Poreklo stanovništva sela Breza, opština Sjenica. Prema studiji „Sela sjeničkog kraja antropogeografska proučavanja“ Mile A. Pavlović iz 2009. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.
Breza je selo, smešteno u Sjeničkoj kotlini. Nalazi se u visinskom pojasu 1.040-1.080 m na levoj dolinskoj strani Jablanice, desne pritoke Grabovice. Udaljena je od Sjenice 9 km i svrstava se u seoska naselja razbijenog tipa. Naziv sela potiče od breza (fitonim), kojih ima u selu i okolini. Selo čini šest mahala: Hamidovska, Ejupovska, Zijadićka, Jahovska, Redžovska i Selmanovska, Meštani kažu da je selo na uglju. Ovu tvrdnju temelje na činjenici, da se teritoriji sela nalazi na prostoru, koji se pruža između Sjenice na zapadu i Štavlja na istoku, poznat kao mioceni basen lignitno-mrkog uglja. Ovaj basen u literaturi je poznat pod nazivom Sjeničko-štavaljski. Površina basena je oko 150 km2, pri čemu neogene sedimente preseca reka Vapa. Ukupne rezerve uglja, u do sada istraženim delovima basena, procenjuju se na oko 213 miliona tona [Pavlović, 1995]. Breza pripada Katastarskoj opštini Zaječiće, sa površinom seoskog atara 877 ha. Prema popisu 2002. godine selo je imalo 212 stanovnika.
Dubinje je zaselak sela Breza i ima 15-20 kuća. Na Dubinju je bila stočarska farma i stočarski stanovi za radnike sa farme. Farma je srušena bombardovanjem 1999. godine. To je do 1946. bila zemljoradnička zadruga, a od 1948. godine je prerasla u stočarsku farmu.
Zemljoradničke zadruge su do 1946. godine postojale i u Dugoj Poljani i u Karajukića Bunarima (i one su prerasle u farme). U Dubinju se nalazio aerodrom sa asfaltnom pistom i bio je jedan od većih vojnih aerodroma u bivšoj SFRJ, poznat pod imenom “Pešterska lađa”. Stanovnici Dubinja su se ovde doselili uglavnom posle Drugog svetskog rata iz Breze, Boguta i Bagačića, a do tada tu su bili katuni porodice Vrca (današnji Vrcići) iz Sjenice. Sve do Drugog svetskog rata Dubinje je bilo sjenička utrina (pašnjaci).
Selo Breza je pod ovim imenom upisano u XVI veku kao mezra i u vreme popisa je bilo nenaseljeno. Prema podacima iz 1921. godine, imalo je 35 domova i 224 stanovnika. Posle Drugog svetskog rata Breza je bila sastavni deo sela Zaječiće da bi Statutom opštine Sjenica iz 1964. godine dobila status samostalnog naselja.
Najvažnija zanimanja stanovništva ovog sela su stočarstvo i ratarstvo. Selo je bez privrednih objekata i ustanova. Breza nema školu, a domaćinstva su telefon dobila 2006. godine. Kaptiranjem Cucačkog vrela u Raždaginji izgrađen je vodovod, sa koga se vodom snabdevaju sela Breza i Medare. Deca iz ovog sela idu u školu u Zaječićima. Rubom sela prolazi asfaltni put koji je izgrađen 1989. godine. Breza je struju dobila 1972, a makadamski put 1982. godine. U selu se nalazi mekteb.
Ovo naselje je u periodu 1948-1961. ostvarilo porast broja stanovnika 25%, da bi se u periodu do 1991. broj stanovnika smanjio 82%, a do 2002. godine se povećao 138%. Broj domaćinstava je pratio populacionu dinamiku, tako da je porastao od 1948. do 1961. godine 23%, pa se smanjio do 1971. godine 38%, a zatim povećao do 1981. godine 4% i smanjio do 1991. godine 56%, i povećao do 2002. godine 129%. Prosečan broj članova u domaćinstvu je takođe imao uspone i padove jer su ih uslovljavali faktori koji su uticali na brojno kretanje stanovništva i domaćinstava. Po popisu iz 1991. bilo je 8 domaćinstava sa 5 i više članova (38,10%) da bi 2002. godine bilo 25 domaćinstava ove kategorije (54,17%).
Broj stanovnika i domaćinstava sa prosečnim brojem članova u domaćinstvu
Godina Broj stanovnika Broj domaćinstava Srednji broj članova u domaćinstvu
1948. 403 60 6,71
1953. 471 67 7,02
1961. 505 74 6,82
1971. 260 46 5,65
1981. 246 48 5,12
1991. 89 21 4,23
2002. 212 48 4,41
Domaćinstva u selu Breza:
1. Selmanović Šaban
Domaćinstvo ima 10 članova. Udaljeno je od Sjenice i autobuske stanice 9 km, a od osnovne škole 2 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala, bez sanitarnih uređaja i vode. Struju su dobili 1971. godine. U domaćinstvu je 1 učenik osnovne škole.
Poreklo: Porodica potiče iz Crne Gore.
Rod: Selmanovići.
2. Kadrić Nurif
Domaćinstvo ima 8 članova. Udaljeno je od autobuske stanice 10 km, a od osnovne škole 2 km. Kuća je građena od tvrdog materijala, sa sanitarnim uređajima i vodom. Dva lica su zaposlena u rodnom selu, a 4 lica traže posao. U domaćinstvu su 2 učenika osnovne škole. Bave se uzgojem goveda.
3. Selmanović Jakup
Domaćinstvo ima 6 članova. Udaljeno je od autobuske stanice i osnovne škole 9 kt. Kuća je građena od tvrdog materijala, sa sanitarnim uređajima i vodom. Tri lica traže posao, 2 su učenici osnovne i jedno srednje škole.
Iseljenici iz sela Breza:
1. Redžović Omer
Domaćinstvo ima 10 članova. Iselili su se u Istanbul 1965. godine bez konkretnog razloga. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
2. Hasanović Hasan
Domaćinstvo ima 12 članova. Iselili su se u Istanbul 1971. godine bez konkretnog razloga. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
3. Zijadić Azem
Domaćinstvo ima 7 članova. Iselili se u Sarajevo 1978. godine radi školovanja dece. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
4. Selmanović Emin
Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Sarajevo 1982. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio fakultet (profesor ruskog jezika).
5. Selmanović Smajil
Domaćinstvo ima 2 člana. Iselili su se u Sjenicu 1999. godine radi lakšeg života. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
6. Mašović Nazif
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Sarajevo 1976. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu.
7. Mašović Ibrahim
Domaćinstvo ima 6 članova. Iselili su se u Sarajevo 1977. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio srednju školu.
8. Kasumović Ruždo
Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Sjenicu 1982. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio srednju školu.
9. Selmanović Rešad
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Sjenicu 1990. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio srednju školu (pekar).
10. Hamidović Rasim
Domaćinstvo ima 6 članova. Iselili su se u Sarajevo 1997. godine radi zaposlenja i školovanja dece. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
11. Beganović Iljaz
Domaćinstvo ima 3 člana. Iselili su se kod sinova u Sarajevo 1996. godine. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme.
12. Selmanović Šaćir
Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Novi Pazar 1975. godine radi “lepšeg života”. Nosilac domaćinstva je završio srednju školu.
Žitelji sela Breze su se, u potrazi za boljim uslovima života, iseljavali najviše u Sarajevo, Sjenicu i Istanbul.
Učešće mladog stanovništva do 19 godina života u ukupnom stanovništvu 1991. je iznosilo 38,20%, a 2002. godine 29,72%. Stanovništvo sa 60 i više godina života povećalo se sa 10,12% u 1991. na 23,11% u 2002. Indeks starenja kretao se od 0,26 1991. do 0,77 indeksnih poena 2002. godine. Na osnovu broja stanovnika i demografske starosti, može se reći da Breza ima demografsku budućnost.
Stanovništvo po veroispovesti
Godina 1991. %
pravoslavni – –
muslimani 89 100,00
ostali – –
Stanovništvo po nacionalnoj pripadnosti
Godina 2002. %
Srbi – –
Bošnjaci 208 98,11
Muslimani – –
Ostali 4 1,89
Selo Breza je, po veroiepovesti, 1991. godine imalo 89 muslimana, što je činilo 100% stanovništva. Po nacionalnoj strukturi, 2002. godine je bilo 98,11% Bošnjaka i 1,89% ostalih. Meštani smatraju da su im se preci doselili u XVIII veku iz Crne Gore i Brodareva. U selu se održavaju vašari na Sv. Ćorđa (kada se održavaju i konjske trke) i u julu za vreme muslimanske nove godine.
U Brezi je 1981. bilo 163 stanovnika preko 15 godina života, 1991. godine 61 i 2002. godine 162 stanovnika. Broj lica bez školske spreme se od 1981. do 2002. godine smanjio 27%, sa 4 razreda osnovne škole 50%, a povećao se sa osnovnom školom 55% i srednjom školom 77%. Sa višom školom 1981. je bilo jedno lice, a sa završenim fakultetom 3 lica, i samo jedno 2002. godine. U Brezi je, po popisu 1991, bilo 13 (21,31%), a 2002. godine 30 nepismenih stanovnika (18,52%).
Stanovnici ovog sela su najveći deo svojih prihoda i 1991. (38,09%) i 2002. godine (47,92%) uglavnom ostvarivali iz nepoljoprivrednih delatnosti. Govedarstvo je dominantna poljoprivredna grana iako beleži stalni pad.
IZVOR: UNIVERZITET U BEOGRADU GEOGRAFSKI FAKULTET, Mila A. Pavlović: SELA SJENIČKOG KRAJA antropogeografska proučavanja – naučna monografija, štampa „Forma B“, Beograd, 2009. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić
Komentari (0)