Poreklo prezimena, selo Bankovci (Crna Trava)

Poreklo stanovništva sela Bankovci, opština Crna Trava. Istraživanje „Crna Trava i okolna sela“ saradnika portala Poreklo Miroslava B. Mladenovića Mirca, lokalnog etnologa i istoričara

 

Nastanak sela i poreklo stanovništva:

Selo Bankovci su naselje u Srbiji u opštini Crna Trava u Jablaničkom okrugu. Nalazi se na nadmorskoj visini od 1293 metara.

Prema popisu iz 2002. bilo je 67 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 139 stanovnika).

Demografska slika posle Drugog svetskog rata (1945.g.) je izgedala ovako:- 1953.g.(434 stanovnika), 1953.(434), 1961. (422), 1971.(360), 1981.(252), 1991.(139) i 2002.g.(67 stanovnika).

Selo Ruplje je naselje u opštini Crna Trava u Jablaničkom okrugu. Ovo selo je u vlasotinačkom srezu postojalo kao opština, potom kao selo sa zaseocima, koji se posle istraživanja etnografa s kraja 20. veka, administraciono u kartama zapisuju kao sela.

Selo Ruplje je do 1941. godine kao Rupljanska opština bila samostalna od Crne Trave, sa selima: Ruplje sa zaseocima: Ostrozub, Jasinci,Rajčetine, Dursinci, Pavličane, Pažar, Bajinci, Mlačište, Crveni Breg i Novo Selo sa zaseocima: Zavišiće, Leskova Padina, Rašićevci, Porečane, Bučje).

Tada je kao opštinsko mesto pripadalo vlasotinačkom srezu, da bi posle 1945. godine ukidanjem vlasotinačkog sreza, postupno administrativno do kraja 20. veka se kao naselje vodi pod opštinom Crna Trava.

Administrativno 80. godina 20. veka selo Ruplje je bilo bez svojih mahala: Ostrozub, Bankovci (Bankovce), Pavličina, Rajčetine; koja su postala kao samostalna sela opštine Crne Trave.

Ovde će biti iznešeni demografski statistički podaci ovih naselja ponaosob, a u okviru istraživanja porekla rodova biće jedna celina u sklopu sela Ruplje.

U administrativno „skraćenom“ naselju sela Ruplje prema popisu iz 2002. godine je bilo samo 6 stanovnika (prema popisu iz 1991.g. bilo je 7 stanovnika). Drusunci su mahala ili zaselak sela Ruplje sa samo tri stanovnika.

Bankovci su naselje u Srbiji u opštini Crna Trava u Jablaničkom okrugu. Nalazi se na nadmorskoj visini od 1293 metara.

Prema popisu iz 2002. bilo je 67 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 139 stanovnika).

Demografska slika posle Drugog svetskog rata (1945.g.) je izgedala ovako:- 1953.g.(434 stanovnika), 1953.(434), 1961. (422), 1971.(360), 1981.(252), 1991.(139) i 2002.g.(67 stanovnika).

Pavličina je naselje u Srbiji u opštini Crna Trava u Jablaničkom okrugu. Nalazi se na nadmorskoj visini od 1339 metara.

Prema popisu iz 2002. bilo je 40 stanovnika (prema popisu iz 1991.bilo je 70 stanovnika).

Demografska slila posle Drugog svetskog rata (1945.g.) je izgedala ovako:- 1948.godine (402 stanovnika), 1953.(464), 1961.(473), 1981.(134), 1991.(70) i 2002.g.(40 stanovnika).

Rajčetine je naselje u Srbiji u opštini Crna Trava u Jablaničkom okrugu. Nadmorska visina je 1231 metara.

Prema popisu iz 2002.bilo je 33 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 46 stanovnika.

Demografska slila posle Drugog svetskog rata (1945.g.) je izgedala ovako:- 1848.godine (267 stanovnika), 1953.(225), 1961.(248), 1971.(177.), 1981.(83), 1991.(46) i 2002.g.(33 stanovnika-od toga 33 Srba i 1 Albanca).

Ostrozub je naselje u Srbiji u opštini Crna Trava u Jablaničkom okrugu. Nadmorska visina je 1275 metara.

Prema popisu iz 2002. bio je samo 1 stanovnik (prema popisu iz 1991. bilo je 9 stanovnika). Naselje je 2007. godine ostalo bez stalnih stanovnika.

Demografska slila posle Drugog svetskog rata (1945.g.) je izgedala ovako:- 1948.g.(246 stanovnika), 1953.(239), 1961.(218), 1971.(75), 1981.(33), 1991 (9), 2002.(1 stanovnik) i 2007.godine bez stanovnika.

U veoma živopisnoj dolini Rupske reke nalazi se selo Ruplje.

To proširenje u vidu basena ima po Dr Cvijiću (osnovi za geografiju i geologoju stare Srbije i Makedonije, str. 148) veze sa meridijanskim rasedima koji s ejavljaju na liniji Katlanovačke banje do Ruplja.

Centralni deo sela uzdiže se na nadmorskoj visini od 954 metara.

Na seveozapadu od tog centralnog dela uzdiže se planina Ostrozub (1546m), na istoku ogranak Čemernika (Del-1450m) na zapadu prema Grdeličkoj klisuri je gorostasna bukova šuma Kačar i Zeleničje (1152m).

Raštrkana naselja Ruplje kao da se skrivaju između Ostrozuba, Čemernika, Dela i Kačara.

Kroz centralni deo Ruplja prolazi Rupsko-Kozaračka reka.

Ovo je jedno od najizolovanih uzrazito planinskih sela Grdeličke Klisure (zove se i Rupje).

Kasnije je selo Ruplje povezano sa izgrađenim putem Predejane-Ruplje.

Dakle, Ruplje leži u izvorišnom delu Rupske ili Grdeličke reke.

Kuće ovog celikog sela nalaze se u dolinama i na obližnjim stranama desno od reke.

One se penju visoko po strminama planine Čemernik, Samo je nekoliko kuća u dolini glavne reke (mahala Ruplje).

Centralni deo sela-gde su osmogodišnja škola, mesna kancelarija, ambulanta, zadruge(prodavnice), počta,, crkva i nekoliko kuća je u aluvijalnoj ravni doline Rupske reke.

Glavni deo sela Ruplja su mahale načičkane u tom kristalnom basenu. Najstarije današnje mahale su na tom zemljištu. Raspored i starina pojedinih sela koja se nalaze na kosi između Malodelske doline i Bele vode.

Drusunska mahala je između Bele Vode i mrtve doline. Pavličine je sleve strane doline Bele Vode, čiji je potok desna pritoka Rupske reke.

Mahala Pažar je blizu travnog Preslapa (ispod Čemernika). Na kosi planine Ostrozuba s desne strane Seličke reke nalazi se selo Ostrozub.

Selo Ruplje sačinjavaju sledeći rejoni i mahale(Prema R.Kostadinoviću):

a) PAVLIČINE:- Crvenkovci (10k), Đorđini (4k), Stankovci (8k), Ravnište (5k), Rogljanci (2k) Pavlovci (4k), Ridari-Dolinci (4k) i Petrinci (6k);

b) RAJČETINE:- Padinari(4k), Gradište (2k), Ridari (2k), Zanoga(2k), Preslap (14k), Drusunci (18k), Čukar81k), i Rid (2k);

v) PAŽAR;

g) BANKOVCI i ĆOSINI (65k), Jasika (6k) i Stojmirovi (9k);

d) OSTROZUB (60k);

g) RUPLJE (8k).

U selo Ruplje su mahale (1961.g., prema J.Trifunovskom):

–PAŽAR (19k), PAVLIČINA (oko 70 k), DRUSUNCI (17k), RAJČETINA (28k), BANKOVSKA (46k), OSTROZUB (48k), ĆOSINI (17k), JASIKA (8k) i RUPLJE (8k). U Ruplje je 1961.g. bilo oko 271 domaćinstva.

Po sadašnjem stanovništvu Ruplje nije staro naselje. Prvo su došla tri doseljenika: deda Pavle, deda Banko i deda Rajko, negde u drugoj polovini XVIII veka.

Oni su zasnovali tri posebne mahale: Pavlinsku, Banovsku i Rajčićinsku (Rajčetine).

Posle ovih dolazili su drugi preci ostalih seoskih rodova.

Već smo rekli da se rodovi Pavličine, Bankovci i Rajčetine namnožili od ona tri brata što su došli iz Prokuplja-Dobriča. Njihova slava je Đurđevdan.

Ćosinska mahala slavi sv. Arhanđel-potomstvo je od hajduka Ilije, koji je danju sa svoja četiri sina orao, a noću hajdukovao.

Drusunci se namnožili od tri domaćinstva iz Rusinca (Vlasina), slavili slavu sv. Savu. osuđen je tamo u Vlasini njihov praded Peša pa se sklonio tu.

Dugom upotrebom reči Rusinci postalo Drusinci.

Drusunci su mahala ili zaselak sela Ruplje sa samo tri stanovnika. Nalaze se na 945 m nadmorske visine, na obroncima planine Čemernik, ispod visa Del.

Velikim delom pripadaju staroj porodici Krstić, te se i danas u toj mahali nalaze očuvane i održavane kuće, šume, voćnjaci i gradine.

Rupljani su se uglavnom odselili u Leskovac, ali poslednjih je godina sve veći trend povratka u zavičaj.

Drusunci kao mahala imaju mnoge delove, livade, šume, bregove, koji vekovima imaju svoja imena.

Šume su pretežno bukove, ali ima dosta delova pod brezom i borovima.

Pored toga, na teritoriji mahale Drusunci rastu borovnica, maline, kupine, divlje jagode, kao i lekovito bilje, divlja nana, majčina dušica, lincura, dren, hajdučka trava

Pešinci u Bankovcu su iz Babićeve mahale (Crna Trava).

Gmitrovci ili Crvenkovci u Pavličinu-Pažaru su od Crvenkovaca iz Crne Trave (selo Obradovci)-a starinom iz Kopaonika.

Iz Crne Trave u doba Turaka doselio se neki Gmitar.

Deda Nikolini u Pažaru su iz Samčekinaca (Crna Trava)- a starinom od Kosova.

Đorini su iz Draince (Klisure), Arizanovići u Pavličinu su iz Crne Trave, a Rogljinci iz Ražine kod Niša, slave sv. Stevan, Stankovići slave sv.Savu-doselili se iz Strezimirovaca.

Deda Milenkovi su od Samčekinaca (Crna Trava). Pobegli od teškog rudarskog rada iz Crne Trave i ovde se sklonili.

Radiljevci su potomci deda Radivoja iz Drainca. Marinkovci iz Crne Trave.

Dojčinovci i Stefanovići u Pažaru su iz Crne Trave (Samčekinci), Milišljavčani su od Crvenkovaca, slave Gmitrovdan.

Najveći deo Rajčetine i Ostrozuba se doselio iz crnotravskog predela.

Pobegli iz crnotravskih samokova za vreme zloglasnog Husein-paše iz Vranja (1826-1842) koji ih je gonio na težak rad u rudnicima.

Jovanovčani u Ostrozubu su iz Jovanovca sela Crne Trave. Pešini iz Vlasine. Šoince u Ostrozubu su iz Vlasine, Gopinci su od Radovinaca iz Čuke. Slavkovčani iz Gornjeg Slavkovca (Crna Trava), Pršini su iz Vlasine.

Madžare u Ruplje vode poreklo od Mađara kubikaša koji su na „kubike“ zemlju izvozili i od toga živeli.

Srodnici su Madžarima u Crnoj Travi i Brodu. Vremenom su se odali kovačkom zanatu.

Administrativni centar Ruplja je u mlađoj mahali zvanoj Ruplje, osnovana pri kraju XIX veka.

Tada je u njoj najpre sagrađena crkva sv. Arhanđel, potom škola, onda opština, kafana i jedna trgovina; za potrebe ne samo Ruplja, no i Crvenog Brega, Mlačišta, Bajinca i Novog Sela.

Hadži Anđelko iz Ostrozuba je prvi doseljenik u centru.

Za njim su se naselili Jovanović Miloš iz Rajčetine, Kosta Stanojević iz Bainca, Stojimir Stojanović iz Bankovca, a 1912.godine i Stanković Dimitrije iz Miljkovca (Bajinca) .

Pošto je Ruplje nepodobno za život i dalje širenje, komunikacija nikakva, onda je nastalo iseljavanje-Grdeličku klisuru: Filipovići, Đorđevići u Tupalovce, Bojičini u Kovačevu baru, Anđelkovići u G.Lopušnju, Kurdije u Garinje, Jovkinci u Crveni Breg, Pešići u Skoplje- a najviše se iselilo prema Leskovcu, Nišu i Beogradu.

Stanovnici sela Ruplja su bežeći od teškog rudarskog rada pod Turcima se doseljavali iz okolinu sela Crne Trave, Vlasine, Dovbriča (okoline Prokuplja) , Kopaonika, okoline Niša, Znepolja, Strezimirovce (blizu bugarske granice), Drajinca (Klisura), Samčekinaca (Crna Trava), Bugarske, Kosova, „Madžarske“(Madžari-kubikaši)…

Tvrdi se da kod Selišta bilo staro srpsko naselje i crkva od koje su ostale zidine.

Stanovnici toga sela su nasilnički uništeni a neki i proterani.

Govorilo se da je raseljavanje došlo zbog toga što su u tome naselju srpki hajduci pobili neke Turke.

Naišlo se na tom starom groblju na krstače i smrskane lobanje što je dokaz da su ti prvi stanovnici ovoga basena bili hrišćani-rudari.

Ponovno naseljavanje Ruplja pada u vreme Husein paše iz Vranja. Tvrdi se da su u drugoj polovini 18. veka ovaj kraj zaselili Pavle, Banko i Rajko iz Dobriče („od prokupačko“).

Otuda su zbog zuluma pobegli sa stokom i u „taj pustinjak“ se naselili prvo. Ovi doseljenici osnovali su mahale-Pavlićesku, Rajčetinsku i Bankovsku.

Posle njih su došli doseljinci iz Crne Trave i Vlasine i to u doba zloglasnog pašu (1826-1842) koji ih je gonio na rudarski rad.

Iza osnivanja Ruplja na njegov atar i na atarima okolnih sela su Turci razvili veliku eksplotaciju gvozdne rude.

Bila su podignuta dva samokova u Ruplju (u Pavlišinkoj) Mahali i u Mahali Ruplje i nekoliko samokova u okolnim selima.

Preci nekih današnjih rodova uglavnom su dolazili da rade u pomenutim samokovima („radilo se za po tri groša“). Tako se „narod sakupio“.

Rad u samokovima trajao je do 1878.godine.

1867.godine u Ruplju je podignuta osnovna škola a odmah za njom i crkva S. Arhanđel. Pri oslobođenjeu od Turaka rupljanska škola je imala oko 20 učenika.

Posle Drugog svetskog rata 1962.godine, osnovana je u selo Ruplje osmogodišnja škola za okolna sela, ali je zbog migracije stanovništva pred kraj 20. veka ukinuta- kao i četvorazredna škola u u selo Ruplje.

Kasnije je na tom mestu u proširenju doline Rupske reke podignuta i kafana, opština, trgovina i kuća.

Selo R u p lj e prema predanju je dobilo ime , po mnogo rupa, koje su ostavljale tragove živog rudarskog rada na ovom području.

Prema meštannima ove rupe su ostavili Rimljani, koji su rudarili u ovom kraju.

Zna se pouzdano da su Turci sve do 1878.godine vršili eksplotaciju gvozdene rude.

Samokovi su bili u Pavlićskoj mahali, ispod centralnog dela sela Ruplja, kod Stojmirovih, i u drugim mestima.

Najveći deo stanovništva naselio se je u ova mesta prema obliku zemlje ili prema doseljeniku.

Svaka mahala sela Ruplje ima posebno groblje.

Stanovnici Ruplja su se služili vodom iz mnogobrojnih potoka i izvora (Dliboki Izvor, Beli Izvor, Vojinov Kladenac, Padalište i dr.).

Ruplje je planinsko selo zanatlija. Zanatlije su se bavili izradom gvozdenih i drvenih predmeta, rudarskim radovima, a i građevinarstvom.

Najpoznatiji građevinari između dva svetska rata su bili iz roda Slavković.

Najveći problem Ruplja je bio put, snabdevanje na konjićima i nošenje na leđima iz Predejana ( udaljenost je bila oko 15 kilometara) preko litica strmih terena je bilo veoma teško.

Posle rata je izgrađen put ka Predejanu, ali 1964.godine ga uništila, pa je izgrađen prilazan put ka opštinskom mmestu Crna trava.

Stanovnici ovih planinskih sela poklanjali su veliku pažnju školstvu, zdravstvu i putnoj mreži.

Poljoprivredom se bavio onaj deo stanovništva koji nije imao nijedan zanat.

Najveći deo Ruplja je šuma. Kačar i zeleničje su nekada bile nepregledne gorostasne bukovom šumom.

Šume su pretežno bukove, ali ima dosta delova pod brezom i borovima.

Bogate su pečurkama, te se u sezoni može uzbrati šumski i livadski vrganj, lisičarka, bukovača, ali i smrčak, crna truba, šumski šampinjon ili crvenka, jajčara, zlatača, i mnoge druge vrste jestivih gljiva.

Sada na početku 21. veka se šuma nekontrolisano seče i uništava to prirodno boatstva sela Ruplja i okoline, jer se stanjnovništvo skoro potpuno iselilo iz planinskih sela u crnotravskom kraju.

U ovim naseljima je se iškolovao veliki broj ljudi, koji širom Srbije kao intelektualci su iskazali svoja znanja na određenim mestima u instituciji sistema države Srbije.

Naravno da je u njima ostala praznina za planinskim visinama u pogledu ka čemerniku i uživanju u planinskom vazduhu, hladnoj vodi i čistini planinskih potoka koji svoji žuborom odaju čistotu života u prirodi.

* * *

Seoska slava (Litije):- Petrovdan.

Krsne slave: Đurđevdan, sv. Arhanđel, sv.Sava, sv. Stevan, Gmitrovdan (sv.Dimitrije).

* * *

Starine i prošlost:

Ispod centralnog dela Ruplja postoji u Seličkoj dolini Selište sa sledećim lokalitetaima:Turska Livada, Crkvište, Vignje, Groblje, Samokov.

Tvrdi se da kod Selišta bilo staro srpsko naselje i crkva od koje su ostale zidine. Stanovnici toga sela su nasilnički uništeni a neki i proterani.

Naišlo se na tom starom groblju na krstače i smrskane lobanje što je dokaz da su ti prvi stanovnici ovoga basena bili hrišćani-rudari.

Na potesu Selište, koje leži na dnu doline Rupske reke poznaju se zidovi od stare crkve. To mesto zove se Crkvište. Oko njega su livade i voćnjaci. Po svemu sudeći izgleda da je ovde postojalo pomenuto naselje (zapis 1961.g. po J. Trifunovskom).

Ponovno naseljavanje Ruplja pada u vreme Husein paše iz Vranja. tvrdi se da su u drugoj polovini 18. veka ovaj kraj zaselili Pavle, Rajko i Dobriče(„od prokupačko“).

Otuda su zbog zuluma pobegli sa stokom i u „taj pustinjak“ se naselili. Ovi doseljenici osnovali su mahale-Pavlićesku, Rajčetinsku i Benkovsku.

Posle njih došli su doseljinci iz Crne Trave i Vlasine i to u doba zloglasnog pašu (1826-1842) koji ih je gonio na rudarski rad.

Rudarenje pod turcima je bilo sve do 1804.godine. I posle turske vlasti neki rudokopi su postali rudnici samih srba, poput u mačkatici, Ruplju i Crvenom Bregu. Tako su stanovnici se sve do II svetski rat bavili uglavnom rudarstvom.

Kao spretni rudari, oni su bili prvi istraživači borskog rudnika. Rudarenje u Ruplju pojavljuje se kasnije od onog na Vlasini.

Rupljani su postigli dosta u rudarenju kao crnotravci u neimarenju.

Na tlu rupskog atara rudovanje je započeto u drugoj polovini 19. veka, rtačnije u osmoj deceniji, posebno oko Crvenog Brega.

Čudne su sudbine ljudi. tako je bilo i sa stanovnicima Ruplja. Došli iz rudarske oblasti, da ne bi rudovali, a tokom vremena postadoše odlični rudari.

Prvi rudari nisu bili meštani već Podrinčani(kod Leskovca). Otud su došla četiri brata, od kojih su rupljani naučili zanat. Kasnije je taj zanat prenet iz Ruplja širom Srbije.

Ovaj zanat proširiće se po knjaževačkom, aleksinačkom, rtanjskom, podrinjskom, jelašičkim i drugim rudnicima.

Danas kao i da ne postoje ta sela u kojima se rudovalo u vlasotinačkom srezu i opštinama Crna Trava, Dobro Polje, Ruplje.

Migracija je učinila svoje, ali je ostao trag rudarenja u ovom kraju.

Ispod centralnog dela Ruplja postoji u Seličkoj dolini Selište sa sledećim lokalitetaima:Turska livada, Crkvište, Vignje, Groblje, samokov.

Rudarenje pod Turcima je bilo sve do 1804.godine. i posle Turske vlasti neki rudokopi su postali rudnici samih Srba; poput u Mačkatici(Surdulica), Ruplju i Crvenom Bregu.

Tako su stanovnici u ovom planinskom kraju se uglavnom bavili rudarstvom sve do početka Drugog svetskog rata (1940.g.)-a i za vreme rata, kada su iz rudnika mačkatice odvedeni mnogi tada rudari u internaciji u Bugarskoj.

U svom zapisu postoji kazivanje moga strica da su iz Dejana (mahale:Predanča i Đorđine) tada odvedeni u Bugarsku u ropstvo iz rudnika Mačkatica.

Čak su neki na putu do Bugarske, kod Babušnice i bili streljani, samo šro nisu hteli da „skinu sa glave kapu srpsku-šajkaču“(Podvukao M.M 2013.g.).

Čak je i Kanic zapisao 1885. godine da je u ruplju bilo 40 rudara. Težak život u rudokopima za vreme Turaka je kod srpskog stanovništva stvarao nacionalno oslobodilačku svest.

Na osnovu takvog ropstva, u toku 1804 i 1805 godine pojavio se nacionalni otpor, izbijanje Prvog srpskog ustanka. U podizanju ustanka i pobuna veliku ulogu je odigrao i Ilija Petra Petrović-Strelja, iz rupskog samokova.

Treba naglasiti da je od rudara iz samokova organizovao jedinicu od devet stotina bećara. Godine 1807. izveo je napad na Leskovac protiv turaka, a potom su ustanici iz ovog kraja pod njegovom komandom držali južni front Karađorđevih ustanika.

Imao je Ilija još nekoliko značajnih pobeda nad Turcima, a najpoznatije su one kod Kruševca.

S t r e lj a komandant južnosrpskog hronta za vreme mustaničkih borbi sa Turcima, ponikao je sa svojom dobrovoljačkom četom iz rupskog samokova (Crvenog Brega).

U Prvom svetskom ratu iz Ruplja je poginulo 56 ratnika. U NOB Čemernik, Kačar, Zeleničje, Ostrozub bile su šume i logori mpartizanskih jedinica iz ovog dela Srbije.

Kod hajdučkog kladenca preformiran je Drugi južnomoravski (ranije Crnotravski) odred avgusta 1943.godine u tri bataljona i jednu samostalnu četu.

Iz Ruplja je vršen napad na komunikacije u Grdeličkoj Klisuri. Celo Ruplje je u Drugom svetskom ratu bilo na starni NOP.

U toku NOB-a palo je zslobodu u borbi protivu fašizma u Drugom svetskom ratu (1941-1945.g.) iz ruplja 26, Pavličina 21, Bankovca 20 i Ostrozuba 4 boraca.

Oko 94 lica iz ovog sela preživelo je teško zlostavljanje od Bugara, a 79 stanovnika je internirano u Bugarsku, a selo više puta spaljivano.

Ruplje je nekada između dva svetska rata imalo čuvene građevinare u beogradu (Slavkoviće), a i ranije je postalo istaknuto mesto radničkog pokreta u ovom planinskom kraju.

* * *

Poreklo rodova (1961.g):

– Rodovi: (Pavličine) P a v l e š i n c i (oko 57) , B a n k o v c i (46k) i (Rajčetina) R a j č i ć i n i ( 28k)- slave Đurđevdan. Namnožili se od predaka koji su se zvali: Pavle, Banko i Rajko.

Prem zapisu R. Nikolića postoji dvojako kazivanje o njihovom poreklu: iz okoline Prokuplja (Dobrič) i Bugarsku.

Itsraživači: J. Trifunoski i R. Kostadinović su zabekležili da su se doselili iz Dobrič (okolina Prokuplja).

Od ovih tri RODA su formirana tri mahale odnosno tri sela u opštini Crna Trava: Bankovci, Pavličina i Rajčetine.

– Rod G o l u b o v i ć i (10k) i S t e f a n o v i ć i (9k), kuće su im u mahali Pažar-Golubovići su poreklom iz crnotravske mahale Samčekini (starinom sa Kosova);

– Rod D r u s i n c i (17k)-slave sv. Savu, doselili se iz Rusinaca (Vlasine)(R.K).

Namnožili se od tri domaćinstva od nekog mesta u Bugarskoj (J.T).

Osuđen je tamo u Vlasini njihov praded Peša pa se sklonio tu. Dugom upotrebom reči Rusinci postalo je Drusinci (R.K);

– Rod Ć o s i n i (17k)-slava sv. Arhanđeo, potomstvo je od hajduka Ilije, koji je danju sa svoja četiri sina orao, a noću hajdukovao.

Ćosinci leži kao posebna mahala između mahala (danas sela): Ostrozuba i Bankovci (podvukaoM.M. 2013.g.);

– Rod O s t r o z u b c i (48k)-ima posebnu mahalu(danas selo, podvukao M.M 2013.g). potiču od 2-3 doseljena domaćinstva. Doseljeni su izz Crne Trave vranjskog Husejin-paše;

– Rodovi: Đ o r i n c i (8k) i D r a j č i n i (5k)-kuće su im u Pavlešinskoj mahali(selu). Predak prvog roda došao je iz Znepolja, a predak drugog roda došao je iz Drajinca (Klisura).

Prema israživaču Radetu Kostadinović osnivač roda Đora (Đorinci) došao je iz selo Drainaca (Klisura)-oblast Znepolje.

Što znači da su oba roda istog porekla naseljeni iz Drainca.

To naselje danas se nalazi u Bugarskoj;

– Rod M o m č i l o v i ć i (8k)- kuće su im u mahali Jasika.Ne zna se odakle su naseljeni(J.T).

Prema istraživanju predak je bio Momčilo, koji se iz Pržojne prizetio u selo Dobroviš.

Postoje Momčilovići u Jabukoviku i drugim selima u Crnoj Travi.

Krsne slave:Sv. Ranđel i Sv. Jovan (podvukao M.M 2013.g);

– Rod R u p lj a n i (8k)-kuće su im u pomenutoj mahali (sela). Mesto starina se nezna (J.T. 1961.g.)

*

-Rod P e š i n c i u Bankovcu(Bankovci) su iz Babićeve Mahale (Crna Trava);

– Rod G m i t r o v c i ili C r v e n k o v c i u Pavličinu(Pavličina)-Pažaru su od Crvenkovaca iz Crne Trave, a starinom iz Kopaonika. Iz Crne Trave u doba Turaka doselio se neki Gmitar;

– Rod Deda N i k o l i n i u Pažaru su iz Samčekinaca (Crna Trava), a starinom su od Kosova,

– Rod A r i z a n o v i ć i u Pavličinu su iz Crne Trave, poreklo iz Hercegovine, a rod Rogljanci iz Ražine kod Niša. Slave Sv.Stevan;

– Rod S t a n k o v i ć i (3k)-slave Lazara su iz Vlasine.

– Rodovi: Mladenovići i Cvetanovići (7k)-slave sv. Savu, su poreklom iz Strezimorovca.

-Rod Deda Milenkovi su od Samčekinaca (Crna Trava). Pobegli od teškog rudarskog rada iz Crne Trave i ovde se sklonili.

– Rod Radivljevci su potomci deda Radivoja iz Drajinca (Klisura)-oblast Znepolje, Sada u Bugarskoj. Poreklo sa Kosova. Marinkovci poreklom iz Crne Trave.

– Rod D o j č i n o v c i (5k)- sv. Nikola, poreklo od Samčekinaca iz Crne Trave;

– Rod G o l u b o v i ć i (10k) u P a ž a r u su iz Crne Trave. Milišljavčani su od Crvenkovca. Slave Gmitrovdan. Najveći deo Rajčetina i Ostrozuba naselio se iz susedne Crne Trave. Pobegli iz crnotravskih samokova za vreme zloglasnog Husein-Paše iz Vranja koji ih je gonio na težak rad u rudnicima.

– Rod J o v a n o v č a n i  u Ostrozubu su iz Jovanovca (susedna Crna Trava), Šoince (5k, u Ostrozubu) su iz Vlasine;

– Rod G o p i n c i (3k) su od Radovinaca iz Čuke;

– Rod S l a v k o č a n i iz Gornjeg Slavkovca (Crna trava);

– Rod P r š i n i (4k) su iz Vlasine.

-Rod M a dž a r i u Ruplju vode poreklo od Mađara kubikaša koji su na kubike zemlju izvozili i od toga živeli. Srodnici su sa Madžarima u Crnoj Travi i Brodu. Vremenom su se odali kovačkom zanimanju.

*

Iseljenici:– Najviše se iseljavalo u Grdeličku Klisuru: Filipovići i Đorđevići u Predejanu, Bojčičini u Kovačevu Baru, Anđelkovići u G.Lopušnju, Kurdije u Garinje, Jovkinci (4k) u Crveni Breg, Rupci (15k), Rajkovci i Dočinovci u Tupalovce, Ristići u Gare, Pešići kod Skoplja…..(Po Radetu Kostadinoviću, 1968.g)

Kao veliko planinsko selo Ruplje je do sada dalo veliki broj iseljenika. Iznosimo podatke od 1961.godine koje je prikupio istraživač J.Triifunoski:

– Iz roda K u r d i j e (2k) iselili se u Garinje;

– Iz roda B o j i č i n i (2k) iselili se u Kovačevu Baru;

– Iz roda A n đ e l k o v c i (5k) iselili se u Gorlju Lopušnju;

– Iz rida B a b a N e d i n c i (6k) iselili se u susedni Crveni Breg;

– Iz rodova : D o j č i n o v c i (8k), R u p c i (15k) i R a j k o v i ć i (4k) iselili su se u Tupalovce;

– Iz roda B a n k o v c i ima iseljenika u Bričevju (Zavišinci 6k). Bilo je iseljenika i u Krpejce (oni se sada nalaze u Knićaninu u Vojvodini).

– Iz roda F i l i p o v i ć i i Đ o r đ e v i ć i iselili se u varošicu Predejane.

Iseljenika ima i izvan Grdeličke Klisure. Ti iseljenici su:

– Iz roda R i s t i ć i (4k) iselili se u Gare u slivu Vlasine,

– Iz roda LJ i lj a n c i (5k) iselili se u Dugu Luku, takođe u slivu Vlasine. Ima iseljenika i u Vlasotince.

– Iz roda N i k o l č i n c i iselili se u selo Stance u Poljanicu,

– Iz roda K o s t a d i n o v c i iselili se u selo Tumba takođe u Poljanicu,

– Iz roda P e š i ć i (4k) žive u selu Mrševcu kod Skoplja. Tamo su došli iz Ruplja 1922.godine.

Danas se najviše iseljenika nalazi u Predejanu, Vlasotincu, Leskovcu, Nišu i Beogradu.

Mahala selište od 5 kuća sasvim je raseljena.

* * *

Poreklo prezimena po rodovima (Po imenu pretka i svetcu):

Anđelko-Anđelković,

Rajko-Rajković,

Đorđe-Đorđević,

Kostadin-Kostadinović,

Peša-Pešić,

Banko-Banković,

Rista-Ristić,

Dojčin-Dojčinović,

Momčilo-Momčilović,

Đora-Đorić,

Golub-Golubović,

Stefan-Stefanović,

Pavle-Pavlović,

Filip-Filipović,

Radivoje-Radivojević,

Marinko-Marinković,

Mladen-Mladenović,

Arizan-Arizanović,

Stanko-Stanković,

Cvetan-Cvetanović,

Milenko-Milenković,

Jovan-Jovanović,

Bogdan-Bogdanović,

Vojin-Vojinović, Dika-Dikić,

Donča-Dončić, Zlatan-Zlatanović,

Miladin-Miladinović,

Milen-Milenović,

Miloš-Milošević,

Nikola-Nikolić,

Petar-petrović,

Ranđel-Ranđelović,

Sinadin-Sinadinović,

Cvetko-Cvetković,

Radojlo-Radojlović,

Uroš-Urpšević,

Stojan-Stojanović.

Dimitrije-Dimitrijević,

Zdravko-Zdravković,

Krsta-Krstić,

Milosav-Milosavljević,

Dena-Denić,

Spasa-Spasić,

Slavko-Slavković,…..

* * *

Toponimi (nazivi mesta):

– Dliboki Izvor, Beli Izvor, Vojinov Kladenac,Selište, Padalište, Rajčetina, Ostrozub, Mahala Ruplje,Stružje, Kačar, Čemernik, Zanoga, Guvnište, Slavujev Rid, Kantarovica, Stublina, Markovski Rid, Raskrsje, Valog, Bela Voda, Turska Livada, Crkvište, Vignje, Groblje ,Bačevište, itd.

* * *

NAPOMENA:

Ovde je izostavnjen RODOSLOV porekla prezimena, kao i dopuna višeetapnog raseljavanja stanovništa; dok se ne istraži poreklo rodova sa prezimenima iz vlasotinačko-crnotravsko-vlasinskoga kraja.

* * *

Literatura o Crnoj Travi:

• Rista Nikolić: Krajište i Vlasina, SANU, 1912.

• Jovan M. Popović: Crna Trava, Beograd, 1914.

• Jovan F. Trifunoski: O ranijem rudarskom centru Grdeličke klisure, Geografski horizont, 8/4, Zagreb, 1962.

• Jovan F. Trifunoski: Grdelička klisura, antropogeografska rasprava, Narodni muzej, Leskovac, 1964.

• Radomir Kostadinović: Crna Trava i Crnotravci, Leskovac, 1968.

• Radomir Kostadinović: Crnotravske legende, Naša reč, Leskovac, 1972.

• Simon Simonović Monka: Pečalbarstvo i neimarstvo crnotravskog kraja, SIZ kukture, Crna Trava, 1983.

• Vilotije Vukadinović: Govor Crne Trave i Vlasine, SDZb SANU XLII, Beograd, 1996.

• Aleksandar Videnović: Crna Trava – život, kriza i nada, Zadužbina Andrejević, Beograd, 1996.

• Simon Simonović Monka: Ljudi moga zavičaja, portreti znamenitih Crnotravaca, Beograd, 2000.

• Radosav Stojanović: Crnotravske priče, Prosveta, Niš, 2002;

• Iva Trajković: Stočarstvo na Čemerniku, Leskovački zbornik XLIV, 2004, 253 – 274.

• Staniša Vojinović: Narodne pesme i reči iz Crne Trave u zapisima Miodraga Popovića, Srpski jug 6, Niš, 2006, Reči 93 – 101.

• Radosav Stojanović: Aritonova smrt, pripovetke, Jedinstvo – Prosveta, Priština – Beograd, 1984.

• Kosta Ivanović: Na braniku domovine, Crna Trava, 1984;

• Vilotije Vukadinović: Govor Crne Trave i Vlasine, SDZb, SANU XLII, Beograd, 1996.

• Srećko S. Stanković, Brod – selo kod Crne Trave, KPZ Srbije, Beograd, 2006.

• Srba B. Stojković: Mlačište, Fileks, Leskovac, 2004.

• Radosav Stojanović: Crnotravski rečnik, SDZb LVII, SANU – Institut za srpski jezik SANU, Beograd, 2010,

• O nastanku Crne Trave, poreklu stanovništva i pečalbarstvu je naširoko pisao poznati Crnotravac Rade Kostadinović, nastavnik srpskog jezika – istoriograf, etnolog, etnograf i posve pisac nekoliko istorijsko-etnološko-etnografskih knjiga, koje se i dan danas nalaze u biblioteci Crne Trave, a i u svim većim istorijskim muzejima u Srbiji.

• http://sr.wikipedia.org/wiki/Crna_Trava

Izvorni tekst za Vikipediju pisao Miroslav Mladenović, Vlasotince –Vl 03:26, 4. avgust 2006. (CEST)

* * *

IZVORI:

[1] Radomir Kostadinović: Crna Trava i Crnotravci, Leskovac, 1968.

[2] Jovan F. Trifunoski: Grdelička klisura, antropogeografska rasprava, Narodni muzej, Leskovac, 1964.

[3] Wikipedija:- http://sr.wikipedia.org/wiki/Crna_Trava

Izvorni tekst za Vikipediju pisao Miroslav Mladenović, Vlasotince –Vl 03:26, 4. avgust 2006. (CEST)

[4] Wikipedija:- http://sr.wikipedia.org/wiki/Ruplje

[5] Wikipedija:- http://sr.wikipedia.org/wiki/Bankovci_(Crna_Trava)

[6] Wikipedija:- http://sr.wikipedia.org/wiki/Pavličina

[7] Wikipedija:- http://sr.wikipedia.org/wiki/Rajčetine

[8] Wikipedija:- http://sr.wikipedia.org/wiki/Ostrozub_(Crna_Trava)

[9] Miroslav B Mladenović Mirac: ZAPISI Iz rukopisa -“Crna Trava i okolna sela ” ; 1970-2013.g, Vlasotince

* * *

Autor: Miroslav B. Mladenović Mirac, lokalni etnolog i istoričar i pisac pesama i priča na dijalektu juga Srbije

3. decembar 2013. godine, Vlasotince, Republika Srbija