Poreklo stanovništva sela Vinarce, Grad Leskovac – Jablanički okrug. Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Leskovačko Polje i Babička Gora“ nastaloj na osnovu prikupljenih podataka 1977. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Selo Vinarce se nalazi na levoj obali reke Jablanice na mestu gde ova reka menja pravac toka sa jugozapada – severoistok i skreće ka severu u onom delu Leskovačkog Polja kod nekadašnjeg ušća Jablanice u Južnu Moravu. Otuda Vinarce nije jablaničko već leskovačko selo.
Na desnoj obali reke nalazi se Čifluk Mira ili Vinaračka Mira, ranije tretirana kao zasebno naselje. Danas su Vinarce i Čifluk Mira srasli u jedno seosko naselje pod imenom Vinarce, čija je sada samo jedna mahala.
Tip sela.
Po tipu, to je zgusnuto, zbijeno selo, radi što racionalnijeg korišćenja zemlje u privredne svrhe.
Ime sela.
Sada je veliko prostranstvo neogenih brežuljaka iznada sela Vinarce zahvatila plantaža svojim vinogradima i voćnjacima. Na tim brežuljcima morala je i u dalekoj prošlosti ovog kraja gajiti vinova loza po čemu je ovo ime dobilo svoje ime – Vinarci.
Vode.
Već je rećeno da Vinarce leži na levoj obali reke Jablanice a posle pripajanja Ćifluk Mire Vinarcu, novo naselje se našlo na obema obalama ove reke. Na ataru sela vinarca postoje ovi kladenci: Čuparsko Kladenče i Gornje Trline, sada voćnjak „Plantaže“, Jeleni Kladenac u vinogradu, Jordana kendre i Ljubisavo kladenče. Drndino Kladenče je na lokalitetu Zojkine Padine. U svim ovim kladencima voda je pitka i ljudi je koriste za piće. Svaka kuća ima svoj bunar. Dubina bunara iznosi od 8 do 12 metara. Školski bunar dubok je 15 metara. Mnoga domaćinstva poseduju hidrofore. Neka i pumpe.
Zemlje i šume.
Atara sela Vinarce obuhvata prostor od 1315 hektara, njive i bašte zahvataju 861, voćnjaci 4, vinogradi 82, livade 7, pašnjaci 68, šume 235 i neplodno je 61 hektar.
Potesi nose ove nazive: Pašin Zabel, Jeleni Kladenac, Šopska Padina, Zojkina Padina, Gložane, Donje Bače, Trska, Pržine, Banure, Trševine, Bela Topola, Paraspur, Banura i Selište.
Postanak sela i prošlost.
Prvi pomen ovog sela je s kraja XIV veka u aktu „blagovernog kneza Stefan“ – despota Stefana Lazarevića izdatog u Novom Brdu 1395. godine. Kojim despot Stefan potvrđuje poklon vlastelina Duke manastiru u Svetoj Gori. Duka je bio baštinik sela Vinarce za koga se pretpostavlja da je bio Grk. Vinarce se ne pominje u turskom popisu 1516. godine. Ili je Vinarce tada postojalo pod drugim imenom. A, moguće je da je u to vreme bilo raseljeno.
U doba reforme turskog carstva Vinarce nije sačuvalo svoju slobodu, već je bilo potčinjeno selo. Kao njegov poslednji gospodar bio je neki Ćaja-paša koji je živeo u Nišu. Po odlasku Turaka njihova imanja su kupovali neki Leskovčani, među kojima je bilo i Jevreja, jer su oni raspolagali gotovinom. Tako su došli u posed zemlje nezemljoradnici, koji su zemlju iznajmljivali meštani i po težim uslovima od Turaka. Bila je to napolica a seljak je jedino mogao da ga potkrada, kao što su to činili i pod Turcima.
Poreklo stanovništva.
Danas je Vinarce veliko i napredno selo. Ono je 1878. godine imalo 89 kućaa Čifluk Vinarački 14. a godine 1910. Vinarce je imalo 185 kuća, 1921. godine već 220 sa 2300 stanovnika. Godine 1948 imalo je 356 domaćinstava ali samo 2179 stanovnika. Demokratski oporavak „stigao“ je 1953. godine – 507 kuća i 2247 stanovnika, 1961. godine – 495 i stanovnika 2451 da bi 1971. godine u Vinarcu je bilo 628 domaćinstava i 2796 stanovnika.
Danas u Vinarcu žive ovi rodovi:
Starosedeoci:
-Terzipetkovi, Cecini, Čaracavci, Krmaci, Stojkovci, Ćuparci, Trlanci ili Trlanlani, Drndini, Šmikini, Baljozovi, Agušovi, Đelini, Milićovi, Ćirkini, Karadajkini, Petkanićovi, Đikinovi-Vuničkini, Đuzdini, Zviskini, Ljubisovi, Vukovi, Kenderci, Kataraškini, Džamerkaci, Krstinci, Jovini (Jovci), Zebini, Pacurkini, Badžini, Murtini (Govedarovi), Čereklinci (Čiriklinci), Vodeničarci, Čačkovi, Nakalamci, Glavšini, Šeburini, Ruškini, Popovići, Nedini, Tolini, Kurčini, Šarkovi, Lazarovi, Dudini (Zvezdini), Kmetini, Dživdžavi, Baćini, Burgici, Buckini, Gengalovi, Goveđinci, Gušterovi, Keljini, Meckini, Muncini, Ickini, Purkini, Marićovi, Ćurini (Ćurtomanci), Topuzanci, Pepekovi, Čvrganovi, Kerčini, Mackovi, Naćini, Odžini, Mitkini, Paljkini, Prćkini, Rožnaci, Tirkovci, Čoketanovi, Filipovi, Džambušovi, Džakerini i Dirdemanovi.
-Šopci su iz Crne Trave.
-Gložanci (Gložančani) su iz Gložana.
-Palojkini su doseljeni iz Palojca.
-Brzanci su iz Brze.
-Ćajijni, prizećen iz Čifluk Mire.
-Stanimiirovići su iz Mačkatice.
-Mečkarovi (Milkićovi) su iz Berilja.
-Pertaćani su iz Pertata.
-Dakini su iz Crne Trave.
-Bugini su iz Kaštavara.
-Šeburdini su iz Kaštavara.
-Vranjanci su iz okoline Vranja.
-Stojmenovi su iz Bosilegrada, doseljeni 1917. godine.
Romi (Cigani)
Romi u Vinarcu žive u dve mahale; jedna je u sredini sela a druga pored Jablanice. Osim toga treća mahala je u Čiflik Miri.
Ovi su rodovi:
Starosedeoci:
-Kurtići, Ajdarovići, Ramovići, Bakterovići, Alimanovići.
-Kurtići drugi su iz Pavlovca – Vranje.
-Kamberovići su iz Leskovca.
-Bakići su iz Vranjske Banje.
-Zekići ne znaju za svoje poreklo
-Veselinovići su iz Turekovca.
-Ramići su iz Vranjske Banje.
-Rečkovići su iz Brestovca – Pusta Reka.
-Ibrići su iz Badnjevca.
-Idići su iz Bujanovca.
Čifluk Mira.
Po legendi Čifluk Mira pripadala je nekoj Miri pa se tako naselje i nazvalo. Čifluk Mira nema svoj atar.
U Čifluk Miri ima danas oko 100 domaćinstava.
Rodovi su:
-Ćajini su starosedeoci.
-Slavujci su iz Slavujevaca (Sušica).
-Kaštavarčani su iz Kaštavara.
-Dekinci su iz Donjeg Stopanja.
-Bonini (Bungarci) ne znaju za svoje poreklo.
U Čifluk Miru stalno se doseljavaju novi stanovnici iz raznih krajeva. Tako ih ima iz okoline Skoplja, Gnjilana, Medveđe i dva arbanaška roda iz Masurice.
Zanimanje stanovništva.
Osnovno zanimanje Vinarčana je zemljoradnja i stočarstvo, koje i sada idu jedno uz drugo. Gaje se strna žita i kukuruz, od industrisjkog bilja konoplja. Uzgoj i prerada konoplje je razlog dolaska velikog broja Roma koji se bave konopljarstvom.
U poslednje vreme povrtarstvo zamenjuje uzgoj konoplje, takoda su danas Vinarce i povrtarsko selo. Posebno su poznati po proizvodnji paradajza i paprike. Vinogradarstvo je nekako po prioritetu u drugom planu.
Osim zemljoradnje Vinarčani se bave i stočarstvom. Nekada su imali dosta ovaca i svinja koje su „žirili“ na planini Kukavici. Neka domaćinstva su imala po stotinu brava.
Od krupne stoke Vinarčali su uzgajali krave i volove, a uz to i bivole. Bivola više nema.
IZVOR: Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Leskovačko Polje i Babička Gora“ nastaloj na osnovu prikupljenih podataka 1977. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)