Poreklo prezimena, selo Baščeluci (Loznica)

Poreklo stanovništva sela Baščeluka, grad Loznica – Mačvanski okrug. Iz knjige Vidosave Nikolić-Stojančević „Rađevina i Jadar“ u neobjavljenim rukopisima Cvijićevih saradnika. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Zaseok* Baščeluci nalazi se u oblasti Jadra, gde se prostire do reke Štire prema v. Loznici; u srezu jadranskom, opštini lozničkoj.

Položaj zaseoka.

Zaseok se nalazi na nekoliko kosa i ka strani rečne doline Štirine. Reka Štira plavi stanovnike nastanjene iz njenim stranama u povodnju u proleće i jesen svake godine.

Vode.

Izvora ima mnogo, no najglavniji su; Gavrilovac, ističe iz Đermanova Brda a voda je provedena u žljeb, dugačak oko 3 metra. Misli se da leči od groznice i vele meštani „kad grozničara okupaš, groznica pusti“; Goljina voda se zove po nekom Turčinu Golji, koji je tu stanovao a doselio se iz Bosne, ističe iz brda zvanog „Podkosovcima“, dobra je za piće; Voda „Zvekara“, nazvana po kršu i vreleti iz koga izvire a nalazi se na Trivunovića imanju na brdu Trešnjica, dobre je i pitka.

Sem toga ima izvora koji nose naziv po prezimenu kuća i porodica koje se njime služe, tako: Ignjatovića Voda, Markovića Voda, Novakovića Voda, Radaljčeva Voda, Radulina Voda (po nekom Radulu), nalazi se na imanju Vlade Markovića i druge vode.

Pije se samo izvorska voda a ne i rečna. Mineralnih voda i bunara u selu nema.

Klima.

U ovom selu nema klimatskih različitosti prema drugim okolnim selima. Vetrovi su najčešći; Sever duva od Bosne i mahom zimskih meseci i Jug od Gučeva. Padavina snega je osetan i kako meštani kažu „prima se“ o Arađelovudne. Snežni pokrivač može da bude debeo aršin ili tri pedlja, kako vele meštani. Zadrži se obično do Zadušnica ili Časnog posta.

Zemlje i šume.

Imanja nisu grupisana. Livade za pašu svaki svoje ima i tu svoju stoku napasam Ima samo jedna opštinska ispaša, no njome se služi i selo Baščeluci i susedno selo Krajišnici.

Zemlja je mahom, kako ovde zovu, „belača“ a na mestima raste zukovina, obične je rodnosti. Ovakev zemlje potrebno je otprilike 10 plugova za zadrugu od 10 čeljadi i to zemlje za obrađivanje.

Povelikih šuma u selu nema. Od drveća najviše raste bukovo i grabovo, pa bjelovina (grmić i cerovo), graničevina. Za svoje potrebe meštani prže ugalj i to im rade seljaci iz Trbušnice, obično 1-2 kola po domaćinstvu.

Tip sela.

Selo je razbijenog tipa i deli se na krajeve i odeljke koje rastavljaju doline a neke potok Baščelučki.

Odeljci su: Odžića brdo gde su stanovnici Radaljci; Maksića brdo (nazvanom po nekom Maksi koji je tu nekada živeo a docnije se odelio u Loznicu) u kome žive Markovići; Joldića brda (nazvanom po nekom Jovi Joldiću, ekonomu) u kome žive Crnomarkovići i Novakovići; Ćukovo brdo (od nekog Matije Ćuka, koji je bio vikač u selu) u kome su Mićanovići; Đermanovo brdo (po nekom Đermanu nazvano) u kome su Markovići; Odeljak oko Goljine Vode gde su Markovići, Novakovići, Kebejići; Odeljak Preko Potoka u kome su Ignjatovići, Sekulići, Jankovići, Petrovići, Jovanovići, Nedići i Arsenovići; Odeljak na vrh sela „u Kosovcima“ (nazvano po nekim doseljenicima, a oni se doselili iz Raške) u kome su Radaljci, Berići i Jovanovići; Odeljak „u Štiri“ u kome žive Trifunovići, Vasiljevići, Jovanovići, Zarići, Aćimovići, Miloševići, Jovanovići drugi i Miletići; Odeljak „Na brdu Lisniku“ gde su Tomići, Ristići i Simići; Odeljak „Do (sela) Voćnjaka“ gde su Simići; Odeljak „kod Trulića“ (po nekom Truli) gde su Maksimovići, Stanojevići, Jovanovići, Jovanovići drugi, Simići (nisu u srodstvu sa Simićima sa Lisnika), Despotovići i Maksimovići; Odeljak „Na Trešnjici“ gde su Vranjkovići, Trivunovići, Stepanovići, Kebejići i Todorovići i Odeljak „Kod izvora Gavrilovca“ gde su Vračevići.

Kuće su bez reda i rasturene. Nema mehana, dućana ni kovačnica. Ima kuća udaljenih da se jedva može od jedne do druge dovikivati a ima ih zbliženih oko vode. Oko Jovanovića i Markovića voda kuće su blizu jedna drugoj, na 40 do 50 koraka.

Ime selu.

Ime Baščeluci pričaju da je došlo otuda što su u staroj varoši u Loznici oko reke Štire stanovali Turci, čije su bašte bile na tom mestu gde je sada ovaj zaseok i tu su bili veliki jabučnjaci i kestenja je bilo dosta, pa kad su Turci isterani, onda doseljenicima Srbima nije bilo potrebno da krče šumu, već su imali gotovo zemljište sa baštama.

Poreklo stanovništva i osnivanje sela (zaseoka).

Zaseok Baščeluke naselili su mahom doseljenici iz Bosne, Hercegovine i okolnih sela. Tako su:

–Radaljci su doseljeni iz Radalja u Rađevini, slave Miholjdan.

–Markovići su doseljeni iz Krasave, slave Stevanjdan.

–Crnomarkovići su doseljeni iz Zajače u okolini, slave Đurđevdan.

–Novakovići su doseljeni iz Krasave, slave Sv. Stepana.

–Mićanovići su doseljeni iz Nedeljica, slave Aranđelovdan.

–Kebejići su doseljeni iz Bosne, slave Sv. Vasilija.

–Ignjatovići su doseljeni iz zaseoka Kamena i zato ih zovu Kamenarci, slave Jovanjdan.

–Sekulići su doseljeni iz Planine, srez rađevski, slave Jovanjdan.

–Jankovići su doseljeni iz Diviča u Bosni, slave Nikoljdan.

–Neđići, nazvani po pretku Neđi, su doseljeni iz Bosne, slave Nikoljdan.

–Arsenovići su iz Bosne, slave Lučindan.

–Radaljci su rod gornjim Radaljcima su doseljeni iz Radalja, slave Miholjdan.

–Ćelići su iz Klubaca, slave Đurđic.

–Jovanovići su se doselili iz Vrbića, slave Đurđevdan.

–Trifunovići su iz Rađevine, slave Lučindan.

–Vasiljevići su se doselili iz Krajine, slave Sv. Vasilija.

–Jovanovići su iz Bosne, slave Nikoljdan.

–Zarići su iz Trbušnice, slave Mitrovdan.

–Aćimovići su iz Bosne, slave Jovanjdan.

–Miloševići su iz Bosne, slave Mitrovdan.

–Miletići su od Vasojevića u Crnoj Gori, slave Sv. Aleksandar Nevski.

–Tešići su starinci, ne zna se odakle su (Joco Tešić najstariji čovek u selu), slave Nikoljdan.

–Ristići su iz Bosne, slave Petrovdan.

–Simići su iz Bosne, slave Jovanjdan.

–Maksimovići su iz Bosne, slave Đurđevdan.

–Stanojevići su iz Likodre, slave Avramijevdan.

–Jovanovići (nisu rod pomenutima) su iz Bosne, slave Đurđevdan.

–Simići (nisu rod već pomenutima) su iz Crnče u Azbukovici, slave Nikoljdan.

–Despotovići su iz Koviljače, slave Đurđevdan.

–Vranjkovići su iz Krajine, slave Nikoljdan.

–Stepanovići su iz Krasave, slave Aranđelovdan.

–Todorovići su iz Kozjaka, slave Nikoljdan.

–Vračevići su iz Curline, slave Nikoljdan.

Kuće su mahom od šepera i u novije vreme pokrivene crepom a ima ih i daskom pokrivenih (šindrom).

Okućnica je ograđena i kuće su obično u kraju dvorišta.

Cigana i zanatlija u selu nema.

Jula 1903. godine u Loznici Opisao

Dragomir E. Stolpović

Pisar Prvostepenog suda.

*Opisi 30 jadarskih i rađevskih naselja, koji su očuvani u neobjavljenim rukopisima Cvijićevih saradnika iz ovih krajeva, predstavljaju detaljnije i opširnije monografske celine u odnosu na podatke objaljenih u literaturi. Ovde su vršena upoređenja u napred navedenim i u sledećim navodima literature B. Ž. Milojevića.

Ovde je izložen sadržaj rukopisnih zapisa bez ispravki i dopuna, onako kako stoji u originalnom tekstu.

Neke ispravke, prilikom kucanja sam činio, kako bi bili razumljiviji, op. Mildan.

Nejasan je termin „zaseok“ umesto „selo“.

IZVOR: Vidosava Nikolić Stojančević – Rađevina i Jadar u neobjavljenim rukopisima Cvijićevih saradnika. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.