstarijeg Medana, koji je doselio u Ortiješ. Vasilj Medan je zamolio osmanlijskog (turskog) agu Đulepu da na dio zemljišnog posjeda, koji je njemu dodijelio da obrađuje, doseli njegov kum Sava Jelačić, što je osmanlijski (turski) aga dozvolio. Ono što se sigurno zna je da je Sava imao sina Todora. Da li je Sava, osim Todora, imao još sinova, nikom nije poznato. Grobove Save Jelačića, njegove supruge, kao i grobove njegovih sinova i njihovih supruga, zbog starosti, u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, nije moguće raspoznati. Porodica Jelačić ima muško potomstvo do današnjih dana.

BERBEROVIĆ

(Slave Jovanjdan)

Berberovići su polovinom 19. vijeka u Ortiješ doselili iz sela Bogodol kod Mostara. Godina doseljenja nikom nije poznata. U tom vremenskom periodu ovim prostorima vladala je osmanlijska (turska) okupaciona imperija (1466 – 1878). Razlog doseljenja bili su bolji uslovi za život u Ortiješu. U Bogodolu su se prezivali Matković. Doselila su dva brata: Luka (1834 – 1901) i Miho (1839 – 6. 10. 1898). Bili su šure Vasilja, najstarijeg Medana, koji je doselio u Ortiješ. Druga Vasiljeva žena bila je od Matkovića iz Bogodola. Osmanlijski (turski) aga Đulepa tražio je od Vasilja Medana da jedan od njegovih sinova, u jednom dijelu sela obrađuje zemlju. Vasilj nije htio da razdvaja sinove. Preporučio je svoje šure Matkoviće iz Bogodola, što je osmanlijski (turski) aga Đulepa prihvatio, nakon čega su braća Luka i Miho Matković doselili u Ortiješ. Promijenili su prezime u Berberović jer je jedan od njih znao da šiša i brije. Berberin na turskom jeziku znači brice. Svi Berberovići potiču od Mihe, koji je imao sinove: Mitra (1865 – 28. 6. 1941), Ristu (1869 – 9. 9. 1937) i Simu (1880 – 1818). Svi Mihini sinovi imaju muško potomstvo do današnjih dana. Luka je imao kćerku Jelu (6. 9. 1868 – 29. 9. 1940) od koje porijeklo vode ortiješki Čabrili i Crnogorci.

ĐURIĆ

(Slave Jovanjdan)

Đurići su polovinom 19. vijeka u Ortiješ doselili iz sela Slipčići kod Mostara. Godina doseljenja nikom nije poznata. U tom vremenskom periodu ovim prostorima vladala je osmanlijska (turska) okupaciona imperija (1466 – 1878). Razlog doseljenja bili su bolji uslovi za život u Ortiješu. Đuriće je u Ortiješ naselila osmanlijska (turska) begovska porodica Peco, da bi im obrađivali zemljišni posjed. Najstariji predak Đurića, koji je doselio u Ortiješ, zvao se Ilija, čiji je grob u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ jedva prepoznatljiv, ali podaci vezani za godinu rođenja i godinu smrti nisu prepoznatljivi. Imao je suprugu Jovanku (1824 – 1905), za koju niko ne zna iz koje je porodice, i dva sina: Bogdana, čiji je grob u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ prepoznatljiv, ali godina rođenja i godina smrti nisu i Peru (1845 – 1936). Bogdan je odselio u selo Malo Polje kod Mostara, gdje je živio do kraja života. Nije imao muško potomstvo. Pero ima muško potomstvo do današnjih dana. Ortiješani su Đurićima, u šali, dali nadimak Jurići, najverovatnije zbog toga što su doselili iz hrvatskog sela Slipčići u zapadnom dijelu Hercegovine. Hercegovački Jurići su Hrvati po nacionalnosti, rimokatolici po vjeroispovijesti. Đurići iz Ortiješa nemaju apsolutno nikakve veze sa njima.

VANOVIĆ

(Slave Đurđevdan)

Vanovići su, najvjerovatnije, 1846. ili 1847. godine godine u Ortiješ doselili iz sela Malo Polje kod Mostara. U tom vremenskom periodu ovim prostorima vladala je osmanlijska (turska) okupaciona imperija (1466 – 1878). Najstariji preci koji su doselili bila su dva brata. Jedan se zvao Pavle, a nadimak drugog bio je Lako. Pravo ime drugog brata nikom nije poznato. Nakon smrti svog prvog muža, majka Pavla i Lake, udala se za Nikolu Krnjeušića. Sa sobom je u Ortiješ dovela oba svoja sina. Grobove majke Pavla i Lake i grob Nikole Krnjeušića, zbog starosti, u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, nije moguće raspoznati. Kako joj je bilo ime, iz koje porodice i odakle je bila žena Nikole Krnjeušića, nikom nije poznato. Takođe, nikom nije poznato kako se zvao otac Pavla i Lake Vanovića. Lako Vanović se nije ženio i nije imao djece. Njegov zemljišni posjed naslijedila je porodica Krnjeušić. Pavle Vanović imao je sina Aćima (1872 – 1949), koji se ženio tri puta i nije imao muško potomstvo. Imao je četiri kćerke. Njegov zemljišni posjed naslijedile su njegove kćerke: Jelka (4/5) i Mara (1/5). Jelkin zemljišni posjed naslijedila su njena djeca. Mara je svoj zemljišni posjed prodala građaninu hrvatske nacionalnosti. Pavle i Lako Vanović, bili su polubraća Riste Krnjeušića (1847 – 1923), sina Nikolinog, jer ih je rodila ista majka. Pošto je Risto Krnjeušić rođen 1847. godine, pretpostavlja se da se Vanovićeva udovica udala za Nikolu Krnjeušića 1846. ili 1847. godine i da su tada u Ortiješ doseli Pavle i Lako, najstariji preci Vanovića, koje je majka dovela sa sobom.

U Ortiješ je, takođe iz Malog Polja, doselio Ilija Vanović (1862 – 1942) zbog boljih uslova za život. Bio je rođak Pavla i Lake Vanovića. Godina doseljenja nikom nije poznata. Takođe, nikom nije poznato da li je doselio u vremenu osmanlijske (turske) (1466 – 1878) ili austrougarske okupacione imperije (1878 – 1918). Ilija je imao dva sina: Đorđu, čiji grob u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, zbog starosti, nije moguće raspoznati, i Jovu (1890 – 1944). Đorđo nije imao djece. Jovo ima muško potomstvo do današnjih dana. Njegovi potomci nisu rodbinski povezani sa porodicom Krnjeušić.

MIHIĆ

(Slave Nikoljdan)

Mihići tvrde da su u Ortiješ doselili iz sela Poplat u opštini Stolac, dok Mihići iz Poplata tvrde da ortiješki Mihići nisu doselili iz Poplata. Mihići u Poplatu slave Aranđelovdan i imaju izrađeno porodično stablo u kojem nema ortijeških Mihića. Najstariji predak ortijeških Mihića koji je doselio u Ortiješ zvao se Mihić (Jovo) Simo (1889 – 30. 9. 1944). Razlog doseljenja bili su bolji uslovi za život. Godina doseljenja nikom nije poznata, ali se sigurno zna da su doselili prije početka Prvog svjetskog rata (28. 6. 1914 – 11. 11. 1918). U tom periodu ovim prostorima vladala je austrougarska okupaciona imperija (1878 – 1918). Mihić (Jovo) Simo (1889 – 30. 9. 1944) imao je sina Jovu (1914 – 1987), koji ima muško potomstvo do današnjih dana. Prije početka Odbrambeno – otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995) u Ortiješu nije živio nijedan Mihić niti je iko iz te porodice imao kuću u Ortiješu.

VUKOVIĆ

(Slavili su Jovanjdan)

i

SUDAR

(Slave Đurđevdan)

Vukovići su u vremenskom periodu u kojem je ovim prostorima vladala austrougarska okupaciona imperija (1878 – 1918), u Ortiješ doselili iz sela Meka Gruda u opštini Bileća. Razlog doseljenja bili su bolji uslovi za život. Godina doseljenja nikom nije poznata, ali se sigurno zna da su doselili prije početka Prvog svjetskog rata (28. 6. 1914 – 11. 11. 1918). Doselila su dva rođaka: Risto (13. 9. 1886 – 30. 9. 1944) i Stanko. Risto nije imao muško potomstvo. Stanko je imao sinove: Mitra (? – 1918) i Veljka (1899 – 1974). Mitar se nije ženio i nije imao djece. Veljko nije imao muško potomstvo. Njihov zemljišni posjed naslijedio je Sudar (Marko) Đorđo (14. 3. 1925 – 9. 10. 2017), sestrić Veljka, unuk Stanka Vukovića, rodom iz Mostara, porijeklom iz sela Krehin Gradac u opštini Čitluk. U Ortiješ je kod svog ujaka Vuković (Stanko) Veljka doselio 1930. godine, u vremenu u kojem je na ovim prostorima postojala Kraljevina Jugoslavija sa Dinastijom Karađorđević na čelu (1918 – 1941). Bio je oženjen Domazet (otac Risto) Savkom (10. 1. 1932 – 9. 3. 2003), rođenom u selu Predolje u opštini Berkovići. Imali su 2 sina: Petra (27. 10. 1954 – 5. 3. 2017) i Nebojšu (15. 2. 1970 – 2. 11. 2008). I Petar i Nebojša imaju muško potomstvo do današnjih dana. Nakon završetka Odbrambeno – otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995), Đorđo Sudar prodao je kuću i zemljišni posjed u Ortiješu i nastanio se u Trebinju. Sudar (Marko) Đorđo, njegova supruga i sinovi sahranjeni su u Trebinju.

ČABRILO

(Slave Đurđevdan)

Čabrili su 1887. godine u Ortiješ doselili iz sela Žuberin u opštini Nevesinje, u vremenskom periodu u kojem je ovim prostorima vladala austrougarska okupaciona imperija (1878 – 1918). Najstariji predak, koji je doselio, zvao se Čabrilo (Vukan) Maksim (13. 9. 1886 – 30. 9. 1944). Njegova majka Jela, kćerka jedinica Luke Berberovića (1834 – 1901), udala se u Žuberin za Maksimovog oca Vukana. Nakon Vukanove pogibije, vratila se u Ortiješ sa četvorogodišnjom kćerkom Marom i jednogodišnjom bebom, sinom Maksimom. Maksim je imao tri sina: Božidara (1919 – 1996), Vasu (13. 2. 1927 – 13. 6. 1943) i Danila (2. 2. 1929 – 13. 7. 1945). Božidar ima muško potomstvo do današnjih dana. Vaso i Danilo se nisu ženili i nisu imali djece. Na jednom dijelu zemljišnog posjeda, koje je Jela naslijedila od svog oca, žive Čabrili, potomci iz prvog, a na drugom dijelu, Crnogorci, potomci iz njenog drugog braka. Jela, kćerka jedinica Luke Berberovića, rođena je 6. 9. 1868. godine. Preminula je 29. 9. 1940. godine.

CRNOGORAC

(Slave Svetu Petku)

Crnogorci su u vremenskom periodu u kojem je ovim prostorima vladala austrougarska okupaciona imperija (1878 – 1918) u Ortiješ doselili iz sela Buna, zaseoka Zaton, kod Mostara. Godina doseljenja nikom nije poznata. Ono što se sigurno zna je da su doselili prije početka Prvog svjetskog rata (28. 6. 1914 – 11. 11. 1918). Najstariji predak koji je doselio u Ortiješ, zvao se Đorđo (1867 – 1907). Radio je na zemljišnom posjedu kod Berberovića. Bio je drugi muž Jele, kćerke jedinice Luke Berberovića (1834 – 1901). Imali su sinove: Nikolu (1901 – 1973) i Luku (9. 12. 1904 – 29. 8. 1936). I Nikola i Luka imaju muško potomstvo do današnjih dana. Na jednom dijelu zemljišnog posjeda, koje je Jela naslijedila od svog oca, žive Čabrili, potomci iz prvog, a na drugom dijelu, Crnogorci, potomci iz njenog drugog braka. Jela, kćerka jedinica Luke Berberovića, rođena je 6. 9. 1868. godine. Preminula je 29. 9. 1940. godine.

DŽONLAGA

(Slave Nikoljdan)

Džonlage su u Ortiješ u vremenskom periodu u kojem je ovim prostorima vladala austrougarska okupaciona imperija (1878 – 1918) doselile iz sela Opličići u opštini Čapljina. Najstariji predak, koji je najvjerovatnije prije 1906. godine doselio u Ortiješ, zvao se Džonlaga (Nikola) Špiro, čija godina rođenja i godina pogibije u Austrougarskoj vojsci, u koju je bio prisilno mobilisan, nikom nisu poznate. Njegov najstariji sin Nikola (1906 – 30. 9. 1944) rodio se u Ortiješu, kao i sinovi: Lazo (1908 – 1971) i Jovo (1913 – 30. 9. 1944). Sva tri brata imaju muško potomstvo do današnjih dana, s tim što Jovo ima muško potomstvo po kćerkinoj liniji. Prije Džonlaga, zemljišni posjed, na kojem danas oni žive, bio je u vlasništvu jedne bogate srpske porodice iz Mostara. Oni su na toj zemlji posadili vinograde, osigurali ih i na račun vrijednosti zemljišnog posjeda i vinograda, koje su stavili pod hipoteku, podigli su novac. Nakon toga zapalili su vinograde i pokušali da naplate odštetu od osiguranja, ali se ubrzo otkrila prevara. Banka je zaplijenila vinograde, a od osiguranja nisu naplatili odštetu. Nakon zaplijene, banka je prodala zemljišni posjed trojici braće Hrvata sa ostrva Hvar, u Hrvatskoj. Dvojici od trojice braće nije se svidio taj zemljišni posjed, pa su ga prodali Špiri Džonlagi, koji je radio na imanju te bogate mostarske srpske porodice.

Na nekim grobovima u Ortiješu stoji natpis Đonlaga. U Ortiješu je zabilježen jedan slučaj gdje se jedan brat preziva Džonlaga, a drugi Đonlaga. U krštenicama i na vjenčanim listovima u manastiru u Žitomisliću, svi su upisivani sa prezimenom Džonlaga, što je većina ortijeških porodica prihvatila kao svoje prezime.

SPAHIĆ

(Slave Jovanjdan)

Spahići su 1933. godine u Ortiješ doselili iz sela Tasovčići u opštini Čapljina. U tom vremenskom periodu na ovim prostorima postojala je Kraljevina Jugoslavija sa dinastijom Karađorđević na čelu (1918 – 1941). Najstariji predak koji je doselio zvao se Spahić (Novica) Lazar (8. 4. 1922 – 15. 3. 1995). Lazarev djed Mitar imao je 5 sinova. Svi Mitrovi sinovi umrli su od tuberkuloze. Nijedan sin osim Lazarevog oca Novice nije imao djecu. Lazar je bio sin jedinac u oca i majke. Lazareva majka Stoja, kćerka Jove Medana, vratila se na očevo imanje u Ortiješ da bi brinula o svojim roditeljima. Stojin otac Medan (Tripko) Jovo, unuk Vasilja, najstarijeg Medana koji je doselio u Ortiješ, nije imao sinove. Imao je 3 kćerke koje su se odrekle nasljedstva u Stojinu korist. Lazar Spahić oženio je Dabić (otac Đuro) Maru (13. 5. 1926 – 6. 4. 2004), rođenu u selu Željuša kod Mostara. Sa njom je imao 2 sina: Novicu (7. 1. 1949 – 30. 9. 2014)

i Jovu (7. 7. 1952 – 13. 4. 2015). I Novica i Jovo imaju muško potomstvo do današnjih dana.

KADIJEVIĆ

(Slave Lučindan)

Kadijevići su u 19. vijeku, u vremenu u kojem je ovim prostorima vladala austrougarska okupaciona imperija (1878 – 1918), iz Mostara doselili u Ortiješ (zaselak Mukoša). Godina doseljenja nikom nije poznata, ali se sigurno zna da su doselili prije početka Prvog svjetskog rata (28. 6. 1914 – 11. 11. 1918). Najstariji predak koji je u Ortiješu kupio zemlju zvao se Risto. Umrlo mu je 16 djece. Jedan čovjek mu je dao savjet da prvom sinu koji se rodi da ime Risto i da će sin preživjeti. Risto je svom sinu dao ime Risto i sin mu je preživio. Ima muško potomstvo do današnjih dana. Preživjela mu je i kćerka koja se rodila poslije sina Riste. Kadijevići su bili bogata mostarska porodica u tom vremenu. U  Ortiješu su imali gostionicu i han. Kadijevići se ne sahranjuju u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, već u Srpskom pravoslavnom groblju Bjelušine u Mostaru.

PUDAR

(Slave Đurđevdan)

Pudari su u aprilu 1934. godine u Ortiješ (zaselak Mukoša) doselili iz sela Pijesci kod Mostara. U tom vremenskom periodu na ovim prostorima postojala je Kraljevina Jugoslavija sa dinastijom Karađorđević na čelu (1918 – 1941). Kupili su zemlju od Puhala iz Žitomislića. Najstariji predak koji je doselio zvao se Pudar (Risto) Maksim (30. 10. 1907 – 18. 8. 1941). Bio je oženjen Marić (otac Risto) Ilinkom (15. 3. 1912 – 5. 3. 1986), rođenom u selu Hodbina kod Mostara. Imao je dvoje djece: Sina Momčila (1. 3. 1934 – 2. 2. 2018) i kćerku Vidu rođenu 25. 6. 1937. godine. Momčilo ima muško potomstvo do današnjih dana.

Porijeklo srpskih porodica iz Lakiševina

ŠUPLJEGLAV

(Slave Trojičindan)

Šupljeglavi su u 16. vijeku, prije izgradnje Starog mosta (1557 – 1566) u Mostaru, u Lakiševine doselili iz sela Uvjeća kod Trebinja. Godina doseljenja nikom nije poznata. U tom vremenskom periodu, ovim prostorima vladala je osmanlijska (turska) okupaciona imperija (1466 – 1878). Razlog doseljenja bili su bolji uslovi za život. Najstariji preci koji su doselili bila su braća Jovan i Lazar, čije grobove i grobove njihovih supruga u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, zbog starosti, nije moguće raspoznati. Četiri godine živjeli su na lokalitetu Rujevo Guvno u selu Hodbina kod Mostara, odakle su preselili u Lakiševine, koje su se tada zvale Selišta i nisu bile naseljene. Jedan od dvojice braće bio je oženjen iz Hodbine, a drugi iz sela Malo Polje kod Mostara. Šupljeglavi su u svom posjedu imali originalan račun na turskom jeziku koji je braći Jovanu i Lazaru ispostavljen za uslugu pletenja konopca koji je uvezivao bukove grede na mostu koji je na tom mjestu postojao prije izgradnje Starog mosta (1557 – 1566) u Mostaru. Račun je bio preveden na srpski jezik. Izgorio je u Odbrambeno–otadžbinskom ratu (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995), kada su izgorile sve srpske kuće u Lakiševinama.

I Jovan i Lazar imaju muško potomstvo do današnjih dana.

IVANIŠEVIĆ

(Slave Jovanjdan)

Ivaniševići, starinom sa Cetinja u Crnoj Gori, su krajem 18. ili početkom 19. vijeka u Lakiševine doselili iz sela Bogodol kod Mostara. Godina doseljenja nikom nije poznata. U tom vremenskom periodu, ovim prostorima vladala je osmanlijska (turska) okupaciona imperija (1466 – 1878). Razlog doseljenja bili su bolji uslovi za život. Pošto nije bilo dovoljno ljudi za obradu zemlje u Lakiševinama, Šupljeglavi, koji su doselili znatno prije Ivaniševića, predložili su osmanlijskom (turskom) agi Lakišiću da na dio zemljišnog posjeda naseli Ivaniševiće iz Bogodola, što je aga prihvatio. Najstariji predak koji je doselio zvao se Marko, kojeg je aga Lakišić naselio u Lakiševine da bi bio seoski kmet. Njegov grob i grob njegove supruge, za koju niko ne zna odakle je i iz koje porodice, u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, nisu prepoznatljivi. Marko je imao 5 sinova: Spasoja, Iliju (1823 – 1903), Tripka (1853 – 29. 1. 1901), Luku i Đuru. Spasoje, Ilija i Tripko sahranjeni su u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Luka je odselio u Bijelo Polje kod Mostara, a Đuro u Mostar da bi se bavio kalajdžijskim zanatom. Đuro je sahranjen u Mostaru, a Luka u Bijelom Polju kod Mostara. Svih 5 sinova Marka Ivaniševića imaju muško potomstvo do današnjih dana.

Podaci vezani za porijeklo porodica sakupljeni su od najupućenijih članova porodica iz selâ Ortiješ i Lakiševine kod Mostara na čemu im autor odaje veliku zahvalnost i poštovanje.

*

Autor je saradnik portala Poreklo Nebojša Bejat, rođen 26. 7. 1976. godine u Mostaru. Nebojšin otac Milan rođen je 14. 2. 1947. godine u selu Donji Poplat u opštini Stolac, udaljenom oko 40 km jugoistočno od Mostara, a majka Vasilija kćerka Medan (Nikola) Mihajla (1907 – 13. 5. 1971) rođena je 21. 4. 1950. godine u Ortiješu. Prije Odbrambeno–otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995) svaki vikend i svaki ljetni i zimski školski raspust provodio je u Ortiješu kod svog ujaka Medan (Mihajlo) Milovana (22. 11. 1941 – 13. 2. 1997) i njegove supruge Medan (otac Danilo Radan) Vidosave, rođene 22. 6. 1941. godine u selu Žiljevo kod Nevesinja. U Ortiješu je proveo najsrećnije trenutke djetinjstva što ga je motivisalo da istraži podatke vezane za porijeklo srpskih porodica iz selâ Ortiješ i Lakiševine kod Mostara.

April 2018. godine

PRILOZI:

Članak o fudbalskom klubu SK “Četnik” iz Ortiješa.