Poreklo stanovništva sela Petnica (po knjizi Petnjica), grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
Položaj sela.
Petnica je na levoj obali rečice Banje, koja izvire u istom selu iz Petničke Pećine. Kroz sredinu sela teče sa zapadne strane potok Pocibrava i deli ga na dva jednaka dela. Gornji (južni) deo sela je brdski, na sekundarnom terenu i nenaseljen, donji (severni) deo sela je ravniji, na tercijalnom terenu i pruža se preko Kolubare, skoro do okružnog puta Valjevo-Obrenovac. Seoske kuće i na jednoj i na drugoj strani su na plećima pojedinih bregova. Po plećima gornjeg dela su vrtače, raznolikog oblika i veličine i u vezi s vrtačama u Rogljeviću s kojima čine celinu. Strane gornjih brda su vrlo strme, kamenite, a ponegde ogoljene i krševite. Uzvišenja su: Despića Brdo, Krušik i Milićevo Brdo u gornjem delu i Parlog u donjem delu s vrlo bogatim padinama.
Izvora je dosta. Čudnovato je da su izvori neupotrebljivi, počem se veći deo sela služi rečnom i bunarskom vodom. Glavniji su izvori: Smrdan u Kolubari, Stakovac na Parlogu, Smrdljikovac u Kamarinama i Despića Bunnar u Pocibrani, izvori u donjem delu; Ponor na Rogljeviću, Popov Bunar ispod Pećine, Mabinac u potoku i Milićeva Voda u Mačinama, izvori u gornjem delu.
Od tekućina su: Banja, koja izbija jakim vrelom iz Petničke Pećine i ide istočnom granicom sela; Pocibrava, jak potok, koji postaje od Bujačanskog Vrela i potoka Babinca, i utiče u Banju, na 300 metara ispod njenog izvora. U Pocibravu se izliva mlakva Močilo, jak izvor u kome susedni seljaci kisele konoplju i lan; Zlatar, presušan potok, koji dolazi iz Dračića i teče južnom stranom sela.
Zemlje i šume.
Petničke zemlje po ravnici su ili nanosne ili crne smolnice, obe rodne i vrlo podesne za obdelavanje. Najbolje ziratne zemlje su izvan kuća po Kolubari i Kamarinama, a najlepše livade oko Banje. Vrlo malo je ziratne zemlje na južnoj strani i to su posne i krečne zemlje, koje moraju češće da se natiru, pa da rađaju. Tako je Polje oko crkve i Brdo do Rogljevića, a malo bolje zemlje su po Krušicama i Mačinama, krčevinama novijeg porekla.
Petnica je šumom bogato selo. Osoje brda Rogljevića iznad Pećine je pošumljeno i kad se od Pećine pođe u južnom pravcu, bezmalo je sav južni kraj pošumljen. Kad se uz osoje pećinskog brda i Despića popnemo na ravan, nastaje šumski kraj, poznat pod imenom Mačine. Mačine su seoska zajednica u zajednici sa selom Bujačićem u prostoru više od 250 hektara. Drugih zajednica nema.
Tip sela.
Petnica je selo razbijenog tipa. Seoske su kuće u džematima. Džemati su na rastojanju od 150 do 500 metara a kuće po džematima su ili bliske ili rasturene, na rastojanju od 20 do 300 metara. Džemati su:: Petnica, Brdo i Mačinari.
Petnica je oko crkve i škole gde su: Rasulići, Despići, Sinđelići, Todorići, Janjići, Obradovići, Trifunovići, Markovići i Stanišići.
Na Brdu su: Samoukovići i Ilići.
U Mačinari su: Radosavljevići i Perišići.
U selu je samo jedna jedina veća zadruga Miloša Janjića.
Podaci o selu.
Petnica (Petnjica, Pećnica) je prema spisku valjevske eparhije od 1735. godina imala 24 doma. Prema haračkim tefterima u1818. godini imala je 14 domova sa 14 por. i 43 haračke ličnosti.
Prema popisu:
-1866. godine – 30(?) domova i 109 stanovnika.
-1874. godine – 16 domova i 114 stanovnika.
-1884. godine – 19 domova i 124 stanovnika.
-1890. godine – 24 doma i 156 stanovnika.
-1895. godine – 23 doma i 171 stanovnika.
-1900. godine – 29 domova i 152 stanovnika.
Godišnji priraštaj stanovništva od 1866. godine je 1,09 a procentni 1,01%.
Ime selu.
Za ime selu postoje dva narodna tumačenja:
1. Jedni vele da je ime Petnjica doneto sa strane, iz Drobnjaka, od tamošnjeg sela Petnjice.
2. Drugi vele da je ime Petnjica došlo od Pećine i da se u početku zvali Pećinica i vremenom izmenilo u Petnjica i Petnica, najčešće ime, koje je u upotrebi.
Starine u selu.
1. Najveća starina u selu je sadašnja crkva. Ne zna se od kada postoji u selu na sadašnjem mestu. Sadašnja građevina je od 1864. godine i podignuta je na temelju stare crkve. Stara crkva je mnogo puta harana, pljačkana i paljena. Poslednji put gorela je 1788. godine a kamenom ozidana 1818. godine.
2. Kod izvrora Smrdljikovca, u Kamarinama, i danas postoje velike suhomeđine letnjikovca nekadašnjeg spahije ovog sela.
Poreklo stanovništva i osnivanje sela.
Petnica je staro naselje. Stare kuće bile su na Despića Brdu, gde se i danas raspoznaju zidine i suhomeđine nekadašnjih zgrada i domova. Odatle se selo spustilo Pocibravi, bliže vodi i današnjoj crkvi, pa se posle pojedine kuće izmestile na pleća pojedinih brda. Što je danas selo rastureno, dolazi od novijih doseljenika.
-Radivojevići i Stekići: Najstarije porodice bile bi Radivojevići i Stekići i smatraju se kao starinci, ali nijedne nema u selu. Radivojevići su iseljeni i njihov poslednji potomak u muškoj liniji je u Rajkoviću, selu ove oblsti, odselio se uz majku, koja se preudala u Rajković i tamo zastao. Stekići su nešto zamrli, a nešto se iselili i njihov poslednji potomak je u Valjevu. Njihova imanja su rasprodajom prešla u ruke poznije doseljenih seljaka.
-Despići: Najstarije porodice današnje Petnice jesu Despići doseljeni pred kraj 17. stoleća iz Pive u Hercegovini. Predak Despića doselio se kao vrlo zadružan čovek i naselio se na crkvenom imanju, na Brdu, pored starinaca ovog sela; njih je, priča se, bilo jedno vreme 8 zadružnih kuća, pa pošto im je u porodici bilo hajduka, uhvate se u nekakvoj krađi svinja i turska vlast tog doba osudi ih na progonstvo, zbog čega se mnoge kuće isele u Srem u okolinu Vinkovaca i Brgule u Tamnavi, a sada je zaostala samo jedna, od koje su današnji Despići, slave Jovanjdan.
-Trifunovići (Sinđelići): Posle Despića Turci su naselili današnje Trifunoviće (i Sniđeliće). Njih je naselio seoski spahija, po imenu Murat, po kome se i Petnica dugo zvala Muratovac, naročioto onaj kraj gde su Trifunovići naseljeni. Trifunovići su poreklom iz Zagrada na Čevu, stara sveštenička porodica, ima ih 5 kuća i slave Aranđelovdan.
-Janjići su doseljeni uz Kočinu Krajinu iz Gornjeg Vardišta u Starom Vlahu, slave Nikoljdan.
-Jovanovići-Samoukovići: Oko 1809. godine doselili su se iz Zaovina-okrug užički jaka sveštenička porodica Jovanovića-Samoukovića, koja je starinom iz sela Petnjice u Drobnjacima, od bratstva Karadžića. Iz ove porodice su braća Mojsej, arhimandrit manastira Rača, Dionosije, iguman manastira Ćelije i sveštenici petnički Simeon i Alimpije, koje pominje Joakim Vujić u svojim „Putešestvijama“. Od Simeunovića sada u Petnici ima samo jedna kuća, koja slavi Đurđevdan*.
*Čiča Matija Ignjatović iz Klinaca, kum Despića od starine, priča da je na Brdu, gde su nekada bile Despića kuće, bila gotovo prava čaršija zbog mnogih kuća, koje su bile zidane po turskom kroju, i da su zaostali još podrumi tih njihovih kuća i da se ipod podruma nalazi zakopano silno blago. Za ovo blago uvek se priča da je opisano u nekakvoj knjizi, koju su stari Despići napisali i sobom u progonstvu odneli, i kad bi ko mogao doći do te knjige došao bi do silnog novca, koji je Despića kuća stekla hajdučijom. 1897. godine s nekakvom, starim pravopisom ispisanom knjigom, u kojoj su podaci porodice Despića, a iz koje se tek videlo da su iz Pive, a pre se mislilo da su starinci, naiđe u selo nekakav lepo odeven Sremac i po podacima, izloženim u knjizi, otpočeo otkopavanje starih zidina i traženje novca. Radio je na tom poslu skoro nedelju dana, pa je napustio mesto i posao zbog zabrane od strane nadležne policijske vlasti. Ja nisam video knjige ni njenog teksta, a ovo je pričao pismeni i trezveni Čiča-Matijin sin, koji je uglavnom i rukovodio istraživanjem i prekopavanjem. Ovo isto pričaju i ostali seljaci, koji su bili, kao radnici posvećeni u ovo istraživanje. Posle zabranjenog rada posmatrao sam divne zidine i silne izbe i naročito podzemne odaje, zidane od kamena, u strani jedne vrtače, kako su zaostale.
-Markovići: Njih su 1813. godine naselili Turci pored Trifunovića, doseljenih iz Njeguša u Crnoj Gori, koji su u bliskom srodstvu s Markovićima u Klincima, njih je 6 kuća i slave Stevanjdan.
-Obradovića ded doselio se iz Godečeva-okrug užički posle 1820. godine, slave Jovanjdan.
-Ilići su sišli 1874. godine iz Pološnice-okrug užički na kupljeno imanje. Slave Đurđevdan.
-Rasulića otac je iz Žabara i privenčao se u Simeunoviće za popadiju 1858. godine, od njega su 3 kuće i slave Jovanjdan.
-Perišića otac doselio se iz Vražogrmaca u Crnoj Gori, slave Sv. Petku.
-Radosavljevića otac doselio se 1870. godine iz Pipera u Crnoj Gori, slave Aranđelovdan.
Perišiće i Radosavljeviće selo je naselilo u Mačinama na svojoj zemlji, ne kaže se ni kada, ni otkuda niti koju slavu slave, op. Milodan.
-Stanišići su skorašnji doseljenici iz Bjeluše u Starom Vlahu, naselili se na imanju Janjića, slave Nikoljdan.
U Petnici je 28 kuća od 12 porodica.
Zanimanje stanovništva.
Petničani se zanimaju zemljoradnjom i voćarstvom, a ostalim uzgredno. Iako su u bogatom kraju, iako su im zemlje podesne sa svako privredno zanimanje, mali ih je broj da svake godine nađu dovoljno sredstava za ishranu, s toga su prinuđeni pribegavati i drugim sredstvima zanimanja. Kod mnogih su zemlje prešle u svojinu stranih seljaka i ostli, na tako malo zemlje, da im je nedovoljno, radi čega nadniče po selu, okolini i u susednom gradu. Neki se bave zanatima, ta i na taj načim privređuju a neki i rabadžijanjem. Iako Petnica ima dosta sirotnog stanja, ipak se ne sele iz svog mesta.
Pojedinosti o selu.
Petnica je sastavni deo Petničke opštine u Srezu valjevskom. Sudnica, škola i crkva su iznad Pećine, na jednoj uzvišici, ispod osoja Despića Brda, sve na imanju crkvenom. Seosko groblje je u zajednici sa selom Bujačićem, u Polju, i u blizini crkve.
Selo nema svoje seoske preslave.
IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Kolubara i Podgorina”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
Komentari (0)