Poreklo prezimena, selo Crkovnica (Leskovac)

Poreklo stanovništva sela Crkovnica, Grad Leskovac – Jablanički okrug. Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Leskovačko Polje i Babička Gora“ nastaloj na osnovu prikupljenih podataka 1977. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Crkovnica se nalazi na padinama najviše jezerske terase, na zapadnim obroncima Babičke Gore. Ovo selo zahvata ogromno prostranstvo i na kartama pokriva velike deo Babičke Gore.

Tip sela.

Crkovvnica je podignuta ne veoma pitomoj zaravni ispod najviše terase koja je gola i pod travnatim površinama a u novije vreme zasađena borom. Kuće su zbijene, sa starim hrastovima kapijama, sa dvorištima, često ograđenim kamenim zidovima, sa zgradama okrenutih leđima sokaku, neokrečeni zidovima, premazanim blatom izmešanim sa slamom.

Ime selu.

Prema legendi, u Crkovnici je nekada bilo četrdeset crkava, po čemu je dobilo ime.

Vode.

Kroz Crkovnicu teče reka Kruševica koja izvire iznad sela u planini Kruševici, jednom visu Babičke Gore. Ova reka teče u pravcu Gornje Lokošnice.

Na ataru ovog sela postoje ovi kladenci: Mitrov Kladenac, Krnjin Kladenac, Ajdučki Kladenac, Visoka Česma i Prestug.

U seli gotovo svaka kuća ima vodovod. Osim toga ima i bunara.

Zemlje i šume.

Katastarska opština Crkovnica obuhvata i nekadašnji svoj zaselak Oraovicu, pa je otuda njena površina 2256 hektara. Pod njivama i baštama nalazise površina 590, voćnjacima 32, vinogradima 69, livadama 80, pašnjacima 264, šumom 937 dok je neplodno 184 hektara.

Zemlja u Crkovnici nosi ove nazive: Kitka, Đurin Del, Martinovac, Ramnište, Vukov Dol, Štrbovske Livade, Preslap, Svinjarnik, Ogranja, Tursko Gumno, Srednji Rid.

U  ataru sela Crkovnice ima bezbroj lokaliteta vrlo interesantnih naziva: Stevanov Grob, Krnji Kladenac, Gmitrova Livada, Petkova Livada, Prestrug, Raskrsje, Terzijina Gorina, Kršena Češma, Goretine, Peskaljiv Put, Dobra Voda, Kriva Buka, Crni Panj, Visoka Češma, Kula, Zbegovlje, Vrata, Kamenita Buka, Bačvište, Kačak, Mrtinovod, Golemi Kamen, Štrbanovske Livade, Ajdučki Kladenac, Đurin Del, Kozarnik, Krušarje, Gornje Kladenče, Dolnje Kladenče, Jankov Kladenac, Jovančin Kladenac, Orlov Kladenac, Zelena Češma, Ražanj, Bela Voda, Golema Kruška, Vukov Dol, Crkvište, Paunova Njiva, Zli Dol, Jezero, Gruvač, Golema Korija, Ornište, Čukar, Velkov Krst, Lalina Šuma, Korenjato Plandište, Jazbine, Srasla Buka, Dugi Rid, Dugački Put, Bazjak, Garske Arnice, Ogranje, Plaoča, Guvnište, Mitina Njiva, Barice, Belac, Njivčiki, Pršina Češma, Turski Kladenac, Leska, Virovi, Gabar, Vrelo, Prisoje i Smrdan.

Postanak sela i prošlost.

U turskom sumarnom popisu sela nahije Dubočica pominje se selo Crkovnica kao timarsko selo. Crkovnica je staro srpsko selo, nastalo u vreme stare srpske države, pre dolaska Turaka.

Crkovnica je pod Turcima pripadala Zaplanju pa i jedno vreme po oslobođenju. U narodu se smatra da je Beli Memet bio gospodar sela, ali ta činjenica nije potvrđena, jer je Beli Memet bio policijski oficir.

Crkovnica je posle reforme turskog carstva bila počitlučena. Ne zna se ko je bio gospodar. Međutim zna se gde je bio njegov konak.

U Crkovnici je postojao gospodarski salač u kome je bio uskladišten ubrani desetak. U gladnim godinama gospodar je davao seljacima za ishranu, ali pod uslovom, „da vrnu u koš uzetu količinu, kad rodi“.

Poreklo stanovništva.

Kada su ovi prostori oslobođeni od Turaka, Crkovnica je sa svojim zaseocima imala ukupno 64 kuće i pripadala je jašunjskoj opštini. Prema popisu stanovnika 1953. godine Crkovnica je sa Oraovicom imala 185 domova i 1065 stanovnika a popisom iz 1971. godine, zajedno sa Oraovicom, imala 176 domaćinstava i 811 stanovnika.

U Crkovnici danas, bez Oraovice ili Starom Selu, žive ovi rodovi:

-Prizetkovi, srodni sa Petkovcima iz Goleme Njive, su starosedeoci.

-Čodini su nepoznatog porekla.

-Malićevci su nazvani po svom pretku Marku, malog rasta, koga su Turci zvali Malić, su starosedeoci.

-Jovkini su starosedeoci.

-Ničinci su iz okoline Vranja.

-Gadžinci, po pretku Stoilku – Gadži su starosedeoci.

-Ilijinci su starosedeoci.

-Miloškini su starosedeoci.

-Jazavčani su starosedeoci, nazvani po tome, što je Jovanča – osnivač roda, „puvao“ kao jazavac.

-Cvetanovci su starosedeoci.

-Sofronije Savić je starosedelac.

-Mitar Stojanović je starosedelac.

-Stamenkovci (Jovanovići) su starosedeoci.

-Stojnini (Jovanovići) su starosedeoci.

Zanimanje stanovnika.

Crkovnica je zasnovana kao pastirsko selo ali je, uz stočarstvo, i zemljiradnja bila važno zanimanje meštana. Nema naročitih uslova za uzgoj pšenice i kukuruza nema dok voćarstva i vinogradarstva ima u izobilju, gde postoje najpovoljniji uslovi za razvoj. Šljiva ima, zatim višanja, trešanja i drugog voća. Krušaka ima tako isto. Ali način uzgoja je zastareo.

U selu žive staračka domaćinstva, sa starim navikama i u životu i u načinu privređivanja. Omladina ne nalazi perspektive u selu za svoj razvoj.

Imaju četvororazrednu osnovnu školu.

Nekada stočarski kraj u kome su pojedina domaćinstva imala i po 300 ovaca i 200 koza. Danas ima vrlo malo sitne stoke. Koza uopšte nema. Ono što karakteriše ovo selo u vezi sa stočarstvom, jeste da u njemu svako domaćinstvo čuva par volova, kojih ni u jednom selu u Oblasti nema.

IZVOR: Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Leskovačko Polje i Babička Gora“ nastaloj na osnovu prikupljenih podataka 1977. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.