Poreklo prezimena, selo Paune (Valjevo)

Poreklo stanovništva sela Paune (po knjizi Pauni), grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Paune su na obema obalama Paunske Reke, gde su seoske kuće po krajevima u pravilan krug poređane, kome bi centar bili crkva i seosko groblje. Selo se sa svih strana spušta sredini, a s krajeva je uzdignuto. Glavnije uzvišice su na kraju sela, a po njima su i seoske kuće: Grablje do Mrčića, Lipe i Boblija do Đurđevca, Sotona do Robaja, Carina do Žabara, Žubor do Klinaca, Šobot u selu i Orlovac do Beloševca.

Paune obiluju izvorima. Svaki kraj sela ima svoje izvore, kojima se služe za svakovrsnu upotrebu. Glavniji su izvori: Anđelijina Voda u Žuberu, Vrelo u Šobotu, Isailova Voda u Gogićima, Cvetkovac u sredini sela, Pribaš, Vodice i Stublina na Bobliji i Sotona u Lepenici. Pojedinci imaju svojih bunara. Od tekućih voda su: Lepenica, koja prolazi kroz južni krečnjački deo ovog sela, čije su obale krševite i strme a bregovi prepuni vrtačama raznolikog oblika. Ispod Žubera s klinačke strane teče rečica Lipnica, do pod Orlovac i kad okrene teći na istok, onda ulazi u ovo selo. Lipnica od izvora do ušća Vrela presušuje, a kad primi Paunsko Vrelo onda se naziva Paunska Reka i ne presušuje. U Reku s desne strane uliva se potok Rakovik, koji dolazi iz Kotline i postaje od nekoliko izvora i bara i u sebe prima vodu iz jedne nepresušne bare, koja se zove Slatina i koja se nalazi pod Lipama. Zatim u Reku uliva se sa iste strane i nepresušni potok Bukovik, koji se cedi opet iz nekih bara i izvora ispod istočnog kraja Šobota.

Zemlje i šume.

Paunske su zemlje crna smolnica i čuvene po rodnosti u celoj okolini. Najbolje ziratne su zemlje u Vrelu i Bukoviku, a odliče livade i pašnjaci su pored Reke. Po brdima su voćnjaci, vinogradi, zabrani i ziratne zemlje za strmne useve, koji po vrtačama osobito dobro uspevaju.

Šume su po brdima. Šuma je pojedinačna i dobro očuvana. Najviše zabrana ima na Carini i po Lepenici. Većina seljaka nemaju svojih zabrana, s toga kupuju šumu po susednim selima i za građu i za ogrev. Nema nijedne stope zemlje, da se ne zna čija je i tako je od davnina.

Tip sela.

Paune su selo starovlaškog tipa. Kuće su u džematima, a džemati su sastavljeni iz povećeg broja kuća, gde su kuće blizu jedna drugoj. Između džemata nema praznina, samo su džemati Grablje i Gogići odvojeni, a svi su drugi dugim vremenom spojeni i neprimetno prelaze jedan u drugi.

Kad pođemo s istočne strane sela, prvi je džemat Liplje na visovima Lipama i Bobliji, odatle na zapad su: Kotline, Šobot, Goštaci, Žuberice oko sela i Gogići i preko sela Lipnice niz reku Grablje.

U Liplju su: Vićentijevići, Đorđevići, Živojinovići, Blagojevići, Gajići, Milinkovići, Jeremići, Majstorovići i Petrovići.

U Kotlinama su: Popovići, Švabići, Matići, Tomići i Boškovići.

U Goštacima su: Lazići, Mitrići, Airovići, Radosavljevići, Vasiljevići, Ružići, Majstorovići, Stanišići i Krstići.

U Šobotu su: Marjanovići, Ilinčići, Tikvarevići, Radosavljevići, Jankovići, Stamenići, Joksimovići, Cvetkovići i Jevtići.

U Žubericama su: Lukići, Matići, Jerinići, Mitrovići, Jevtići i Badnjarevići.

U Gogićima su: Gogići.

U Grablju su: Vojići, Jeremići i Jankovići.

U selu nema velikih zadruga, čime su se Paune odlikovale sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog veka. Ponajveće zadruge u selu su Vićentijevića i Popovića.

Podaci o selu:

Pauni su prema spisku sela valjevske eparhije od 1735. godine imali 13 domova. Prema haračkim tefterima od 1818. godine bilo je 54 doma sa 64 porodice* i 147 haračkih ličnosti.

*Ljuba Pavlović i svojoj knjizi u ovakvim slučajevima piše „por.“, negde napiše „poreskih“ ali, kao ovoga puta, i „porodice“ tako da se ne zna, osim broja domova i haračkih ličnosti, da li se radi o broju porodica ili poreskih ličnosti, op. Milodan.

Prema popisu:

-1866. godine – 76 domova i 621 stanovnika.

-1874. godine – 82 doma i 568 stanovnika.

-1884. godine – 83 doma i 656 stanovnika.

-1890. godine – 106 domova i 806 stanovnika.

-1895. godine – 125 domova i 848 stanovnika.

-1900. godine – 12 doma i 875 stanovnika.

Godišnji priraštaj stanovnoštva od 1866. godine je 7,20 a procentni 1,20%.

Ime selu.

Paune imaju svoju veliku prošlost. Priča se, da su porodice današnjih Joksimovića neki preci sudelovali u boju na Kosovu. Da je selo staro dokaz je što se pominje u početku 18. veka a i crkvu pri kraju istog veka nije zapalio Mahmud-paša Bušatlija, kad je popalio ostale crkve u okrugu valjevskom. U porodici Popovića do skora se čuvala nekakva stara sinđelija nekog njihovog pretka, sveštenika, koju je izdao valjevski mitropolit 1727. godine i u njoj se imenuje pored ostalih sela i ovo selo*.

*Odkuda je ova sinđelija bila u rukama pok. popa Filipa Vićentijevića, nepoznato mi je, piše LJ. Pavlović. Pokojni pop je čuvao među svojim hartijama i pokazivao mi je 1897. godine a kad sam je,posle njegove smrti, tražio nisam je mogao naći ni kod nasledinka pop-Filipovog, kao ni kod potomaka starog popa iz Popovića porodice.

Imena džemata su po brdima gde su naselja ili po prezimenima. Liplje, Goštaci, Šobot, Žuberice i Grablje su imena brda i džemata, a Kotline se zove kraj sela sa vrtačama, Gogići je ime po prezimenu porodice tog kraja-džemata.

Starine u selu.

1. Najstariji spomenik života u ovom selu je sadašnja crkva, koja je iz velike davnine, na istom mestu gde je i danas.

2. Dokazi starine sela su i nazivi pojedinih mesta u selu: Stare Kuće na 500 metara ispod Vrela, gde je nekada bio kraj, gde su sedeli Šoboćani i Žuberičani; Kućerine, mesto oko groblja, gde se danas izoravaju krbanjci posuđa i suhomeđine najstarijeg sela; Votnjačina ispod Gogića, zaostaci starih okućnica; Tuleži nekada istrebljen, a danas pošumljen kraj u Grablju, na kome su seoski vinogradi.

Poreklo stanovništva i osnivanje sela.

Paune nisu svakad bili ovako naseljeni, kao danas. Priča se da su stare kuće bile oko crkve i sadašnjeg groblja, pa su se odatle izmestile uz Vrelo i potok Bukovik. Docnija su naselja bila na Goštici i Starim Kućama, pa su se i odatle premestila u krajeve i izašla na krajnje visove, kako je danas. U narodnom predanju očuvana je uspomena, da su starije kuće bile zbijenije nego danas, i da je razlog pomeštanja sela bila jača potreba u ziratnoj zemlji i kuga. Tako se priča da je u Prvom ustanku selo bilo kod Starih Kuća, pa se posle zbog kuge iselilo u brdske krajeve.

-Popovići, Živojinovići, Jeremići, Boškovići, Matići i Tomići: Jedna od najstarijih porodica u selu, za koju se ne zna da su i otkuda doseljene, ali su slale svoje vojnike na Kosovo su Popovići. Bili su prvobitno naseljeni kod crkve pa su se posle povukli i to prvo uz Vrelo na mesto Stare Kuće. Njima su bliske navedene porodice, ima ih 19 kuća i slave Nikoljdan.

-Joksimovići, Matići, Jerinići, Mitrovići, Jankovići, Tikvarevići, Vasiljevići, Ilinčići, Stamenići, Lukići, Jevtići i Marjanovići: Isto kao i prethodni Popovići jesu i Joksimovići. Ni za njih se ne zna da su otkuda doseljeni, prvobitno su, kao i Popovići, bili kod crkve da bi se posle premestili u Kotline a njihovih, gore navedenih, potomaka ima po Šoboti i Žubericama, njih je 42 kuće i oni slave Nikoljdan.

-Jankovići, Jeremići i Vićentijevići: Vrlo stara porodica, za koju neki drže da je doseljena a neki pak tvrde da su ovde od starine, jesu današnji Jankovići u Grablju, za koje se zna da su nakada bili kod crkve pa se posle premestili u Trebež i Tuleži. Njima su rod Jeremići i Vićentijevići u Liplju, koji su odavde otišli i prizetili se u stare Đorđeviće, ima ih 25 kuća i slave Aranđelovdan.

-Đorđevići su vrlo stara porodica, nekada u selu najjača, doseljeni iz Starog Vlaha iz sela Visoke u prvoj polovini 18. veka. Nekada su živeli kod crkve gde su imali svoje imanje, danas su za razliku od starih vremena vrlo slaba porodica, svega ih je tri kuće i slave Đurđic.

-Mitrići, Lazići, Airovići, Krstići, Majstorovići i Blagojevići: Daleko posle Đorđevića doselile su se dve porodice današnjih Mitrića iz Gornjeg Kolašina u prvoj polovini 18. veka, posle austrijske okupacije. Posle rasturanja od crkve Mitrići su se naselili na Goštici, a danas ih ima rasturenih po svim džematima, srodnici su im gore nevedeni, ima ih 12 kuća i slave Aranđelovdan.

-Gajići su se doselili u isto doba kad i prethodni iz Likodre u Rađevini, ima ih 5 kuća i slave Avramijevdan.

-Vojići su se doselili kad i Gajići (u knjizi piše Bajići) iz Mokre Gore u Starom Vlahu, njihov predak se prizetio u stare Jeremiće u Grablju, ima ih 5 kuća i slave Jovanjdan.

-Ćuzići, Radovanovići: Kad i Vojići doselio se iz Otilovića u Polimlju stari Ćuza i prizetio se u Joksimoviće i od njega su današnji Ćuzići ili Radosavljevići sa 6 kuća, slave Nikoljdan.

-Gogići i Jankovići: Predak današnjih Jankovića naselio se pred kraj 18. veka na seosskoj zajednici do sela Klinaca nekakvog Gogu iz okoline Kruševa u Makedoniji i naselio ga kao strugara. Od ovog Goge imaju 4 kuće pravih Gogića i jedna, u koju se prizetio jedan od Gorića iz Graca, ali koji je promenio prezime i prezime i slavu, pa postao pravi Gogić. Njih je 5 kuća i slave Jovanjdan.

-Milinkovići su se doselili iz Popučaka na imanje Đorđevića posle Prvog ustanka, ima ih 3 kuće i slave Jovanjdan.

Noviji su doseljenici:

-Ružići su iz Polimlja iz sela Toči, slave Aranđelovdan.

-Popovića (Glišina) zadruga je iz Drobnjaka u Crnoj Gori, u koju se Gliša prizetio i slavi Đurđevdan i Nikoljdan.

-Petrovići su iz Bačevaca, sela ove oblasti, doselili se na kupljeno imanje, ima ih 3 kuće i slave Đurđevdan.

-Stanišići, predak se prizetio u Krstiće a doselio se uz Babinsku Razuru od bratstva Stanišića iz Bjelušine u Starom Vlahu, slave Aranđelovdan i Nikoljdan.

-Badnjarevići su došli pre 10 godina iz Doljana u Crnoj Gori, slave Đurđevdan.

-Švabići su pre 70 godina došli iz Srema, iz Bakotinaca, predak se naselio kao sluga pa se posle prizetio u Tomiće u Kotlinama, ima ih dve kuće i slave Aranđelovdan.

-Cvetkovići su iz Polimlja, selo Mataruge, došli uz Babinsku Razuru, predak došao kao sluga pa ušao na imanje Lukića u Žubericama, slave Đurđevdan.

U selu je 135 kuća od 17 porodica.

Zanimanje stanovništva.

Paunci se zanimaju zemljoradnjom, ali pored nje zastupljene su sve druge privredne grane, kao stočarstvo, voćarstvo i vinogradarstvo. Gotovo svaka privredna radnja je zastupljena podjednako. Zemlja je bogata i daje dovoljno sredstava za život, a oskudicu u zemlji podmiruju kupovinom u susednim selima, otkuda nabavljaju poglavito seno i druge potrebe za stoku. Paunci se retko odaju izučavanju zanata, a još manje sele iz svog sela.

Pojedinosti o selu.

Paune su sastavni deo Paunske opštine u Srezu kolubarskom. Sudnica je kod crkve i škola, a škola i crkva su u sredini sela, blizu ušća Bukovika u Reku. Groblje je kod crkve i zajedničko za celo selo.

Zajedničke preslave nema.

IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Kolubara i Podgorina”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.