Poreklo prezimena Krsmanović

Stojan Karadžić, Vuk Šibalić: „Drobnjak i porodice u DROBNJAKU i njihovo porijeklo“, II dopunsko izdanje, Beograd, 1997, IŠ ‘Stručna knjiga’

KRSMANOVIĆI

(žive u Slatini)

Vode porijeklo od Radovića, iz sela Martinića, iz Bjelopavlića. Braća Petar i Rade, oko 1640. godine, ubiju nekog turskog bega i njegovu pratnju, pa bojeći se osvete, uskoče u Moraču, a odatle u Uskoke, gdje se nasele na Barama Sirovačkim. Njihovi su se potomci namnožili i s ostalim uskočkim porodicama sačinjavali jako uskočko naselje. Na Ilindan 1690. godine udari iznenada jaka turska vojska od Kolašina preko Sinjajevine i tu se zametne krvavi boj u kome je poklano skoro sve stanovnipggvo, a naselje spaljeno. Jedna nevjesta Radovića izbjegne u Bjelopavliće i spasi tek rođenog sina, kome pri krštenju dadoše ime Krsman. Kad je Krsman odrastao, vratio se u rodni kraj. Porodično predanje kazuje da se Krsman vratio u Uskoke na Đurđevdan i taj dan uzeo za svoju krsnu slavu. Jedno vrijeme Krsman provede u četovanju po Morači i Zatarju, sveteći se Turcima za pogibiju Radovića na Barama. Oko 1710. godine oženi se sinovicom vojvode Nikole – Nikolice Cerovića iz Tušinje i naseli se na Kankušu, zaselak sela Slatine. Njihov je katun bio Dragoševac.

Krsmanova porodica brzo se namnožila. Imao je četiri sina: Radosava, Boška, Lazara i Lala. Po Krsmanu se prozovu Krsmanovići. Oko 1747. godine brojali su oko pedeset članova domaćinstva.

Najstariji Krsmanov sin Radosav oko 1748. godine, sa brojnom porodicom, odseli se u Boku Kotorsku. U Boki se kratko zadrža, a potom se jedan dio porodice preseli u okolinu Tuzle, a drugi u okolinu Prijepolja i Nove Varoši. Njihovi potomci otpočnu trgovinu šljivom i drugim proizvodima i obogate se. Ovi iz okoline Tuzle pređu u Beograd i okolinu. Danas u Beogradu živi veći broj Krsmanovića. Radosav je imao osam sinova, od kojih su poznati: Jovo, Ostoja, Krsman i Milosav.

Drugi Krsmanov sin Boško bio je snažan, hrabar i nemirnog duha. Malo koga je slušao. On je pao u nemilost drobnjačkog vojvode Nikole Cerovića, zbog pokušaja da od Turaka otme hajduka Lazara Pecirepa, koga su Turci 1756. godine uhvatili i poveli preko Drobnjaka za Travnik. Zbog toga se Boško odmetnu u hajduke. Krio se neko vrijeme, a potom porodicu preselio u Srbiju. Naselio se u okolini manastira Studenica, a njegovi potomci se kasnije preseliše u okolinu Valjeva, Mladenovca i drugih mjesta. Jedan dio ovog ogranka ode u okolinu Paraćina. Od ovog ogranka potiče narodni heroj Branko Krsmanović.

U Slatini su ostali Krsmanovi sinovi Lazar i Lale. Lazar je imao sinove: Petra, Radoja i Savu. Petar, rođen 1742. godine, imao je sinove: Stevana, Savu i Radoja – Raka.

Krsmanova porodica zaimala je u Slatini veliku stoku; stoga počnu da se šire prema Gornjoj Slatini, uz saglasnost porodice Srbljanovića. Tada se pojavi neki Mujo Ajvaz kao vlasnik slatinskog čitluka i zatraži od Krsmanovića da mu plaćaju naknadu za korišćenje njegovog posjeda. Krsmanovići, naravno, to odbiju, dođe do sukoba između Petra i Ajvazovih ljudi u kome Lazarev sin Petar bude teško ranjen i od rana umre. Petrovi sinovi Stevan i Sava pronađu ubicu i osvete oca negdje 1789. godine. Potom pobjegnu u Hercegovinu, a nešto kasnije na Glasinac i nasele se u selu Baltići kod Sokoca. Stevan izrodi brojnu porodicu, obogati se i preseli se u selo Bijele Vode, gdje i danas žive njegovi potomci. Mlađi brat Sava zbog nekog ubistva pređe u Zatarje i tamo zasnuje porodicu. Savini potomci se namnože i nasele u Čelebićima, Meljaku, Kovaču, Bukovici i Burićima.

Najmlađi Petrov sin Radoje – Rako imao je sinove Petra i Vasilija. Bio je ugledan čovjek u plemenu. Poznat je kao vrsni majstor mnogih proizvoda od drveta, potrebnih domaćinstvu i zanatima. Doživio je duboku starost; umro je 1874. godine.

Krsmanov najmlađi sin Lale imao je sinove Rada, Tripka, Juka i Mitra.

Lalov sin Rade i Lazarev sin Sava otišli su sa Stevanom Cerovićem i poginuli 1774. godine u borbi sa Reiz-pašom na Brljevu u Pivi. Lalov sin Tripko bio je vrlo hrabar. Poginuo je 1805. godine na Pirnom Dolu u Pivi kao pratilac vojvode Stojana Karadžića. Lazarev sin Krsman poginuo je od udara groma na Obručini, u podnožju Slatine, iznad Zečje poljane. Od tada njegovo ime nije ponavljano u porodici Krsmanovića na Slatini. Juko Lalov rođen 1779. godine; isticao se hrabrošću i odlučnošću. Bio je seoski knez i glava porodice, pametan i cijenjen u plemenu. Učesnik je zavjere u ubistvu Smail-age Čengića na Mljetičku 1840. godine. U ovoj akciji učestvovali su i ostali bratstvenici koji su, kao poznavaoci terena, proveli uskočki odred sa Petrom Kršikapom preko Ivice i napali na turski logor.

U jesen 1840. godine, kad su Turci pod komandom Resulbegovića i Rustem-bega krenuli da svete Smail-agu Čengića, Krsmanovići su, s ostalim Uskocima i Drobnjacima, učestvovali u bici na Borovoj glavi, a potom je Juko sa trideset svojih rođaka, s ostalim Uskocima, branio čardak Kršikapa u Sirovcu.

Juko je imao sinove Mića, Neđeljka i Novicu. Umro je u dubokoj starosti 1870. godine. Po svojoj hrabrosti i odlučnosti Neđeljko je u svemu naslijedio oca. Uživao je dobar ugled u plemenu. Imao je pet sinova: Milosva, Sima, Boja, Jova i Vladisava. Milosav se sa pet sinova iselio 1917. godine u Zatarje, selo Pape kod Šahovića. Mićo je bio dobar junak. Sa svojim sinovima Milanom, Minjom i Radom bio je učesnik bitke na Vučjem dolu, gdje je teško ranjen. Minjo je poginuo u bici na Mojkovcu 1916. godine.

Lalov sin Mitar imao je sinove: Miloša, Šćepana i Milutina. Mitrov sin Miloš komandovao je vodom u Vučedol-skoj bici.

Krsmanovići su homogena porodica. Iz porodice se ne žene, niti udaju. Uvijek se znalo ko je glava porodice. Oni su najbrojnija porodica na Slatini. Imali su više seoskih knezova, istaknutih ljudi i junaka. Učesnici su svih ratova u kojima su kao dobrovoljci ratovali. U balkanskim ratovima su, kao dobrovoljci iz Amerike, učestvovali: Stevo, Mirko, Šćepan, Jovo, Miloš i Petko. U bici na Mojkovcu poginuli su: Minjo, Milutin, Mlađen i Šćepan, a ranjeni su: Lazar, Tripko, Nikola, Sava i Milivoje. Lazar Milanov je kasnije poginuo kao pripadnik Komitskog pokreta 1916-1918. godine.

I u NOR-u, kao i u ranijim ratovima Krsmanovići su aktivno učestvovali u borbi protiv neprijatelja. U ovim borbama mnogi su položili svoje živote. Vojislav Jovov poginu na Pljevljima 1. decembra 1941. godine kao borac Uskočko-drobnjačkog bataljona; Sava je poginuo u Lekovini 1942. godine; Momčilo na Trnovu 1944. godine; Radisav na Vjetreniku 1944. godine, a Drago u Beogradu 1945. godine.

U Četvrtoj crnogorskoj proleterskoj brigadi Srdan Sretenov bio je od prvih ratnih dana u NOP-u; poginuo je kao puškomitraljezac kod Kladnja u julu 1943. godine. Njegov brat Gojko je u jedinicama NOV-a od prvih ustaničkih dana, prvo u Durmitorskom odredu, a zatim u Četvrtoj crnogorskoj brigadi vodnik i komandir čete i komesar bataljona aerodromskog snabdijevanja. On je ratni vojni invalid.

Nikola Radov je bio u NOP-u od 1941. godine kao borac Četvrte i Pete crnogorske proleterske brigade; poginuo je na Jabuci februara 1944. godine. Danilo Petkov, borac u Petom i Trećem bataljonu Četvrte crnogorske brigade, bio je poznati mitraljezac. RVI. Dušan Vladov je u NOP-u od 1941. godine; u Petom bataljonu Četvrte crnogorske proleterske brigade bio je mitraljezac, zamjenik komesara čete i bataljona; oficir KOS- a u samostalnom bataljonu KNOJ-a. RVI.

U 7. omladinskoj crnogorskoj brigadi nalazili su se Milijana Vladisavljeva kao sanitet i Spasoje Minjin kao borac u stroju od njenog osnivanja.

Od ovog bratstva iseljavanja su počela vrlo rano. Najviše ih je u Srbiji: u Beogradu, okolini Valjeva, Koceljevu, Kosjeriću, Mladenovcu, Paraćinu, Šapcu, Šidu, Lazarevcu, Čačku. Ima ih u Bosni: na Romaniji, u Sarajevu, Visokom, oko Foče i Višegrada, u okolini Pljevalja, Nove Varoši i drugim mjestima, od kojih su mnogi poznate ličnosti privrednog, kulturnog i političkog života.

Neke porodice su 1945. godine kolonizovane u Bačko Dobro Polje, Vrbas i Kulu. U Crnoj Gori ih ima, osim Slatine, u Šavniku, Žabljaku, Nikšiću, Podgorici, Cetinju, Pljevljima, Mojkovcu i Bijelom Polju i njegovoj okolini.

U kući Alekse Krsmanovića u Beogradu, na Terazijama, 1918. godine proglašena je Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca. Ta kuća je zakonom zaštićen spomenik.

Iseljeni Boško Krsmanović, sa sinovima, imao je značajnu ulogu u organizovanju ustanka protiv Turaka. Njegov sin Simo išao je s Jovanom Moskovljevićem i Gligorijem Krsmanovićem na Cetinje, guvernaduru Joku Radonjiću 1788. godine radi dogovora o podizanju crnogorskih i hercegovačkih plemena na ustanak protiv Turaka. Simo je kao junak i komandir čete poginuo u Karađorđevom ustanku. O tome je svjedočio Aksentije Radonjić-Šundić po dolasku iz Studenice za starješinu manastira Morača.

Iseljene porodice u Srbiju učestvovale su u svim ratovima koje je vodila Srbija. Pet Krsmanovića su nosioci Karađorđeve zvijezde II stepena s mačevima, i to: kapetan Krsman S. Krsmanović, potporučnik Krsman O. Krsmanović, zemljoradnik Milutin Krsmanović, redov Stanimir Krsmanović, advokatski pripravnik Stanko Krsmanović – (Vitezovi Karađorđeve zvezde, Beograd 1988, 431).

Poslije Prvog svjetskog rata za naročite zasluge iz prvih ratova, visoka odlikovanja su dobili Stevo i Mirko Krsmanović.

Bratstvo Krsmanovića davalo je u svim vremenima dobre i viđene ljude u plemenu, Ima dosta vrsnih intelektualaca raznih zanimanja.

Krsmanovići na Glasincu slave Tripunjdan, a prislužuju Đurđevdan, dok Krsmanovići na Slatini slave Đurđevdan, a prislužuju Ilindan.

IZVOR: Stojan Karadžić, Vuk Šibalić: Drobnjak i porodice u Drobnjaku i njihovo porijeklo, 1997, priredio saradnik portala POREKLO Vojislav Ananić