Poreklo stanovništva sela Ušak, opština Sjenica. Prema studiji „Sela sjeničkog kraja antropogeografska proučavanja“ Mile A. Pavlović iz 2009. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.
Ušak se nalazi 10 km severozapadno od Sjenice. Selo je smešteno na levoj dolinskoj strani Uvca iznad Sjeničkog jezera (Ušačkog jezera). To je seosko naselje razbijenog tipa, u visinskom pojasu 1.080-1.100 m. Osnovano je na mestu sa značajnim tragovima ranije naseljenosti (Jerinin grad, Grčko groblje itd.). Ostaci tvrđave “Jerinin grad” nalaze se u klisuri Uvca, u ataru sela Družiniće, a ne Uška. Seoski atar, površine 298 ha, pripada Katastarskoj opštini Donje Lopiže. Prema popisu 2002. godine Ušak je imao 14 stanovnika.
Od prirodnih retkosti ističu se brojni kraški oblici, od kojih je najznačajniji Ušačka pećina (Ušački pećinski sistem – 6,2 km). Ovaj sistem je najduži u Srbiji i sastoji se od tri celine: Ušačke i Ledene pećine i vertikalnog jamskog ulaza u sistem Bezdana, koji su međusobno povezani kanalima, otkrivenim 1973. godine. Ušačka pećina je najveća i najlepša pećina u okolini Sjenice. Nastala je hemijskom erozijom i mehaničkim delovanjem vode ponornice Ušačkog potoka, leve pritoke Uvca. U pećini ima raznovrsnog pećinskog nakita.
Sve do sredine XX veka Ušak je bio zaselak Donjih Lopiža. Naziv potiče od reči “uš” ili “vaš” – mesto gde je leglo insekata, beskrilaca, parazita koji napadaju stoku i ljude. Jedino je selo sa ovim nazivom u Srbiji.
Na početku XXI veka stanovnici se uglavnom bave stočarstvom i ratarstvom. Selo je struju dobilo 1972, vodovod 1990, makadamski put 1964. i telefon 2006. godine. Voda je dovedena sa izvora reke Skudle koja izvire u selu Gornje Gonje.
Broj stanovnika i domaćinstava sa indeksima i prosečnim brojem članova u domaćinstvu
Godina Broj stanovnika Broj domaćinstava Srednji broj članova u domaćinstvu
1948. 121 15 8,06
1953. 119 17 7,00
1961. 109 19 5,73
1971. 80 18 4,44
1981. 47 12 3,91
1991. 28 8 3,50
2002. 14 6 2,33
Demografsku sliku Uška i socio-ekonomsko stanje sela najbolje pokazuju podaci dobijeni anketom na terenu. Ušak spada u retka naselja u kojima od 1948. do 2002. broj stanovnika stalno opada (za 88%), a broj domaćinstava opada od 1961. godine (68%). Od 8 domaćinstava 1991. godine 3 su sa 5 i više članova (37,50%), a 2002. godine takvih domaćinstava nije bilo.
Domaćinstva u selu Ušak:
1. Mrvić Vukodrag
Domaćinstvo ima 2 člana. Udaljeno je od Sjenice, osnovne škole i autobuske stanice 12 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala sa sanitarnim uređajima, vodom i strujom od 1972. godine. Domaćinstvo se bavi uzgojem goveda.
Poreklo: Familija potiče iz Crne Gore, odakle su se doselili u XVIII veku. Ranije su se prezivali Sarić.
Rod: Čvorovići.
2. Velimirović Ljubinko
Domaćinstvo ima 2 člana. Udaljeno je od Sjenice, osnovne škole i autobuske stanice 12 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala sa sanitarnim uređajima, vodom i strujom od 1972. godine. Domaćinstvo se bavi uzgojem goveda.
Poreklo: Familija potiče iz Crne Gore, odakle su se doselili u XVIII veku. Prezime nije menjano.
Rod: Tubići, Vasojevići, Čvorovići, Robovići, Petrovići.
3. Velimirović Ristan
Domaćinstvo ima 3 člana. Udaljenost od Sjenice, osnovne škole i autobuske stanice iznosi 12 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala sa sanitarnim uređajima i vodom, sa strujom od 1972. godine. Domaćinstvo se bavi uzgojem goveda. Jedan radno sposoban član domaćinstva traži posao.
Poreklo: Familija potiče iz Crne Gore, odakle su se doselili u XVIII veku. Prezime nije menjano.
Rod: Familije Tubići, Vasojevići, Čvorovići i Dumići.
4. Vranić Ljubiša
Domaćinstvo ima 3 člana. Udaljenost od Sjenice, osnovne škole i autobuske stanice iznosi 12 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala, sa vodom i strujom od 1972. godine. U domaćinstvu je jedno lice zaposleno u Sjenici. Uzgoj goveda je glavni izvor prihoda.
Poreklo: Familija se doselila u XVIII veku iz Crne Gore; ranije su se prezivali Tomašević.
Rod: Karličići, Tubići, Vasojevići, Čukanovići, Babići.
5. Vranić Njegomir
Domaćinstvo ima 3 člana. Udaljenost je od Sjenice, osnovne škole i autobuske stanice 12 km. Kuća je zidana od tvrdog materijala, sa sanitarnim uređajima i vodom, i sa strujom od 1972. godine. Domaćinstvo se bavi uzgojem goveda. Jedan član domaćinstva traži posao.
Poreklo: Familija se u XVIII veku doselila iz Crne Gore, prvo u selo Stranjane, potom u selo Gonje, a zatim u Ušak; ranije su se prezivali Tomašević.
Rod: Opančine, Terzići.
Iseljenici iz sela Ušak:
1. Vranić Grujo
Domaćinstvo ima 2 člana. Iselili se u Beograd 1945. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima srednju građevinsku školu. Porodična slava: Sv. Nikola.
2. Velimirović Tomislav
Domaćinstvo ima 2 člana. Iselili su se u Beograd 1953. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima srednju mašinsku školu. Porodična slava: Sv. Nikola.
3. Velimirović Miroljub
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Kraljevo 1982. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio ekonomski fakultet. Porodična slava: Sv. Nikola.
4. Opančina Mijat
Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Suboticu 1990. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima srednju školu. Porodična slava: Sv. Nikola.
5. Opančina Svetomir
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Pančevo 1978. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima drvno-prerađivačku srednju školu. Porodična slava: Sv. Nikola.
6. Mrvić Dragoljub
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili se u Čačak 1973. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu. Porodična slava: Sv. Andrija.
7. Vranić Mirčeta
Domaćinstvo ima 4 člana. Iselili su se u Novi Sad 1965. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima završen ekonomski fakultet. Porodična slava: Sv. Nikola.
8. Vranić Vukojica
Domaćinstvo ima 6 članova. Iselili su se u Irig 1960. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva ima završen poljoprivredni fakultet. Porodična slava: Sv. Nikola.
9. Velimirović Vukašin
Domaćinstvo ima 6 članova. Iselili su se u Kragujevac 1962. godine radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je bez školske spreme. Porodična slava: Sv. Nikola.
10. Mrvić Milisav
Domaćinstvo ima 5 članova. Iselili su se u Mramorak 1968. godine radi zaposlenja.. Nosilac domaćinstva je završio osmogodišnju osnovnu školu. Porodična slava: Sv. Andrija
11. Mrvić Ivan, iseljen u Sjenicu;
12. Opančina Branislav, iseljen u Alibunar;
13. Mrvić Dušan, iseljen u Beograd;
14. Mrvić Petar, iseljen u Beograd;
15. Mrvić Relja, iseljen u Beograd.
Prema podacima dobijeiim na terenu, meštani su se najviše iselja- vali u Beograd, Kraljevo, Suboticu, Pančevo, Čačak, Novi Sad i Kragujevac.
Starosna struktura stanovništva pokazuje da je, po popisu iz 1991, u selu bilo 32,14% stanovnika do 19 godina starosti, a 2002. godine nema takvih nema. Stanovništvo starije od 60 godina u 1991. činilo je 28,58% stanovnika, a 2002. godine 57,15%. Indeks starenja 1991. godine i činjenica da u selu više nema mladih ukazuju na to da Ušak nema demografsku budućnost.
Stanovništvo po veroispovesti
Godina 1991. %
Pravoslavni 28 100,00
muslimani – –
ostali – –
Stanovništvo po nacionalnoj pripadnosti
Godina 2002. %
Srbi 14 100,00
Bošnjaci – –
Muslimani – –
Ostali – –
Selo je naseljeno srpskim stanovništvom. Ušak je naseljavalo stanovništvo iz Crne Gore tokom XVIII veka. Većina stanovništva slavi Sv. Nikolu, Sv. Savu i Sv. Luku.
Broj lica sa 15 i više godina starosti smanjio se u periodu 1981-2002. godine sa 36 na 14. Prema podacima iz 1981. godine bez školske spreme je bilo 8 stanovnika, sa 4 razreda osnovne škole 15, a sa 8 razreda 7 stanovnika i sa srednjom školom 6 lica. Po popisu iz 2002. od 14 stanovnika u Ušku starijih od 15 godina 2 su bez školske spreme, 5 sa 4 razreda osnovne škole, 4 sa osnovnom školom i 3 sa srednjom školom.
Podaci govore da je selo privredno izuzetno nerazvijeno. Imajući u vidu negativne demografske procese, Ušak nema perspektivu da privredno oživi, niti da se demografski revitalizuje.
IZVOR: UNIVERZITET U BEOGRADU GEOGRAFSKI FAKULTET, Mila A. Pavlović: SELA SJENIČKOG KRAJA antropogeografska proučavanja – naučna monografija, štampa „Forma B“, Beograd, 2009. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić
Komentari (0)