Poreklo prezimena, selo Ljutice (Koceljeva)

Poreklo stanovništva sela Ljutice, opština Koceljeva. Izvodi iz knjige Ljubomira Ljube Pavlovića „Antropogeografija valjevske Tamnave“, prvo izdanje 1912. godine, poslednje izdanje 2011. godine, Edicija „Koreni“ u izdanju JP Službeni glasnik Srbije i SANU.   Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Istorija oblasti

Kad je između srpskog despota Stevana i ugarskog kralja Žigmunda zaključen znameniti ugovor o predaji Stevanu i njegovim neposrednim potomcima, ako ih bude imao, Mačve s Beogradom i gradom Golupcem, već iz toga doba pominju se neka sela ove oblasti, koja je kralj Žigmund dao u praviju čelniku Radiču, koje naslednik Stevanov Đurađ utvrđuje i odobrava. U istom hrisovilju datiranom 31. avgusta 1429. godine pominju ova sela iz današnje Tamnave: Ljutice, Zabrežje, Bošnjaci i Trstenica, pored drugih, koja su po susednim oblastima.

Fizičke prilike Tamnave

Druga vlašićka kosa počinje u šabačkom Crniljevu na onom mestu odakle Tamnava otpočinje teći umesto severnim, istočnim pravcem. Druga kosa je niža od prve i razlikuje se dosta od prve, mada su obe tačno jugoistočnog pravca. Kao što je kod prve kose glavni i najznatniji vis Beleg u Miličinici i iznad valjevskog Crniljeva, tako je i ovaj drugi, Jautina u Goloj Glavi najglavniji, jer koliko je Beleg udaljen od početka Vlašića, toliko je i Jautina od Donjeg Crniljeva. I kosa i njene suviše kratke i severne i južne kosanice širokoh su pleća, sa jasno izraženim krečnjačkim poljicima, jer celom dužinom kose na više mesta ispoljeni su sekundarni krečnjaci, ispod kojih su peščari, konglomerati i filiti. Krečnjačka poljica: Odžino Polje između Miličinice i Goločela, Preseka na Šeševici, Jasikova Ravan u Ljuticama, Konjski Grob na međi Bresnice i Koren u Družetiću, su poljica bez vidnih ostenjaka, i rtova sa vrtačama po sredini, koje su starijeg i novijeg porekla, široke, zadnivene i obdelane.

Naselja

Položaj sela.

Svaka gologlavska mala ima po jedan ili po dva zasebna potesa, a sve zajednički po jedan deo svog Polja, a tako i kod bukorskih mala, čiji je zajednički potes Mokro Polje do Galovića. Kad se mala namnoži i nema gde da se više širi, onda malo podalje stvara drugu malu, koja se po vremenu spaja sa svojom maticom. Tako su se u Bukoru spojile Donja Mala sa svojom maticom Divičem, u Goloj Glavi Balačka sa Brđanima, u Ljuticama Rasnica sa Ljuticama itd. Tipska brdska sela su: Bukor, Gola Glava, Družetić, Ljutice, Crniljevo, Goločelo, Galović itd.

Seoske zajednice:

Zajednice brdskih sela veće su i one su ispusti i šume. Ove se zajednice daju pod ispašu i žirovnicu i prihodi idu u opštinsku kasu na isplatu državnog poreza i prireza na sva imanja. Iz ovih zajednica seoska sirotinja ima besplatan ogrev, a oskudni u imanju dobijaju, po rešenju seoskog i opštinskog zbora i odobrenju nadležnih državnih vlasti, potrebno zemljište na večitu svojinu. Najlepše, najveće i najočuvaninje zajednice ove vrste imaju sela: Gola Glava, Koceljeva, Pambukovica, Kamenica, Ljutice i Družetić. Gologlavske zajednice u Jautini, družetićke u Straži i Visu, koceljevačke i pambukovičke, poznate po opštim imenom Koceljevačka Šuma, u prostoru preko 400 hektara, jesu najlepši šumski krajevi u oblasti i one drve sva donja tamnavska sela.

Kameničke i Ljutičke zajednice u Šeševici, u prostoru preko 130 hektara opet su šumske zajednice, ali lošije vrednosti od gornjih.

Džematske zajednice:

Džematske zajednice su ređi oblik svojine u ovoj oblasti, ali se ipak daju zapamtiti. Male svih brdskih sela i izdvojeni krajevi tamnavskih ravnijih sela imaju svoje zajednice od pola hektara u prostoru, ograđene i neobrađivane, na kojima male i krajevi drže svoja bdenija i molitve. Sređ U Banjanima ima svoju zajednicu od 5 ari i daje pod zakup, Staro Vrelo u Vrelu, Ratković u Svileuvi, Krivajica u Ljuticama, Šumarice u Kamenici, Barič u Subotici, Divič u Bukoru, Delo u Donjem Crniljevu imaju svoje male zajednice, koje ne donose nikakvih prihoda ni selu ni malama.

Poseban položaj sela:

Ljutice su sa obe strane Tamnave, zapadno od Koceljeve, brdssko i ravno selo, čija su brda sa južne strane. Kuće su pri izvorima seoskih potoka, zbijene u porodične grupe, vrlo bliske i sa velikim okućnicama. Džemati su: Jelići, zapadni deo ispod Grada, Ljutice, sredina sela, Rasnica ispod Konjskog Groba na desnoj strani reke i Krivajica, na levoj strani, uz poveću nepresušnu seosku rečicu Krivajicu.

Tip sela:

Kod tamnavskih brdskih sela, koji jednim delom zalaze u brdovite krajeve, a drugim u ravnije, primećuje se dve vrste mala. Brdske male su kao i kod pravih brdskih sela, a druge su razbijenog tipa, ali ne i rasturenog i na više mesta su spojene. I ovakva su sela starovlaškog tipa, jer su okućnice, rasporedi i kuća i zgrada istovetni. Ovakva su sela: Kamenica, Goločelo, Ljutice, Subotice, Bajevac, Raduša i dr.

U Vukovim haračkim tefterima pominju se kao zaseoci: Koren u Družetiću i Jautina u Goloj Glavi, ali nisu bili zaseoci ni onda, pa ni danas, jer ih niko tim imenom od njihovih seljaka ne zove. Vrhovi u Skeli, Staro Vrelo u Vrelu, Pljoštara u Drenu, Gračica u Novacima, Ratkovac u Svileuvi i Krivaja u Ljuticama jesu veće male, koje bi se, kad bi se njihova imanja izdvojila od ostalog sela, mogle nazvati zaseocima a vremenom i selima.

Imena sela srpskog porekla:

Srpska imena sela, koja su postala od prezimena razrođenih porodica ili muških i ženskih imena i nadimaka su, između ostalih, i Ljutice.

Starine:

U Ljuticama, pored Okrugle Bare, koja je u dolini Tamnave, postoji jedan dobro očuvan beleg, za koji seljaci drže, da je sestre Ljutice Bogdana. Za ovaj spomenik vezana je ova narodna priča: Jednog dana, kad se na Mramoru, u zimskoj kuli, boravio vojvoda sa svojom svitom, primeti sa kule da se nešto kreće po pšenici oko Okrugle Bare. I vojvoda i njegova svita pomisle da je košuta i vojvoda zapne strelom i na mstu ubije, umesto košute, svoju sestru, koja je istog jutra izašla u polje da razgleda vojvodina polja i da se prošeta. Vojvodi je bilo neobično žao svoje sestre, zato je sahrani pored Bare na mestu gde je ubijena i podigne joj mramor, koji se i danas čuva.

Za dvore i kulu Ljutice Bogdana priča se, da su bili na Mramoru, na međi sela Ljutice i Kamenica. Ljutica Bogdan je preko leta sedeo u kuli na Mramoru, a preko zime u drgoj kuli, u Subotici.

Postanak i starina današnjih sela:

U godini 1429. u hristovulju despota Đurđa Brankovića, kojim odobrava svom čelniku Radiču, da može primiti podareni poklon od ugarskog kralja Žigmunda, pominju se pored nekih sela iz susednih mačvanskih oblasti i sela ovih oblasti: Trstenica, Bošnjaci, Ljutice, Zabrežje i Medojeva reka (Banjani).

U spisku sela paleškog i šabačkog distrikta iz 1737. godine, koji je sastavila Beogradska administracija toga doba, pominju se, između ostalih, i Ljutice.

Stara sela, koja bi po narodnom predanju postojala od pre 300 (sada 400) godina su, između ostalih, i Ljutice.

Poreklo familija-prezimena sela Ljutice:

Prezime – kada su doseljeni – odakle su doseljeni – krsna slava – napomena:

-Antonići i Čolići. Videti Čolići i Antonići.

-Babići, druga polovina 18. veka, Kostajnik, Sv. Velikomučenik Artemije.

-Bekrići, druga polovina 18. veka, Plužac u Podgorini, Nikoljdan.

-Brankovići i Pišteljići. Videti Pišteljići i Brankovići.

-Živkovići-1 i Ilići. Videti Ilići i Živkovići.

-Živkovići-2, posle 1827. godine, Divci u Kolubari, Nikoljdan, dovodac uz mater.

-Ivanovići, posle 1827. godine, Ostružanj u Podgorini, Aranđelovdan, uljezi u Banoviće-Panteliće.

-Ilići i Živkovići-1, druga polovina 18. veka, Vragočanica u Podgorini, Nikoljdan.

-Markovići, druga polovina 18. veka, Osladić u Podgorini, Đurđevdan.

-Miloševići, druga polovina 18. veka, Osat, Jovanjdan.

-Morići*, prva polovina 18. veka, Piva, Nikoljdan.

*Morićima se zovu po nekakvom pretku popu, koga je selo zvalo Morom. Pop Mora, po pričanju seljaka, bio je neobično lenj. Leti pred kućom na ljuljašci, obešenoj o šljivi, spavao bi po ceo dan, a zimi u kući. Kad bi ga ko pozvao u parohiju kakvim poslom, imao je običaj uvek reći: „Mora na vas naišla, ne date mi da se odmorim“.

-Pišteljići i Brankovići*, prva polovina 18. veka, Bosna, Aranđelovdan.

*Brankovići i Pišteljići su od družetićskih Stanojlovića, poreklom iz sarajevske okoline.

-Spasojevići, druga polovina 18. veka, Plužac u Podgorini, Mitrovdan.

-Stanojčići, posle 1827. godine, Beljin u Posavskoj Tamnavi, Đurđevdan, dovodci.

-Tanaskovići, posle 1827. godine, Kozarica, Jovanjdan, uljezi u Stevanoviće.

-Timotići, druga polovina 18. veka, Lopatanj u Podgorini, Đurđic.

-Tomići, posle 1827. godine, Oglađenovac u Podgorini, Nikoljdan.

-Čolići i Antonići, druga polovina 18. veka, Bastav u Rađevini, Đurđevdan.

-Šumerovići, druga polovina 18. veka, Osladić u Podgorini, Stevanjdan.

IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Antropogeografija valjevske Tamnave”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.