Poreklo stanovništva sela Kozica, opština Pljevlja. Prema knjizi Milete Vojinovića “Pljevaljski kraj – prošlost i poreklo stanovništva”, iz 2008. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.
U Kozici su bila dva grčka groblja. Jedno je bilo u Vranjači i u njemu kasnije Kozičani nisu sahranjivani. Drugo, takozvano, grčko groblje bilo je kod Jerininog grada. U njemu i danas sahranjuju Srbe.
Za vreme vladavine Nemanjića, u Kozici su bile 3 crkve, od kojih je ona u Orliću, blizu Kozičke reke, bila manastir. Osvajanjem ovih krajeva, Turci su sve crkve porušili. Zidovi manastira u Orliću su porušeni i samo je ostala velika gomila kamenja. U blizini manastira nalazi se dobar izvor i česma od lepo klesanog kamena. Najverovatnije da je česma podignuta kad i manastir i služila je za njegove potrebe.
Druga drkva je bila u mestu zvanom Kamena česma. Turci su je srušili čim su došli u ove krajeve. Kasnije su tu Turci podigli džamiju, ali je i ona srušena.
Crkva kod Jerininog grada je bila u groblju. Ona je verovatno sagrađena kad i utvrđenje i služila je za potrebe grada. Crkve u Orliću i kod Kamene česme služile su seoskom stanovništvu. Na sredini razrušene crkve kod Jerininog grada očuvan je veliki, lepo klesani oltarski kamen, na kome je pop za vreme bivše Jugoslavije pričešćivao vernike.
Prema tome, možemo pretpostaviti da je Kozica u srednjem veku bila gusto naseljena, pogotovo kada je podignut grad i otvoren rudnik gvožđa, jer je za nove stanovnike moralo postojati gradsko naselje pri utvrđenju, nezavisno od sela.
Napred smo napomenuli da je u Orliću postojao stari srpski manastir. Imao je veliko imanje. Pored njega je bila velika zgrada – konak (ćelije). Manastir je građen od grubog kamena i maltera i smatra se da je stariji od Manastira Svete trojice. Iznad manastira postoji česma od klesanog kamena i put od česme do manastira širok 2 metra i popločan. U predanju stoji da je sa donje strane ugrađeno zlato. Ispod manastira su bili vinogradi.
Sačuvan je podatak da je manastir i crkve u Kozicama porušio Hasan- paša Predojević. Ovaj podatak je zaniljiv kada se zna da je Hasan-paša Predojević bosanski begler-beg, poginuo 22. juna 1593. godine u bici kod Siska protiv austrijske vojske, pod komandom pukovnika Egenberga. Prema predanju, Hasan-paša je naišao s vojskom preko Kozice i srušio manastir od kamena, a zapalio drvenu crkvu, koja se nalazila blizu Jerininog grada. Ako je ta crkva bila od drveta, može se pretpostaviti da je dolaskom Turaka u ove krajeve stara crkva od kamena bila srušena i na njenom mestu podignuta nova od drveta posle obnove Pećke patrijaršije 1557. godine. Izgleda da su sve crkve za vreme Nemanjića pravljene od kamena, a mnoge koje su obnovljene građene su od drveta.
Iznad ruševina manastira našli su Ristan Šarac – hajdučki harambaša i Milun Purić kazan zlatnika i na njemu zlatnu polugu (svakako pre 1877. godine). Milun je uzeo polugu u obliku ćuskije – gleta, a da bi proverio da li je od zlata, odsekao je jedno parče i odneo zlataru u Pljevlja, koji mu je potvrdio da je poluga zlatna. Kad su došle Švabe krajem 1915. godine,neko je prokazao Miluna. Došla je švapska patrola i tražila zlatnu polugu. Milun ju je odmah dao.
Oko 1900. godine igrala su se srpska i turska deca na razvalinama manastira i našla zlatni krst. Deca se posvađaju ko će uzeti krst. Jedan turski dečak, u čijim je rukama bio krst, bežeći da mu ga ne otmu, popne se na brezu. Na drvetu stavi krst među račve i opogani se na njega. Već je počela padati kiša i grom udari brezu i dečka, te on mrtav pade na zemlju. Ne zna se ko je uzeo zlatni krst, niti šta je bilo sa njim. Pričaju Kozičani za još neke ”božje kazne” koje su zadesile one koji su uzimali ili štetu nanosili ostacima porušenog manastira.
Ne može se tačno ustanoviti kada su se Turci nastanili u Kozici. Ona je bila u posedu Selmanovića. Najstarije muslimansko bratstvo su Džijići. Oni su se nastanili na manastirskim imanjima u najplodnijem delu Kozice, pored reke. Oduvek ih je bila samo jedna kuća. Umirali su mladi. Zbog sujeverja, jer su držali crkveno, odnosno manastirsko zemljište, svake su godine crkvenim praznicima Dubočice, nosili i prilagali crkvi med, jagnjad, novac i sl.
Pored Džijića, u Kozici je oko 1912. godine bilo: 4 kuće Redžovića, 4 Pljaska, 2 Štroka (svi su oni Micanovići iz Maoča i došli su posle 1858. godine), zatim 2 kuće Durana, 1 Hodžića i Sinan Dizdar, koji je držao han. Od srpskih bratstava bili su: 7 kuća Pejovića, 3 Gajevića, 4 Tomaševića, 2 Vukašinovića i 2 Kovačevića. U Kozici su bile i 4 kuće Rvovića, ali neko ubi jednog Rvovića 1900. godine i Redžovići ih isteraše i oni se nastaniše oko Kamene glave.
U Raćevu su bila 2 velika kamena, klesana kao sanduci, pa se i mesto zove Sanduci. Predanje dovodi kamenje u vezu sa Reljom Krilaticom. Pre par godina kamenje su razbili i uzidali u temelje nekih zgrada.
Kod Jerininog grada je bila jedna kuća Brajovića. Nju napadnu tri sina Osmana Pljaska, oko 1900. godine, uđu u kuću i svu familiju pokolju. Pobegao je samo jedan dečko od 10 godina. Bežao je uz brdo kroz šumu. Dečko je uveče došao u kuću Kića Pejovića i on ga je tajno odveo u Seljašnicu kod rođaka. Kad je dečko odrastao postao je hajduk i došao ponovo kod Kića Pejovića, oko 1910. godine, da od njega sazna gde su sinovi Osmana Pljaska i Osman. Kićo mu je tajno pokazao livadu gde su kosili Osmanovi sinovi. Hajduk se privukao jednom proplanku i kad su se uveče vraćali tuda Osmanovi sinovi, sve ih pobi i sakri se u šumu. Sutradan, kad su Turci otišli da sahrane Osmanove sinove, hajduk upadne u Osmanovu kuću, u kojoj su ostala samo deca i žene, i sve ih pokla. Hajduk se izgubio i nikada ga više niko od Kozičana nije video. Smatraju da je poginuo u ratovima od 1912-1918. godine (prema kazivanju Vladimira Gajevića).
Više o bratstvima iz ove oblasti pročitajte OVDE.
IZVOR: Mileta Vojinović – Pljevaljski kraj, prošlost i poreklo stanovništva, 2008, priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić
Komentari (0)